Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Tur Heyerdal (norv. Thor Heyerdahl, 6 oktyabr 1914[…] – 18 aprel 2002[…]) – tanınmış norveçli səyyah, etnoqraf və alim-antropoloq. Məşhur Kon-Tiki ekspedisiyası ilə Cənubi Amerikadan Tomatu adalarına qədər 7000 km-lik məsafəni sadəcə sal üzərində keçməklə dünyanı təəcübləndirmişdir.
| Tur Heyerdal | |
|---|---|
| norv. Thor Heyerdahl | |
 | |
| Doğum tarixi | 6 oktyabr 1914[…] |
| Vəfat tarixi | 18 aprel 2002[…](87 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | beyin xərçəngi[d] |
| Uşaqları | 5 |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | tədqiqatçı-səyyah[d], antropoloq, arxeoloq, tarixçi, ssenarist, dəniz bioloqu, kinorejissor, dənizçi[d], etnoqraf, yazıçı |
| Elmi dərəcəsi | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyat və fəaliyyəti
Tur Heyerdal Norveçin cənubunda kiçik Larvik şəhərciyində anadan olmuşdur. İlk ekspedisiyası 1937–1938-ci illərdə Polineziyaya, Fatu-Hiva adasına olmuşdur. 1947-ci ildə isə Sakit okeanı "Kon-Tiki" adlı salda keçmişdir. Məhz bu səyahət ona sonralar dünya şöhrəti gətirir.
1950-ci illərdə çoxlarının unutmuş olduğu Pasxa adalarını yenidən kəşf edir, 1953-cü ildə isə Qalapaqos adalarına baş çəkir. O həmin dövrdə çoxlarının əsassız yerə inandırıcı görmədiyi adanın inklər tərəfindən kəşfi ve məskunlaşması ideyasını irəli sürür. 1969–1970-ci illərdə qədim misirlilərin Cənubi Amerikaya üzməsi nəzəriyyəsini sübut etmək üçün "Ra" və "Ra 2" sallarında Atlantik okeanı üzüb keçir. Tur Heyerdal həm də Pasxa, Qalapaqos və Kanar adalarında apardığı arxeoloji qazıntıları ilə də məşhurdur.
Tur Heyerdal Azərbaycanda
Məşhur səyyahın həyat və fəaliyyətinin bir qismi də Azərbaycanla bağlıdır. 1981-ci ilin avqustunda Tur Heyerdal ilk dəfə Bakıya gəlmişdir.
Qobustan arxeoloji ekspedisiyasının rəisi, arxeoloq alim Cəfərqulu Rüstəmovun xatirələrindən:"Ayın 28-də o, Bakıya və 29-da Qobustana gəldi. O, əslində Azərbaycana Qobustandakı qayıq təsvirlərinə baxmağa gəlmişdi. Özü də buraya gələnə kimi onun Qobustan qayıqları, onların dövrü haqda məlumatı var idi. Gəlməsindən məqsəd isə Qobustan "Tiqris"lərinin qamışdan hazırlandıqlarını və onların dövrü haqdakı məlumatları yoxlamaq idi.
onun arzusu ilə gəzib baxa biləcəyimiz sahələrdəki qayıq təsvirlərini ona göstərdim və biz bu təsvirlər ilə əlaqədar fikir mübadiləsi etdik. Söhbətimiz çox canlı keçirdi. Tərcüməçi — Heyerdalın kitablarını rus dilinə tərcümə etmiş, həm də onun dostu, Oslo universitetində təhsil almış Lev Jdanov dediklərimizi elə tərcümə edirdi ki, elə bil tərcüməsiz danışırdıq.
T. Heyerdal qayıq təsvirlərinə baxdıqca I tip qayıqların ağacdan, ikincilərin qamışdan və qarğıdan düzəldildiyinə etiraz etmədiyini bildirdi. Bir də onu ən çox maraqlandıran günəşin qayığın burun hissəsində verilməsi oldu. Axı o, qədim Misir qayıqlarında günəş təsvirinin qayığın burnunda yox, ortasında — dor ağacında təsvir olunduğunu görmüşdü. Özü də etiraf etdi, günəşin bu cür təsvirini birinci dəfədir, özü də Qobustanda görür. O, günəş təsvirinin günəşə sitayişlə əlaqədar olması fikri ilə razılaşdı.
