Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türklərin islamı qəbul etməsi — türklərin tenqriçilik inanclarından dönüb islama kütləvi şəkildə inanmağa başlaması. Təqribən X əsrədək tenqriçilik türk xalqları arasında ən geniş yayılan inanc olmuşdur. Türklərin islam ilə ilk əlaqəsi şiə və ələvilərin dördüncü imam kimi qəbul etdikləri Zeynülabidinin türklər tərəfindən Xorasana aparılması olmuşdu. İslamaqədərki dövrdə türklər ilə müsəlman ərəblərin ilk qarşılaşması VII əsrdəki Xilafət—İmamət toqquşmalarıyla baş vermişdir.
Peyğəmbərin vəfatından sonra meydana gəlmiş Siffeyn döyüşünü mütəaqibən Əməvilərin dövründə islam, əsasən, ətrafında formalaşan bir din idi. İslam dövləti yeni fəthlərlə genişlənmiş, torpaqları ələvilər və şiələrin dəstəyi ilə Mavəraünnəhrədək çata bilmişdir.
VIII əsr
VIII əsrin əvvəllərində cihad elan edərək türklərin məskunlaşdığı şəhərlərə daxil olan ərəb-islam dövləti Əməvilər xilafətinin komandirlərindən olan Qüteybə ibn Müslüm hücum elədiyi yerlərdə müsəlman olmayan türklərə qarşı sərt mücadilələr göstərdi. Çox sayda insanı öldürüb şəhərləri taladıədan sonra əldə etdiyi qənimətlərlə irəliləyən Qüteybə ibn Müslüm, baxmayaraq, ölümünədək fəaliyyətlərini davam etdirmiş və İslamı tanıtmışdı, onun elədikləri türklərin İslamı qəbulu ilə sonuclanmamışdır.
Ömər ibn Əbdüləzizin hər yerdə karvansaralar, xəstəxanalar tikmək və ədalətli bir idarə qurma ideyası tətbiq olunsa idi türklər islamı daha öncədən qəbul edəcəkdi. Talama və qənimət vərdişindən öyürü cihad anlayışının ikinci plana atılması və zülmə üstünlük verilməsi ərəb zülmünün Əməvilər vasitəsilə davam etdiyinin dəlili olmuş, ancaq buna bənzər hadisələrə baxmayaraq türklər dolayı yolla islamı qəbul etməyə başlamışlar.
Xəzər türkləri
İslamı qəbul edən ilk türk dövləti kimi Xəzər xaqanlığının da adımı çəkmək olar. 723-cü ildə Xəzər türkləri müsəlman ərəblərə qarşı qələbə qazananda böyük bir qoşun ilə Xəzərlərin üzərinə yürüşə çıxan Əməvilər xəlifə dövründə (724–743) Xəzərləri Qafqazdan çıxarmağa nail oldular.
Türgiş boyları
Türgiş boylarının mübarizəsi isə 745-ci ildə Göytürk xaqanlığının süqutunadək davam etdi. Bu tarixdən etibarən türk torpaqları şərqdən Çin, qərbdən isə ərəb işğalına məruz qaldı. Ərəblərə qarşı müdafiəni isə Türgişlərdən sonra qarluq türkləri öz öhdəliklərinə götürdü.
Abbasilər dövrü
750-ci ildə süqut edib Abbasilər xəlifətə gələndə ərəb olmayan azlıqların vəziyyətində yazşılaşma müşahidə olundu. Bu səbəbdən ötürü türklər də Abbasilərlə yaxın münasibət qurdular. Əvvəllər orduda yararlanılmaqla birgə düzgün qiymətləndirilməyən İranlılar və türklər Abbasi ordusunda və idarəsində önəmli mövqelərə gələ bildilər.
Talas döyüşü
Eyni zamanda qarluq türkləri şərqdən Çin işğalı təhdidi altında idilər. Qarluqlar çinlilərə qarşı Abbasilərden kömək istədilər. Abbasi idarəsi türklərin aradan çəkilməsinin Çin təhdidini öz qapılarına gətirəcəyini görüb bu təklifi qəbul etdi. Türklər ilə müsəlman ərəblər tarixdə birinci dəfə idi ki, ittifaq yaradırdılar. 751-ci ildə Talas çayı yaxınlığında baş verən döyüşdə ərəb və türk orduları çin ordusunu ağır məğlubiyyətə uğratdı. Talas döyüşü türk-müsəlman münasibətlərinin yaxşılaşmasında və türklərin müsəlmanlaşmasında əhəmiyyətli rola malikdir.
İlk müsəlman türk dövlətləri
Türklərin kütlələr halında müsləman olmaları prosesi ələlxüsus X əsrdə sürətləndi. Qarluqlardan sonra yağmalar və çigillər, daha sonra isə oğuzlar arasında islam dini yayılmağa başladı. Qarluq, yağma və çiyil türkləri ilk müsəlman türk dövlətlərindən olan Qaraxanilər dövlətini (1037) qurdular.
Habelə baxın
Qaynaqlar
- Alevi Devletleri — Muharrem Uçan, Horasan'dan Anadolu'ya Horasanlı 90.000 Alevi Türkmen Erenleri ve Tarihi, Can Yayınları, 2. Baskı
- Kerbela Vakası ve Kerbela'nın İntıkamı — Ebu Müslim Horasani, Zaarif Kütüphanesi, 2. Cilt, "Emeviler devrinde Alevilerin Maveraünnehir ve Horasan'a sürgün edilmesi"
- Türkler, Cilt I, Editörler: Hasan Celal Güzel, Prof. Dr. Kemal Çiçek, Prof. Dr. Salim Koca, Yeni Türkiye Yayınları, s. 67.
- Zekeriya Kitapçı, Türkistan'ın Müslüman Araplar Tarafından Fethi, Yedikubbe Yayınları, s. 185–186.
- "Namık Kemal Zeybek, "Neden İslam düşmanlığı", Radikal, 7 Mart 2009". 17 iyun 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 24 Nisan 2016.
- Fuad Köprülü, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, 13.
- . İstanbul. (#first_missing_last)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Turklerin islami qebul etmesi turklerin tenqricilik inanclarindan donub islama kutlevi sekilde inanmaga baslamasi Teqriben X esredek tenqricilik turk xalqlari arasinda en genis yayilan inanc olmusdur Turklerin islam ile ilk elaqesi sie ve elevilerin dorduncu imam kimi qebul etdikleri Zeynulabidinin turkler terefinden Xorasana aparilmasi olmusdu Islamaqederki dovrde turkler ile muselman ereblerin ilk qarsilasmasi VII esrdeki Xilafet Imamet toqqusmalariyla bas vermisdir Peygemberin vefatindan sonra meydana gelmis Siffeyn doyusunu muteaqiben Emevilerin dovrunde islam esasen etrafinda formalasan bir din idi Islam dovleti yeni fethlerle genislenmis torpaqlari eleviler ve sielerin desteyi ile Maveraunnehredek cata bilmisdir VIII esrVIII esrin evvellerinde cihad elan ederek turklerin meskunlasdigi seherlere daxil olan ereb islam dovleti Emeviler xilafetinin komandirlerinden olan Quteybe ibn Muslum hucum elediyi yerlerde muselman olmayan turklere qarsi sert mucadileler gosterdi Cox sayda insani oldurub seherleri taladiedan sonra elde etdiyi qenimetlerle irelileyen Quteybe ibn Muslum baxmayaraq olumunedek fealiyyetlerini davam etdirmis ve Islami tanitmisdi onun eledikleri turklerin Islami qebulu ile sonuclanmamisdir