Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yoruba ('Yorùbá') — Afrika ölkəsi olan Nigeriyadaki ən böyük (etnik) topluluqdur. Sayları 44 milyon olan bu xalq Nigeriyadan başqa ölkələrədə yayılmışlar. Yaşadıqları ölkələrdə əsas iki Yoruba diasporu mövcuddur. Bunlardan biri 1960–80-ci illərdə olan iqtisadi və siyasi səbəblərdən ABŞ-yə və İngiltərəyə köçən yeni köçkünlər, digəri isə Kölə ticarəti zamanı Kuba,Puerto-Riko,Dominikan Respublikası və s. ölkələrə gətirilən insanlar idi.
 | |||||||||||||||
| Yorubalı bir ana və uşağı | |||||||||||||||
| Özünüadlandırma | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ìran Yorùbá | |||||||||||||||
| Ümumi sayı | |||||||||||||||
| 44 milyon | |||||||||||||||
| Yaşadığı ərazilər | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Dili | |||||||||||||||
| Dini | |||||||||||||||
Ümumi məlumat
Nigeriyada yaşayanların 26 %-ni təşkil etmələrindən başqa sayları Qərbi Afrika bölgəsindəki digər ölkələrdəkilərlə birlikdə 50 milyona yaxındır.
Yorubaların çoxluğu Nigeriyanın cənub-qərbindən yaşasalar da, Benin, Toqo, Sierra Leone, Kuba kimi ölkələrdə önəmli Yoruba cəmiyyəti yaşayır. Yorubaların ənənələri Amerika dövlətlərininde Yoruba dini görüşlərinə zemin oldu, örnək olaraq (), , , , .
Etimologiya
Yoruba sözü Oyo imperiyası sözündən törədiyi güman olunur. İlk vaxtlar Oyo imperiyasındakı xalq Hausa adlanırdı sonralar Nigeriyadakı ilk anqlikan yepiskop Crowther öz kitabında xalqı Yoruba adlandırdı. Alternativ olaraq bəzən Yoruba diasporu Aku da adlandırırlar.
Yoruba dili
Yoruba dili (yerli adı èdè Yorùbá, 'Yorùbá dili') biridir ki, təxminən 20 milyon nəfər tərəfindən Qərbi Afrikada danışılır. Yoruba xalqının çoxu Yoruba dilində danışır. Yoruba dili İgala dili ilə çox bənzərlik göstərir. Bu dillər Yoruboid dili qrupuna aiddir. Forde (1951)və Westermann ilə Bryan (1952) İgala dilini Yoruba dilinə bir ləhcə kimi götürmüşdür. Yoruba dili Erdekir dillərinə aid olsa da, bir-biri ilə çox yaxın olduğundan İgala ilə bu qədər bənzərlik göstərir. Ancaq ayrı-ayrı dillərdir.
Yoruba dini
Yoruba dini Yorubalıların adət-ənənələrini və digər mənəvi təlimlərini özündə əks etdirir. Yoruba dini mifologiya, fəlsəfə, inancların təzahürü kimi çıxış edir. Dinin hər hansı bir peyğəmbəri və ya yaradıcısı yoxdur. Dinin ana vətəni Yorubaland adlanan Benin və Togonun sərhəd ərazilərində yerləşən ərazidir. Yoruba dinində hekayələr, miflər, musiqilər xüsusi yer tutur..
Bundan başqa Yorubalılar arasında müsəlman və xristianlarda vardır. İlk İslamın gəlişi Wangara tacirləri nəticəsində olmuşdur. Daha sonra Mali imperiyası Yorubalılar arasında İslamın yayğınlaşmasında böyük rol oynamışdı. Xristianlar isə burda aktiv şəkildə 19-cu əsrdə fəaliyyət göstərirdilər. Yorubalılar arasında bir çox məzhəbdən Xristian vardır. İlk xristianlar 16-cı əsrdə bura gəlmiş niderlandlar idi. Daha sonra onları fransızlar, ingilislər, almanlar gəldilər.
Mənbə
- Д. М. Бондаренко, Р. Н. Исмагилова Йоруба // Народы и религии мира / Глав. ред. . М.: Большая Российская Энциклопедия, 1999.
