Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Varfolomey gecəsi — Fransada dini müharibələrin nəticəsində 23 avqust 1572-ci ildə Parisdə baş vermiş hadisə. Bu dəhşətli gecə barədə filmlər çəkilmiş və bədii əsərlər yazılmışdır. "Varfolomey gecəsi" ifadəsi bir çox xalqların dilinə daxil olaraq, mənfi çalar qazanmış və müqavimətə gücü çatmayan günahsız insanların kütləvi halda qətlə yetirilməsi mənasını almışdır.
Tarixi
Səbəbi
Varfolomey faciəsinin baş verməsinə müəyyən proseslər səbəb olmuşdur. XVI əsrdə Avropada Roma Papası və hakim Roma Katolik Kilsəsinə qarşı yönəldilmiş reformasiya (dində islahatçılıq) hərəkatının geniş vüsət alması nəticəsində yeni xristian məzhəbi olan protestantlıq meydana gəlmiş və Qərb dünyası iki hissəyə parçalanmışdır. Protestantlarla katoliklər arasında fikirayrılığı teoloji-elmi müstəvidən uzaqlaşaraq, hərbi toqquşmalara, qanlı müharibələrə gətirib çıxarmışdır. Məzhəb ayrıseçkiliyi cəmiyyətdə təbəqə, qohum, dost, həmvətən anlayışını ortadan qaldırmış, hamı bir-birini etiqadına görə qiymətləndirməyə başlamışdır.
XVI əsrdə digər Avropa ölkələrində olduğu kimi, Fransanı da məzhəb müharibələri bürümüşdü. Bu ölkədə hugenot (ilk vaxtlar katoliklərin protestantlara həqarətlə verdikləri, sonradan isə protestantların mənimsədikləri ad) müharibələri adlanan üç hərbi münaqişə baş vermişdir. 1570-ci ildə Sen-Jermen müqaviləsinin bağlanması ilə III Hugenot müharibəsi bitmiş, uzunmüddətli mübarizədən sonra hugenotlar müəyyən hüquqlar əldə etmiş, onların rəhbəri admiral Kolinyi isə Fransa Kral şurasına daxil olmuşdur.
Çox keçmədən, admiral Kolinyi Fransa kralı IX Karlın hüsnü-rəğbətini qazana bilmiş və onun ən yaxın məsləhətçisinə çevrilmişdir. Qatı katolik olan kralın anası Yekaterina Mediçi və ona yaxın zadəganlar admiral Kolinyinin sarayda artan nüfuzundan çəkinmiş, Fransanı tamamilə Katolik kilsəsinin qoynuna qaytarmaq istəmişlər.
Zəif sülhü gücləndirmək məqsədilə kralın bacısı, katolik şahzadə ilə hugenotların başçılarından sayılan arasında nikah bağlanmışdır. Toy ərəfəsində Parisə xeyli yüksək rütbəli hugenotun axışmasından, əsasən, katoliklərdən ibarət şəhər əhalisi narazı qalmışdır.
Hadisələrin gedişi
18 avqust 1572-ci ildə keçirilmiş möhtəşəm toy mərasimi və hugenotların kral əyanlarının arasında olması katolikləri daha da qəzəbləndirmişdir. Hadisələr sürətlə inkişaf etmiş, 22 avqustda admiral Kolinyiyə qarşı sui-qəsd təşkil olunmuşdur. Fanatik katolik və böyük nüfuz sahibi hertsoq həmin əməliyyatın rəhbəri idi. Protestant zadəganları kraldan hertsoqun cəzalandırılmasını tələb etmişlər. Yeni müharibənin başlamasından ehtiyat edən hugenotlar Parisi tərk etməyə başlamışlar.
Yaranmış vəziyyətdən istifadə etmək qərarına gələn kralın anası hökmdarı yeni vətəndaş müharibəsinin qarşısını almaq naminə protestant başçılarının öldürülməsinin zəruri olduğunu inandıra bilmişdir. Bu planın həyata keçirilməsi üçün Müqəddəs Varfolomey günü, yəni 1572-ci il avqustun 24-ü seçilmişdir. O gün şəhər qapıları bağlanılmış və hərbi dəstələr hazır vəziyyətə gətirilmişdir. Gecə sui-qəsdçilər yaralı admiralın otağına daxil olaraq, onu və mühafizəsini qılıncdan keçirmiş, sonra isə kilsə zənglərinin işarəsi ilə şəhər əhalisi protestantları qətlə yetirməyə çağrılmışdır.
