Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xoy şəhristanı - İran İslam Respublikasının Qərbi Azərbaycan ostanının (vilayətinin) 14 şəhristanından biri. Şəhristanın inzibati mərkəzi Xoy şəhəridir.
| Xoy şəhristanı | |
|---|---|
| شهرستان خوی | |
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Şəhristan Türkiyə Cümhuriyyətinin Van eli ilə həmsərhəddir.
Adlandırmasının Qaynaqları
Xoy sözcüyü bir neçə dildə məna verməkdədir. amma bu şəhərdə yaşəyanlar görək nə dildə danışırlar. üstdə göstərilən kimi bu şəhərin Azərbaycanın başqa şəhərləri kimi cəmaəti azərbaycan türkcəsində danışmaqdadırlar. buna görədə əvvəldə xoyun bu dildə mənalarını axdaracayıq.
Qoy قوی
Türkcədə ən yaxın məna Xoya Qoy(Qoyun) sözcüyüdür ki Qucaq mənasını yetirməkdədir ki indidə işlədilir: Uşaq anasının QOYNUNDA özünü çox rahat hiss edir. şəhər insanların yaşamaq yeridir və onlar orada özlərini rahat hiss edirlər.
Qoyaq قویاق
Qoyaq Vadi Məhəl və yer mənasını yetirməkdədir. olsun ki bunun köküdə həman Qoy sözcüyüdür ki bir şəhərin adını çox yaxşı yetirir.
Qoyun قویون
Bəziləridə Xoy sözünü Qoyun sözündən biliblər. Qoyun yəni davar. deyirlər ki xoy sözü qoyun sözündən alınmışdır.
Quyu قویو
Quyu(Quy) sözü dərin yerinin mənasını yetirməkdədir. ki indidə türkcədə işlədilir və hamı onun mənasını bilir. xatırladmalıyıq ki Xoy şəhəri Azərbaycanın ən alçaqda yerləşən şəhərlərindən dir və bunu qaratəpədən(Urmiyə Xoy arasında yol üstündə bir darböğazdır.) enəndə görmək olar. Xoy təqribən 1100 metre açıq dənizlərdən ucadadır bu na görədə hətta Urmiyə Gölundən də alçaqdadır. Xoylular özləridə oraya xoy çuxuru deyirlər.
Xavi-Xuy
Bəzi iddialara görə Pəhləvi dilində Xavi,Xəy kimi sözcüklər vardır ki Tər və yaş mənasını yetirirlər və Farsçılar Xoy kəliməsini onlardan bilirlər amma bu kəlimələrin xoyun hava durumu və yerinə heç bir bənzəri yoxdur! niyə ki xoyda o qədərdə yağış filan yoxdur. hələ yeridə Qərbi azərbaycanın O biri şəhərlərindən qurudur. Xuy sözüdə kürdcədə duz mənasını yetirməkdədir. amma görək xoyda nəqədər kürd yaşamaqdadır. ərdəysə türklərin 5-də biri ki oda uzaq kəndlərdə yaşıyırlar. xoyun duz məna verməsi bir az tərs gəlir.Xoyda nə qədər duz varki oranı duz adlandırsınlar. sonrada xoydan bir az fasiləli kənd var ki oraya duzlaq deyirlər onda Xoy adı duzlaq olmalı idi, Xuy yox. Urmiyənin duzu Xoydan da çoxdur (Urmiyə gölü şorsuludur) və kürdüdə niyə oraya Xuy demiyiblər. Bunlar bir qism sorulardılar ki adamın beynindən keçirlər. Amma bundan üstdəki sözlər Xoyun hava və coğrafi durumuna çox yaxın görünürlər.
Tarix boyunda
Qazıbilim/Arxeologiya tapıntılarından bəllənir ki, insan yaşamı Xoy sahəsində onminillər bundan öncəyə qayıdır. Daş və suvaq yazılar ki şumer, aşur və urartululara aiddilər, bilikçilərin zənniycə Aratta sahəsi ki şumer yazılarında deyilib həmin sahədir ki yazılarında ((sangi buto)) (Xoy, Mərənd və Güney mahalı) adlanıbdır.
İslam dövründə bu yurd həmişə Xoy adı ilə tanınıb. Xoy ermənilər qəsbkarlıq yürüşü qarşısında aslanlar kimi dayanıb və şəhəri onların əlinə vermədi.