- Дэвидсон Бэзил. Новое открытие древней Африки / Пер. с англ. М. К. Зеновича. Под ред. И. И. Потехина. — М.: Изд-во восточной литературы, 1962. — 316 с. — Серия "По следам исчезнувших культур востока".
- Линде Г., Бретшнейдер Э. До прихода белого человека: Африка открывает свое прошлое / Пер. с нем. Н. А. Николаева. Под ред. А. Б. Макрушина. — М.: Наука, Главная редакция восточной литературы, 1965. — 264 с. — Серия "По следам исчезнувших культур востока".
İstinadlar
- Ethnologue of World Languages, 39.5 million Yorubas in a Nigerian population of 181.2 million (2015) = 21.8% and 41.6 million in 2017. "Ethnologue, Languages of the World" (ingilis). 2019-07-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-05-26.
- CIA-21% of 195.5 million. "The Word Fact Book" (ingilis). 2022-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-05-26.
- "Bénin". www.axl.cefan.ulaval.ca. 2019-09-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-05-26.
- Project, Joshua. "Ghana - Joshua Project". joshuaproject.net. 2022-06-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-05-26.
- Project, Joshua. "Togo - Joshua Project". joshuaproject.net. 2022-01-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-05-26.
- Project, Joshua. "Côte d'Ivoire - Joshua Project". joshuaproject.net. 2022-02-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-05-26.
- Jorge Canizares-Esguerra; Matt D. Childs; James Sidbury. The Black Urban Atlantic in the Age of the Slave Trade. The Early Modern Americas. University of Pennsylvania Press. 2013. ISBN .
- Toyin Falola; Ann Genova. Orisa: Yoruba gods and spiritual identity in Africa and the diaspora. Africa World Press. 2005. ISBN .
- Ethnologue 2009, with figures from 1993
- Abimbola, Kola. Yoruba Culture: A Philosophical Account (Paperback). Iroko Academics Publishers. 2005. ISBN .
- John O. Hunwick. Religion and National Integration in Africa: Islam, Christianity, and Politics in the Sudan and Nigeria (Series in Islam and society in Africa). Northwestern University Press. 1992. səh. 103. ISBN .
Xarici keçidlər
 | Nigeriya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Etnik qrup ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yoruba Yoruba Afrika olkesi olan Nigeriyadaki en boyuk etnik topluluqdur Saylari 44 milyon olan bu xalq Nigeriyadan basqa olkelerede yayilmislar Yasadiqlari olkelerde esas iki Yoruba diasporu movcuddur Bunlardan biri 1960 80 ci illerde olan iqtisadi ve siyasi sebeblerden ABS ye ve Ingiltereye kocen yeni kockunler digeri ise Kole ticareti zamani Kuba Puerto Riko Dominikan Respublikasi ve s olkelere getirilen insanlar idi Yorubalar Yorubali bir ana ve usagiOzunuadlandirmaIran YorubaUmumi sayi44 milyonYasadigi erazilerNigeriya 41 6 milyonBenin 1 7 milyonQana 469 000Toqo 331 000Kot d Ivuar 120 000DiliYoruba dili ve Yoruboid dilleriDiniXristianliq Islam ve Yoruba diniUmumi melumatNigeriyada yasayanlarin 26 ni teskil etmelerinden basqa saylari Qerbi Afrika bolgesindeki diger olkelerdekilerle birlikde 50 milyona yaxindir Yorubalarin coxlugu Nigeriyanin cenub qerbinden yasasalar da Benin Toqo Sierra Leone Kuba kimi olkelerde onemli Yoruba cemiyyeti yasayir Yorubalarin eneneleri Amerika dovletlerininde Yoruba dini goruslerine zemin oldu ornek olaraq EtimologiyaYoruba sozu Oyo imperiyasi sozunden torediyi guman olunur Ilk vaxtlar Oyo imperiyasindaki xalq Hausa adlanirdi sonralar Nigeriyadaki ilk anqlikan yepiskop Crowther oz kitabinda xalqi Yoruba adlandirdi Alternativ olaraq bezen Yoruba diasporu Aku da adlandirirlar