Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yenotabənzər it, yenot iti, Ussuri tülküsü və ya Ussuri yenotu, yenotka[] (lat. Nyctereutes procyonoides) — itlər fəsiləsinə aid yırtıcı növü.
| Yenotabənzər it | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Yenotabənzər it | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Xarici görünüşü
Yenotabənzər itlər orta ölçülü iltər hesab edilir. Bədəninin uzunluqları 65–80 sm, quyruqları 15–25 sm; çəkiləri isə 4–10 kq arası dəyişir. Bədəni alcaqdır. Pəncələri qısadır.
Sifət quruluşu və xəzi baxımından Amerika yenotuna bənzəyir. Onurğa sütünu boyunca tünd zolaq gedir. Quyruğu qısadır, tüklüdür. Quyruğunda heç bir zolaq yoxdur. Albinizm müşahidə edilir
Yayılması
Onların təbii arealı Hind-Çin yarımadası, Çin, Yaponiya və Koreya yarımadasının meşə və daş meşə zonalarıdır. Rusiyada isə əsasən uzaq şərqdə Amur vilayəti ərazisində müşahidə edilir. 1927–1957 illər ərzində ovçuluq məqsədi ilə 10 min Yenotabənzər it SSRİ-nin 76 vilayətinə buraxılmışdır. Asiya hissədə onlar yaşaya bilmədilər ancaq SSRİ-nin Avropa hisdəsində asanlıqla yayıldılar. Hətta SSRİ sərhədlərini keçərək Finlandiya, Çexiya, Rumıniya, Polşa və Almaniya ərazisinə yayılmışlar. 2013-cü ildə İsveç hökuməti yenotabənzər itlərin sayının azaldılması istiqamətində tədbirlər görür.[]
Həyat tərzi və qidalanması
Əsasən rütubətli meşə zolağında yaşayırlar. Yerləşim yerləri nadir hallarda yol kənarlarında və ya kəndlərin yaxınlığında olur. Onlar əsasən alayoranlıq və gecə həyatı sürürlər. Bəzi hallarda meşə daxilində yerləşən su tutarlarında və dəniz kənarı sularda görünürlər. Ov məqsədi ilə gün ərzində 7–10 kmyol qət edə bilirlər. Təhlükə zamanı itlər fəsiləsinə daxil olan canlılardan fərqli olaraq onlar dalaşmaq əvəzinə özlərini ölülüyə vururlar. Çox vaxt bu onları xilas edir.
Onlar istər ət istərsə ot yeyəndirlər. Yayda gəmiricilər, quşlar və onların yumurtaları, qurbağalar, böçəklərlə qidalanırlar. Payız ayları isə taxıl bitkiləri və giləmeyvələrlə qidalanırlar. Qışlamadan öncə çəkilərini iki kq artırırlar. Qış yuxusu dekabr-yanvardan fevral-marta qədər davam edir. Qış zamanı çəkiləri 25 % azalır.
Onların əsas düşmənləri canavarlar və vaşaqlardır. Onlarda quduz xəstəliyi geniş yayılmışdır.
Sosial quruluşu və çoxalması
Çüt şəkildə yaşayırlar. Çütlüklər oktyabr-noyabr ayları formalaşır. Boğazlıq müddəti 60 gün davam edir. Əsasən 6–8 maksimum isə 14–16 bala verirlər. Balaların yetişdirilməsində hər iki valideyn iştirak edir.
Yetkinlik yaşına 8–10 ayında çatırlar. Ömürləri 3–4 il davam edir.
Yarımnövləri
- Nyctereutes procyonoides koreensis
- Nyctereutes procyonoides orestes
- Nyctereutes procyonoides ussuriensis
- Nyctereutes procyonoides viverrinus
İncəsənətdə
Yenotabənzər itlər (Tanuki yap. 狸) yapon mifologiyasının əsas persanajlarındandır.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p.
- Јенот ити // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. V ҹилд: Италија—Куба. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1981. С. 119.
- Сихотэ-Алинский заповедник. Н. Г. Васильев, Е. Н. Матюшкин, Ю. В. Купцов. // Заповедники СССР. Заповедники Дальнего Востока СССР / Отв. ред.: В. Е. Соколов, Е. Е. Сыроечковский. — М.: Мысль, 1985. — 319с., ил. — С. 188.
- . 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-23.