Əhali
2006-cı ildə aparılmış əhalinin siyahıya alınmasının nəticələrinə görə şəhristanın əhalisi 365,573 nəfər (kişilər: 183,556 nəfər - qadınlar: 182,017 nəfər) olmuşdur.
Xoy şəhristanında əsasən Azərbaycan türkləri, və az sayda köçəri kürdlər yaşayırlar.
| Bəxşlər | 2006 s.a. | Milli çoxluq | Azlıq |
|---|---|---|---|
| Cəmi | 365 573 | azərbaycanlı | kürd |
| Mərkəz (Xoy) | 260 854 | azərbaycanlı | kürd |
| Çaypara | 42 225 | azərbaycanlı | ... |
| Qotur | 24 407 | kürd | azərbaycanlı |
| Səfaiyə | 20 172 | kürd | azərbaycanlı |
| Evoğlu | 17 915 | azərbaycalı | ... |
- Azərbaycanlılar şəhristanın bütün bəxşlərində yaşamaqlarına baxmayaraq yalnız Mərkəzi (Xoy), Çaypara və Evoğlu bəxşlərində ümumi əhalinin mütləq əksəriyyətini təşkil edirlər .
- Hesablanmış təxminlərə əsasən şəhristanın ümumi əhalisinin təxminən 10%-ni kürdlər və ya kürd dillilər təşkil edir . Onların əksəriyyəti Qotur (bəxşin ümumi əhalasinin təxminən hamısı) və Səfaiyə (bəxşin Sökmənabad kəndistanında əhalinin təxminən hamısı) bəxşlərində, az sayda pərakəndə şəkildə isə Xoy şəhərində (kürəsünnülər) məskunlaşmışdırlar . Xoy şəhristanında Səfaiyə və Qotur bəxşlərində əhalinin çoxluğunu kürd dilinin kurmanc ləhcəsinin şəkak şivəsində danışan, sünni müsəlmanlar təşkil edir.
- Bu insanlar mamağanlı və kürəsünni tayfalarına mənsubdurlar. Mamağanlı tayfası kürd kökənlidir və ana dil olaraq kürd dilinin kurmanc ləhcəsinin şəkak şivəsində danışırlar. Kürəsünnilər kökən olaraq türk olub 24 oğuz boyunun Üçoxlar qolundan - Göyxan oğullarından biri olan Çepni/Çəpni/Cabanı boyundan törəmişdirlər. 1918-1921-ci illərdən başlayaraq son 90 ildə kürəsünnülərin müəyyən qismi yaşadıqları bölgələrdə köçəri kürd əhalinin təsiri (xüsusiylə silahlı təzyiqi) ilə adət ənənə və dil baxımından kürdləşmişdir. Hazırda İrandakı kürəsünnilər ev dili (ana dili) olaraq azərbaycan dilindən istifadə etsələr də əksəriyyəti kürd dilini bilir və belə demək münkünsə iki dillilik dövrünü yaşayırlar. Mamağanlılar köçəri, kürəsünnilər isə oturaq həyat sürürlər. Şəhristandakı kürəsünnü kəndləri bunlardır: Estiran, Yestikan, Babəkan, Dizə, Qaratəpə, Qotur, Mahalı, Məxin, Raviyan, Zeri, Gügürd, Almalı, Zeyvə, Hindivan ve Körpiran .
- 2011-ci ildə yenidən əhalisiyahısı almaq aparılmışdır və indilik 2006 siyahısı əldədir. Çaypara Xoydan ayrılmış və özünə bir şəhristan olubdur.