Parisdə başlanmış bu qırğın, kralın xeyir-duası ilə ölkənin digər şəhərlərinə də yayılmışdır. Azğınlaşmış əhali protestantların əvvəlcədən təbaşirlə işarələnmiş evlərinə girərək onları eyvandan küçəyə atmış, qadınlara təcavüz etmiş, soyğunçuluqla məşğul olmuşlar. Qadın-uşaq demədən hər kəs öldürülmüş, təkcə protestantlar deyil, hətta katolisizmə məxsus olmayan digər din nümayəndələrinə də mərhəmət edilməmişdir.
Nəticə
Bu qətliam təqribən bir həftə davam etmiş, küçələr qana boyanmışdır. Tarixçi sözləri ilə desək, "Varfolomey gecə"si sadəcə bir gecə deyildi. O, bir mövsüm idi". Katolik ruhanilər bu qəddarlığa pis münasibət bəsləyənləri kilsədən uzaqlaşdırmaqla hədələmiş, canilərin günahlarını isə elə küçədə, meyitlərin üzərində "bağışlamışlar".
"Varfolomey gecəsi"nin qurbanlarının sayı barədə yekdil fikir yoxdur. Hesab edilir ki, Parisdə təqribən üç min, bütün Fransada isə on min ilə əlli min arasında protestant qətlə yetirilmişdir. Həmin dövrdə Fransada baş vermiş qətliam katolik dünyasında rəğbətlə qarşılanmış, Roma Papası XIII Qriqori bu faciəni alqışlayaraq Vatikanda fişəng atılmasını və medal təsis edilməsini əmr etmişdir. Ədalət naminə qeyd etmək lazımdır ki, 425 il sonra Roma Papası II İoann Pavel rəsmi şəkildə Varfolomey qətliamını qınamışdır.
"Varfolomey gecəsi" kimi din və məzhəb zəminində yaranmış faciələrin təkrar baş verməməsi üçün onların yad edilməsi və öyrənilməsi zəruridir. Çünki, məhz belə qanlı tarixi hadisələr dar məzhəb düşüncəsinin müəyyən mənafelər naminə təhlükəli vasitəyə və silaha çevrilə biləcəyini, günahsız insan qanının axıdılmasına səbəb olacağını göstərir.
Mənbə
- Müəllif: Anar Əlizadə, "Cəmiyyət və din" telekanalı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Varfolomey gecesi Fransada dini muharibelerin neticesinde 23 avqust 1572 ci ilde Parisde bas vermis hadise Bu dehsetli gece barede filmler cekilmis ve bedii eserler yazilmisdir Varfolomey gecesi ifadesi bir cox xalqlarin diline daxil olaraq menfi calar qazanmis ve muqavimete gucu catmayan gunahsiz insanlarin kutlevi halda qetle yetirilmesi menasini almisdir TarixiSebebi Varfolomey faciesinin bas vermesine mueyyen prosesler sebeb olmusdur XVI esrde Avropada Roma Papasi ve hakim Roma Katolik Kilsesine qarsi yoneldilmis reformasiya dinde islahatciliq herekatinin genis vuset almasi neticesinde yeni xristian mezhebi olan protestantliq meydana gelmis ve Qerb dunyasi iki hisseye parcalanmisdir Protestantlarla katolikler arasinda fikirayriligi teoloji elmi musteviden uzaqlasaraq herbi toqqusmalara qanli muharibelere getirib cixarmisdir Mezheb ayriseckiliyi cemiyyetde tebeqe qohum dost hemveten anlayisini ortadan qaldirmis hami bir birini etiqadina gore qiymetlendirmeye baslamisdir XVI esrde diger Avropa olkelerinde oldugu kimi Fransani da mezheb muharibeleri burumusdu Bu olkede hugenot ilk vaxtlar katoliklerin protestantlara heqaretle verdikleri sonradan ise protestantlarin menimsedikleri ad muharibeleri adlanan uc herbi munaqise bas vermisdir 1570 ci ilde Sen Jermen muqavilesinin baglanmasi ile III Hugenot muharibesi bitmis uzunmuddetli mubarizeden sonra hugenotlar mueyyen huquqlar elde etmis onlarin rehberi admiral Kolinyi ise Fransa Kral surasina daxil olmusdur Yekaterina Medici Cox kecmeden admiral Kolinyi Fransa krali IX Karlin husnu regbetini qazana