Mənbə
- Rusiyanın onurğalı heyvanları 2013-04-07 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yenotabenzer it yenot iti Ussuri tulkusu ve ya Ussuri yenotu yenotka daha etibarli menbeye ehtiyac var lat Nyctereutes procyonoides itler fesilesine aid yirtici novu Yenotabenzer itElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Yenotabenzer itBeynelxalq elmi adiNyctereutes procyonoides J E Gray 1834 Sekil axtarisiITIS 183821NCBI 34880EOL 328684FW 232952Xarici gorunusuYenotabenzer itler orta olculu ilter hesab edilir Bedeninin uzunluqlari 65 80 sm quyruqlari 15 25 sm cekileri ise 4 10 kq arasi deyisir Bedeni alcaqdir Penceleri qisadir Sifet qurulusu ve xezi baximindan Amerika yenotuna benzeyir Onurga sutunu boyunca tund zolaq gedir Quyrugu qisadir tukludur Quyrugunda hec bir zolaq yoxdur Albinizm musahide edilirNyctereutes procyonoides novunun ayaq izleriYayilmasiOnlarin tebii areali Hind Cin yarimadasi Cin Yaponiya ve Koreya yarimadasinin mese ve das mese zonalaridir Rusiyada ise esasen uzaq serqde Amur vilayeti erazisinde musahide edilir 1927 1957 iller erzinde ovculuq meqsedi ile 10 min Yenotabenzer it SSRI nin 76 vilayetine buraxilmisdir Asiya hissede onlar yasaya bilmediler ancaq SSRI nin Avropa hisdesinde asanliqla yayildilar Hetta SSRI serhedlerini kecerek Finlandiya Cexiya Ruminiya Polsa ve Almaniya erazisine yayilmislar 2013 cu ilde Isvec hokumeti yenotabenzer itlerin sayinin azaldilmasi istiqametinde tedbirler gorur daha etibarli menbeye ehtiyac var Heyat terzi ve qidalanmasiEsasen rutubetli mese zolaginda yasayirlar Yerlesim yerleri nadir hallarda yol kenarlarinda ve ya kendlerin yaxinliginda olur Onlar esasen alayoranliq ve gece heyati sururler Bezi hallarda mese daxilinde yerlesen su tutarlarinda ve deniz kenari sularda gorunurler Ov meqsedi ile gun erzinde 7 10 kmyol qet ede bilirler Tehluke zamani itler fesilesine daxil olan canlilardan ferqli olaraq onlar dalasmaq evezine ozlerini oluluye vururlar Cox vaxt bu onlari xilas edir Onlar ister et isterse ot yeyendirler Yayda gemiriciler quslar ve onlarin yumurtalari qurbagalar boceklerle qidalanirlar Payiz aylari ise taxil bitkileri ve gilemeyvelerle qidalanirlar Qislamadan once cekilerini iki kq artirirlar Qis yuxusu dekabr yanvardan fevral marta qeder davam edir Qis zamani cekileri 25 azalir Onlarin esas dusmenleri canavarlar ve vasaqlardir Onlarda quduz xesteliyi genis yayilmisdir Sosial qurulusu ve coxalmasiCut sekilde yasayirlar Cutlukler oktyabr noyabr aylari formalasir Bogazliq muddeti 60 gun davam edir Esasen 6 8 maksimum ise 14 16 bala verirler Balalarin yetisdirilmesinde her iki valideyn istirak edir Yetkinlik yasina 8 10 ayinda catirlar Omurleri 3 4 il davam edir YarimnovleriNyctereutes procyonoides koreensis Nyctereutes procyonoides orestes Nyctereutes procyonoides ussuriensis Nyctereutes procyonoides viverrinusIncesenetdeYenotabenzer itler Tanuki yap 狸 yapon mifologiyasinin esas persanajlarindandir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 Mammal Species of the World ing A Taxonomic and Geographic Reference D E Wilson D M Reeder 3 Baltimore JHU Press 2005 35 2142 p ISBN 978 0 8018 8221 0 Јenot iti Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә V ҹild Italiјa Kuba Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1981 S 119 Sihote Alinskij zapovednik N G Vasilev E N Matyushkin Yu V Kupcov Zapovedniki SSSR Zapovedniki Dalnego Vostoka SSSR Otv red V E Sokolov E E Syroechkovskij M Mysl 1985 319s il S 188 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 23 MenbeRusiyanin onurgali heyvanlari 2013 04 07 at the Wayback Machine