Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vilyam Katbert Folkner (ing. William Cuthbert Faulkner; 25 sentyabr 1897[…] – 6 iyul 1962[…]) — amerikalı yazıçı, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1949).
| Vilyam Folkner | |
|---|---|
| ing. William Cuthbert Faulkner | |
 | |
| Doğum adı | William Cuthbert Falkner |
| Doğum tarixi | 25 sentyabr 1897[…] |
| Vəfat tarixi | 6 iyul 1962[…](64 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | ssenarist, şair, roman yazıçısı, hekayə yazıçısı[d], dramaturq, uşaq ədəbiyyatı yazıçısı, yazıçı |
| Fəaliyyət illəri | 1919–1962 |
| Əsərlərinin dili | ingilis dili |
| Janrlar | roman, hekayə, ssenari |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Amerika yazıçısı Uilyam Folkner Missisipi ştatının Nyu-Olbani şəhərində doğulmuşdu. O, nəsillərində ilk yazıçı deyildi. Cənubla Şimalın müharibəsi zamanı cənubluların ordusunda xidmət etmiş babası Uilyam Klark Folkner öz dövrü üçün kifayət qədər populyar olan "Memfisin ağ qızılgülü" romanının müəllifi idi. Qapalı və çəkingən xarakteri ilə seçilən Uilyam ilk təhsilini anasından almışdı. 13 yaşında isə o, artıq gənc rəfiqəsi Estell Oldhemə sevgi şeirləri yazırdı. Çox güman bu səbəbdən də məktəbi bitirə bilməmiş və babasına məxsus bankda işə başlamışdı.
Amma şeirlərin bir təsiri olmamışdı. 1918-ci ildə Estell başqasına ərə getmişdi. Qardaşı Conun dediyinə görə "bundan sonra Uilyam üçün həyat bitmişdi". Könüllü orduya yazılmaq istəsə də, boyunun balacalığına görə qəbul etməmişdilər. Naəlac qalıb Torontodakı hərbi-hava qüvvələri məktəbinə daxil olmuşdu. Bu arada Birinci Dünya müharibəsi bitdiyindən Folkner evə qayıtmışdı. Missisipi universitetində məşğələlərə davam etməkdən və yazmaqdan başqa bir yol yox idi. 1919-cu ildə çap etdirdiyi "Favnın günorta yuxusu" şeri onun ədəbi debütü sayılır.
Bir il sonra Folkner universiteti buraxıb yazıçı və teatr tənqidçisi Stark Yanqın dəvəti ilə Nyu-Yorka getsə də, ədəbi aləmə yol tapa bilməmişdi. Kitab mağazasında satıcı, poçtalyon kimi işlərdə çalışmışdı. 1925-ci ildə Şervud Andersenlə tanışlığı həyatında dönüş yaratmışdı. Andersen onun şeirlərini oxuduqdan sonra qələmini nəsr sahəsində sınamağı məsləhət görmüşdü. Folknerin növbəti şeir kitabının uğursuzluğu bu məsləhətin yerinə düşdüyünü bir daha sübuta yetirmişdi.
Amerikalı oxucular "Əsgər qisməti" (1926), "Ağcaqanadlar" (1927) kimi ilk romanlarına xüsusi maraq göstərməsələr də bu Folkneri ruhdan salmamışdı. O, uğursuzluğun əvəzini "Sartoris" (1929) romanı ilə çıxmışdı. "Sartoris" hadisələrin uydurma Yoknapatofa əyalətində cərəyan etdiyi 15 cildlik romanlar silsiləsindən ilk əsər idi. Lakin "Sartoris" ümumən xeyirxahlıqla qarşılansa da, yazıçı kimi Folknerə şöhrət gətirən eyni ildə çap etdirdiyi "Səs-küy və qəzəb" romanı oldu. Amerika tənqidi bu əsəri "böyük kitab" kimi dəyərləndirdi. Amma Uilyam Folknerin novator təhkiyəsi oxucunun onu qavramasını çətinləşdirirdi.
Ədəbi həyatı ilə eyni vaxtda yazıçının şəxsi həyatındakı problemlər də həllini tapmışdı. 1927-ci ildə Folknerin ilk məhəbbəti Estell Oldhem birinci ərindən boşandı. Az sonra isə keçmiş sevgililər ailə həyatı qurdular.
