Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Yəhya Kamal Bəyatlı (2 dekabr 1884, Üskub – 1 noyabr 1958 və ya 2 noyabr 1958, İstanbul) — Türk şairi.
| Yəhya Kamal Bəyatlı | |
|---|---|
| türk. Yahya Kemal Beyatlı | |
 | |
| Təxəllüsü | Esrar |
| Doğum tarixi | 2 dekabr 1884 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1 noyabr 1958(73 yaşında) və ya 2 noyabr 1958(73 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | şair, diplomat, yazıçı, siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Yəhya Kamal şeirlərini ən çox cümhuriyyət dövründə nəşr etdirmişdir. Onun şeirləri ölümündən sonra bu adlar altında kitablaşdırıldı: "Öz göy qübbəmiz" (1961), "Əski şeirin rüzgarıyla" (1962), "Rübailər və Xəyyam rübailərini Türkcə söyləyiş" (1963), "Bitməmiş şeirlər" (1976).
Yəhya Kamal 1903-cü ildə Parisə bir Qərb heyranı, alafranqalıq və Jön Türklük həvəskarı olaraq getdi. Lakin 1912-ci ildə Türklüyünün fərqinə varmış, Milli şüura çatmış bir Türk olaraq döndü. Yəni təhsil aldığı, oxuduğu, öyrəndiyi məktəbdən xidmət edəcəyi, öyrəndiklərini tətbiq edəcəyi məmləkətinə qayıtdı. Qərb kültür, düşüncə, sənət və ədəbiyyatından alınması gərəkən dərsi və materialı almış, ancaq bunları öz orijinal sənətçi şəxsiyyətində əridərək və gərəkdiyi qədər işlədərək özünə aid milli bir ədəbiyyat yaratmış, orijinal bir milliyyətçilik düşüncəsi meydana gətirmişdir. O, Qərbin ağıllı bir tələbəsi olmuşdur. Qərbdən necə istifadə edilməsi gərəkdiyini başa düşmüş, nələri alıb, nələri almamaq lazım olduğunun şüuruna varmış bir Türk ziyalısıdır. Qərbdən daha çox metod, texnika, anlayış, çıxış nöqtəsi, mentalitet kimi xüsuslarda yararlanmışdır. Gördüyü iş təqlid, tərcümə, adaptasiya deyil, orijinal, milli bir təlifdir. Yəni məktəbdən məmləkətə qayıtmağı bacarmışdır. Qərbin bəzi ədəbi cərəyanlarından, fikir adamı, şair və yazarlarından yararlanmışdır. Məsələn, parnasizmdən şeirdə forma mükəmməlliyini, misraları ölçülü-biçili bir halda düzməyi öyrənmişdir. Lakin parnasçılar şairin öz duyğularını və şəxsiyyətini bəlli etməsinə qarşıdırlar. Yəhya Kamal isə tam tərsinə, romantiklərə xas olan formada duyğularını, həssasiyyətini və şəxsiyyətini coşğu ilə əks etdirir. Bu yönüylə də parnasçı deyildir. Yəhya Kamal bir parnasçı olan Xose-Maria de Herediadan, Jan Morisdən və Malherbedən Türk tarixini modern bir dastan halında yenidən yazmağı, şeirdə sadə, yalın, çılpaq, süssüz, işlək danışıq türkcəsini işlətməyi, Alber Sorel və Kamil Julliandan tarix və coğrafiya içində Türklüyü, Türk milliyyətini aramağı, Pol Valeridən və Mallarmedən ahəngli, mükəmməl misra qurmağı, Verlendən İstanbulun səmt və küçələrinin şeirini yazmağı öyrəndi.
Yəhya Kamal xalqın problemlərinə, sosial və siyasi məsələlərinə demək olar ki, heç yer verməmişdir. Məsələn, xalqın yoxsulluğunu marksist şairlər kimi istismar etməmişdir. Onun şeirlərində ara-sıra xalqın kasıblığı kimi sosial və iqtisadi problemlər öz əksini tapır, ancaq bu, milli və sosial həyatımızın müxtəlif mənzərələri kimi və başqa məqsədlərlə ələ alınır. Yəhya Kamalın şeirində sosial mövzu kimi ən çox milliyyətçilik düşüncəsini görürük. O, Türklərin millət olmasını bir sosyoloq, psixoloq, tarixçi və politoloq kimi düşünmüş, bunun fəlsəfəsini etmiş, bu mövzuda fikir yürütmüş və şeirlərində də Türk milliyyətini hiss edən bir Türk olaraq tərənnüm etmişdir. Onun milliyyətçilik anlayışını təşkil edən təməl ünsürləri alt başlıqlar halında açmağa çalışaq.
Tarix: Türk tarixi, tarixdən miras olaraq aldığımız dəyərlər, tarixi şərh etmə şəklimiz bizim milliyyətimizi hörən təməl ünsürlərdir. Yəhya Kamal da Türk milliyyəti düşüncəsini daha çox Türk tarixi anlayışı üzərində qurur. O, Türk tarixinə milli nöqtədən və ən sağlam şəkildə yerli bir baxışla yaxınlaşmış, milli varlığımızın gözəl və parlaq tarixi dönəmlərini mövzu olaraq işləmişdir. Coğrafiya: Yəhya Kamal prinsip olaraq ideal milliyyətçilik yerinə real milliyyətçiliyi əsas götürmüşdür. Ziya Göyalpın ideal mənadakı Turan milliyyətçiliyinə qarşı o, real mənada Anadolu milliyyətçiliyini mənimsəmişdir. Yəni Yəhya Kamal daha çox realist bir milliyyətçidir, ya da reallığa söykənən idealıst bir milliyyətçidir. 1071-ci ildən sonra Anadoluda yaranan bir millətin tarixi, dili, kültürü, sənəti, ədəbiyyatı, həyat tərzi, hər şeyi Anadolu coğrafiyası mərkəz alınaraq yaranmışdır. Real olan budur. Buna görə də 1071-ci il öncəsini "qəbl ət-tarix" (tarix öncəsi) olaraq qəbul edir. Bundan başqa, bugünkü Anadolu coğrafiyasında yaşayan canlı, real bir Türklük vardır, gerçək, konkret və aktual olan Türk milliyyətini məhz bu coğrafiya meydana gətirmişdir. Səlcuqlu, bəyliklər, Osmanlı və cümhuriyyət dönəmləri bizim bugünkü milliyyətimizi təşkil edən, yaradan, toxuyan dövrlərdir və bunlar da əsas olaraq Anadolu coğrafiyasında var olmuşdur.
İstanbul: əslində, coğrafiya ilə İstanbul eyni başlıq altında dəyərləndirilə bilər. Çünki Yəhya Kamal üçün Türk coğrafiyası bir baxıma İstanbuldur. Yəni İstanbul özünün əhalisi, tarixi, kültürü, gələnək və görənəkləri, dili, memarlığı ilə Türk coğrafiyasının, Anadolunun hər baxımdan bir özəti, xülasəsi kimidir.
Memarlıq: şair memarlığı Türk milliyyətinin təməl ünsürlərindən biri kimi görür. Türk milli ruhunun ən yaxşı konkretləşdiyi, ən gözəl və estetik formada ifadəyə qovuştuğu sənət olaraq memarlığa əhəmiyyət verir. Memarlığa önəm verməsinin bir səbəbi var. Türklər Anadoluya gəldikdən sonra bu torpaqları vətən halına gətirmək, Türk-İslam yurdu etmək üçün yerləşməyə, şəhərləşməyə, dolayısı ilə, memarlığa önəm vermişlər. Bu durum Türklərin atlı köçəri topluluğu olmaqdan çıxıb oturaq mədəniyyətə keçmə iradəsinin bir göstərgəsidir.
Musiqi: Türk milləti daşı, toprağı, ağacı ən gözəl şəklə salaraq böyük memarlıq əsərləri ortaya qoyduğu kimi, səsi də gözəl, zərif, ahəngli bir avaza salaraq musiqi dühasını aləmə bəyan etmişdir. Yəhya Kamal özəlliklə klassik Türk musiqisi üzərində durur və bu sənəti Türk milliyyətinin təməl daşlarından biri olaraq qəbul edir.
Yəhya Kamal eşq və qadın mövzusunu həm fərdi tema kimi, həm də sosial, milli bir mövzu kimi işləmişdir. Bu durum ümumən paraleldir. Yəni şair eşqə, bir qadına olan hissi könül bağına tamamən fərdi bir duyğu kimi baxmamışdır. Onun eşq və qadın barədə şeirlərində fərdi və milli duyğular iç-içə keçmiş haldadır. Yəhya Kamalın başqa şairlərin eşq və qadın anlayışından fərqli bir yanaşması vardır. O, qadına Türk milli kültür və həssaslığını əks etdirən bir ayna kimi baxır. Şeirlərində qadınlara bəşəri eşq bucağından yaxınlaşdığı kimi, yəni sadəcə şəxsi mənada qadına qarşı duyduğu eşq duyğusunu tərənnüm etdiyi kimi, eyni zamanda bir prototip olaraq şeirində qadındakı dərin mədəni dəyərləri də əks etdirir. Onun şeirlərindəki Türk qadını ülviləşdirilmiş, model bir şəxsiyyətdir. Sadəcə vücud gözəlliyi, duruşu etibarilə eşq duyğusuna ilham verən gözəl bir varlıq kimi yer almır. Bununla birlikdə, Türk tarixini, kültürünü, Türkcənin gözəlliyini, Türk davranış formasını, zərifliyini, Türk musiqisini, yəni bir bütöv olaraq Türk kültürünü əks etdirən bir fiqur kimi bizə təqdim edir. Məsələn, "Mihriyar" şeirində İstanbulda doğulmuş, böyümüş və orada yaşayan gözəl bir Türk qadınından söz açılır. Bu qadın Boğaziçində yaşayan əsalətli, gözəl, kültürlü, incə, zərif bir İstanbul xanıməfəndisidir. Onun üzünə, rəftarına, davranışlarına, duruşuna, şəklinə-şəmailinə baxan adam İstanbulun gözəlliklərini və Türk tarixini görən kimi olur. Boğaz iqlimi və kültürü onun şəxsiyyətinə hopmuşdur. Dəniz nəfəsilə böyümüş, saf uyğusunun yelləncəyində balıqçı səslərilə yırğalanmışdır. Burada Boğazın həm iqlimi, həm də kültürü hopmuşdur ideal Türk gözəlinə. Türk vətənini, kültürünü, tarixini, dilini gözəl bir qadınla eyniləşdirmə Yəhya Kamalın orijinal cəhətlərindən biridir. O, milliyyətçilik fikrini bir az da belə mövqedən əks etdirir. "Bir təpədən", "Bir başqa təpədən" şeirlərində də buna bənzər bir yanaşma görünür. Bu məsələni bir az açmağa ehtiyac var.
Yəhya Kamala görə, Türkcəni gözəl, zəngin, işlək, qıvraq bir dil halına gətirənlərin başında Türk qadını, özəlliklə də əski İstanbul xanımları gəlir. Bu baxımdan o, gözəl Türkcə ilə gözəl Türk qadınını eyniləşdirir. Birini digərindən ayrı düşünmür. Bunlar bir-birini çağrışdıran və tamamlayan ünsürlərdır. Yəhya Kamal Türk qadınının duruşunda, gözəlliyində, davranışlarında, danışığında, xülasə, hər şeyində Türk tarixinin bütün sərəncamının, kültürünün inikasını sezir. Ona baxarkən Türk tarixini görən kimi olur. Yəhya Kamal bəzi şeirlərində yaddaşda qalan, keçmişdə yaşanmış, amma unudulamamış böyük eşqləri işləmişdir. Qalıcı olan, unudula bilməyən, sarsıdıcı böyük eşqlərin duyğulu təsirlərini tərənnüm etmişdir. "Ərənköydə bahar", "Keçmiş yaz", "Təlaqi" kimi şeirlərində bunu görmək mümkündür. Şair, eyni zamanda "Vüslət", "Əndülüsdə rəqs" kimi şeirlərində hiürk şeirini avropavari bir havada yenidən yaratmağa səy elədi. Divan şairinin zərif, qıvraq, ahəngli, gözəl Türkcəsinə, ədasına, ifadə qabiliyyətinə əhəmiyyət verdi. Divan şeirindən söz varlığını aldı, amma məzmun ünsürünə çox da yer vermədi. "Əski şeirin rüzgarıyla" adlı kitabında toplanan klassik tərzdəki şeirlərinin ilham qaynağı da yenə bir çox mövzuda olduğu kimi Qərbdır. Bu işdə ona fransız şairi Verlen önçülük etmiş, örnək olmuşdur. Yəhya Kamal Verlenin "Fites galantes" ("Aşiqanə əyləncələr") adlı kitabını oxumuş, bundan təsirlənmiş və bu təsir nəticəsində tarixdəki olayları və durumları, o zamanların dilini və havasını günümüzdə yenidən İşləmə həvəsinə qapılmışdır. Verlen bu kitabında XVIII əsrdə işlənən fransızcanın dil ünsürlərinə yer vermiş, o dövrdəki Versal sarayının həyətindəki əyləncələri, aşiqlərin söhbətlərini, davranışlarını yenə o zamanın dili ilə əks etdirmişdir.
Yəhya Kamal da Verlenin təsiri altında İstanbulun fəthindən Şeyx Qalibə qədər keçən zaman ərzində əyləncələrimizi və əski həyatımızın bəzi mərhələlərini o dövrlərin şeir dililə qəzəl-qəzəl tərənnüm etmə həvəsinə düşmüş, beləcə tarixin qəhrəmanlıqlarını, müxtəlif olayları, gözəllikləri və gözəlləri öz zamanının dili ilə əks etdirməyə çalışmış, bunda Osmanlı Türkcəsini işlədərək qəzəl, şərqi, rubai kimi klassik şeir janrlarında əsərlər yazmışdır. XVIII əsr İstanbulunun Lalə dövrüni, Sədabad əyləncələrini, Boğaz səfalarını, o zamanın gözəlliklərini o dövrün Osmanlı Türkcəsini işlədərək əks etdirmişdir.
Bu şeirlərində klassik şeirin özünü, səsini, ahəngini, havasını, köhnəlməyən gözəlliklərini modern bir üslub və anlayışla yenidən canlandırmağa çalışdı. Kitabın adından da göründüyü kimi, bunlar əski şeirimizin, yəni divan şeirimizin rüzgarı ilə, onun havası ilə yazılmış yeni şeirlərdir. Neoklassik olmaları bununla əlaqədardır. Onun klassik şeirlərinin divan şeirindən fərqi budur: Yəhya Kamal divan şairləri kimi klassik məzmunlar üzərində çox durmamışdır. O, daha çox kəlmələrin ahəng və məna dəyərlərinə önəm vermişdir. Osmanlı Türkcəsinin musiqisini yaxalamaya çalışmışdır. Bundan başqa, divan şeirində məna beytdə tamamlanırdı. Yəhya Kamal isə mənanı şeirin tamamına yaydı. Yəni şeirdə mövzu bütünlüyünə nail oldu.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Yahya Kemal Beyatlı // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Library of Congress Authorities (ing.). Library of Congress.
- 100 böyük türk. Bakı, 1991. səh.52-53.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Yehya Kamal Beyatli 2 dekabr 1884 Uskub 1 noyabr 1958 ve ya 2 noyabr 1958 Istanbul Turk sairi Yehya Kamal Beyatliturk Yahya Kemal BeyatliTexellusu EsrarDogum tarixi 2 dekabr 1884 1884 12 02 Dogum yeri Uskub Osmanli imperiyasiVefat tarixi 1 noyabr 1958 1958 11 01 73 yasinda ve ya 2 noyabr 1958 1958 11 02 73 yasinda Vefat yeri Istanbul Istanbul ili TurkiyeDefn yeri Asiyan qebiristanligi d Tehsili Vefa liseyi d Fealiyyeti sair diplomat yazici siyasetci Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiYehya Kamal seirlerini en cox cumhuriyyet dovrunde nesr etdirmisdir Onun seirleri olumunden sonra bu adlar altinda kitablasdirildi Oz goy qubbemiz 1961 Eski seirin ruzgariyla 1962 Rubailer ve Xeyyam rubailerini Turkce soyleyis 1963 Bitmemis seirler 1976 Yehya Kamal 1903 cu ilde Parise bir Qerb heyrani alafranqaliq ve Jon Turkluk heveskari olaraq getdi Lakin 1912 ci ilde Turkluyunun ferqine varmis Milli suura catmis bir Turk olaraq dondu Yeni tehsil aldigi oxudugu oyrendiyi mektebden xidmet edeceyi oyrendiklerini tetbiq edeceyi memleketine qayitdi Qerb kultur dusunce senet ve edebiyyatindan alinmasi gereken dersi ve materiali almis ancaq bunlari oz orijinal senetci sexsiyyetinde eriderek ve gerekdiyi qeder islederek ozune aid milli bir edebiyyat yaratmis orijinal bir milliyyetcilik dusuncesi meydana getirmisdir O Qerbin agilli bir telebesi olmusdur Qerbden nece istifade edilmesi gerekdiyini basa dusmus neleri alib neleri almamaq lazim oldugunun suuruna varmis bir Turk ziyalisidir Qerbden daha cox metod texnika anlayis cixis noqtesi mentalitet kimi xususlarda yararlanmisdir Gorduyu is teqlid tercume adaptasiya deyil orijinal milli bir telifdir Yeni mektebden memlekete qayitmagi bacarmisdir Qerbin bezi edebi cereyanlarindan fikir adami sair ve yazarlarindan yararlanmisdir Meselen parnasizmden seirde forma mukemmelliyini misralari olculu bicili bir halda duzmeyi oyrenmisdir Lakin parnascilar sairin oz duygularini ve sexsiyyetini belli etmesine qarsidirlar Yehya Kamal ise tam tersine romantiklere xas olan formada duygularini hessasiyyetini ve sexsiyyetini cosgu ile eks etdirir Bu yonuyle de parnasci deyildir Yehya Kamal bir parnasci olan Xose Maria de Herediadan Jan Morisden ve Malherbeden Turk tarixini modern bir dastan halinda yeniden yazmagi seirde sade yalin cilpaq sussuz islek danisiq turkcesini isletmeyi Alber Sorel ve Kamil Julliandan tarix ve cografiya icinde Turkluyu Turk milliyyetini aramagi Pol Valeriden ve Mallarmeden ahengli mukemmel misra qurmagi Verlenden Istanbulun semt ve kucelerinin seirini yazmagi oyrendi Yehya Kamal xalqin problemlerine sosial ve siyasi meselelerine demek olar ki hec yer vermemisdir Meselen xalqin yoxsullugunu marksist sairler kimi istismar etmemisdir Onun seirlerinde ara sira xalqin kasibligi kimi sosial ve iqtisadi problemler oz eksini tapir ancaq bu milli ve sosial heyatimizin muxtelif menzereleri kimi ve basqa meqsedlerle ele alinir Yehya Kamalin seirinde sosial movzu kimi en cox milliyyetcilik dusuncesini goruruk O Turklerin millet olmasini bir sosyoloq psixoloq tarixci ve politoloq kimi dusunmus bunun felsefesini etmis bu movzuda fikir yurutmus ve seirlerinde de Turk milliyyetini hiss eden bir Turk olaraq terennum etmisdir Onun milliyyetcilik anlayisini teskil eden temel unsurleri alt basliqlar halinda acmaga calisaq Tarix Turk tarixi tarixden miras olaraq aldigimiz deyerler tarixi serh etme seklimiz bizim milliyyetimizi horen temel unsurlerdir Yehya Kamal da Turk milliyyeti dusuncesini daha cox Turk tarixi anlayisi uzerinde qurur O Turk tarixine milli noqteden ve en saglam sekilde yerli bir baxisla yaxinlasmis milli varligimizin gozel ve parlaq tarixi donemlerini movzu olaraq islemisdir Cografiya Yehya Kamal prinsip olaraq ideal milliyyetcilik yerine real milliyyetciliyi esas goturmusdur Ziya Goyalpin ideal menadaki Turan milliy yet ciliyine qarsi o real menada Anadolu milliyyetciliyini menimsemisdir Yeni Yehya Kamal daha cox realist bir milliyyetcidir ya da realliga soykenen idealist bir milliyyetcidir 1071 ci ilden sonra Anadoluda yaranan bir milletin tarixi dili kulturu seneti edebiyyati heyat terzi her seyi Anadolu cografiyasi merkez alinaraq yaranmisdir Real olan budur Buna gore de 1071 ci il oncesini qebl et tarix tarix oncesi olaraq qebul edir Bundan basqa bugunku Anadolu cografiyasinda yasayan canli real bir Turkluk vardir gercek konkret ve aktual olan Turk milliyyetini mehz bu cografiya meydana getirmisdir Selcuqlu beylikler Osmanli ve cumhuriyyet donemleri bizim bugunku milliyyetimizi teskil eden yaradan toxuyan dovrlerdir ve bunlar da esas olaraq Anadolu cografiyasinda var olmusdur Istanbul eslinde cografiya ile Istanbul eyni basliq altinda deyerlendirile biler Cunki Yehya Kamal ucun Turk cografiyasi bir baxima Istanbuldur Yeni Istanbul ozunun ehalisi tarixi kulturu gelenek ve gorenekleri dili memarligi ile Turk cografiyasinin Anadolunun her baximdan bir ozeti xulasesi kimidir Memarliq sair memarligi Turk milliyyetinin temel unsurlerinden biri kimi gorur Turk milli ruhunun en yaxsi konkretlesdiyi en gozel ve estetik formada ifadeye qovustugu senet olaraq memarliga ehemiyyet verir Memarliga onem vermesinin bir sebebi var Turkler Anadoluya geldikden sonra bu torpaqlari veten halina getirmek Turk Islam yurdu etmek ucun yerlesmeye seherlesmeye dolayisi ile memarliga onem vermisler Bu durum Turklerin atli koceri toplulugu olmaqdan cixib oturaq medeniyyete kecme iradesinin bir gostergesidir Musiqi Turk milleti dasi topragi agaci en gozel sekle salaraq boyuk memarliq eserleri ortaya qoydugu kimi sesi de gozel zerif ahengli bir avaza salaraq musiqi duhasini aleme beyan etmisdir Yehya Kamal ozellikle klassik Turk musiqisi uzerinde durur ve bu seneti Turk milliyyetinin temel daslarindan biri olaraq qebul edir Yehya Kamal esq ve qadin movzusunu hem ferdi tema kimi hem de sosial milli bir movzu kimi islemisdir Bu durum umumen paraleldir Yeni sair esqe bir qadina olan hissi konul bagina tamamen ferdi bir duygu kimi baxmamisdir Onun esq ve qadin barede seirlerinde ferdi ve milli duygular ic ice kecmis haldadir Yehya Kamalin basqa sairlerin esq ve qadin anlayisindan ferqli bir yanasmasi vardir O qadina Turk milli kultur ve hessasligini eks etdiren bir ayna kimi baxir Seirlerinde qadinlara beseri esq bucagindan yaxinlasdigi kimi yeni sadece sexsi menada qadina qarsi duydugu esq duygusunu terennum etdiyi kimi eyni zamanda bir prototip olaraq seirinde qadindaki derin medeni deyerleri de eks etdirir Onun seirlerindeki Turk qadini ulvilesdirilmis model bir sexsiyyetdir Sadece vucud gozelliyi durusu etibarile esq duygusuna ilham veren gozel bir varliq kimi yer almir Bununla birlikde Turk tarixini kulturunu Turkcenin gozelliyini Turk davranis formasini zerifliyini Turk musiqisini yeni bir butov olaraq Turk kulturunu eks etdiren bir fiqur kimi bize teqdim edir Meselen Mihriyar seirinde Istanbulda dogulmus boyumus ve orada yasayan gozel bir Turk qadinindan soz acilir Bu qadin Bogazicinde yasayan esaletli gozel kulturlu ince zerif bir Istanbul xanimefendisidir Onun uzune reftarina davra nislarina durusuna sekline semailine baxan adam Istanbulun gozelliklerini ve Turk tarixini goren kimi olur Bogaz iqlimi ve kulturu onun sexsiyyetine hopmusdur Deniz nefesile boyumus saf uygusunun yellenceyinde baliqci seslerile yirgalanmisdir Burada Bogazin hem iqlimi hem de kulturu hopmusdur ideal Turk gozeline Turk vetenini kulturunu tarixini dilini gozel bir qadinla eynilesdirme Yehya Kamalin orijinal cehetlerinden biridir O milliyyetcilik fikrini bir az da bele movqeden eks etdirir Bir tepeden Bir basqa tepeden seirlerinde de buna benzer bir yanasma gorunur Bu meseleni bir az acmaga ehtiyac var Yehya Kamala gore Turkceni gozel zengin islek qivraq bir dil halina getirenlerin basinda Turk qadini ozellikle de eski Istanbul xanimlari gelir Bu baximdan o gozel Turkce ile gozel Turk qadinini eynilesdirir Birini digerinden ayri dusunmur Bunlar bir birini cagrisdiran ve tamamlayan unsurlerdir Yehya Kamal Turk qadininin durusunda gozelliyinde davranislarinda danisiginda xulase her seyinde Turk tarixinin butun serencaminin kulturunun inikasini sezir Ona baxarken Turk tarixini goren kimi olur Yehya Kamal bezi seirlerinde yaddasda qalan kecmisde yasanmis amma unudulamamis boyuk esqleri islemisdir Qalici olan unudula bilmeyen sarsidici boyuk esqlerin duygulu tesirlerini terennum etmisdir Erenkoyde bahar Kecmis yaz Telaqi kimi seirlerinde bunu gormek mumkundur Sair eyni zamanda Vuslet Endulusde reqs kimi seirlerinde hiurk seirini avropavari bir havada yeniden yaratmaga sey eledi Divan sairinin zerif qivraq ahengli gozel Turkcesine edasina ifade qabiliyyetine ehemiyyet verdi Divan seirinden soz varligini aldi amma mezmun unsurune cox da yer vermedi Eski seirin ruzgariyla adli kitabinda toplanan klassik terzdeki seirlerinin ilham qaynagi da yene bir cox movzuda oldugu kimi Qerbdir Bu isde ona fransiz sairi Verlen onculuk etmis ornek olmusdur Yehya Kamal Verlenin Fites galantes Asiqane eylenceler adli kitabini oxumus bundan tesirlenmis ve bu tesir neticesinde tarixdeki olaylari ve durumlari o zamanlarin dilini ve havasini gunumuzde yeniden Isleme hevesine qapilmisdir Verlen bu kitabinda XVIII esrde islenen fransizcanin dil unsurlerine yer vermis o dovrdeki Versal sarayinin heyetindeki eylenceleri asiqlerin sohbetlerini davranislarini yene o zamanin dili ile eks etdirmisdir Yehya Kamal da Verlenin tesiri altinda Istanbulun fethinden Seyx Qalibe qeder kecen zaman erzinde eylencelerimizi ve eski heyatimizin bezi merhelelerini o dovrlerin seir dilile qezel qezel terennum etme hevesine dusmus belece tarixin qehremanliqlarini muxtelif olaylari gozellikleri ve gozelleri oz zamaninin dili ile eks etdirmeye calismis bunda Osmanli Turkcesini islederek qezel serqi rubai kimi klassik seir janrlarinda eserler yazmisdir XVIII esr Istanbulunun Lale dovruni Sedabad eylencelerini Bogaz sefalarini o zamanin gozelliklerini o dovrun Osmanli Turkcesini islederek eks etdirmisdir Bu seirlerinde klassik seirin ozunu sesini ahengini havasini kohnelmeyen gozelliklerini modern bir uslub ve anlayisla yeniden canlandirmaga calisdi Kitabin adindan da gorunduyu kimi bunlar eski seirimizin yeni divan seirimizin ruzgari ile onun havasi ile yazilmis yeni seirlerdir Neoklassik olmalari bununla elaqedardir Onun klassik seirlerinin divan seirinden ferqi budur Yehya Kamal divan sairleri kimi klassik mezmunlar uzerinde cox durmamisdir O daha cox kelmelerin aheng ve mena deyerlerine onem vermisdir Osmanli Turkcesinin musiqisini yaxalamaya calismisdir Bundan basqa divan seirinde mena beytde tamamlanirdi Yehya Kamal ise menani seirin tamamina yaydi Yeni seirde movzu butunluyune nail oldu Hemcinin baxTurkiye edebiyyatiIstinadlarYahya Kemal Beyatli Brockhauz Ensiklopediyasi alm Library of Congress Authorities ing Library of Congress 100 boyuk turk Baki 1991 seh 52 53