Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
X Lüdovik (fr. Louis X) və ya Dalaşqan Lüdovik (fr. Louis le Hutin) (4 oktyabr 1289, Paris – 5 iyun 1316, Vensen) — Navarra və Fransa kralı.
| X Lüdovik | |
|---|---|
| fr. Louis X de France fr. Louis X le Hutin | |
 | |
| 29 noyabr 1314 – 5 iyun 1316 | |
| Əvvəlki | IV Filip |
| Sonrakı | I Con |
| 4 aprel 1305 – 5 iyun 1316 | |
| Əvvəlki | I Janna |
| Sonrakı | I Con |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 4 oktyabr 1289 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 5 iyun 1316 (26 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | xəstəlik |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | rəhbər[d] |
| Atası | IV Filip |
| Anası | Navarralı I Janna (Fransa kraliçası) |
| Həyat yoldaşları |
|
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Kapetinqlər sülaləsi |
| Dini | xristianlıq |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Öz azadlıqlarını satın ala bilən bütün kölələr onun səltənətində azad edildi. Krallıqdan qovulan yəhudilər bağışlandı. Atası dönəmində aparılan maliyyə və mərkəzləşdirmə siyasəti səbəbilə ayaqlanan yerli əsilzadələrlə mübarizə apardı. İlk xanımı Burqundiyalı Marqarita Nesl qalası skandalında adı hallandığı üçün xəyanətlə təqsirləndirildi və həbs tutulduğu Normandiyadakı Qaylard qalasında 1315-ci ildə vəfat etdi. X Lüdovik elə həmin il Macar Klementinayla evlənsə də, bir neçə ay sonra hamilə xanımını geridə buraxaraq 5 iyun 1316-cı ildə vəfat etdi. Oğlu I Conun dünyaya gəldiyi 1316-cı ilin noyabr ayınadək isə qardaşı Uzun Filipp kral naibi olaraq krallığı idarə etdi. 15 noyabr günü doğulan I Con cəmi 5 gün sonra vəfat etdi. Oğlunun ölümünün ardından kral naibi olan qardaşı Uzun Filipp Reyms şəhərində özünü kral elan etdi.
Lüdovik Fransa kralı IV Filipp və Navarra kraliçası I Jannanın ən böyük oğlu olaraq 1289-cu ildə Parisdə dünyaya gəldi. Anasının 1305-ci ildə vəfatının ardından I Lüdovik adıyla Navarra kralı elan edildi və 1307-ci ildə tacqoyma mərasimi keçirildi. Navarra taxtına oturduğu 1305-ci ildə Burqundiya hersoqu in qızı Marqaritayla evləndirildi və bu evlilikdən Janna adlı bir qızı dünyaya gəldi. Ancaq xanımının 1314-cü ildə Nesl qalası skandalına adının qarışması bu münasibəti zədələdi. Məhkəmədə dindirilən Marqaritanın saçları kəsildi və Normandiyadakı Qaylard qalasına həbs edildi. Skandalda adı çəkilən digər saray əyanları isə edam edildi.
Həmin ilin noyabrında atası IV Filippin ölümünün ardından X Lüdovik Fransa kralı elan edildi. O əsnada xanımı Marqarita həbs tutulduğu üçün tacqoyma mərasimi keçirilmədi. O əsnada davam edən Avinyon əsarəti və vahid bir papanın olmaması səbəbilə X Lüdovik xanımından boşana bilmədi. Ancaq çox keçmədən 14 avqust 1315-ci ildə həbsdəki kraliça tutulduğu Qaylard qalasında şübhəli şəkildə vəfat etdi. Dul qalan X Lüdovik cəmi 5 gün sonra yenidən evləndi. Bu dəfəki namizəd isə yaxın məsləhətçisi olan əmisi Valualı Çarlzın qohumu Macar Klementina oldu. Cütlüyün tacqoyma mərasimi 1315-ci ilin avqustunda Reyms şəhərində baş tutdu.
Flandriyayla apardığı müharibədə maliyyə dəstəyi qazanmaq niyyətiylə öncə atasının 1306-cı ildə ölkədən qovduğu yəhudiləri ticarəti canlandırmaları məqsədilə əfv etdi və onları ölkəyə geri çağırdı. Əfv fərmanına görə, çağırılan yəhudilər 12 il boyunca krallığın torpaqlarında yaşaya bilər, ancaq daha sonra bu fərman ləğv edilə bilərdi. Əlavə olaraq burada yaşayan bütün yəhudilər qollarına xüsusi lent bağlamalı idi. Daha sonra 1315-ci ilin iyulunda köləliyə son qoyan fərman imzaladı. Beləcə, hər bir kölə müəyyən məbləğ ödəyərək həm azadlığını əldə edəcək, həm də krallığın xəzinəsinə gəlir gələcəkdi.
Həvəskar tennis oyunçusu olan X Lüdovik 5 iyun 1316-cı ildə Vensendə vəfat etdi. Ölüm səbəbi olaraq oynadığı bir oyunun ardından xeyli miqdarda içdiyi soyuq şərab və nəticədə keçirdiyi ağır soyuqdəymə göstərilir. Bununla yanaşı içdiyi şərabdan zəhərlənmə iddiaları da var. Cənazəsi Sen-Deni Bazilikasına dəfn edilən X Lüdovikin oğul övladı yox idi. O əsnada hamilə olan xanımının oğul dünyaya gətirməsi ümidiylə qardaşı Uzun Filipp kral naibi təyin edildi və övladın dünyaya gəlişi gözlənildi. 5 ay sonra dünyaya gələn I Con Fransa kralı ünvanıyla doğulan yeganə şəxs olması və cəmi 5 gün davam edən səltənətiylə Fransa tarixində iz qoymuşdur.
Mənbə
- Gaude-Ferragu, Murielle (2005). D' Or et de cendres: La mort et les funérailles des princes dans le royaume de France au bas Moyen Âge (in French). Villeneuve d'Ascq: Presses Universitaires du Septentrion. p. 285.
- Gillmeister, Heiner. (1998) Tennis: A Cultural History. London: Leicester University Press.
İstinadlar
- Kindred Britain.
- Brand, Benjamian; Rothenberg, David J., eds. (2016). Music and Culture in the Middle Ages and Beyond. Cambridge University Press. p. 247.
- Bulletin de la Société de l'histoire de France (in French). J. Renouard. 1855
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
X Ludovik fr Louis X ve ya Dalasqan Ludovik fr Louis le Hutin 4 oktyabr 1289 Paris 5 iyun 1316 Vensen Navarra ve Fransa krali X Ludovikfr Louis X de France fr Louis X le HutinFransa krali29 noyabr 1314 5 iyun 1316EvvelkiIV FilipSonrakiI ConNavarra krali4 aprel 1305 5 iyun 1316EvvelkiI JannaSonrakiI ConSexsi melumatlarDogum tarixi 4 oktyabr 1289Dogum yeri Paris Fransa kralligiVefat tarixi 5 iyun 1316 26 yasinda Vefat yeri VensenVefat sebebi xestelikDefn yeri Sen Deni bazilikasiFealiyyeti rehber d Atasi IV FilipAnasi Navarrali I Janna Fransa kralicasi Heyat yoldaslari Burqundiyali Marqarita Fransa kralicasi 1305 1305 1315 Macar Klementina 1315 1315 1316 Usaqlari II Janna Navarra kralicasi I JanAilesi Kapetinqler sulalesiDini xristianliq Vikianbarda elaqeli mediafayllar Oz azadliqlarini satin ala bilen butun koleler onun seltenetinde azad edildi Kralliqdan qovulan yehudiler bagislandi Atasi doneminde aparilan maliyye ve merkezlesdirme siyaseti sebebile ayaqlanan yerli esilzadelerle mubarize apardi Ilk xanimi Burqundiyali Marqarita Nesl qalasi skandalinda adi hallandigi ucun xeyanetle teqsirlendirildi ve hebs tutuldugu Normandiyadaki Qaylard qalasinda 1315 ci ilde vefat etdi X Ludovik ele hemin il Macar Klementinayla evlense de bir nece ay sonra hamile xanimini geride buraxaraq 5 iyun 1316 ci ilde vefat etdi Oglu I Conun dunyaya geldiyi 1316 ci ilin noyabr ayinadek ise qardasi Uzun Filipp kral naibi olaraq kralligi idare etdi 15 noyabr gunu dogulan I Con cemi 5 gun sonra vefat etdi Oglunun olumunun ardindan kral naibi olan qardasi Uzun Filipp Reyms seherinde ozunu kral elan etdi Ludovik Fransa krali IV Filipp ve Navarra kralicasi I Jannanin en boyuk oglu olaraq 1289 cu ilde Parisde dunyaya geldi Anasinin 1305 ci ilde vefatinin ardindan I Ludovik adiyla Navarra krali elan edildi ve 1307 ci ilde tacqoyma merasimi kecirildi Navarra taxtina oturdugu 1305 ci ilde Burqundiya hersoqu in qizi Marqaritayla evlendirildi ve bu evlilikden Janna adli bir qizi dunyaya geldi Ancaq xaniminin 1314 cu ilde Nesl qalasi skandalina adinin qarismasi bu munasibeti zedeledi Mehkemede dindirilen Marqaritanin saclari kesildi ve Normandiyadaki Qaylard qalasina hebs edildi Skandalda adi cekilen diger saray eyanlari ise edam edildi Hemin ilin noyabrinda atasi IV Filippin olumunun ardindan X Ludovik Fransa krali elan edildi O esnada xanimi Marqarita hebs tutuldugu ucun tacqoyma merasimi kecirilmedi O esnada davam eden Avinyon esareti ve vahid bir papanin olmamasi sebebile X Ludovik xanimindan bosana bilmedi Ancaq cox kecmeden 14 avqust 1315 ci ilde hebsdeki kralica tutuldugu Qaylard qalasinda subheli sekilde vefat etdi Dul qalan X Ludovik cemi 5 gun sonra yeniden evlendi Bu defeki namized ise yaxin meslehetcisi olan emisi Valuali Carlzin qohumu Macar Klementina oldu Cutluyun tacqoyma merasimi 1315 ci ilin avqustunda Reyms seherinde bas tutdu Flandriyayla apardigi muharibede maliyye desteyi qazanmaq niyyetiyle once atasinin 1306 ci ilde olkeden qovdugu yehudileri ticareti canlandirmalari meqsedile efv etdi ve onlari olkeye geri cagirdi Efv fermanina gore cagirilan yehudiler 12 il boyunca kralligin torpaqlarinda yasaya biler ancaq daha sonra bu ferman legv edile bilerdi Elave olaraq burada yasayan butun yehudiler qollarina xususi lent baglamali idi Daha sonra 1315 ci ilin iyulunda koleliye son qoyan ferman imzaladi Belece her bir kole mueyyen mebleg odeyerek hem azadligini elde edecek hem de kralligin xezinesine gelir gelecekdi Heveskar tennis oyuncusu olan X Ludovik 5 iyun 1316 ci ilde Vensende vefat etdi Olum sebebi olaraq oynadigi bir oyunun ardindan xeyli miqdarda icdiyi soyuq serab ve neticede kecirdiyi agir soyuqdeyme gosterilir Bununla yanasi icdiyi serabdan zeherlenme iddialari da var Cenazesi Sen Deni Bazilikasina defn edilen X Ludovikin ogul ovladi yox idi O esnada hamile olan xaniminin ogul dunyaya getirmesi umidiyle qardasi Uzun Filipp kral naibi teyin edildi ve ovladin dunyaya gelisi gozlenildi 5 ay sonra dunyaya gelen I Con Fransa krali unvaniyla dogulan yegane sexs olmasi ve cemi 5 gun davam eden seltenetiyle Fransa tarixinde iz qoymusdur MenbeGaude Ferragu Murielle 2005 D Or et de cendres La mort et les funerailles des princes dans le royaume de France au bas Moyen Age in French Villeneuve d Ascq Presses Universitaires du Septentrion p 285 ISBN 2859398783 Gillmeister Heiner 1998 Tennis A Cultural History London Leicester University Press ISBN 978 0 7185 0147 1IstinadlarKindred Britain Brand Benjamian Rothenberg David J eds 2016 Music and Culture in the Middle Ages and Beyond Cambridge University Press p 247 ISBN 9781107158375 Bulletin de la Societe de l histoire de France in French J Renouard 1855