59 monoloqdan ibarət "Ölüm yatağında" (1930) romanını Folkner bir neçə həftə ərzində yazmışdı. Bütün monoloqlar "şüur axını" prinsipi əsasında qurulmuşdu. Tənqidçi Konrad Eyken bu romanı "yüksək pilotaj" adlandırsa da, müəllifin digər romanları kimi o da pis satılırdı. Ailəsini dolandırmaq üçün qələmindən başqa vasitəsi olmayan Folkner nə isə "dəhşətli bir şey" yazmaq qərarına gəlmiş və üç həftə sonra yeni əsərini — "Müqəddəs yer" (1931) romanını ortaya qoymuşdu. Roman qanqsterlər tərəfindən zorlanan və sonda fahişəxanaya düşən gənc bir qadının həyat hekayəsini anladırdı. "Müqəddəs yer" bestsellerə çevrildi. Yazıçı müvəqqəti də olsa, maliyyə çətinliklərini aradan qaldıra bildi.
Daha gəlirli ədəbi fəaliyyət sahəsi axtaran Folkner 30-40-cı illərdə Hollivudla əməkdaşlıq etmişdi. Həmin dövrün "Şöhrətə aparan yol" (1936), "Qunqa Din" (1939), "Malik olmaq və olmamaq" (1945), "Əbədi yuxu" (1946) kimi məşhur filmləri onun romanlarının motivləri əsasında çəkilmişdi.
Bu dövrdə Folkner "Sütun" (1934) "Absalom, Absalom" (1936), "Vəhşi palmalar" (1939), "Kənd" (1940) və "Düş, Moisey" (1942) kitabına daxil olan hekayələrini yazmışdı. Məhz yazıldıqları dövrdə əksər əsərləri fransız dilinə tərcümə olunmuş və Avropada çoşqu ilə qarşılanmışdı. Məsələn, Folkner nəsri ilə tanış olan Jan Pol Sartr amerikan tənqidçisi Malkolm Kuliyə məktubunda "Folkner sözün Allahıdır!" — deyə heyrətini bildirmişdi.
Amerikada isə ədəbiyyata yeni üslub və düşüncə gətirmiş Folkneri hələ də başa düşmür və yetərincə qiymətləndirmirdilər. Həmvətənin yaradıcılığını "əlçatmaz ədəbi hünər" sayan Malkolm Kuli vəziyyəti qismən də olsa düzəltmək üçün 1946-cı ildə Folkner nəsrindən seçmələri "The Portable Faulkner" ("Daşına bilən Folkner") kitabında toplamışdı. Kitab amerikalıların yazıçının yaradıcılığı ilə daha yaxından tanış olmalarına imkan yaratmışdı.
1949-cu ildə Folkner Nobel mükafatı laureatı oldu. İsveç Akademiyası yazıçını "bədiilik baxımından müasir Amerika romanının inkişafına verdiyi qeyri-adi töhfəyə görə" fərqləndirmişdi. Folknerin laureatlığı birmənalı qarşılanmamışdı. Onun vətəndaş müharibəsi dövründə Cənubdakı nifrət və zorakılığa daha çox diqqət yetirməsi müəyyən narazılıqlara səbəb olmuşdu. Lakin İsveç Akademiyasının üzvü Qustav Helstryom bu nifrət və zorakılığın yazıçının əsərlərində həmişə günahkarlıq məsuliyyəti, humanizm və ədalət hissi ilə neytrallaşdırdığını bildirmişdi. Folkner qısa cavab nitqində nüvə silahı təhlükəsi altında yaşayan müasir insanın ilk növbədə öz ürəyi, ruhu və inancları ilə şərə qalib gələcəyi fikrini əsaslandırmışdı.
Folkner Nobel mükafatını yaradıcılıq böhranı keçirdiyi dövrdə almışdı. Onun başqa bir problemi isə içkiyə həddindən artıq aludəliyi idi. Ancaq bununla belə "Rahibə üçün rekviyem" (1951), "Şəhər" (1957), "Malikanə" (1959) kimi mühüm əsərlərini məhz 50-ci illərdə yaratmışdı. Eyni zamanda ABŞ-nin görkəmli ziyalısı və ictimai xadimi kimi ölkəsini beynəlxalq tədbirlərdə təmsil etmişdi.
Sağlığında Amerikada o qədər də başa düşülməyən Folkner əsl ədəbi şöhrətə ölümündən sonra qovuşmuşdu. Yaradıcılığından ayrı-ayrı nümunələr mərhum Natiq Səfərov tərəfindən yüksək ustalıqla Azərbaycan dilinə tərcümə olunmuşdur.
