Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Texas Respublikası (ing. Republic of Texas) — 1836–1846-cı illərdə Şimali Amerikada mövcud olmuş dövlət. Texas Respublikası Meksikanın şimal-şərqində istiqlaliyyət uğrunda gedən müharibənin nəticəsində yaranmışdır. 1845-ci ildə vətəndaşların azad iradəsi və öz müqəddəratını təyin etmək barədə aktın qəbulundan sonra ABŞ-nin tərkibinə daxil olmuş və ştat hüququnu almışdır.
| Tarixi dövlət | |||||
| Texas Respublikası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Republic of Texas və ya República de Texas | |||||
| |||||
 Texas Respublikasının xəritəsi yaşıl rəngdədir. Tələb edilən sahədə açıq yaşıl, əhali içində olan bölgə tünd yaşıl rəngdə. | |||||
| | |||||
| Paytaxt | Hyuston, Ostin | ||||
| Rəsmi dilləri | İngiliscə və Ispanca ( de fakto) | ||||
| Ərazisi | 1840-cı ildə 1,007,935 km² | ||||
| Əhalisi | 1840-cı ildə 1,007,935 km² | ||||
| İdarəetmə forması | Konstitusiyalı Respublika | ||||
| Prezident | |||||
| • 1836 | Deyvid G. Burnet | ||||
| • 1836–1838 | Sem Ostin | ||||
| • 1838–1841 | Mirebeyu B. Lamar | ||||
| • 1841–1844 | Sem Ostin | ||||
| • 1844–1846 | Anson Cons | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Texas inqilabı
1830-cu illərin ortalarında prezident Antonio Santa-Annanın diktaturası və Meksikada hökm sürən özbaşınalıq nəticəsində dövlət tamamilə məhv olmaq ərəfəsində idi, Texas və Yukatan əraziləri konstitusiyaya uyğun olaraq-ayrılmaq arzusu adı ilə dövlətdən qoparılmışdır. Texaslıların narazılığının digər bir səbəbi də 1835-ci ildə qəbul olunmuş Texas konstitusiyası və Meksikada quldarlığın ləğv olunması idi.
- 1835-ci il 2 oktyabrda Qonzales şəhəri yaxınlığında texaslılarla Meksika süvari dəstələri arasında baş vermiş toqquşma hərbi əməliyyatların başlanmasına səbəb oldu.
- 1835-ci il 10 oktyabrda Qoliadda Meksika qarnizonu təslim oldu.
- 1935-ci il 24 oktyabrda texaslılar Bexarda (indiki San-Antonio şəhəri) Meksika qarnizonunu mühasirəyə aldılar.
- 1835-ci il 28 oktyabrda Konsepsyon yaxınlığında baş vermiş döyüşün gedişində 90 nəfər texaslı 450 nəfər meksikalının hücumunu dəf etdi.
- 1835-ci il 4 noyabrda Lipantitlanddakı Meksika qarnizonunun təslim olması nəticəsində Bexardakı(indiki San-Antonio şəhəri) Meksika qarnizonunun sahilboyu ərazilərlə əlaqəsi kəsildi.
- 1835-ci il 10 dekabrda Bexardakı (indiki San-Antonio şəhəri) Meksika qarnizonu təslim oldu.
- 1836-cı il 2 martda Vaşinqton-na-Brazos şəhərində ingilisdilli yaşayış məntəqələrinin nümayəndələrinin yığıncağında Meksikadan ayrılaraq öz müstəqilliyinin elan edilməsi barədə bəyannamə elan edildi. Buna cavab olaraq Santa-Anna Texasa Meksika qoşunlarını göndərdi.
- 23 fevral — 6 mart 1836-cı il tarixlərdə San-Antonio-de-Bexarda Alamo limanının mühasirəsi və limana hücum nəticəsində azsaylı Taxas qarnizonu məhv edildi.
- 27 mart 1836-cı ildə Lopes de Santa-Annanın əmrinə əsasən Qoliod şəhərində Ceyms Fennin və Refuxio və Koleto yaxınlığındakı döyüşlərdə əsir düşmüş 400 nəfərə yaxın texaslı edam olundu.
- 1836-cı il 21 apreldə Sem Xyustonun başçılıq etdiyi Texas ordusu San-Xasinto yaxınlığında baş vermiş döyüşdə Meksika ordusunun üç əsas hissəsindən birini darmadağın etdi. Prezident Santa-Anna əsir alındı. Öz həyatına əvəz olaraq o, texaslıların tələblərini qəbul etdi.
- 1836-cı il 14 mayda Texasın rəsmi nümayəndələri və general Santa-Anna Velasko şəhərində müstəqillik haqqında müqavilə imzalandı, lakin Meksika hökuməti bu müqaviləni ratifikasiya etmədi,beləliklə müasir Texasın qərb hissəsinin hüquqi statusu qeyri-müəyyən olaraq qalmaqda davam etdi.