Yoruba diliEsas meqale Yoruba dili Yoruba dili yerli adi ede Yoruba Yoruba dili biridir ki texminen 20 milyon nefer terefinden Qerbi Afrikada danisilir Yoruba xalqinin coxu Yoruba dilinde danisir Yoruba dili Igala dili ile cox benzerlik gosterir Bu diller Yoruboid dili qrupuna aiddir Forde 1951 ve Westermann ile Bryan 1952 Igala dilini Yoruba diline bir lehce kimi goturmusdur Yoruba dili Erdekir dillerine aid olsa da bir biri ile cox yaxin oldugundan Igala ile bu qeder benzerlik gosterir Ancaq ayri ayri dillerdir Yoruba diniEsas meqale Yoruba dini Yoruba dini Yorubalilarin adet enenelerini ve diger menevi telimlerini ozunde eks etdirir Yoruba dini mifologiya felsefe inanclarin tezahuru kimi cixis edir Dinin her hansi bir peygemberi ve ya yaradicisi yoxdur Dinin ana veteni Yorubaland adlanan Benin ve Togonun serhed erazilerinde yerlesen erazidir Yoruba dininde hekayeler mifler musiqiler xususi yer tutur Bundan basqa Yorubalilar arasinda muselman ve xristianlarda vardir Ilk Islamin gelisi Wangara tacirleri neticesinde olmusdur Daha sonra Mali imperiyasi Yorubalilar arasinda Islamin yayginlasmasinda boyuk rol oynamisdi Xristianlar ise burda aktiv sekilde 19 cu esrde fealiyyet gosterirdiler Yorubalilar arasinda bir cox mezhebden Xristian vardir Ilk xristianlar 16 ci esrde bura gelmis niderlandlar idi Daha sonra onlari fransizlar ingilisler almanlar geldiler Muncuqlu TacMenbeD M Bondarenko R N Ismagilova Joruba Narody i religii mira Glav red M Bolshaya Rossijskaya Enciklopediya 1999 Devidson Bezil Novoe otkrytie drevnej Afriki Per s angl M K Zenovicha Pod red I I Potehina M Izd vo vostochnoj literatury 1962 316 s Seriya Po sledam ischeznuvshih kultur vostoka Linde G Bretshnejder E Do prihoda belogo cheloveka Afrika otkryvaet svoe proshloe Per s nem N A Nikolaeva Pod red A B Makrushina M Nauka Glavnaya redakciya vostochnoj literatury 1965 264 s Seriya Po sledam ischeznuvshih kultur vostoka IstinadlarEthnologue of World Languages 39 5 million Yorubas in a Nigerian population of 181 2 million 2015 21 8 and 41 6 million in 2017 Ethnologue Languages of the World ingilis 2019 07 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 05 26 CIA 21 of 195 5 million The Word Fact Book ingilis 2022 03 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 05 26 Benin www axl cefan ulaval ca 2019 09 30 tarixinde Istifade tarixi 2019 05 26 Project Joshua Ghana Joshua Project joshuaproject net 2022 06 03 tarixinde Istifade tarixi 2019 05 26 Project Joshua Togo Joshua Project joshuaproject net 2022 01 11 tarixinde Istifade tarixi 2019 05 26 Project Joshua Cote d Ivoire Joshua Project joshuaproject net 2022 02 16 tarixinde Istifade tarixi 2019 05 26 Jorge Canizares Esguerra Matt D Childs James Sidbury The Black Urban Atlantic in the Age of the Slave Trade The Early Modern Americas University of Pennsylvania Press 2013 ISBN 978 0 8122 0813 9 Toyin Falola Ann Genova Orisa Yoruba gods and spiritual identity in Africa and the diaspora Africa World Press 2005 ISBN 978 1 59221 373 3 Ethnologue 2009 with figures from 1993 Abimbola Kola Yoruba Culture A Philosophical Account Paperback Iroko Academics Publishers 2005 ISBN 978 1 905388 00 4 John O Hunwick Religion and National Integration in Africa Islam Christianity and Politics in the Sudan and Nigeria Series in Islam and society in Africa Northwestern University Press 1992 seh 103 ISBN 978 0 8101 1037 3 Xarici kecidler Nigeriya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etnik qrup ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin