Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yekaterina Mediçi (it. Caterina de' Medici; fr. Catherine de Médicis) (d. 13 aprel 1519 – ö. 5 yanvar 1589) — Fransa kralı II Henrinin xanımı, Fransa kraliçası. O, eyni zamanda 3 Fransa kralının — II Fransisk, IX Karl və III Henrinin anasıdır.
| Yekaterina Mediçi | |
|---|---|
| it. Caterina de' Medici | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 13 aprel 1519 və ya 1519 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 5 yanvar 1589[…] və ya 1589 |
| Vəfat səbəbi | ağciyər iltihabı |
| Dəfn yeri | |
| Sülalə | Mediçilər |
| Həyat yoldaşı |
|
| Uşaqları | |
| | |
| Monoqram |  |
| İmzası |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Yekaterina 1519-cu ildə Florensiyada Urbino hersoqu və xanımı yeganə övladı olaraq dünyaya gəldi. 1533-cü ildə o, hələ 14 yaşında Yekaterina Fransa kralı I Fransiskin oğlu Henriylə evləndirildi. Onun bu evliliyi qohumu olan Roma papası tərəfindən tərtib edilmişdi. 1547-ci ildə Fransa kralı olan əri II Henri onu dövlət işlərindən uzaq tumağa çalışsa da, onun 1559-cu ildə vəfatının ardından Yekaterina siyasi arenada təkbaşına qaldı. 15 yaşlı böyük oğlu II Fransisk taxta çıxarılsa da, bir il sonra vəfat etdi və Fransa taxtı digər oğlu IX Karla qaldı. Hələ 10 yaşında olan oğlu üçün 1563-cü ilədək kral naibəsi olaraq xidmət etdi. IX Karlın 1574-cü ildə vəfatının ardından Yekaterinanın ən kiçik oğlu olan III Henri Fransa kralı oldu. Yekaterina Mediçi ömrünün son illərinə qədər dövlət idarəsində söz sahibi oldu.
Yekaterinanın hər 3 oğlu da Fransada vətəndaş və din müharibələrinin yüksəldiyi bir dövrdə səltənət sürdülər. Monarxiyanın üzləşdiyi problemlər olduqca çətin olsa da, Yekaterina dövlət idarəsini hərbi nizama salaraq bunlarla mübarizə aparmağa çalışdı. İlk başda Fransada yüksəlməkdə olan hugenotlara və kalvinizm hərəkatına göz yumsa da, daha sonra ailəsinin Roma papasına və katolik kilsəsinə olan bağlılığı səbəbilə ölkədə onlara qarşı sərt tədbirlər aldı. Bunlardan ən dəhşətlisi isə, şübhəsiz ki, 1572-ci ildə baş tutan Varfolomey gecəsi qətliamı idi.
İlk illəri
Ketrin Mediçi 1519-cu ildə İtaliyanın Florensiya şəhərindən anadan olmuşdur. Atası Urbino hersoqu Lorenzo Mediçi idi. Doğumundan qısa müddət sonra ata və anasını itirərək yetim qalan Ketrin ailənin yeganə varisi oldu. Ailəsinin ölümündən sonra ona baxacaq heç bir yaxını qalmamışdı. Atasının uzaq qohumu kardinal Culio Mediçi şəhərə gəldi və idarəetməni əlinə aldı. Balaca Ketrinə o baxmağa başladı.
Ketrin 8 yaşında olanda qaldığı saray xalqın hücumuna məruz qaldı. Ketrin və yaxınları saraydan qaçmağa məcbur oldular, amma üsyan liderləri balaca qızın onlarda qalmasını istədilər. Niyyətləri gələcəkdə istifadə edə biləcəkləri dəyərli bir əsirə sahib olmaq idi. Əsir alınan Ketrin şəhərin müxtəlif yerlərində və monastırlarında yaşadı, bunun sayəsində yaxşı təhsil ala bildi.
Floreniya üsyanı daha sonra Culio Mediçi tərəfindən yatırıldı. Ketrin Culio ilə yaşamaq üçün Romaya göndərildi. Bu dövrdə artıq böyümüş olan Ketrini evləndirmə planları var idi. Culio və Fransa kralı I Fransisk qızı kralın 2-ci oğlu Henri ilə evləndirməyə qərar verdilər. 14 yaşında olan Ketrindən bu barədə fikri soruşulmamışdı.
Fransada hakimiyyəti
Ketrin Fransa monarxiyası üzərində böyük təsir buraxmaq istəyirdi. Qısa boylu və arıq olmasına baxmayaraq saraya dəbdəbəli şəkildə daxil olmaq istəyirdi. Sənətçilərdən aldığı tövsiyədən sonra dövrün ilk hündürdaban ayaqqabısını geyindi və həqiqətən bundan sonra bütün Fransa onu danışmağa başladı.
Henri ilə evləndikdən sonra Fransanın böyük hissəsini gəzdi və burada heç bir dostu yox idi. Fransız zadəganlar onu "İtaliyan qadın" kimi çağırırdılar. Henri 1536-cı ildə Fransiskin oğlu Daufin öldükdən sonra taxta varis oldu. Bu isə bəzi problemlərə səbəb oldu, belə ki, bir çox fransızlar kraliçalarının italiyan olmasını istəmirdilər. Buna görə də onun uşaq doğması da istənilmirdi. Lakin Ketrin 1543–1555-ci illərdə 3-ü balaca ikən ölən 10 uşaq doğdu. Oğullarından Şarl, Fransisk və Henri daha sonra Fransa kralı olmuşdurlar.
Ketrinin qayınatası I Fransisk 1547-ci ildə vəfat etdi və həyat yoldaşı II Henri adı ilə Fransa kralı oldu. Beləliklə, Ketrin Fransanın kraliçası oldu.
Buna baxmayaraq, Ketrinin evliliyində problemlər var idi. Kral Henri onu çox sevsə də, Diana de Poyteni ilə qeyri rəsmi münasibət yaşayır və onunla daha çox vaxt keçirirdi. Üstəlik Diana Henridən istifadə edərək Fransanın idarəsində söz sahibi olurdu. Bu, Ketrinin qəzəbinə səbəb olsa da, hərəkət etməməyə üstünlük verdi. II Henri hakimiyyəti boyunca güclü kral olduğundan, Ketrin bu dövrdə arxa planda qaldı.
1559-cu ildə II Henrinin ölümündən sonra ən böyük oğlu II Fransisk taxta çıxdı. Xəstə və zəif uşaq olan II Fransiskin hakimiyyəti qısa çəkdi. Ondan sonra Ketrinin 10 yaşlı uşağı adı ilə taxta çıxdı. IX Şarl balaca uşaq olduğundan Ketrin səltənət naibəsi olaraq onun adından krallığı idarə edirdi. Şarlın da ölümündən sonra oğlu III Henri hakimiyyətə gəldi və Ketrin yenə eyni taktika ilə ölkəni idarə etməyə davam etdi.
Katolik olan Ketrin 1562-ci ildə başlayan vətəndaş müharibəsində katolikləri dəstəkləsə də, tarazlıq yaratmaq üçün protestantları da dəstəklədi. Lakin 1572-ci ildə protestantların hakimiyyət üzərində təsirinin artdığını gördükdən sonra protestant Hüqonatların lideri olan zəhərlətdirdi. Bu hadisə 24 avqustda Varfolomey gecəsi adı ilə tarixə düşən və 50 min protestantın qətli ilə başa çatan qətliama səbəb oldu.
Ketrin qızı Elizabeti İspaniyanın katolik kralı ilə, digər qızı Marqareti isə sonradan IV Henri adı ilə Fransa kralı olacaq protestant Navarro kralı Henri ilə evləndirdimişdi. Məqsədi məzhəblər arasında tarazlıq yaratmaq idi. Henri taxta çıxanda protestantlıqdan katolikliyə keçdi və ölkə də məzhəb azadlığı ilə bağlı işlər görərək 30 illik məzhəb savaşlarına son verdi. Ketrin mütləq monarxiyanın memarlarından biri hesab olunur.