Texas müstəqillik dövründə
1836-cı ilin sonlarında qəbul edilmiş konstitusiyaya əsasən Texas respublika elan edildi və quldarların hüquqları təsdiq olundu. Sem Xyuston Texas Respublikasının ilk prezidenti oldu. Dəfələrlə yerdəyişmədən sonra mərkəzi hakimiyyət 1837-ci ildə yeni paytaxt seçilən Xyuston şəhərinə köçürüldü.
Texas Respublikası beynəlxalq münasibətlərdə müstəqil dövlət kimi qəbul edilsə də, meksikalıların Texasa yürüşləri davam edirdi. 5 mart 1842-ci ildə Rafael Vaskesin başçılıq etdiyi meksilalılardan ibarət 500 nəfərlik dəstə San-Antonioya qədər irəliləməyə müvəffəq olsa da, tezliklə Rio-Qrandaya doğru geri çəkilməyə məcbur oldu. 11 sentyabr 1842-ci ildə Adrian Uollun başçılıq etdiyi 1,5 min nəfərlik Meksika ordusu San-Antonio şəhərini ələ keçirsə də, az sonra əsir götürdüyü adamlarla birlikdə geri çəkildi
Toqquşmalar Meksika hökumətinin mövqeyinin möhkəmlənməsindən asılı olaraq təxminən 10 ilə yaxın davam etdi. ABŞ rəsmi şəkildə bu mübarizəyə qarışmasa da, minlərlə ABŞ könüllüsü texaslılar tərəfindən çıxış edirdi.
Xarici keçidlər
- История Техаса 2007-10-31 at the Wayback Machine на сайте штата Техас
- Республика Техас: первый шаг к независимости
Mənbə
- Альперович М. С. Рождение Мексиканского государства. — М.: Наука, 1979.
- Марчук Н.Н., Ларин Е.А., Мамонтов С.П. История и культура Латинской Америки (от доколумбовых цивилизаций до 1918 года): Учеб. пособие / Н.Н.Марчук. — М.: Высшая школа, 2005.
- Новая история стран Европы и Америки XVI–XIX века. В 3 ч. Ч. 3 : учеб. для студентов вузов / Под ред. А.М.Родригеса, М.В.Пономарева. — М.: Гуманитар. изд. центр ВЛАДОС, 2008.
- Новейшая история стран Европы и Америки. XX век. В 3 ч. Ч. 1 : учеб. для студентов вузов / Под ред. А.М.Родригеса, М.В.Пономарева. — М.: Гуманитар. изд. центр ВЛАДОС, 2005.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Texas Respublikasi ing Republic of Texas 1836 1846 ci illerde Simali Amerikada movcud olmus dovlet Texas Respublikasi Meksikanin simal serqinde istiqlaliyyet ugrunda geden muharibenin neticesinde yaranmisdir 1845 ci ilde vetendaslarin azad iradesi ve oz muqedderatini teyin etmek barede aktin qebulundan sonra ABS nin terkibine daxil olmus ve stat huququnu almisdir Tarixi dovletTexas RespublikasiRepublic of Texas ve ya Republica de TexasBayraq d Gerb d Texas Respublikasinin xeritesi yasil rengdedir Teleb edilen sahede aciq yasil ehali icinde olan bolge tund yasil rengde 2 mart 1836 19 fevral 1846Paytaxt Hyuston OstinResmi dilleri Ingilisce ve Ispanca de fakto Erazisi 1840 ci ilde 1 007 935 km Ehalisi 1840 ci ilde 1 007 935 km Idareetme formasi Konstitusiyali RespublikaPrezident 1836 Deyvid G Burnet 1836 1838 Sem Ostin 1838 1841 Mirebeyu B Lamar 1841 1844 Sem Ostin 1844 1846 Anson Cons Vikianbarda elaqeli mediafayllarTexas inqilabi1836 1839 illeri arasinda Texas Deniz Quvvelerinin Deniz Briqadasi yerine Lone Star Yalniz Ulduz Bayragi getirildi Esas meqale Texas Istiqlal muharibesi 1830 cu illerin ortalarinda prezident Antonio Santa Annanin diktaturasi ve Meksikada hokm suren ozbasinaliq neticesinde dovlet tamamile mehv olmaq erefesinde idi Texas ve Yukatan erazileri konstitusiyaya uygun olaraq ayrilmaq arzusu adi ile dovletden qoparilmisdir Texaslilarin naraziliginin diger bir sebebi de 1835 ci ilde qebul olunmus Texas konstitusiyasi ve Meksikada quldarligin legv olunmasi idi 1835 ci il 2 oktyabrda Qonzales seheri yaxinliginda texaslilarla Meksika suvari desteleri arasinda bas vermis toqqusma herbi emeliyyatlarin baslanmasina sebeb oldu 1835 ci il 10 