Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adilə Sultan (23 may 1826, Konstantinopol – 12 fevral 1899, Konstantinopol) — 30. Osmanlı sultanı II Mahmudun qızı.
| Adilə Sultan | |
|---|---|
| عادل سلطان | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 23 may 1826 |
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | 12 fevral 1899 (72 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı |
| Atası | II Mahmud |
| Anası | Zərnigar Sultan |
| Həyat yoldaşı | Kürəkən Mehmed Əli Paşa |
| Uşaqları | Hayriyə xanım Sultan Sidiqə xanım Sultan Aliyə xanım Sultan Sultanzadə İsmayıl bəy |
| Ailəsi | Osmanlı xanədanı |
| Dini | İslam |
Həyatı
23 may 1826 tarixində İstanbulda dünyaya gələn Adilə Sultanın anası Zərnigar Sultandır. Adil ləqəbi ilə şeirlər yazan atası II Mahmud yeni dünya gələn qızına öz ləqəbinə uyğun ad qoydu. Hələ 4 yaşındaykən anası vəfat etmiş, sonrakı illərdə atasının bir digər xanımı olan Nevfidan Sultanın himayəsində böyümüşdür. 13 yaşında isə atası vəfat etmiş, təhsil və tərbiyəsi ilə böyük qardaşı Sultan Əbdülməcid maraqlanmışdır. 28 aprel 1845 tarixində gələcəkdə sədrəzəmliyə qədər yüksələn Mehmed Əli Paşa ilə nikahlandı və ertəsi ilin fevral ayında bir həftə davam edən möhtəşəm bir toy mərasimi ilə evləndi. Adilə Sultanın toy mərasimi XIX əsrdə yaşanan ən maraqlı hadisələrdən biri oldu. Belə ki, Osmanlı tarixində ilk dəfə möhtəşəm hava balonları uçuruldu. Hal-hazırda Memar Sənan Universitetinin yerləşdiyi Beyoğlu səmtindəki Neşətabad Sarayı, evləndikdən sonra Adilə Sultana hədiyyə edildi.
Nikahın ardından cütlüyün ard-arda 4 övladı dünyaya gəldi: Hayriyə, Sidiqə, Aliyə və İsmayıl. Ancaq bunlardan üçü körpə yaşında bilinməyən səbəblərlə vəfat etdi. Ardından bütün ömrünü böyük qızı Hayriyəyə və dinə yönəldən Adilə Sultan 1865-ci ildə qızını Paşazadə Rza bəylə evləndirdi. Ancaq çox keçmədən 1869-cu ildə əri Mehmed Əli Paşanı, ardından yeganə övladını itirdi. Ömrünün sonuna qədər təqribən 30 il boyunca hər Ramazan ayında Əyyub Sultan türbəsinə qapanan Adilə Sultanın Bəyoğlundakı sarayı dövrün din xadimləri və alimlərinin görüş yerinə çevrilmişdi.
II Əbdülhəmidin qızı Ayşə Sultan öz xatirələrində qeyd edir ki, "Böyük bibimiz Adilə Sultan tez-tez Ulduz sarayını ziyarət edər, atam Sultan Əbdülhəmid bibisini sarayın qapısında qarşılayardı. Onu qəbul otağındakı öz taxtına əyləşdirər, özü isə yandakı kiçik taxcada oturardı. O illərdə ailənin ən yaşlı üzvü olan bibisinin qəhvəsini şəxsən özü təqdim edərdi. Ardından mən və qardaş-bacılarım sırayla otağa çağırılar və bir-bir yaşlı Adilə Sultanın əlini öpərdik. Bir neçə saat davam edən ziyarətin ardından Sultan Əbdülhəmid bibisini arabasına qədər müşayiət edib yola salardı."
Ömrünün son Ramazan ayında da yenə Əyyub Sultan türbəsinə qapanan Adilə Sultan sonuncu gün köşkünə gəldi. Ancaq ertəsi gün Ramazan bayramının ilk günü otağından çıxmadığını görən xidmətçiləri otağa daxil oldular və yaşlı sultanın vəfat etdiyini gördülər (12 fevral 1899). Ardından cənazəsi yoldaşının və övladlarının da dəfn edildiyi Əyyub Sultan məscidi yaxınlığındakı ailə türbəsində torpağa verildi.
Adilə Sultanın dini mövzuda yazdığı şeirləri minacat, nət, mərsiyə və böyük din xadimlərinə yazdığı məthiyələrdən ibarətdir. Bundan başqa atası, əri, qızı və qardaşları üçün yazdığı mənzum şeirlərdən ibarət bir divanı da var. Bundan başqa bir çox xeyir işləri də görmüşdü: Qalata Mevlevihanesində və Ərəb məscidində şadırvan, Gül məscid yaxınlığında məktəb, uzun illər qız məktəbi olaraq fəaliyyət göstərən Kadilli sarayı, Haliç sahillərindəki Qadınlar kitabxanası və bu kimi başqa əsərlər ona aiddir.
Mənbə
- http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=010383
- Ceyb-i Hümâyûn Defteri, nr. 4/2472
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine, nr. 995, 996, 997
- Millet Ktp., Ali Emîrî, Manzum, nr. 260
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Adile Sultan 23 may 1826 Konstantinopol 12 fevral 1899 Konstantinopol 30 Osmanli sultani II Mahmudun qizi Adile Sultanعادل سلطانSexsi melumatlarDogum tarixi 23 may 1826 1826 05 23 Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 12 fevral 1899 1899 02 12 72 yasinda Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiDefn yeriFealiyyeti sair yaziciAtasi II MahmudAnasi Zernigar SultanHeyat yoldasi Kureken Mehmed Eli PasaUsaqlari Hayriye xanim Sultan Sidiqe xanim Sultan Aliye xanim Sultan Sultanzade Ismayil beyAilesi Osmanli xanedaniDini IslamHeyati23 may 1826 tarixinde Istanbulda dunyaya gelen Adile Sultanin anasi Zernigar Sultandir Adil leqebi ile seirler yazan atasi II Mahmud yeni dunya gelen qizina oz leqebine uygun ad qoydu Hele 4 yasindayken anasi vefat etmis sonraki illerde atasinin bir diger xanimi olan Nevfidan Sultanin himayesinde boyumusdur 13 yasinda ise atasi vefat etmis tehsil ve terbiyesi ile boyuk qardasi Sultan Ebdulmecid maraqlanmisdir 28 aprel 1845 tarixinde gelecekde sedrezemliye qeder yukselen Mehmed Eli Pasa ile nikahlandi ve ertesi ilin fevral ayinda bir hefte davam eden mohtesem bir toy merasimi ile evlendi Adile Sultanin toy merasimi XIX esrde Osmanli sarayinda yasanan en maraqli hadiselerden biri oldu Bele ki Osmanli tarixinde ilk defe mohtesem hava balonlari ucuruldu Hal hazirda Memar Senan Universitetinin yerlesdiyi Beyoglu semtindeki Nesetabad Sarayi evlendikden sonra Adile Sultana hediyye edildi Nikahin ardindan cutluyun ard arda 4 ovladi dunyaya geldi Hayriye Sidiqe Aliye ve Ismayil Ancaq bunlardan ucu korpe yasinda bilinmeyen sebeblerle vefat etdi Ardindan butun omrunu boyuk qizi Hayriyeye ve dine yonelden Adile Sultan 1865 ci ilde qizini Pasazade Rza beyle evlendirdi Ancaq cox kecmeden 1869 cu ilde eri Mehmed Eli Pasani ardindan yegane ovladini itirdi Omrunun sonuna qeder teqriben 30 il boyunca her Ramazan ayinda Eyyub Sultan turbesine qapanan Adile Sultanin Beyoglundaki sarayi dovrun din xadimleri ve alimlerinin gorus yerine cevrilmisdi II Ebdulhemidin qizi Ayse Sultan oz xatirelerinde qeyd edir ki Boyuk bibimiz Adile Sultan tez tez Ulduz sarayini ziyaret eder atam Sultan Ebdulhemid bibisini sarayin qapisinda qarsilayardi Onu qebul otagindaki oz taxtina eylesdirer ozu ise yandaki kicik taxcada oturardi O illerde ailenin en yasli uzvu olan bibisinin qehvesini sexsen ozu teqdim ederdi Ardindan men ve qardas bacilarim sirayla otaga cagirilar ve bir bir yasli Adile Sultanin elini operdik Bir nece saat davam eden ziyaretin ardindan Sultan Ebdulhemid bibisini arabasina qeder musayiet edib yola salardi Qalata Mevlevihanesinin heyetindeki Adile Sultan sadirvani ve kitabesi Omrunun son Ramazan ayinda da yene Eyyub Sultan turbesine qapanan Adile Sultan sonuncu gun koskune geldi Ancaq ertesi gun Ramazan bayraminin ilk gunu otagindan cixmadigini goren xidmetcileri otaga daxil oldular ve yasli sultanin vefat etdiyini gorduler 12 fevral 1899 Ardindan cenazesi yoldasinin ve ovladlarinin da defn edildiyi Eyyub Sultan mescidi yaxinligindaki aile turbesinde torpaga verildi Adile Sultanin dini movzuda yazdigi seirleri minacat net mersiye ve boyuk din xadimlerine yazdigi methiyelerden ibaretdir Bundan basqa atasi eri qizi ve qardaslari ucun yazdigi menzum seirlerden ibaret bir divani da var Bundan basqa bir cox xeyir isleri de gormusdu Qalata Mevlevihanesinde ve Ereb mescidinde sadirvan Gul mescid yaxinliginda mekteb uzun iller qiz mektebi olaraq fealiyyet gosteren Kadilli sarayi Halic sahillerindeki Qadinlar kitabxanasi ve bu kimi basqa eserler ona aiddir Menbehttp www islamansiklopedisi info dia ayrmetin php idno 010383 Ceyb i Humayun Defteri nr 4 2472 Topkapi Sarayi Muzesi Kutuphanesi Hazine nr 995 996 997 Millet Ktp Ali Emiri Manzum nr 260