Omer ibn Ebdulezizin her yerde karvansaralar xestexanalar tikmek ve edaletli bir idare qurma ideyasi tetbiq olunsa idi turkler islami daha onceden qebul edecekdi Talama ve qenimet verdisinden oyuru cihad anlayisinin ikinci plana atilmasi ve zulme ustunluk verilmesi ereb zulmunun Emeviler vasitesile davam etdiyinin delili olmus ancaq buna benzer hadiselere baxmayaraq turkler dolayi yolla islami qebul etmeye baslamislar Xezer turkleriEsas meqale Xezer xaqanligi Islami qebul eden ilk turk dovleti kimi Xezer xaqanliginin da adimi cekmek olar 723 cu ilde Xezer turkleri muselman ereblere qarsi qelebe qazananda boyuk bir qosun ile Xezerlerin uzerine yuruse cixan Emeviler xelife dovrunde 724 743 Xezerleri Qafqazdan cixarmaga nail oldular Turgis boylariTurgis boylarinin mubarizesi ise 745 ci ilde Goyturk xaqanliginin suqutunadek davam etdi Bu tarixden etibaren turk torpaqlari serqden Cin qerbden ise ereb isgalina meruz qaldi Ereblere qarsi mudafieni ise Turgislerden sonra qarluq turkleri oz ohdeliklerine goturdu Abbasiler dovru750 ci ilde suqut edib Abbasiler xelifete gelende ereb olmayan azliqlarin veziyyetinde yazsilasma musahide olundu Bu sebebden oturu turkler de Abbasilerle yaxin munasibet qurdular Evveller orduda yararlanilmaqla birge duzgun qiymetlendirilmeyen Iranlilar ve turkler Abbasi ordusunda ve idaresinde onemli movqelere gele bildiler Talas doyusuEsas meqale Talas doyusu Eyni zamanda qarluq turkleri serqden Cin isgali tehdidi altinda idiler Qarluqlar cinlilere qarsi Abbasilerden komek istediler Abbasi idaresi turklerin aradan cekilmesinin Cin tehdidini oz qapilarina getireceyini gorub bu teklifi qebul etdi Turkler ile muselman erebler tarixde birinci defe idi ki ittifaq yaradirdilar 751 ci ilde Talas cayi yaxinliginda bas veren doyusde ereb ve turk ordulari cin ordusunu agir meglubiyyete ugratdi Talas doyusu turk muselman munasibetlerinin yaxsilasmasinda ve turklerin muselmanlasmasinda ehemiyyetli rola malikdir Ilk muselman turk dovletleriTurklerin kutleler halinda musleman olmalari prosesi elelxusus X esrde suretlendi Qarluqlardan sonra yagmalar ve cigiller daha sonra ise oguzlar arasinda islam dini yayilmaga basladi Qarluq yagma ve ciyil turkleri ilk muselman turk dovletlerinden olan Qaraxaniler dovletini 1037 qurdular Habele baxinQaynaqlarAlevi Devletleri Muharrem Ucan Horasan dan Anadolu ya Horasanli 90 000 Alevi Turkmen Erenleri ve Tarihi Can Yayinlari 2 Baski Kerbela Vakasi ve Kerbela nin Intikami Ebu Muslim Horasani Zaarif Kutuphanesi 2 Cilt Emeviler devrinde Alevilerin Maveraunnehir ve Horasan a surgun edilmesi Turkler Cilt I Editorler Hasan Celal Guzel Prof Dr Kemal Cicek Prof Dr Salim Koca Yeni Turkiye Yayinlari s 67 Zekeriya Kitapci Turkistan in Musluman Araplar Tarafindan Fethi Yedikubbe Yayinlari s 185 186 Namik Kemal Zeybek Neden Islam dusmanligi Radikal 7 Mart 2009 17 iyun 2017 tarixinde Istifade tarixi 24 Nisan 2016 Fuad Koprulu Turk Edebiyatinda Ilk Mutasavviflar 13 Istanbul first missing last