Xoy şəhristanının inzibati bölgüsü
- Mərkəzi bəxşi
- İnzibati mərkəzi: Xoy; digər şəhəri: Firurəq
- DEHİSTANLARI
- Dizac dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Ağdərə, Əyribucaq, Əhmədabad, Əkbərabad, Alquyruq, Əsgərabad, Bədəlabad, Bizac-i Cəmşidxan, İzzətabad, Hacətkədəh, Heydərabad, Cəfərabad, Kam, Katınlı-i Ülya, Katınlı-i Süfla, Xanəgah, Köşkzar / Adıyaman, Mamədəh, Meydan-i Ülya, Meydan-i Süfla, Parçı, Qırxyaşar, Qızqala, Qozluca, Rəvənd, Sərab, Söyüdlü, Yarımqaya, Zağa
- Firurəq dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Əhmədabad/Xarababədlan, Ağasıkəndi, Badalan, Bağ-i Rəcəb, Batçı, Daşpəsək, Dizac-i Batçı, Həndovan, Hisar, Kiçik, Pəsək-i Süfla, Pirmusa, Qaradaş, Qaşqabulaq, Qışlaq, Şivankəndi, Sufikəndi, Vər, Zəviyə-i Həsənxan
- Gövhəran dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Əminədeh, Gövhəran, Haşiyərud, Kürdnişin, Pəkəcik, Qaraşaban, Səidabad, Sərabdal, Şorab
- Qarasu dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Ağcaqışlaq, Azab, Bayramkəndi, Bulamac, Dizacdiz, Dizac-i Herik, Dizac-i Murtuzakəndi, İsmayılkəndi, Fənayi, Görükkəndi / Cahangirabad, Xəkmərdan, Xəncərxan, Mollacünud, Qaracalı, Seyid Tac-ül Din (Seyid Tacəddin), Şirinkəndi, Şorbulaq
- Rahal dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Abati, Ağdaş, Əmirbəy, Babəkan, Bəxtiyaran, Biyanlı, Bozquş, Buylapuş, Çavuşqulu, Dalcılı, İmamkəndi, İstiran, Günbəd, Gürpiran, Həndivan, Hisar-i Qaratəpə, Hisar-i Süfla, Xandizac, Xoyaman-i Cədid, Kurti, Qaratəpə, Karxana Əcurmaşini-i Qüds və Şəhrək-i Şan [Qüds kərpic fabrikası] (Qods Brick Factory), Quruq, Rahal, Salkədəh, Şabanlı-i Ülya, Şabanlı-i Süfla, Sinur, Sivan, Təglək, Yəzdikan, Zəviyə-i Şeyxlər
- Dizac dehistanı
- DEHİSTANLARI
- Evoğlu bəxşi
- İnzibati mərkəzi: Evoğlu
- DEHİSTANLARI
- Evoğlu dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Ağbulaq, Biləvar, Bizandeh, İtizadiyə, Hüseynabad-i Mərəkan, Mərəkan, Müzəffərabad, Pirkəndi, Siyahbaz, Təpəbaşı
- Vəldiyan dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Ağışlı, Bağdərə, Çeşmə, Ersi, Məhlizan, Nəvai, Vəldiyan, Vişləq-i Ülya, Vişləq-i Süfla, Zariyan
- Evoğlu dehistanı
- DEHİSTANLARI
- Qotur bəxşi
- İnzibati mərkəzi: Qotur
- DEHİSTANLARI
- Qotur dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Balacıq, Gərnəvik, Givəran, Həbəş-i Ülya, Həbəş-i Süfla, Həstəcik, Kəlt-i Ülya, Kəlt-i Süfla, Kotanabad, Maxin, Mirömər, Nəcibabad, Razi, Şərifabad, Tərsabad, Yusifabad
- Zeri dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Alsürmə, Almalı, Çaylan, Gügərd, Kəfəçerin, Qaragöl, Giləhlik, Ravyan, Salehabad, Tarımış, Zeri
- Qotur dehistanı
- DEHİSTANLARI
- Səfayyə bəxşi (Sökmənabad)
- İnzibati mərkəzi: Zöhrabad
- DEHİSTANLARI
- Ələnd dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Balaban, Bələsur-i Ülya, Bələsur-i Süfla, Bərdərəş-i Ülya, Bərdərəş-i Süfla, Barjuk / Barıcıq, Çaxmaq, Çaxməzər, Dizac-i Ələnd, Cəng-i Sər, Kərküş, Mustafaabad, Qızılağıl, Qurşaqlı, Təvarə, Tudan, Yarpaqlı
- Sökmənabad dehistanı
- KƏNDLƏRİ: Ağbaş, Əlişeyx, Ağbulaq-i Ülya, Ağbulaq-i Süfla, Ağtopraq (Ağtorpaq), Arıqlı, Dəmdəm, Dibək, Dünbəki, Gəlləpiran, Gərmdərə, Gülədur, Hədər, Kalus, Kəlvanis, Kaput, Kilsə, Mamışxan, Məzrayə-i Kiçikməşək, Məhəmmədşəli, Mollaismayıl, Qaraağac, Qaraquş-i Ülya, Qaraquş-i Süfla, Qaranca, Qeris, Qızıldaş-i Ülya, Qızılca, Qaynar-i Ülya, Qaynar-i Süfla, Qızölən, Qurdərik-i Ülya, Qurdərik-i Süfla, Qurqan, Şegüfti, Şurik, Sünnət-i Ülya, Sünnət-i Süfla, Ortakənd, Zəviyə
- Ələnd dehistanı
- DEHİSTANLARI
Coğrafi durumu
Xoy şəhəri 5,548 km² genişliği ilə azərbaycan və İranın ən şumal-qərbində və İran - Türkiyə sərhəddində yerləşibdir. Xoyun Tehranla məsafəsi 780 km, Təbrizilə 165 km-dir və İran - Avropa tranzit yolu xoyun 30 km liyindən keçir. Xoy geniş bir sahədə və böyük dağların arasında yerləşibdir, buna görə də "Xoy çuxuru" da adlanır.