1589-cu ildə ağciyər iltihabından öldü. 1793-cü ildə inqilabçı izdiham məzarından onun parçalarını çıxartdı və digər kral və kraliçaların olduğu məzarlığa atdı.
Fəaliyyəti
Ketrin Mediçi rəssamlıq və incəsənət ilə maraqlanırdı. İntibah mədəniyyətinin inkişafında rol oynamışdır. Buna görə də "İntibah qadınlarından biri" kimi qələmə verilir. O, həmçinin ölkəsi İtaliyanı çox sevirdi və tez-tez Fransa aşbazlarını İtaliyaya göndərib orada İtaliya yeməklərini öyrənmələrini təmin edirdi. Fransa dondurma, sirop, makaron ilə belə tanış oldu.
Avropada hündürdaban ayaqqabıdan ilk dəfə o istifadə etmişdir. Fransada tütündən də ilk dəfə istifadə edən Ketrin idi. Tütündən baş ağrısının qarşısını almaq üçün istifadə edirdi. Ölkədə dəsmaldan da ilk istifadə edənin o olduğu deyilir.
Ketrin düşmənlərini zəhərlədiyindən öz kimyaçıları var idi.
Kral II Henridən xahiş edərək Nostradamusu sarayın özəl astroloqu və həkimi təyin etmişdi.
İstinadlar
- Catherine de' Medici (ing.). // The Catholic Encyclopedia: An International Work of Reference on the Constitution, Doctrine, Discipline, and History of the Catholic Church NYC: D. Appleton & Company, 1913. — (Catholic Encyclopedia)
- Catherine de' Medici (ing.). // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm 11 New York, Cambridge, England: University Press, 1911. Vol. 5. P. 528–529.
- Любович Н. Екатерина Медичи (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1894. Т. XIа. С. 577–578.
- П. К—ий Франциск II (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1902. Т. XXXVIа. С. 532–533.
- Kindred Britain.
- Маргарита Французская (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1896. Т. XVIIIа. С. 605.
- Екатерина Медичи // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Ali Çimen. Tarihi değiştiren kadınlar (türkcə) (TİMAS). 10 dekabr 2018.
Xarici keçidlər
![image]()
Vikianbarda Ketrin Mediçi ilə əlaqəli mediafayllar var.- Ketrin Mediçinin tarixi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yekaterina Medici it Caterina de Medici fr Catherine de Medicis d 13 aprel 1519 o 5 yanvar 1589 Fransa krali II Henrinin xanimi Fransa kralicasi O eyni zamanda 3 Fransa kralinin II Fransisk IX Karl ve III Henrinin anasidir Yekaterina Mediciit Caterina de MediciSexsi melumatlarDogum tarixi 13 aprel 1519 ve ya 1519Dogum yeri Florensiya Florensiya RespublikasiVefat tarixi 5 yanvar 1589 1589 01 05 ve ya 1589Vefat sebebi agciyer iltihabiDefn yeri Sen Deni bazilikasiSulale MedicilerHeyat yoldasi II Henri 28 oktyabr 1533 20 iyul 1559 Usaqlari II Fransisk Valuali Elizabet IX Karl III Henri Valuali MarqaritaMonoqramImzasi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Yekaterina 1519 cu ilde Florensiyada Urbino hersoqu ve xanimi yegane ovladi olaraq dunyaya geldi 1533 cu ilde o hele 14 yasinda Yekaterina Fransa krali I Fransiskin oglu Henriyle evlendirildi Onun bu evliliyi qohumu olan Roma papasi terefinden tertib edilmisdi 1547 ci ilde Fransa krali olan eri II Henri onu dovlet islerinden uzaq tumaga calissa da onun 1559 cu ilde vefatinin ardindan Yekaterina siyasi arenada tekbasina qaldi 15 yasli boyuk oglu II Fransisk taxta cixarilsa da bir il sonra vefat etdi ve Fransa taxti diger oglu IX Karla qaldi Hele 10 yasinda