Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xəmsə əlyazması М-156 — farsdilli epik ədəbiyyatın klassiklərindən biri olan Nizami Gəncəvinin poemalarının toplandığı tarixi əlyazma. Əlyazma Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutunda saxlanılır.
| Xəmsə əlyazması | |
|---|---|
 Əlyazmanın 136b səhifəsində "Yeddi gözəl" poemasına çəkilmiş Təbriz miniatür məktəbinə aid "Bəhram Gurun əjdahanı öldürməsi" miniatürü | |
| Tip | Xəmsə |
| Tarix | XVI əsrin I yarısı - XIX əsrin I yarısı |
| Dil(lər) | farsca |
| Yazan(lar) | Nizami Gəncəvi |
| Material | kağız və mürəkkəb |
| Ölçü | 23 × 32 sm |
| Format | kitab |
| Vəziyyət | əla |
| Əlifba | ərəb əlifbası |
| İçindəkilər | 308 səhifə |
| Əvvəl saxlanılıb | AMEA Əlyazmalar İnstitutu, Bakı,  Azərbaycan |
Xüsusiyyətləri
Əlyazmasında "Xəmsə" poemalarından ikisinin ardıcıllığı pozulmuşdur. Belə ki, "Sirlər xəzinəsi"ndən (1b — 26b) sonra "Leyli və Məcnun" (128b — 77a), daha sonra isə "Xosrov və Şirin" (78b — 118a) gəlir.
Əlyazmasında dördüncü poema olan "Yeddi gözəl", digər poemalardan daha əvvəl — XVI əsrin I yarısında yazılmışdır. Həmin poemanın mətni incə əl işi olan və qızıl suyu, açıq mavi və qara boyalarla işlənmiş nəbati naxışlarla bəzədilmiş ünvan səhifəsi ilə başlayır. Poemanın mətni noxud rəngli yüksək keyfiyyətli şərq kağızı üzərində dörd sütun şəklində kalliqrafik nəstəliq ilə yazılmış, səhifənin kənarı isə qızılı və mavi rəngli xətlərlə çərçivələnmiş, qızılı və qara çərçivələrə alınmışdır. Sütunlar iki incə qızılı xəttlə bir-birindən ayrılmışdır. Çərçivələr arasındakı boşluqlar qızıl suyu ilə çəkilmiş nəbati naxışlarla doldurulmuşdur. Səhifələrin bəzədilməsində də eyni formada, qızıl suyu ilə çəkilmiş nəbati naxışlardan istifadə olunmuşdur. Həmin poemaya Təbriz miniatür məktəbinə məxsus 27 miniatür (126b, 127b, 129а, 130а, 131а, 131b, 132b, 133b, 134b, 135а, 136b 137b, 138b, 139b, 140b, 142, 144а, 145а, 148а, 155b, 158b, 161b 165а, 167b, 169а, 170b, 171b) çəkilmişdir. Başlıq kinovarla yazılmış və qızıl suyu ilə çəkilmiş iki xətlə çərçivəyə alınmışdır.
Sonuncu poemanın ikinci hissəsi olan "İqbalnamə" nazik parlaq şərq kağızı üzərində iki sütun şəklində yazılmış və geniş passport hissəsinə yapışdırılmışdır. Həmin hissə xırda nəstəliq xətti ilə yazılmışdır. Səhifələr qızılı və göy xəttlərlə çərçivələnmişdir. Sütunlar iki qızılı xətlə ayrılmışdır. Başlıq kinovarla yazılmışdır. Paleoqrafik xüsusiyyətlərinə görə əlyazmasının bu hissəsi də XVI əsrin I yarısına aiddir.
"Xosrov və Şirin" poeması nazik şərq kağızı üzərində dörd sütun olmaqla, yaxşı kalliqrafik nəstəliq ilə yazılmış, qızılı və göy xətlərlə çərçivələnmişdir. Mətndən əvvəl gələn naxışlı giriş qızıl suyu, mavi və qırmızı mürəkkəblə işlənmiş naxışlı giriş səhifəsi gəlir. Poemaya İsfahan miniatür məktəbinə aid 16 miniatür (83а — iki, 84а, 84b, 88b, 89b, 91b, 93b, 96b, 100а, 100b, 104а, 107b, 108b, 109а, 112а) əlavə edilmişdir. Paleoqrafik xüsusiyyətlərinə görə əlyazmasının bu hissəsi XVIII əsrin II yarısında yazılmışdır.
Əlyazmasının digər səhifələri noxud rəngli şərq kağızı üzərində dörd sütun olmaqla yazılmış, qızıl suyu və qara rəngli xətlərlə çərçivəyə alınmışdır. Başlıqlar qırmızı mürəkkəblə bazılmışdır. Paleoqrafik xüsusiyyətlərinə görə əlyazmasının bu hissələri XIX əsrin I yarısında Orta Asiyada yazılmışdır.
İstinadlar
Ədəbiyyat
- Хамсэ // Низами Гянджеви: Краткий справочник / Составитель Дж. В. Каграманов. — Элм, 1979. — səh. 92.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xemse elyazmasi M 156 farsdilli epik edebiyyatin klassiklerinden biri olan Nizami Gencevinin poemalarinin toplandigi tarixi elyazma Elyazma Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Elyazmalar Institutunda saxlanilir Xemse elyazmasiElyazmanin 136b sehifesinde Yeddi gozel poemasina cekilmis Tebriz miniatur mektebine aid Behram Gurun ejdahani oldurmesi miniaturuTip XemseTarix XVI esrin I yarisi XIX esrin I yarisiDil ler farscaYazan lar Nizami GenceviMaterial kagiz ve murekkebOlcu 23 32 smFormat kitabVeziyyet elaElifba ereb elifbasiIcindekiler 308 sehifeEvvel saxlanilib AMEA Elyazmalar Institutu Baki AzerbaycanXususiyyetleri Yeddi gozel poemasindan Behram ve olmus it hekayesine cekilmis Tebriz miniatur mektebine mexsus miniatur 170b sehifesi Elyazmasinda Xemse poemalarindan ikisinin ardicilligi pozulmusdur Bele ki Sirler xezinesi nden 1b 26b sonra Leyli ve Mecnun 128b 77a daha sonra ise Xosrov ve Sirin 78b 118a gelir Elyazmasinda dorduncu poema olan Yeddi gozel diger poemalardan daha evvel XVI esrin I yarisinda yazilmisdir Hemin poemanin metni ince el isi olan ve qizil suyu aciq mavi ve qara boyalarla islenmis nebati naxislarla bezedilmis unvan sehifesi ile baslayir Poemanin metni noxud rengli yuksek keyfiyyetli serq kagizi uzerinde dord sutun seklinde kalliqrafik nesteliq ile yazilmis sehifenin kenari ise qizili ve mavi rengli xetlerle cercivelenmis qizili ve qara cercivelere alinmisdir Sutunlar iki ince qizili xettle bir birinden ayrilmisdir Cerciveler arasindaki bosluqlar qizil suyu ile cekilmis nebati naxislarla doldurulmusdur Sehifelerin bezedilmesinde de eyni formada qizil suyu ile cekilmis nebati naxislardan istifade olunmusdur Hemin poemaya Tebriz miniatur mektebine mexsus 27 miniatur 126b 127b 129a 130a 131a 131b 132b 133b 134b 135a 136b 137b 138b 139b 140b 142 144a 145a 148a 155b 158b 161b 165a 167b 169a 170b 171b cekilmisdir Basliq kinovarla yazilmis ve qizil suyu ile cekilmis iki xetle cerciveye alinmisdir Sonuncu poemanin ikinci hissesi olan Iqbalname nazik parlaq serq kagizi uzerinde iki sutun seklinde yazilmis ve genis passport hissesine yapisdirilmisdir Hemin hisse xirda nesteliq xetti ile yazilmisdir Sehifeler qizili ve goy xettlerle cercivelenmisdir Sutunlar iki qizili xetle ayrilmisdir Basliq kinovarla yazilmisdir Paleoqrafik xususiyyetlerine gore elyazmasinin bu hissesi de XVI esrin I yarisina aiddir Xosrov ve Sirin poemasi nazik serq kagizi uzerinde dord sutun olmaqla yaxsi kalliqrafik nesteliq ile yazilmis qizili ve goy xetlerle cercivelenmisdir Metnden evvel gelen naxisli giris qizil suyu mavi ve qirmizi murekkeble islenmis naxisli giris sehifesi gelir Poemaya Isfahan miniatur mektebine aid 16 miniatur 83a iki 84a 84b 88b 89b 91b 93b 96b 100a 100b 104a 107b 108b 109a 112a elave edilmisdir Paleoqrafik xususiyyetlerine gore elyazmasinin bu hissesi XVIII esrin II yarisinda yazilmisdir Elyazmasinin diger sehifeleri noxud rengli serq kagizi uzerinde dord sutun olmaqla yazilmis qizil suyu ve qara rengli xetlerle cerciveye alinmisdir Basliqlar qirmizi murekkeble bazilmisdir Paleoqrafik xususiyyetlerine gore elyazmasinin bu hisseleri XIX esrin I yarisinda Orta Asiyada yazilmisdir IstinadlarKagramanov 1979EdebiyyatHamse Nizami Gyandzhevi Kratkij spravochnik Sostavitel Dzh V Kagramanov Elm 1979 seh 92