Xoyun ən böyük dağı Əvrin dağıdır ("əvrin" türk dilində 'böyük' və 'əzəmətli' məna verir). Dağın hündürlüyu 3650 metrədən çoxdur. Qoturçay, Ağçay və Qoduqboğan çayları Əvrin dağının ən önəmli axarsularıdırlar ki Xoyun münbit çölunu illər boyudur suvarırlar.
Xoyun iqlimi dağlıqdır, çox soyuq və qarlı qışları var. Gül-çiçəkli yazlar, yumşaq yayları var ki gahdan istiyə sarı yönəlir və boyalı payızları ilə görkəmli və gözəl doğa/təbiət səhnələrini yaradır.
Dil və mədəniyyət
Xoy şəhristanı əhalisinin dili Azərbaycan türkcəsi, dini müsəlman - şiədir. İslamdan öncə və sonrakı sayaqlar Xoyun əhalisinin davranışlarında özünu göstərməkdədir. İslamdan öncə sayaqlar:
- İl bayramı (Novruz)
- Çərşənbə suru (Od çərşənbəsi)
- Çillə gecəsi
Aşıqlar (öncəki ozanlar) bu sahənin əsl mədəniyyət nişanəsidir ki hələ də xalqın içində gözəgəlim şəkildə görünürlər. Kosa, sayaçı, taxıl (buğda biçimi sayağı) və daha ayrı sayaqlar ki yavaş-yavaş modern yaşam səbəbindən unudulmaq üzərindədirlər.
Tarixi fenomenallar və doğal cazibələr
- Şəms Təbrizi qurğusu
- Xatın körpüsü
- Qala qapısı
- Üst örtülü bazar
- Kəbiri evi
- Mütəllib xan məscidi
- Qotur körpüsü (İranı Avropaya bağlıyan körpü ki 130 metrəyə yaxın ucalığı var)
- Bastam qalası
İldə ortaq 300–400 mm yağış və hündür dağların olması nədəni ilə bu şəhərin dörd bucağında çox görkəmli va gözəl görünşlər yaradılır.
Adlı-sanlı şəxslər
Xoyun neçə adlı-sanlı şəxslərini aşağıda ad aparacayıq:
Əmir Salman xan Dünbüli (Çors və Xoy hakimi)
Əmir Əhməd xan Dünbili-Xoy hakimi
Əmir Hüsenqulu xan Dünbüli (Xoyun Fəthəli şah Qaçar dövründə hakimi)
- Cəfərqulu xan Dünbili (Xoy Fəthəli şah dövründə və Şəkinin rus üsul-idarəsi dövründə hakimi), (Xanxoyskilərin babası)
Əbülhəsən xan Dünbüli (Əbülhəsən xan Səba adli, İranın yeni musiqisinin banisi)
Əllamə Şeyx Şahabəddin Məhəmməd Xoylu (Şamın/Suriyanın Dəməşq şəhərinin baş qazisi və VII (hicri) yüzilliyin bilim adamlarından və ən önəmlilərdən biri Ayətullah üzma Seyid Əbülqasım Xoylu şiə məzhəbinin öz çağında birinci din bilik adamı idi.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Xoya görə məlumat 2012-09-04 at the Wayback Machine Farsca
- Xoy Şəhristanın Rəsmi Saytı - Dövlət Saytı
- Qərbi Azərbaycan Ostanın Rəsmi Saytı - Dövlət Saytı
İstinadlar
- Güney Azerbaycan Tanıtım Cemiyeti (Günaztac) başkanı Talas Avşarlı : Güney Azerbaycan Batı Bölgesinin Demografik Yapısı 2011-08-17 at the Wayback Machine
Mənbə
- GEOnet Names Server. 2018.