Qonaqla əsas mübahisə Qobustan qayalarındakı qayıq təsvirlərinin tarixi barədə oldu. O, hələ Azərbaycana gələnə qədər Qobustan gəmilərinin e.ə. VII–VI minilliklərə aid edilməsini bilirdi və buna şübhə ilə yanaşırdı. Odur ki, o bildirdi ki, Şərq ölkələrində gəmi təsvirləri xeyli gec dövrlərə, cəmi 3500 il bundan əvvələ aid edilir. Bu, bizdən Qobustandakı gəmi təsvirlərinin qədimliyini əsaslandırmağı tələb etmək idi. Çünki o, Qobustanda qayıq təsvirlərinin tarixinin göstərdiyimiz qədər qədim olması ilə heç cür razılaşmaq istəmirdi.
Mən onunla bir saata qədər mübahisə etməli oldum. Ən əvvəl qonağa qədim qayaüstü təsvirlər, o cümlədən qayıq təsvirlərinin yarandığı dövrdə Qobustanda olmuş əlverişli təbii-coğrafi şəraitdən söhbət açdım. Sonra qonağa Qobustanda aparılmış arxeoloji qazıntılar nəticəsində əldə edilmiş materiallar, onların saxlanmış olduğu mədəni təbəqələr, buradan tapılmış, üzərində gəmi şəkli çəkilmiş daşları göstərdim və lazımi məlumat verdim. Bundan sonra o bildirdi ki, Qobustanda aparılan yüksəksəviyyəli arxeoloji qazıntı və tədqiqat işlərinin nəticələri Qobustan qayıqlarının qədimliyinə onda şübhə qoymur. Sonra etiraf etdi ki, Qobustanda qədim mədəniyyət və ibtidai incəsənət abidələrinin bu qədər zəngin, onun köklərinin, xüsusilə qayıq təsvirlərinin bu qədər qədim olmasını gözləmirmiş.
Sonra Tur bildirdi ki, hər şey indi ona aydın oldu, qayıqların tarixi ilə də, tədqiqatçıların nəticələri ilə də razıdır. Deməli, Qobustanda qayıq təsvirlərinin ən qədim olmasını və tarixini o bizə yox, biz ona dedik. O isə güman etdiyini bildirdi ki, ola bilsin Qobustan, kökləri çox qədimə gedən və indiyə qədər məlum olmayan, Mesopotamiyadan da qədim mədəniyyət ocağıdır. Onun bizdən qabaq, bizə dediyi əsas fikir bu idi".
"Tur Heyerdal — Kon-Tiki adamı" ("Thor Heyerdahl – The Kon-Tiki Man") sərgisi
1 mart – 31 may 2012-ci il tarixlərində Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində dünya şöhrətli Norveç alimi, səyyahı Tur Heyerdala həsr olunmuş "Tur Heyerdal — Kon-Tiki adamı" ("Thor Heyerdahl – The Kon-Tiki Man") sərgisi fəaliyyət göstərmişdir. Tədbirin təşkilatçıları Norveç Krallığının paytaxtı Oslo şəhərində yerləşən Kon-Tiki Muzeyi, Norveç Krallığının Azərbaycan Respublikasında Səfırliyi və Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi idi. Sərginin sponsoru Norveçin "Statoil" şirkəti idi.
Sərgidə Tur Heyerdalın həyat və fəaliyyətini əks etdirən posterlərin, ekspedisiyalar zamanı istifadə olunan avadanlığın və qısametrajlı film nümayiş olunmuşdur.
Bundan əlavə Norveç-Azərbaycan mədəni əlaqələrinin inkişafında mühüm rol oynamış, 2006-cı ildə Norveçin Stavanger şəhərində keçirilmiş "Karvansara — Azərbaycan dünən və bu gün" sərgisinin foto və video görüntələrindən ibarət təqdimat nümayiş etdirilmişdir. Sərgidə görkəmli alimin oğlu, İdarə Heyətinin sədri, kiçik Tur Heyerdalın, Kon-Tiki Muzeyinin direktoru xanım Maja Bauge, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən diplomatik korpus nümayəndələri, ölkənin elmi ictimaiyyəti iştirak etmişdir.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Thor Heyerdahl // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Lundy D. R. Thor Heyerdahl // The Peerage (ing.).
- "Rüstəmov Cəfərqulu Qobustan dünyası. - B.; Azərnəşr, 1994, 66-68 səh". 2019-12-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-19.
- Tur Heyerdal-Kon-Tiki adamı [ölü keçid]
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Tur Heyerdal norv Thor Heyerdahl 6 oktyabr 1914 18 aprel 2002 taninmis norvecli seyyah etnoqraf ve alim antropoloq Meshur Kon Tiki ekspedisiyasi ile Cenubi Amerikadan Tomatu adalarina qeder 7000 km lik mesafeni sadece sal uzerinde kecmekle dunyani teecublendirmisdir Tur Heyerdalnorv Thor HeyerdahlDogum tarixi 6 oktyabr 1914 1914 10 06 Vefat tarixi 18 aprel 2002 2002 04 18 87 yasinda Vefat sebebi beyin xercengi d Usaqlari 5Tehsili Oslo Universiteti 1933 Fealiyyeti tedqiqatci seyyah d antropoloq arxeoloq tarixci ssenarist deniz bioloqu kinorejissor denizci d etnoqraf yaziciElmi derecesi felsefe doktoru Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyat ve fealiyyetiKon Tiki ekspedisiyasi Tur Heyerdal Norvecin cenubunda kicik Larvik seherciyinde anadan olmusdur Ilk ekspedisiyasi 1937 1938 ci illerde Polineziyaya Fatu Hiva adasina olmusdur 1947 ci ilde ise Sakit okeani Kon Tiki adli salda kecmisdir Mehz bu seyahet ona sonralar dunya sohreti getirir 1950 ci illerde coxlarinin unutmus oldugu Pasxa adalarini yeniden kesf edir 1953 cu ilde ise Qalapaqos adalarina bas cekir O hemin dovrde coxlarinin esassiz yere inandirici gormediyi adanin inkler terefinden kesfi ve meskunlasmasi ideyasini ireli surur 1969 1970 ci illerde qedim misirlilerin Cenubi Amerikaya uzmesi nezeriyyesini subut etmek ucun Ra ve Ra 2 sallarinda Atlantik okeani uzub kecir Tur Heyerdal hem de Pasxa Qalapaqos ve Kanar adalarinda apardigi arxeoloji qazintilari ile de meshurdur Tur Heyerdal AzerbaycandaMeshur seyyahin heyat ve fealiyyetinin bir qismi de Azerbaycanla baglidir 1981 ci ilin avqustunda Tur Heyerdal ilk defe Bakiya gelmisdir Qobustan arxeoloji ekspedisiyasinin reisi arxeoloq alim Ceferqulu Rustemovun xatirelerinden Ayin 28 de o Bakiya ve 29 da Qobustana geldi O eslinde Azerbaycana Qobustandaki qayiq tesvirlerine baxmaga gelmisdi Ozu de buraya gelene kimi onun Qobustan qayiqlari onlarin dovru haqda melumati var idi Gelmesinden meqsed ise Qobustan Tiqris lerinin qamisdan hazirlandiqlarini ve onlarin dovru haqdaki melumatlari yoxlamaq idi onun arzusu ile gezib baxa bileceyimiz sahelerdeki qayiq tesvirlerini ona gosterdim ve biz bu tesvirler ile elaqedar fikir mubadilesi etdik Sohbetimiz cox canli kecirdi Tercumeci Heyerdalin kitablarini rus diline tercume etmis hem de onun dostu Oslo universitetinde tehsil almis Lev Jdanov dediklerimizi ele tercume edirdi ki ele bil tercumesiz danisirdiq T Heyerdal qayiq tesvirlerine baxdiqca I tip qayiqlarin agacdan ikincilerin qamisdan ve qargidan duzeldildiyine etiraz etmediyini bildirdi Bir de onu en cox maraqlandiran gunesin qayigin burun hissesinde verilmesi oldu Axi o qedim Misir qayiqlarinda gunes tesvirinin qayigin burnunda yox ortasinda dor agacinda tesvir olundugunu gormusdu Ozu de etiraf etdi gunesin bu cur tesvirini birinci defedir ozu de Qobustanda gorur O gunes tesvirinin gunese sitayisle elaqedar olmasi fikri ile razilasdi Qonaqla esas mubahise Qobustan qayalarindaki qayiq tesvirlerinin tarixi barede oldu O hele Azerbaycana gelene qeder Qobustan gemilerinin e e VII VI minilliklere aid edilmesini bilirdi ve buna subhe ile yanasirdi Odur ki o bildirdi ki Serq olkelerinde gemi tesvirleri xeyli gec dovrlere cemi 3500 il bundan evvele aid edilir Bu bizden Qobustandaki gemi tesvirlerinin qedimliyini esaslandirmagi teleb etmek idi Cunki o Qobustanda qayiq tesvirlerinin tarixinin gosterdiyimiz qeder qedim olmasi ile hec cur razilasmaq istemirdi Men onunla bir saata qeder mubahise etmeli oldum En evvel qonaga qedim qayaustu tesvirler o cumleden qayiq tesvirlerinin yarandigi dovrde Qobustanda olmus elverisli tebii cografi seraitden sohbet acdim Sonra qonaga Qobustanda aparilmis arxeoloji qazintilar neticesinde elde edilmis materiallar onlarin saxlanmis oldugu medeni tebeqeler buradan tapilmis uzerinde gemi sekli cekilmis daslari gosterdim ve lazimi melumat verdim Bundan sonra o bildirdi ki Qobustanda aparilan yuksekseviyyeli arxeoloji qazinti ve tedqiqat islerinin neticeleri Qobustan qayiqlarinin qedimliyine onda subhe qoymur Sonra etiraf etdi ki Qobustanda qedim medeniyyet ve ibtidai incesenet abidelerinin bu qeder zengin onun koklerinin xususile qayiq tesvirlerinin bu qeder qedim olmasini gozlemirmis Sonra Tur bildirdi ki her sey indi ona aydin oldu qayiqlarin tarixi ile de tedqiqatcilarin neticeleri ile de razidir Demeli Qobustanda qayiq tesvirlerinin en qedim olmasini ve tarixini o bize yox biz ona dedik O ise guman etdiyini bildirdi ki ola bilsin Qobustan kokleri cox qedime geden ve indiye qeder melum olmayan Mesopotamiyadan da qedim medeniyyet ocagidir Onun bizden qabaq bize dediyi esas fikir bu idi Tur Heyerdal Kon Tiki adami Thor Heyerdahl The Kon Tiki Man sergisi1 mart 31 may 2012 ci il tarixlerinde Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyinde dunya sohretli Norvec alimi seyyahi Tur Heyerdala hesr olunmus Tur Heyerdal Kon Tiki adami Thor Heyerdahl The Kon Tiki Man sergisi fealiyyet gostermisdir Tedbirin teskilatcilari Norvec Kralliginin paytaxti Oslo seherinde yerlesen Kon Tiki Muzeyi Norvec Kralliginin Azerbaycan Respublikasinda Sefirliyi ve Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyi idi Serginin sponsoru Norvecin Statoil sirketi idi Sergide Tur Heyerdalin heyat ve fealiyyetini eks etdiren posterlerin ekspedisiyalar zamani istifade olunan avadanligin ve qisametrajli film numayis olunmusdur Bundan elave Norvec Azerbaycan medeni elaqelerinin inkisafinda muhum rol oynamis 2006 ci ilde Norvecin Stavanger seherinde kecirilmis Karvansara Azerbaycan dunen ve bu gun sergisinin foto ve video goruntelerinden ibaret teqdimat numayis etdirilmisdir Sergide gorkemli alimin oglu Idare Heyetinin sedri kicik Tur Heyerdalin Kon Tiki Muzeyinin direktoru xanim Maja Bauge Azerbaycanda fealiyyet gosteren diplomatik korpus numayendeleri olkenin elmi ictimaiyyeti istirak etmisdir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Thor Heyerdahl Brockhauz Ensiklopediyasi alm Lundy D R Thor Heyerdahl The Peerage ing Rustemov Ceferqulu Qobustan dunyasi B Azernesr 1994 66 68 seh 2019 12 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 12 19 Tur Heyerdal Kon Tiki adami olu kecid Hemcinin baxOdinin axtarisinda Skandinaviya