Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tromboz (thrombōsis "laxtalanma" ← q.yun. θρόμβος "laxta") — qan damarlarının içərisində qan laxtalarının (trombların) ömür boyunca formalaşması prosesi olub, qanın sərbəst axınını əngəlləyir. Tromboz həm bədənin qoruyucu mexanizmi, həm də patoloji proses ola bilər. Birinci halda, tromboz qanaxmanın dayandırılmasına kömək edir: qan damarı zədələndikdə qan laxtalanma sistemi aktivləşir, qan laxtası (tromb) əmələ gəlir, damar divarındakı qüsuru örtərək qan itirilməsinin mexaniki olaraq qarşısını alır. İkinci halda, tromboz müxtəlif xəstəliklərin və patoloji vəziyyətlərin gedişatını çətinləşdirir (ateroskleroz, infeksiyalar və s.). Damar divarına bərkiməmiş və qan axını boyunca sərbəst dövr edən qan laxtasına emboliya deyilir . Tromboembolizm, ilkin əmələ gəlmə və fiksasiya yerindən qopmuş trombun parçası ilə qan damarının kəskin tıxanmasıdır.
| Tromboz | |
|---|---|
 | |
| XBT-10 | I80, I82 |
| XBT-9 | 437.6, 453, 671.5, 671.9 |
| XBT-9-KM | 453.9 |
| MeSH | D013927 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tromb arteriya lümeninin kəsik sahəsinin 75% -dən çoxunu əhatə etdikdə, qan axını və müvafiq olaraq toxumaya oksigen o qədər azalır ki, hipoksiya əlamətləri və metabolik məhsulların, o cümlədən laktik turşunun yığılması görünür. Obstruksiya 90%-dən çox olduqda, hipoksiya, oksigenin tam çatışmazlığı və bədəndə hüceyrələri və toxumalarının ölümü müşahidə edilə bilər.
Səbəbləri
Trombozun inkişafına aşağıdakı amillər (Virxov triadası) səbəb olur:
- qanın tərkibi (hiperkoaqulyasiya və ya trombofiliya);
- damar divarının zədələnməsi (endotel hüceyrələrinin zədələnməsi);
- qan axınının xarakteri (staz, turbulentlik).
Təsnifat
Trombozun 2 forması var: venoz tromboz və arterial tromboz, onların hər biri öz növbəsində bir neçə alt növə bölünür.
Venoz tromboz
Vena damarlarının trombozu qan laxtalarının əmələ gəlməsidir. Çox vaxt bu proses ayaq damarlarını təsir edir. Venoz tromblarının əmələ gəlməsində üç amil mühüm rol oynayır: qan axınının sürəti, damar divarının vəziyyəti və qanın qatılığı. Venoz trombozunun klassik əlamətləri təsirlənmiş ərazidə şiş, ağrı və qızartıdır.
Arterial tromboz
Arterial tromboz damarda qan laxtasının əmələ gəlməsidir. Əksər hallarda arterial tromboz aterosklerotik lövhələrlə müşayiət olunur və buna görə də aterotromboz adlanır. Arterial trombozun başqa bir ümumi səbəbi qan axınının pozulmasına səbəb olan atrial fibrilasiyadır. Bundan əlavə, atrial fibrilasiya üçün birbaşa cərəyan kardioversiyasının tromboemboliya riskinin yüksək olduğu, xüsusən də aritmiya 48 saatdan çox davam etdiyi təqdirdə məlumdur. Antikoaqulyant terapiya aparılmazsa, təxminən 5% hallarda tromboemboliya baş verir. Kardioversiyadan sonra tromboembolizmin mexanizmi və patogenezi tam başa düşülməmişdir . Arterial tromboz, potensial olaraq hər hansı bir orqanın infarktını təhdid edən arterial emboliyanın əsas səbəbidir.
İnsult
İnsult beynin qan təchizatının pozulması səbəbindən beyin funksiyasının sürətlə azalmasıdır. Bunun səbəbi işemiya, tromb, emboliya və ya çoxlu qanitirmə (qanaxma) ola bilər. Trombotik insult zamanı adətən aterosklerotik lövhələrin ətrafında qan laxtası əmələ gəlir. Arteriya tədricən bloklanırsa, simptomatik trombotik insultların inkişafı daha yavaş baş verir. Trombotik insult iki kateqoriyaya bölünə bilər: böyük damar pozğunluqları və kiçik damar xəstəlikləri. Bunlardan birincisi, karotid arteriya, ba beynin arterial dairəsi (Willis dairəsi) kimi arteriyalara təsir göstərir. Sonuncu Willis dairəsinin budaqlarına təsir göstərə bilər.
Miokard infarktı
Miokard infarktı, tez-tez koronar arteriya trombunun tıxanması səbəbindən işemiya nəticəsində toxuma ölümü ilə nəticələnir. Xəstəyə vaxtında təcili tibbi yardım göstərilməsə, miokard infarktı tez bir zamanda ölümlə nəticələnə bilər. İlk epizoddan 12 saat ərzində diaqnoz qoyularsa, trombolitik terapiya başlayır.
İstinadlar
- Monarch Disease Ontology release 2018-06-29. 2018-06-29 2018.
- Furie B., Furie B.C. Mechanisms of thrombus formation // (ingilis). 2008.
- Handin R. I. Chapter 53: bleeding and thrombosis // Harrison's Principles of Internal Medicine (16th). New York, NY: . Kasper D. L., Braunwald E., Fauci A. S., et al. 2005. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tromboz thrombōsis laxtalanma q yun 8rombos laxta qan damarlarinin icerisinde qan laxtalarinin tromblarin omur boyunca formalasmasi prosesi olub qanin serbest axinini engelleyir Tromboz hem bedenin qoruyucu mexanizmi hem de patoloji proses ola biler Birinci halda tromboz qanaxmanin dayandirilmasina komek edir qan damari zedelendikde qan laxtalanma sistemi aktivlesir qan laxtasi tromb emele gelir damar divarindaki qusuru orterek qan itirilmesinin mexaniki olaraq qarsisini alir Ikinci halda tromboz muxtelif xesteliklerin ve patoloji veziyyetlerin gedisatini cetinlesdirir ateroskleroz infeksiyalar ve s Damar divarina berkimemis ve qan axini boyunca serbest dovr eden qan laxtasina emboliya deyilir Tromboembolizm ilkin emele gelme ve fiksasiya yerinden qopmus trombun parcasi ile qan damarinin keskin tixanmasidir TrombozXBT 10 I80 I82XBT 9 437 6 453 671 5 671 9XBT 9 KM 453 9MeSH D013927 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Tromb arteriya lumeninin kesik sahesinin 75 den coxunu ehate etdikde qan axini ve muvafiq olaraq toxumaya oksigen o qeder azalir ki hipoksiya elametleri ve metabolik mehsullarin o cumleden laktik tursunun yigilmasi gorunur Obstruksiya 90 den cox olduqda hipoksiya oksigenin tam catismazligi ve bedende huceyreleri ve toxumalarinin olumu musahide edile biler SebebleriTrombozun inkisafina asagidaki amiller Virxov triadasi sebeb olur qanin terkibi hiperkoaqulyasiya ve ya trombofiliya damar divarinin zedelenmesi endotel huceyrelerinin zedelenmesi qan axininin xarakteri staz turbulentlik TesnifatTrombozun 2 formasi var venoz tromboz ve arterial tromboz onlarin her biri oz novbesinde bir nece alt nove bolunur Venoz tromboz Vena damarlarinin trombozu qan laxtalarinin emele gelmesidir Cox vaxt bu proses ayaq damarlarini tesir edir Venoz tromblarinin emele gelmesinde uc amil muhum rol oynayir qan axininin sureti damar divarinin veziyyeti ve qanin qatiligi Venoz trombozunun klassik elametleri tesirlenmis erazide sis agri ve qizartidir Arterial tromboz Arterial tromboz damarda qan laxtasinin emele gelmesidir Ekser hallarda arterial tromboz aterosklerotik lovhelerle musayiet olunur ve buna gore de aterotromboz adlanir Arterial trombozun basqa bir umumi sebebi qan axininin pozulmasina sebeb olan atrial fibrilasiyadir Bundan elave atrial fibrilasiya ucun birbasa cereyan kardioversiyasinin tromboemboliya riskinin yuksek oldugu xususen de aritmiya 48 saatdan cox davam etdiyi teqdirde melumdur Antikoaqulyant terapiya aparilmazsa texminen 5 hallarda tromboemboliya bas verir Kardioversiyadan sonra tromboembolizmin mexanizmi ve patogenezi tam basa dusulmemisdir Arterial tromboz potensial olaraq her hansi bir orqanin infarktini tehdid eden arterial emboliyanin esas sebebidir Insult Insult beynin qan techizatinin pozulmasi sebebinden beyin funksiyasinin suretle azalmasidir Bunun sebebi isemiya tromb emboliya ve ya coxlu qanitirme qanaxma ola biler Trombotik insult zamani adeten aterosklerotik lovhelerin etrafinda qan laxtasi emele gelir Arteriya tedricen bloklanirsa simptomatik trombotik insultlarin inkisafi daha yavas bas verir Trombotik insult iki kateqoriyaya bolune biler boyuk damar pozgunluqlari ve kicik damar xestelikleri Bunlardan birincisi karotid arteriya ba beynin arterial dairesi Willis dairesi kimi arteriyalara tesir gosterir Sonuncu Willis dairesinin budaqlarina tesir gostere biler Miokard infarkti Miokard infarkti tez tez koronar arteriya trombunun tixanmasi sebebinden isemiya neticesinde toxuma olumu ile neticelenir Xesteye vaxtinda tecili tibbi yardim gosterilmese miokard infarkti tez bir zamanda olumle neticelene biler Ilk epizoddan 12 saat erzinde diaqnoz qoyularsa trombolitik terapiya baslayir IstinadlarMonarch Disease Ontology release 2018 06 29 2018 06 29 2018 Furie B Furie B C Mechanisms of thrombus formation ingilis 2008 Handin R I Chapter 53 bleeding and thrombosis Harrison s Principles of Internal Medicine 16th New York NY Kasper D L Braunwald E Fauci A S et al 2005 ISBN 0 07 139140 1