- نتایج سرشماری جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال 1395.
- Divani lüğati türk Mahmut Kaşğəri[ölü keçid]
- Türkcə sözlüklərdə eynən belə yazılıbdır Örnək:LingvoSoft Dictionary 2008 for Windows
- Azərbaycan şəhərlərinin adına bir baxış,istanbul türkcəsi,1958, təbriz kitabxanası, s.54,55
- . 2010-04-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-10-27.
- . 2009-04-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-04-17.
- "Arxivlənmiş surət". 2010-07-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-04-16.
- Guney Azerbaycan kürt sorunu :Hoy İlçesinin Demografik Durumu 2011-07-08 at the Wayback Machine
- Kuresünniler Tarih ve Kültür Platformu :Güney Azerbaycan ve Kürt Sorununda ki Küresünniler[ölü keçid]
- Guney Azerbaycan kürt sorunu :Küresünniler ve 1921'de Türkiyeye Göçleri 2017-09-26 at the Wayback Machine
- Kuresünnülər Tarih ve Kültür Platformu :Küresünnilerin İranda Yaşadıkları Yerler 2011-06-13 at the Wayback Machine
 | Cənubi Azərbaycan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xoy sehristani Iran Islam Respublikasinin Qerbi Azerbaycan ostaninin vilayetinin 14 sehristanindan biri Sehristanin inzibati merkezi Xoy seheridir Xoy sehristaniشهرستان خوی38 33 sm e 44 57 s u Olke IranTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 03 30EhalisiEhalisi 348 664 nef 2016 Xoy sehristani Vikianbarda elaqeli mediafayllarXoy sehristaninin Qerbi Azerbaycan ostanindaki yerlesimi Sehristan Turkiye Cumhuriyyetinin Van eli ile hemserheddir Adlandirmasinin QaynaqlariXoy sozcuyu bir nece dilde mena vermekdedir amma bu seherde yaseyanlar gorek ne dilde danisirlar ustde gosterilen kimi bu seherin Azerbaycanin basqa seherleri kimi cemaeti azerbaycan turkcesinde danismaqdadirlar buna gorede evvelde xoyun bu dilde menalarini axdaracayiq Qoy قوی Turkcede en yaxin mena Xoya Qoy Qoyun sozcuyudur ki Qucaq menasini yetirmekdedir ki indide isledilir Usaq anasinin QOYNUNDA ozunu cox rahat hiss edir seher insanlarin yasamaq yeridir ve onlar orada ozlerini rahat hiss edirler Qoyaq قویاق Qoyaq Vadi Mehel ve yer menasini yetirmekdedir olsun ki bunun kokude heman Qoy sozcuyudur ki bir seherin adini cox yaxsi yetirir Qoyun قویون Bezileride Xoy sozunu Qoyun sozunden bilibler Qoyun yeni davar deyirler ki xoy sozu qoyun sozunden alinmisdir Quyu قویو Quyu Quy sozu derin yerinin menasini yetirmekdedir ki indide turkcede isledilir ve hami onun menasini bilir xatirladmaliyiq ki Xoy seheri Azerbaycanin en alcaqda yerlesen seherlerinden dir ve bunu qaratepeden Urmiye Xoy arasinda yol ustunde bir darbogazdir enende gormek olar Xoy teqriben 1100 metre aciq denizlerden ucadadir bu na gorede hetta Urmiye Golunden de alcaqdadir Xoylular ozleride oraya xoy cuxuru deyirler Xavi Xuy Bezi iddialara gore Pehlevi dilinde Xavi Xey kimi sozcukler vardir ki Ter ve yas menasini yetirirler ve Farscilar Xoy kelimesini onlardan bilirler amma bu kelimelerin xoyun hava durumu ve yerine hec bir benzeri yoxdur niye ki xoyda o qederde yagis filan yoxdur hele yeride Qerbi azerbaycanin O biri seherlerinden qurudur Xuy sozude kurdcede duz menasini yetirmekdedir amma gorek xoyda neqeder kurd yasamaqdadir erdeyse turklerin 5 de biri ki oda uzaq kendlerde yasiyirlar