Əsərləri
- Əsgər qisməti
- Ağcaqanadlar
- Sartoris
- Səs-küy və qəzəb
- Ölüm yatağında
- Müqəddəs yer
- Şöhrətə aparan yol
- Qunqa Din
- Malik olmaq və olmamaq
- Əbədi yuxu
- Sütun
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Millgate M. William Faulkner // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Фолкнер Уильям // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vilyam Katbert Folkner ing William Cuthbert Faulkner 25 sentyabr 1897 6 iyul 1962 amerikali yazici Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1949 Vilyam Folknering William Cuthbert FaulknerDogum adi William Cuthbert FalknerDogum tarixi 25 sentyabr 1897 1897 09 25 Vefat tarixi 6 iyul 1962 1962 07 06 64 yasinda Vefat sebebi urek tutmasiTehsili Virciniya Universiteti d Misisipi Universiteti 1919 1921 Fealiyyeti ssenarist sair roman yazicisi hekaye yazicisi d dramaturq usaq edebiyyati yazicisi yaziciFealiyyet illeri 1919 1962Eserlerinin dili ingilis diliJanrlar roman hekaye ssenariUzvluyu Amerika Incesenet ve Edebiyyat Akademiyasi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiAmerika yazicisi Uilyam Folkner Missisipi statinin Nyu Olbani seherinde dogulmusdu O nesillerinde ilk yazici deyildi Cenubla Simalin muharibesi zamani cenublularin ordusunda xidmet etmis babasi Uilyam Klark Folkner oz dovru ucun kifayet qeder populyar olan Memfisin ag qizilgulu romaninin muellifi idi Qapali ve cekingen xarakteri ile secilen Uilyam ilk tehsilini anasindan almisdi 13 yasinda ise o artiq genc refiqesi Estell Oldheme sevgi seirleri yazirdi Cox guman bu sebebden de mektebi bitire bilmemis ve babasina mexsus bankda ise baslamisdi Amma seirlerin bir tesiri olmamisdi 1918 ci ilde Estell basqasina ere getmisdi Qardasi Conun dediyine gore bundan sonra Uilyam ucun heyat bitmisdi Konullu orduya yazilmaq istese de boyunun balacaligina gore qebul etmemisdiler Naelac qalib Torontodaki herbi hava quvveleri mektebine daxil olmusdu Bu arada Birinci Dunya muharibesi bitdiyinden Folkner eve qayitmisdi Missisipi universitetinde mesgelelere davam etmekden ve yazmaqdan basqa bir yol yox idi 1919 cu ilde cap etdirdiyi Favnin gunorta yuxusu seri onun edebi debutu sayilir Bir il sonra Folkner universiteti buraxib yazici ve teatr tenqidcisi Stark Yanqin deveti ile Nyu Yorka getse de edebi aleme yol tapa bilmemisdi Kitab magazasinda satici poctalyon kimi islerde calismisdi 1925 ci ilde Servud Andersenle tanisligi heyatinda donus yaratmisdi Andersen onun seirlerini oxuduqdan sonra qelemini nesr sahesinde sinamagi meslehet gormusdu Folknerin novbeti seir kitabinin ugursuzlugu bu meslehetin yerine dusduyunu bir daha subuta yetirmisdi Amerikali oxucular Esger qismeti 1926 Agcaqanadlar 1927 kimi ilk romanlarina xususi maraq gostermeseler de bu Folkneri ruhdan salmamisdi O ugursuzlugun evezini Sartoris 1929 romani ile cixmisdi Sartoris hadiselerin uydurma Yoknapatofa eyaletinde cereyan etdiyi 15 cildlik romanlar silsilesinden ilk eser idi Lakin Sartoris umumen xeyirxahliqla qarsilansa da yazici kimi Folknere sohret getiren eyni ilde cap etdirdiyi Ses kuy ve qezeb romani oldu Amerika tenqidi bu eseri boyuk kitab kimi deyerlendirdi Amma Uilyam Folknerin novator tehkiyesi oxucunun onu qavramasini cetinlesdirirdi Edebi heyati ile eyni vaxtda yazicinin sexsi heyatindaki problemler de hellini tapmisdi 1927 ci ilde Folknerin ilk mehebbeti Estell Oldhem birinci erinden bosandi Az sonra ise kecmis sevgililer aile heyati qurdular 59 monoloqdan ibaret Olum yataginda 1930 romanini Folkner bir nece hefte erzinde yazmisdi Butun monoloqlar suur axini prinsipi esasinda qurulmusdu Tenqidci Konrad Eyken bu romani yuksek pilotaj adlandirsa da muellifin diger romanlari kimi o da pis satilirdi Ailesini dolandirmaq ucun qeleminden basqa vasitesi olmayan Folkner ne ise dehsetli bir sey yazmaq qerarina gelmis ve uc hefte sonra yeni eserini Muqeddes yer 1931 romanini ortaya qoymusdu Roman qanqsterler terefinden zorlanan ve sonda fahisexanaya dusen genc bir qadinin heyat hekayesini anladirdi Muqeddes yer bestsellere cevrildi Yazici muveqqeti de olsa maliyye cetinliklerini aradan qaldira bildi Daha gelirli edebi fealiyyet sahesi axtaran Folkner 30 40 ci illerde Hollivudla emekdasliq etmisdi Hemin dovrun Sohrete aparan yol 1936 Qunqa Din 1939 Malik olmaq ve olmamaq 1945 Ebedi yuxu 1946 kimi meshur filmleri onun romanlarinin motivleri esasinda cekilmisdi Bu dovrde Folkner Sutun 1934 Absalom Absalom 1936 Vehsi palmalar 1939 Kend 1940 ve Dus Moisey 1942 kitabina daxil olan hekayelerini yazmisdi Mehz yazildiqlari dovrde ekser eserleri fransiz diline tercume olunmus ve Avropada cosqu ile qarsilanmisdi Meselen Folkner nesri ile tanis olan Jan Pol Sartr amerikan tenqidcisi Malkolm Kuliye mektubunda Folkner sozun Allahidir deye heyretini bildirmisdi Amerikada ise edebiyyata yeni uslub ve dusunce getirmis Folkneri hele de basa dusmur ve yeterince qiymetlendirmirdiler Hemvetenin yaradiciligini elcatmaz edebi huner sayan Malkolm Kuli veziyyeti qismen de olsa duzeltmek ucun 1946 ci ilde Folkner nesrinden secmeleri The Portable Faulkner Dasina bilen Folkner kitabinda toplamisdi Kitab amerikalilarin yazicinin yaradiciligi ile daha yaxindan tanis olmalarina imkan yaratmisdi 1949 cu ilde Folkner Nobel mukafati laureati oldu Isvec Akademiyasi yazicini bediilik baximindan muasir Amerika romaninin inkisafina verdiyi qeyri adi tohfeye gore ferqlendirmisdi Folknerin laureatligi birmenali qarsilanmamisdi Onun vetendas muharibesi dovrunde Cenubdaki nifret ve zorakiliga daha cox diqqet yetirmesi mueyyen naraziliqlara sebeb olmusdu Lakin Isvec Akademiyasinin uzvu Qustav Helstryom bu nifret ve zorakiligin yazicinin eserlerinde hemise gunahkarliq mesuliyyeti humanizm ve edalet hissi ile neytrallasdirdigini bildirmisdi Folkner qisa cavab nitqinde nuve silahi tehlukesi altinda yasayan muasir insanin ilk novbede oz ureyi ruhu ve inanclari ile sere qalib geleceyi fikrini esaslandirmisdi Folkner Nobel mukafatini yaradiciliq bohrani kecirdiyi dovrde almisdi Onun basqa bir problemi ise ickiye heddinden artiq aludeliyi idi Ancaq bununla bele Rahibe ucun rekviyem 1951 Seher 1957 Malikane 1959 kimi muhum eserlerini mehz 50 ci illerde yaratmisdi Eyni zamanda ABS nin gorkemli ziyalisi ve ictimai xadimi kimi olkesini beynelxalq tedbirlerde temsil etmisdi Sagliginda Amerikada o qeder de basa dusulmeyen Folkner esl edebi sohrete olumunden sonra qovusmusdu Yaradiciligindan ayri ayri numuneler merhum Natiq Seferov terefinden yuksek ustaliqla Azerbaycan diline tercume olunmusdur EserleriEsger qismeti Agcaqanadlar Sartoris Ses kuy ve qezeb Olum yataginda Muqeddes yer Sohrete aparan yol Qunqa Din Malik olmaq ve olmamaq Ebedi yuxu SutunIstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Millgate M William Faulkner Encyclopaedia Britannica ing Folkner Uilyam Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax