Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xüsusi Cənubi Qafqaz Komitəsi, Xüsusi Zaqafqaziya Komitəsi (az-əbcəd. خصوصی زاقافقاسیا قومیتسی; rus. Особый Закавказский Комитет), və ya qısaca OZAKOM — Cənubi Qafqazda mövcud olmuş dövlət qurumu.
| Tarixi dövlət | |
| Xüsusi Zaqafqaziya Komitəsi | |
|---|---|
| rus. Особый Закавказский Комитет | |
 | |
| | |
| Ən böyük şəhər | Bakı, İrəvan, Gəncə, Batumi |
| Rəsmi dilləri | Rus dili (Azərbaycan dili, gürcü dili və erməni dili) |
Tarixi
Rusiyada Fevral inqilabından (1917) sonra, martın 3-də Cənubi Qafqazda yaradılmış mülki hakimiyyət orqanı. Elmi ədəbiyyatda OZAKOM (Osobıy Zakavkazskiy Komitet) da adlandırılır. Fevral inqilabından sonra Rusiyada yaranmış Müvəqqəti hökumət martın 3-də Cənubi Qafqazda mülki hakimiyyəti yeni orqana — Xüsusi Zaqafqaziya Komitəsinə (XZK) verdi. Komitə regionun əsas millətlərinin 4-cü Dövlət dumasında təmsil edən deputatlarından ibarət idi.
Komitə üzvləri
XZK-nin sədri kadet partiyasının üzvü V. A. Xarlamov, üzvləri — azərbaycanlı kadet, sonralar müsavatçı Məmməd Yusif Cəfərov, gürcü federal-sosialisti K. Abaşidze, rus kadeti P. Pereverzev və başqaları idilər. İki gündən sonra Nazirlər şurasının sədri Lvovun əmri ilə P. Pereverzev gürcü menşeviki A. Çxenkeli ilə əvəz edildi. Həmin komitədə M. Y. Cəfərova sənaye və ticarət işlərirıə rəhbərlik tapşırılmışdı. Bu komitə Müvəqqəti hökumət tərəfindən 1917 il martın 6-da elan olunmuş prinsiplər əsasında Cənubi Qafqazda möhkəm qayda yaratmalı və regionda hakimiyyət orqanını təşkil etməli idi. Cənubi Qafqaz millətləri bərabər təmsil olunmadığına, aqrar məsələdə qeyri-müəyyən mövqe tutduğuna görə xalq kütlələri XZK-nə etimad göstərmədi və o ilk gündən tənqid hədəfinə çevrildi. Siyasi partiyalar və onların liderləri yeni hakimiyyətin təşkili məsələsində də müxtəlif mövqelərdə dayanırdılar. Menşeviklər hesab edirdilər ki, yeni hakimiyyət orqanları, mərkəzdə olduğu kimi, inqilabi demokratiya orqanlarının (fəhlə, əsgər və kəndli sovetlərinin) burjuaziya nümayəndələri ilə əməkdaşlığı əsasında yaradılmalıdır. Eserlərin fikrincə, Müvəqqəti hökumətin yaranmaqda olan yerli orqanlarına fəhlə və əsgər deputatları sovetləri nəzarət etməli idi. Bolşeviklər isə, hələlik eserlərin tərəfində dur 33 salar da, sonradan yalnız özlərinin hakimiyyətə gəlməsi uğrunda açıq mübarizə mövqeyinə keçdilər. İnqilabın ilk aylarında XZK-nin fəaliyyəti müxtəlif siyasi cərəyanların, partiyaların, sosial təbəqələrin fəaliyyəti ilə müşayiət olunurdu. Bütövlükdə isə, cəmiyyətin bir çox siyasi qurumları Müvəqqəti hökumətə və onun yerli orqanı olan XZK-nə etimad göstərirdilər. Bu dövrdə cəmiyyətdə nisbi sabitliyin saxlanılmasına kömək edən amillərdən biri də bolşeviklərin hələlik sovetlərin partiya tərkibini dəyişdirmək taktikasına keçməməsi idi. Yerli hakimiyyət orqanlarının hamısı "demokratiyanın tam vəhdəti" şüarı altında formalaşır və sovetlərlə yerli hakimiyyət orqanlan arasında spesifik münasibətlər yaranırdı, lakin XZK, əslində, hadisələrin getdikcə gərginləşməsi fonunda ilişib qalır, Cənubi Qafqaz kimi mürəkkəb regionda sabitliyi təmin etmək üçün əsaslı addımlar atmaqda çətinlik çəkirdi. Sovet Rusiyasına tabe olmaq istəməyən və regionu anarxiyadan qorumağa çalışan gürcü menşevikləri, "Müsavat", "Daşnaksutyun" və sağ eserlərin numayəndələri 1917 il noyabrın 15-də Tiflisdə Zaqafqaziya komissarlığını yaratdılar. Bununla da Xüsusi Zaqafqaziya Komitəsinin fəaliyyətinə son qoyuldu.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- AXC Xronologiya
Ədəbiyyat
- Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5, B., 2001
İstinadlar
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, II cild, "Lider nəşriyyat", Bakı-2004, səh.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xususi Cenubi Qafqaz Komitesi Xususi Zaqafqaziya Komitesi az ebced خصوصی زاقافقاسیا قومیتسی rus Osobyj Zakavkazskij Komitet ve ya qisaca OZAKOM Cenubi Qafqazda movcud olmus dovlet qurumu Tarixi dovletXususi Zaqafqaziya Komitesirus Osobyj Zakavkazskij Komitet 22 mart 1917 28 noyabr 1917En boyuk seher Baki Irevan Gence BatumiResmi dilleri Rus dili Azerbaycan dili gurcu dili ve ermeni dili TarixiRusiyada Fevral inqilabindan 1917 sonra martin 3 de Cenubi Qafqazda yaradilmis mulki hakimiyyet orqani Elmi edebiyyatda OZAKOM Osobiy Zakavkazskiy Komitet da adlandirilir Fevral inqilabindan sonra Rusiyada yaranmis Muveqqeti hokumet martin 3 de Cenubi Qafqazda mulki hakimiyyeti yeni orqana Xususi Zaqafqaziya Komitesine XZK verdi Komite regionun esas milletlerinin 4 cu Dovlet dumasinda temsil eden deputatlarindan ibaret idi Komite uzvleriXZK nin sedri kadet partiyasinin uzvu V A Xarlamov uzvleri azerbaycanli kadet sonralar musavatci Memmed Yusif Ceferov gurcu federal sosialisti K Abasidze rus kadeti P Pereverzev ve basqalari idiler Iki gunden sonra Nazirler surasinin sedri Lvovun emri ile P Pereverzev gurcu menseviki A Cxenkeli ile evez edildi Hemin komitede M Y Ceferova senaye ve ticaret isleririe rehberlik tapsirilmisdi Bu komite Muveqqeti hokumet terefinden 1917 il martin 6 da elan olunmus prinsipler esasinda Cenubi Qafqazda mohkem qayda yaratmali ve regionda hakimiyyet orqanini teskil etmeli idi Cenubi Qafqaz milletleri beraber temsil olunmadigina aqrar meselede qeyri mueyyen movqe tutduguna gore xalq kutleleri XZK ne etimad gostermedi ve o ilk gunden tenqid hedefine cevrildi Siyasi partiyalar ve onlarin liderleri yeni hakimiyyetin teskili meselesinde de muxtelif movqelerde dayanirdilar Mensevikler hesab edirdiler ki yeni hakimiyyet orqanlari merkezde oldugu kimi inqilabi demokratiya orqanlarinin fehle esger ve kendli sovetlerinin burjuaziya numayendeleri ile emekdasligi esasinda yaradilmalidir Eserlerin fikrince Muveqqeti hokumetin yaranmaqda olan yerli orqanlarina fehle ve esger deputatlari sovetleri nezaret etmeli idi Bolsevikler ise helelik eserlerin terefinde dur 33 salar da sonradan yalniz ozlerinin hakimiyyete gelmesi ugrunda aciq mubarize movqeyine kecdiler Inqilabin ilk aylarinda XZK nin fealiyyeti muxtelif siyasi cereyanlarin partiyalarin sosial tebeqelerin fealiyyeti ile musayiet olunurdu Butovlukde ise cemiyyetin bir cox siyasi qurumlari Muveqqeti hokumete ve onun yerli orqani olan XZK ne etimad gosterirdiler Bu dovrde cemiyyetde nisbi sabitliyin saxlanilmasina komek eden amillerden biri de bolseviklerin helelik sovetlerin partiya terkibini deyisdirmek taktikasina kecmemesi idi Yerli hakimiyyet orqanlarinin hamisi demokratiyanin tam vehdeti suari altinda formalasir ve sovetlerle yerli hakimiyyet orqanlan arasinda spesifik munasibetler yaranirdi lakin XZK eslinde hadiselerin getdikce gerginlesmesi fonunda ilisib qalir Cenubi Qafqaz kimi murekkeb regionda sabitliyi temin etmek ucun esasli addimlar atmaqda cetinlik cekirdi Sovet Rusiyasina tabe olmaq istemeyen ve regionu anarxiyadan qorumaga calisan gurcu mensevikleri Musavat Dasnaksutyun ve sag eserlerin numayendeleri 1917 il noyabrin 15 de Tiflisde Zaqafqaziya komissarligini yaratdilar Bununla da Xususi Zaqafqaziya Komitesinin fealiyyetine son qoyuldu Hemcinin baxAzerbaycan Xalq CumhuriyyetiXarici kecidlerAXC XronologiyaEdebiyyatAzerbaycan tarixi 7 cildde c 5 B 2001IstinadlarAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II cild Lider nesriyyat Baki 2004 seh