oktyabrda Qoliadda Meksika qarnizonu teslim oldu 1935 ci il 24 oktyabrda texaslilar Bexarda indiki San Antonio seheri Meksika qarnizonunu muhasireye aldilar 1835 ci il 28 oktyabrda Konsepsyon yaxinliginda bas vermis doyusun gedisinde 90 nefer texasli 450 nefer meksikalinin hucumunu def etdi 1835 ci il 4 noyabrda Lipantitlanddaki Meksika qarnizonunun teslim olmasi neticesinde Bexardaki indiki San Antonio seheri Meksika qarnizonunun sahilboyu erazilerle elaqesi kesildi 1835 ci il 10 dekabrda Bexardaki indiki San Antonio seheri Meksika qarnizonu teslim oldu 1836 ci il 2 martda Vasinqton na Brazos seherinde ingilisdilli yasayis menteqelerinin numayendelerinin yigincaginda Meksikadan ayrilaraq oz musteqilliyinin elan edilmesi barede beyanname elan edildi Buna cavab olaraq Santa Anna Texasa Meksika qosunlarini gonderdi 23 fevral 6 mart 1836 ci il tarixlerde San Antonio de Bexarda Alamo limaninin muhasiresi ve limana hucum neticesinde azsayli Taxas qarnizonu mehv edildi 27 mart 1836 ci ilde Lopes de Santa Annanin emrine esasen Qoliod seherinde Ceyms Fennin ve Refuxio ve Koleto yaxinligindaki doyuslerde esir dusmus 400 nefere yaxin texasli edam olundu 1836 ci il 21 aprelde Sem Xyustonun basciliq etdiyi Texas ordusu San Xasinto yaxinliginda bas vermis doyusde Meksika ordusunun uc esas hissesinden birini darmadagin etdi Prezident Santa Anna esir alindi Oz heyatina evez olaraq o texaslilarin teleblerini qebul etdi 1836 ci il 14 mayda Texasin resmi numayendeleri ve general Santa Anna Velasko seherinde musteqillik haqqinda muqavile imzalandi lakin Meksika hokumeti bu muqavileni ratifikasiya etmedi belelikle muasir Texasin qerb hissesinin huquqi statusu qeyri mueyyen olaraq qalmaqda davam etdi Texas musteqillik dovrunde Yalniz Ulduz Bayragi 25 yanvar 1839 cu ilde milli bayraga cevrildi muasir dovlet bayragiyla eyni 1836 ci ilin sonlarinda qebul edilmis konstitusiyaya esasen Texas respublika elan edildi ve quldarlarin huquqlari tesdiq olundu Sem Xyuston Texas Respublikasinin ilk prezidenti oldu Defelerle yerdeyismeden sonra merkezi hakimiyyet 1837 ci ilde yeni paytaxt secilen Xyuston seherine kocuruldu Texas Respublikasi beynelxalq munasibetlerde musteqil dovlet kimi qebul edilse de meksikalilarin Texasa yurusleri davam edirdi 5 mart 1842 ci ilde Rafael Vaskesin basciliq etdiyi meksilalilardan ibaret 500 neferlik deste San Antonioya qeder irelilemeye muveffeq olsa da tezlikle Rio Qrandaya dogru geri cekilmeye mecbur oldu 11 sentyabr 1842 ci ilde Adrian Uollun basciliq etdiyi 1 5 min neferlik Meksika ordusu San Antonio seherini ele kecirse de az sonra esir goturduyu adamlarla birlikde geri cekildi Toqqusmalar Meksika hokumetinin movqeyinin mohkemlenmesinden asili olaraq texminen 10 ile yaxin davam etdi ABS resmi sekilde bu mubarizeye qarismasa da minlerle ABS konullusu texaslilar terefinden cixis edirdi Xarici kecidlerIstoriya Tehasa 2007 10 31 at the Wayback Machine na sajte shtata Tehas Respublika Tehas pervyj shag k nezavisimostiMenbeAlperovich M S Rozhdenie Meksikanskogo gosudarstva M Nauka 1979 Marchuk N N Larin E A Mamontov S P Istoriya i kultura Latinskoj Ameriki ot dokolumbovyh civilizacij do 1918 goda Ucheb posobie N N Marchuk M Vysshaya shkola 2005 Novaya istoriya stran Evropy i Ameriki XVI XIX veka V 3 ch Ch 3 ucheb dlya studentov vuzov Pod red A M Rodrigesa M V Ponomareva M Gumanitar izd centr VLADOS 2008 Novejshaya istoriya stran Evropy i Ameriki XX vek V 3 ch Ch 1 ucheb dlya studentov vuzov Pod red A M Rodrigesa M V Ponomareva M Gumanitar izd centr VLADOS 2005