bilmis ve onun en yaxin meslehetcisine cevrilmisdir Qati katolik olan kralin anasi Yekaterina Medici ve ona yaxin zadeganlar admiral Kolinyinin sarayda artan nufuzundan cekinmis Fransani tamamile Katolik kilsesinin qoynuna qaytarmaq istemisler Zeif sulhu guclendirmek meqsedile kralin bacisi katolik sahzade ile hugenotlarin bascilarindan sayilan arasinda nikah baglanmisdir Toy erefesinde Parise xeyli yuksek rutbeli hugenotun axismasindan esasen katoliklerden ibaret seher ehalisi narazi qalmisdir Hadiselerin gedisi 18 avqust 1572 ci ilde kecirilmis mohtesem toy merasimi ve hugenotlarin kral eyanlarinin arasinda olmasi katolikleri daha da qezeblendirmisdir Hadiseler suretle inkisaf etmis 22 avqustda admiral Kolinyiye qarsi sui qesd teskil olunmusdur Fanatik katolik ve boyuk nufuz sahibi hertsoq hemin emeliyyatin rehberi idi Protestant zadeganlari kraldan hertsoqun cezalandirilmasini teleb etmisler Yeni muharibenin baslamasindan ehtiyat eden hugenotlar Parisi terk etmeye baslamislar Yaranmis veziyyetden istifade etmek qerarina gelen kralin anasi hokmdari yeni vetendas muharibesinin qarsisini almaq namine protestant bascilarinin oldurulmesinin zeruri oldugunu inandira bilmisdir Bu planin heyata kecirilmesi ucun Muqeddes Varfolomey gunu yeni 1572 ci il avqustun 24 u secilmisdir O gun seher qapilari baglanilmis ve herbi desteler hazir veziyyete getirilmisdir Gece sui qesdciler yarali admiralin otagina daxil olaraq onu ve muhafizesini qilincdan kecirmis sonra ise kilse zenglerinin isaresi ile seher ehalisi protestantlari qetle yetirmeye cagrilmisdir Parisde baslanmis bu qirgin kralin xeyir duasi ile olkenin diger seherlerine de yayilmisdir Azginlasmis ehali protestantlarin evvelceden tebasirle isarelenmis evlerine girerek onlari eyvandan kuceye atmis qadinlara tecavuz etmis soygunculuqla mesgul olmuslar Qadin usaq demeden her kes oldurulmus tekce protestantlar deyil hetta katolisizme mexsus olmayan diger din numayendelerine de merhemet edilmemisdir Netice Bu qetliam teqriben bir hefte davam etmis kuceler qana boyanmisdir Tarixci sozleri ile desek Varfolomey gece si sadece bir gece deyildi O bir movsum idi Katolik ruhaniler bu qeddarliga pis munasibet besleyenleri kilseden uzaqlasdirmaqla hedelemis canilerin gunahlarini ise ele kucede meyitlerin uzerinde bagislamislar Kralice Yekaterina Medici saray xanimlari ile qurbanlara tamasa edir Eduard Deba Ponsanin portreti Varfolomey gecesi nin qurbanlarinin sayi barede yekdil fikir yoxdur Hesab edilir ki Parisde teqriben uc min butun Fransada ise on min ile elli min arasinda protestant qetle yetirilmisdir Hemin dovrde Fransada bas vermis qetliam katolik dunyasinda regbetle qarsilanmis Roma Papasi XIII Qriqori bu facieni alqislayaraq Vatikanda fiseng atilmasini ve medal tesis edilmesini emr etmisdir Edalet namine qeyd etmek lazimdir ki 425 il sonra Roma Papasi II Ioann Pavel resmi sekilde Varfolomey qetliamini qinamisdir Varfolomey gecesi kimi din ve mezheb zemininde yaranmis facielerin tekrar bas vermemesi ucun onlarin yad edilmesi ve oyrenilmesi zeruridir Cunki mehz bele qanli tarixi hadiseler dar mezheb dusuncesinin mueyyen menafeler namine tehlukeli vasiteye ve silaha cevrile bileceyini gunahsiz insan qaninin axidilmasina sebeb olacagini gosterir MenbeMuellif Anar Elizade Cemiyyet ve din telekanali