xoyun duz mena vermesi bir az ters gelir Xoyda ne qeder duz varki orani duz adlandirsinlar sonrada xoydan bir az fasileli kend var ki oraya duzlaq deyirler onda Xoy adi duzlaq olmali idi Xuy yox Urmiyenin duzu Xoydan da coxdur Urmiye golu sorsuludur ve kurdude niye oraya Xuy demiyibler Bunlar bir qism sorulardilar ki adamin beyninden kecirler Amma bundan ustdeki sozler Xoyun hava ve cografi durumuna cox yaxin gorunurler Tarix boyundaQazibilim Arxeologiya tapintilarindan bellenir ki insan yasami Xoy sahesinde onminiller bundan onceye qayidir Das ve suvaq yazilar ki sumer asur ve urartululara aiddiler bilikcilerin zenniyce Aratta sahesi ki sumer yazilarinda deyilib hemin sahedir ki yazilarinda sangi buto Xoy Merend ve Guney mahali adlanibdir Islam dovrunde bu yurd hemise Xoy adi ile taninib Xoy ermeniler qesbkarliq yurusu qarsisinda aslanlar kimi dayanib ve seheri onlarin eline vermedi Ehali2006 ci ilde aparilmis ehalinin siyahiya alinmasinin neticelerine gore sehristanin ehalisi 365 573 nefer kisiler 183 556 nefer qadinlar 182 017 nefer olmusdur Xoy sehristaninda esasen Azerbaycan turkleri ve az sayda koceri kurdler yasayirlar Ehali Bexsler 2006 s a Milli coxluq AzliqCemi 365 573 azerbaycanli kurdMerkez Xoy 260 854 azerbaycanli kurdCaypara 42 225 azerbaycanli Qotur 24 407 kurd azerbaycanliSefaiye 20 172 kurd azerbaycanliEvoglu 17 915 azerbaycali Azerbaycanlilar sehristanin butun bexslerinde yasamaqlarina baxmayaraq yalniz Merkezi Xoy Caypara ve Evoglu bexslerinde umumi ehalinin mutleq ekseriyyetini teskil edirler Hesablanmis texminlere esasen sehristanin umumi ehalisinin texminen 10 ni kurdler ve ya kurd dilliler teskil edir Onlarin ekseriyyeti Qotur bexsin umumi ehalasinin texminen hamisi ve Sefaiye bexsin Sokmenabad kendistaninda ehalinin texminen hamisi bexslerinde az sayda perakende sekilde ise Xoy seherinde kuresunnuler meskunlasmisdirlar Xoy sehristaninda Sefaiye ve Qotur bexslerinde ehalinin coxlugunu kurd dilinin kurmanc lehcesinin sekak sivesinde danisan sunni muselmanlar teskil edir Bu insanlar mamaganli ve kuresunni tayfalarina mensubdurlar Mamaganli tayfasi kurd kokenlidir ve ana dil olaraq kurd dilinin kurmanc lehcesinin sekak sivesinde danisirlar Kuresunniler koken olaraq turk olub 24 oguz boyunun Ucoxlar qolundan Goyxan ogullarindan biri olan Cepni Cepni Cabani boyundan toremisdirler 1918 1921 ci illerden baslayaraq son 90 ilde kuresunnulerin mueyyen qismi yasadiqlari bolgelerde koceri kurd ehalinin tesiri xususiyle silahli tezyiqi ile adet enene ve dil baximindan kurdlesmisdir Hazirda Irandaki kuresunniler ev dili ana dili olaraq azerbaycan dilinden istifade etseler de ekseriyyeti kurd dilini bilir ve bele demek munkunse iki dillilik dovrunu yasayirlar Mamaganlilar koceri kuresunniler ise oturaq heyat sururler Sehristandaki kuresunnu kendleri bunlardir Estiran Yestikan Babekan Dize Qaratepe Qotur Mahali Mexin Raviyan Zeri Gugurd Almali Zeyve Hindivan ve Korpiran 2011 ci ilde yeniden ehalisiyahisi almaq aparilmisdir ve indilik 2006 siyahisi eldedir Caypara Xoydan ayrilmis ve ozune bir sehristan olubdur Xoy sehristaninin inzibati bolgusuMerkezi bexsi Inzibati merkezi Xoy diger seheri Firureq DEHISTANLARI Dizac dehistani KENDLERI Agdere