olan oglu ucun 1563 cu iledek kral naibesi olaraq xidmet etdi IX Karlin 1574 cu ilde vefatinin ardindan Yekaterinanin en kicik oglu olan III Henri Fransa krali oldu Yekaterina Medici omrunun son illerine qeder dovlet idaresinde soz sahibi oldu Yekaterinanin her 3 oglu da Fransada vetendas ve din muharibelerinin yukseldiyi bir dovrde seltenet surduler Monarxiyanin uzlesdiyi problemler olduqca cetin olsa da Yekaterina dovlet idaresini herbi nizama salaraq bunlarla mubarize aparmaga calisdi Ilk basda Fransada yukselmekde olan hugenotlara ve kalvinizm herekatina goz yumsa da daha sonra ailesinin Roma papasina ve katolik kilsesine olan bagliligi sebebile olkede onlara qarsi sert tedbirler aldi Bunlardan en dehsetlisi ise subhesiz ki 1572 ci ilde bas tutan Varfolomey gecesi qetliami idi Ilk illeriKetrin Medici 1519 cu ilde Italiyanin Florensiya seherinden anadan olmusdur Atasi Urbino hersoqu Lorenzo Medici idi Dogumundan qisa muddet sonra ata ve anasini itirerek yetim qalan Ketrin ailenin yegane varisi oldu Ailesinin olumunden sonra ona baxacaq hec bir yaxini qalmamisdi Atasinin uzaq qohumu kardinal Culio Medici sehere geldi ve idareetmeni eline aldi Balaca Ketrine o baxmaga basladi Ketrin 8 yasinda olanda qaldigi saray xalqin hucumuna meruz qaldi Ketrin ve yaxinlari saraydan qacmaga mecbur oldular amma usyan liderleri balaca qizin onlarda qalmasini istediler Niyyetleri gelecekde istifade ede bilecekleri deyerli bir esire sahib olmaq idi Esir alinan Ketrin seherin muxtelif yerlerinde ve monastirlarinda yasadi bunun sayesinde yaxsi tehsil ala bildi Floreniya usyani daha sonra Culio Medici terefinden yatirildi Ketrin Culio ile yasamaq ucun Romaya gonderildi Bu dovrde artiq boyumus olan Ketrini evlendirme planlari var idi Culio ve Fransa krali I Fransisk qizi kralin 2 ci oglu Henri ile evlendirmeye qerar verdiler 14 yasinda olan Ketrinden bu barede fikri sorusulmamisdi Fransada hakimiyyetiHenri ve Ketrinin evliliyi Ketrin Fransa monarxiyasi uzerinde boyuk tesir buraxmaq isteyirdi Qisa boylu ve ariq olmasina baxmayaraq saraya debdebeli sekilde daxil olmaq isteyirdi Senetcilerden aldigi tovsiyeden sonra dovrun ilk hundurdaban ayaqqabisini geyindi ve heqiqeten bundan sonra butun Fransa onu danismaga basladi Henri ile evlendikden sonra Fransanin boyuk hissesini gezdi ve burada hec bir dostu yox idi Fransiz zadeganlar onu Italiyan qadin kimi cagirirdilar Henri 1536 ci ilde Fransiskin oglu Daufin oldukden sonra taxta varis oldu Bu ise bezi problemlere sebeb oldu bele ki bir cox fransizlar kralicalarinin italiyan olmasini istemirdiler Buna gore de onun usaq dogmasi da istenilmirdi Lakin Ketrin 1543 1555 ci illerde 3 u balaca iken olen 10 usaq dogdu Ogullarindan Sarl Fransisk ve Henri daha sonra Fransa krali olmusdurlar Ketrinin qayinatasi I Fransisk 1547 ci ilde vefat etdi ve heyat yoldasi II Henri adi ile Fransa krali oldu Belelikle Ketrin Fransanin kralicasi oldu Buna baxmayaraq Ketrinin evliliyinde problemler var idi Kral Henri onu cox sevse de Diana de Poyteni ile qeyri resmi munasibet yasayir ve onunla daha cox vaxt kecirirdi Ustelik Diana Henriden istifade ederek Fransanin idaresinde soz sahibi olurdu Bu Ketrinin qezebine sebeb olsa da hereket etmemeye ustunluk verdi II Henri hakimiyyeti boyunca guclu kral oldugundan Ketrin bu dovrde arxa planda qaldi 1559 cu ilde II Henrinin olumunden sonra en boyuk oglu II Fransisk taxta cixdi Xeste ve zeif usaq olan II Fransiskin hakimiyyeti qisa cekdi Ondan sonra Ketrinin 10 yasli usagi adi ile taxta cixdi IX Sarl balaca usaq oldugundan Ketrin seltenet naibesi olaraq onun adindan kralligi idare edirdi Sarlin da olumunden sonra oglu III Henri hakimiyyete geldi ve Ketrin yene eyni taktika ile olkeni idare etmeye davam etdi Katolik olan Ketrin 1562 ci ilde baslayan vetendas muharibesinde katolikleri desteklese de tarazliq yaratmaq ucun protestantlari da destekledi Lakin 1572 ci ilde protestantlarin hakimiyyet uzerinde tesirinin artdigini gordukden sonra protestant Huqonatlarin lideri olan zeherletdirdi Bu hadise 24 avqustda Varfolomey gecesi adi ile tarixe dusen ve 50 min protestantin qetli ile basa catan qetliama sebeb oldu Ketrin Medici Fransa kralicasi kimi Ketrin qizi Elizabeti Ispaniyanin katolik krali ile diger qizi Marqareti ise sonradan IV Henri adi ile Fransa krali olacaq protestant Navarro krali Henri ile evlendirdimisdi Meqsedi mezhebler arasinda tarazliq yaratmaq idi Henri taxta cixanda protestantliqdan katolikliye kecdi ve olke de mezheb azadligi ile bagli isler gorerek 30 illik mezheb savaslarina son verdi Ketrin mutleq monarxiyanin memarlarindan biri hesab olunur 1589 cu ilde agciyer iltihabindan oldu 1793 cu ilde inqilabci izdiham mezarindan onun parcalarini cixartdi ve diger kral ve kralicalarin oldugu mezarliga atdi FealiyyetiKetrin Medici ressamliq ve incesenet ile maraqlanirdi Intibah medeniyyetinin inkisafinda rol oynamisdir Buna gore de Intibah qadinlarindan biri kimi qeleme verilir O hemcinin olkesi Italiyani cox sevirdi ve tez tez Fransa asbazlarini Italiyaya gonderib orada Italiya yemeklerini oyrenmelerini temin edirdi Fransa dondurma sirop makaron ile bele tanis oldu Avropada hundurdaban ayaqqabidan ilk defe o istifade etmisdir Fransada tutunden de ilk defe istifade eden Ketrin idi Tutunden bas agrisinin qarsisini almaq ucun istifade edirdi Olkede desmaldan da ilk istifade edenin o oldugu deyilir Ketrin dusmenlerini zeherlediyinden oz kimyacilari var idi Kral II Henriden xahis ederek Nostradamusu sarayin ozel astroloqu ve hekimi teyin etmisdi IstinadlarCatherine de Medici ing The Catholic Encyclopedia An International Work of Reference on the Constitution Doctrine Discipline and History of the Catholic ChurchNYC D Appleton amp Company 1913 Catholic Encyclopedia Catherine de Medici ing Encyclopaedia Britannica a dictionary of arts sciences literature and general information H Chisholm 11 New York Cambridge England University Press 1911 Vol 5 P 528 529 Lyubovich N Ekaterina Medichi rus Enciklopedicheskij slovarSPb Brokgauz Efron 1894 T XIa S 577 578 P K ij Francisk II rus Enciklopedicheskij slovarSPb Brokgauz Efron 1902 T XXXVIa S 532 533 Kindred Britain Margarita Francuzskaya rus Enciklopedicheskij slovarSPb Brokgauz Efron 1896 T XVIIIa S 605 Ekaterina Medichi Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Ali Cimen Tarihi degistiren kadinlar turkce TIMAS 10 dekabr 2018 Xarici kecidlerVikianbarda Ketrin Medici ile elaqeli mediafayllar var Ketrin Medicinin tarixi