Eyribucaq Ehmedabad Ekberabad Alquyruq Esgerabad Bedelabad Bizac i Cemsidxan Izzetabad Hacetkedeh Heyderabad Ceferabad Kam Katinli i Ulya Katinli i Sufla Xanegah Koskzar Adiyaman Mamedeh Meydan i Ulya Meydan i Sufla Parci Qirxyasar Qizqala Qozluca Revend Serab Soyudlu Yarimqaya Zaga Firureq dehistani KENDLERI Ehmedabad Xarababedlan Agasikendi Badalan Bag i Receb Batci Daspesek Dizac i Batci Hendovan Hisar Kicik Pesek i Sufla Pirmusa Qaradas Qasqabulaq Qislaq Sivankendi Sufikendi Ver Zeviye i Hesenxan Govheran dehistani KENDLERI Eminedeh Govheran Hasiyerud Kurdnisin Pekecik Qarasaban Seidabad Serabdal Sorab Qarasu dehistani KENDLERI Agcaqislaq Azab Bayramkendi Bulamac Dizacdiz Dizac i Herik Dizac i Murtuzakendi Ismayilkendi Fenayi Gorukkendi Cahangirabad Xekmerdan Xencerxan Mollacunud Qaracali Seyid Tac ul Din Seyid Taceddin Sirinkendi Sorbulaq Rahal dehistani KENDLERI Abati Agdas Emirbey Babekan Bextiyaran Biyanli Bozqus Buylapus Cavusqulu Dalcili Imamkendi Istiran Gunbed Gurpiran Hendivan Hisar i Qaratepe Hisar i Sufla Xandizac Xoyaman i Cedid Kurti Qaratepe Karxana Ecurmasini i Quds ve Sehrek i San Quds kerpic fabrikasi Qods Brick Factory Quruq Rahal Salkedeh Sabanli i Ulya Sabanli i Sufla Sinur Sivan Teglek Yezdikan Zeviye i Seyxler Evoglu bexsi Inzibati merkezi Evoglu DEHISTANLARI Evoglu dehistani KENDLERI Agbulaq Bilevar Bizandeh Itizadiye Huseynabad i Merekan Merekan Muzefferabad Pirkendi Siyahbaz Tepebasi Veldiyan dehistani KENDLERI Agisli Bagdere Cesme Ersi Mehlizan Nevai Veldiyan Visleq i Ulya Visleq i Sufla Zariyan Qotur bexsi Inzibati merkezi Qotur DEHISTANLARI Qotur dehistani KENDLERI Balaciq Gernevik Giveran Hebes i Ulya Hebes i Sufla Hestecik Kelt i Ulya Kelt i Sufla Kotanabad Maxin Miromer Necibabad Razi Serifabad Tersabad Yusifabad Zeri dehistani KENDLERI Alsurme Almali Caylan Gugerd Kefecerin Qaragol Gilehlik Ravyan Salehabad Tarimis Zeri Sefayye bexsi Sokmenabad Inzibati merkezi Zohrabad DEHISTANLARI Elend dehistani KENDLERI Balaban Belesur i Ulya Belesur i Sufla Berderes i Ulya Berderes i Sufla Barjuk Bariciq Caxmaq Caxmezer Dizac i Elend Ceng i Ser Kerkus Mustafaabad Qizilagil Qursaqli Tevare Tudan Yarpaqli Sokmenabad dehistani KENDLERI Agbas Eliseyx Agbulaq i Ulya Agbulaq i Sufla Agtopraq Agtorpaq Ariqli Demdem Dibek Dunbeki Gellepiran Germdere Guledur Heder Kalus Kelvanis Kaput Kilse Mamisxan Mezraye i Kicikmesek Mehemmedseli Mollaismayil Qaraagac Qaraqus i Ulya Qaraqus i Sufla Qaranca Qeris Qizildas i Ulya Qizilca Qaynar i Ulya Qaynar i Sufla Qizolen Qurderik i Ulya Qurderik i Sufla Qurqan Segufti Surik Sunnet i Ulya Sunnet i Sufla Ortakend ZeviyeCografi durumuQerbi Azerbaycan ostaninin en yuksek zirvesi olan Evrin dagi Xoyda Xoy seheri 5 548 km genisligi ile azerbaycan ve Iranin en sumal qerbinde ve Iran Turkiye serheddinde yerlesibdir Xoyun Tehranla mesafesi 780 km Tebrizile 165 km dir ve Iran Avropa tranzit yolu xoyun 30 km liyinden kecir Xoy genis bir sahede ve boyuk daglarin arasinda yerlesibdir buna gore de Xoy cuxuru da adlanir Xoyun en boyuk dagi Evrin dagidir evrin turk dilinde boyuk ve ezemetli mena verir Dagin hundurluyu 3650 metreden coxdur Qoturcay Agcay ve Qoduqbogan caylari Evrin daginin en onemli axarsularidirlar ki Xoyun munbit colunu iller boyudur suvarirlar Xoyun iqlimi dagliqdir cox soyuq ve qarli qislari var Gul cicekli yazlar yumsaq yaylari var ki gahdan istiye sari yonelir ve boyali payizlari ile gorkemli ve gozel doga tebiet sehnelerini yaradir Dil ve medeniyyetXoy sehristani ehalisinin dili Azerbaycan turkcesi dini muselman siedir Islamdan once ve sonraki sayaqlar Xoyun ehalisinin davranislarinda ozunu gostermekdedir Islamdan once sayaqlar Il bayrami Novruz Cersenbe suru Od cersenbesi Cille gecesi Asiqlar onceki ozanlar bu sahenin esl medeniyyet nisanesidir ki hele de xalqin icinde gozegelim sekilde gorunurler Kosa sayaci taxil bugda bicimi sayagi ve daha ayri sayaqlar ki yavas yavas modern yasam sebebinden unudulmaq uzerindedirler Tarixi fenomenallar ve dogal cazibelerSems Tebrizi qurgusu Xatin korpusu Qala qapisi Ust ortulu bazar Kebiri evi Mutellib xan mescidi Qotur korpusu Irani Avropaya bagliyan korpu ki 130 metreye yaxin ucaligi var Bastam qalasi Ilde ortaq 300 400 mm yagis ve hundur daglarin olmasi nedeni ile bu seherin dord bucaginda cox gorkemli va gozel gorunsler yaradilir Adli sanli sexslerXoyun nece adli sanli sexslerini asagida ad aparacayiq Yusif Ibn Ismayil Xoyi Emir Salman xan Dunbuli Cors ve Xoy hakimi Emir Ehmed xan Dunbili Xoy hakimi Emir Husenqulu xan Dunbuli Xoyun Fetheli sah Qacar dovrunde hakimi Ceferqulu xan Dunbili Xoy Fetheli sah dovrunde ve Sekinin rus usul idaresi dovrunde hakimi Xanxoyskilerin babasi Ebulhesen xan Dunbuli Ebulhesen xan Seba adli Iranin yeni musiqisinin banisi Ellame Seyx Sahabeddin Mehemmed Xoylu Samin Suriyanin Demesq seherinin bas qazisi ve VII hicri yuzilliyin bilim adamlarindan ve en onemlilerden biri Ayetullah uzma Seyid Ebulqasim Xoylu sie mezhebinin oz caginda birinci din bilik adami idi Hemcinin baxCilovluq Cenubi Azerbaycan Azerbaycanlilar Iranin ostanlari Iranin sehristanlariXarici kecidlerXoya gore melumat 2012 09 04 at the Wayback Machine Farsca Xoy Sehristanin Resmi Sayti Dovlet Sayti Qerbi Azerbaycan Ostanin Resmi Sayti Dovlet SaytiIstinadlarGuney Azerbaycan Tanitim Cemiyeti Gunaztac baskani Talas Avsarli Guney Azerbaycan Bati Bolgesinin Demografik Yapisi 2011 08 17 at the Wayback MachineMenbeGEOnet Names Server 2018 نتایج سرشماری جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال 1395 Divani lugati turk Mahmut Kasgeri olu kecid Turkce sozluklerde eynen bele yazilibdir Ornek LingvoSoft Dictionary 2008 for Windows Azerbaycan seherlerinin adina bir baxis istanbul turkcesi 1958 tebriz kitabxanasi s 54 55 2010 04 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 10 27 2009 04 18 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 04 17 Arxivlenmis suret 2010 07 06 tarixinde Istifade tarixi 2009 04 16 Guney Azerbaycan kurt sorunu Hoy Ilcesinin Demografik Durumu 2011 07 08 at the Wayback Machine Kuresunniler Tarih ve Kultur Platformu Guney Azerbaycan ve Kurt Sorununda ki Kuresunniler olu kecid Guney Azerbaycan kurt sorunu Kuresunniler ve 1921 de Turkiyeye Gocleri 2017 09 26 at the Wayback Machine Kuresunnuler Tarih ve Kultur Platformu Kuresunnilerin Iranda Yasadiklari Yerler 2011 06 13 at the Wayback Machine Cenubi Azerbaycan ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin