Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tatyana Aleksandrovna Bayeva (rus. Татьяна Александровна Баева; 7 fevral 1947, Norilsk, Krasnoyarsk diyarı – 6 fevral 2025) — SSRİ-də insan haqları hərəkatında iştirak edən sovet dissidenti, 1968-ci ildə Çexoslovakiyaya qoşun yeridilməsinə qarşı Qırmızı meydanda keçirilən icazəsiz "Yeddilər nümayişi"nin səkkizinci iştirakçısı olub və buna görə siyasi repressiyaya məruz qalmayan yeganə şəxs.
| Tatyana Bayeva | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 7 fevral 1947 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 6 fevral 2025(77 yaşında) |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ  Rusiya |
| Fəaliyyəti | dissident |
Həyatı
O, məşhur biokimyaçı Aleksandr Aleksandroviç Bayev və onun ikinci həyat yoldaşı Yekaterina Vladimirovna Kosyakinanın (qızlıq soyadı Yankovskaya) ailəsində anadan olub. Valideynlər Bayevin ilk işinə görə həbs cəzası çəkdiyi və yerli xəstəxanada həkim olduğu Norilskdə tanış olublar. Ailə nəhayət, yalnız 1954-cü ildə İosif Stalinnin ölümündən sonra Moskvaya qayıda bildi. Məktəbi bitirdikdən sonra Tatyana Tarix və Arxiv İnstitutunun qiyabi şöbəsinə daxil olub.
Moskvada Tatyana Bayeva İrina Yakirlə dost idi, tez-tez onun evinə baş çəkdi və orada Natalya Qorbanevskaya ilə görüşmüşdü. Güman edilir ki, Bayeva ondan Varşava Müqaviləsi qoşunlarının Çexoslovakiya Sosialist Respublikasına daxil edilməsinə qarşı Qırmızı Meydanda keçiriləcək nümayiş haqqında məlumat alıb. P. M. Litvinovun sözlərinə görə, Bayeva nümayişdə iştirak etmək üçün Pyotr Yakir tərəfindən dəvət olunub. Bunu Larisa Boqoraz da təsdiqləyir. Onun xatirələrinə görə, Yakir Bayevadan tədbir iştirakçılarına gələ bilməyəcəyi ilə bağlı xəbərdarlıq etməsini xahiş edib. "O, özü qaldı: ‘Mən getməyəcəyəm, səninlə olmaq istəyirəm. Artıq onu inandırmağa vaxtımız yox idi," — deyə Boqoraz xatırlayırdı.. Nümayiş zamanı mülki geyimli bir şəxs Viktor Fainberqin dörd ön dişini zərbə ilə vurub sındırdı, bundan sonra Bayeva çöməldi və qanlı üzünü dəsmal ilə sildi. Bayeva saxlanılan zaman təsadüfi yoldan keçən Mixail Vladimiroviç Leman onun müdafiəsinə qalxdı və nəticədə onu da saxladılar. Bayevanın xatırladığı kimi, o, özünü maşında "səhvən əsir düşən qorxmuş bir gənc kimi" hiss etmişdi.
Bayeva üçün bu, artıq onun nümayişdə üçüncü iştirakı idi. Buna baxmayaraq, Tatayana Aleksandrovna digər etirazçılarla birlikdə Qırmızı meydandan tutularaq aparıldığı 50-ci polis bölməsində sorğu-sual zamanı təsadüfən Qırmızı meydanda olduğunu bildirməyə qərar verdi. Larisa Bogoraz xatırlayırdı: "Biz Tatyana Bayevanı razı sala bildik və o, təsadüfən Qırmızı meydanda olduğunu bildirdi". Qorbanevskaya həmçinin bu haqda belə danışırdı: "Biz onu qurban olmaqdan xilas etdik". Tatyana Bayeva sonralar özü yazırdı ki, bu hekayədən çıxmağa çalışmaq təşəbbüsü ondan gəldi. O, Larisa Boqoraza üz tutaraq deyib: "Lara, çıxmağa çalışmalıyam?" Borqaz isə ona cavabında — "Əlbəttə, qız, əsas iş artıq görülüb!" — deyə cavab verib. Bayevanın evində üç saatlıq axtarış aparılıb. Nümayişdən bir həftə sonra o, Moskva Tarix-Arxiv İnstitutunun qiyabi şöbəsindən xaric edili.
Natalya Qorbanevskaya, "Günorta" kitabını hazırlayan zaman, Bayevanın iştirakı ilə bağlı hər hansı bir qeydlərdən ehtiyatla yayınmışdı, nəticədə avqustun 25-də olan bu tarixi hadisə "yeddilərin nümayişi" kimi tanındı. Lakin sonralar kitaba Bayevanın nümayişdə iştirakı ilə bağlı kiçik bir fraqment ("Nümayişin səkkizinci iştirakçısı Tanya Bayevanın hekayəsi") daxil edildi.
1969-cu ildə Bayeva Çexoslovakiya Sosialist Respublikasının işğalının birinci ildönümü ilə əlaqədar bəyanat imzaladı və 1976-cı ildə S. A. Kovalevin müdafiəsi üçün bəyanat imzaladı. O, həbslərə, axtarışlara və sorğu-suallara məruz qalıb. Cinayət işi açılsa da, tezliklə bu işlərə xitam verildi. 1968-ci ildə ona antisovet fəaliyyətini dayandırmağın zəruriliyi barədə xəbərdarlıq edildi. Tatayana Aleksandrovna 1972, 1974 və 1979-cu illərdə SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin "Dövlət təhlükəsizlik orqanları tərəfindən xəbərdarlıqlardan qabaqlayıcı tədbir kimi istifadə edilməsi haqqında" fərmanı əsasında "dərş edilməməsi" möhürü ilə oxşar "xəbərdarlıqlar" alıb.
Tatyana Bayeva 1992-ci ildə ABŞ-a mühacirət etdi və Nyu-Cersidə məskunlaşdı.
2 fevral 2025-ci ildə Tatayana Aleksandrovna Bayeva 77 yaşında vəfat etdi. O, Moskvada Kuntsevo qəbiristanlığında atasının məzarının yanında dəfn edilib.
Ailəsi
Qardaşı — Aleksey Aleksandroviç Bayev (15 avqust 1945-ci ildə anadan olub, Norilsk)
İstinadlar
- Zemřela jedna z "osmi statečných" z roku 1968 Taťjana Bajevová, oznámil Memorial (çeş.). ČTK, 2025. ISSN 1213-5003
- "БаеваЕ.В. Трудные годы. // Академик Александр Александрович Баев: Очерки. Переписка. Воспоминания.— М. : Наука, 1998.— 520 с." 2018-08-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-08-27.
- "Павел Литвинов: «Я с гордостью назову себя либералом»". 2018-08-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-08-27.
- Лариса Богораз, Сесиль Весье. Три женщины и пятеро мужчин на Красной площади. // № 26 (294) от 26 августа 2013 Arxiv surəti 28 avqust 2018 tarixindən (Wayback Machine) saytında [1] Arxiv surəti 27 avqust 2018 tarixindən (Wayback Machine) saytında
- "«Рассказ Тани Баевой, восьмого участника демонстрации» // ГорбаневскаяН.Е. Полдень : Дело о демонстрации 25 августа 1968 года на Красной площади.— Frankfurt/M.: Посев, 1970.— 497 с." 2018-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-08-27.
- "«Дорога к Лобному месту». Беседа режиссера Владимира Синельникова с Ларисой Богораз". 2018-10-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-06-04.
- "Интервью 1968 год, 25 августа. Красная площадь. Вспоминает участник событий— поэт и правозащитник Наталья Горбаневская". 2018-08-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-08-27.
- "Умерла участница акции на Красной площади в августе 1968 Татьяна Баева". Радио Свобода (rus). 2025-02-06. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
- "Умерла Татьяна Баева, 8-я участница демонстрации 1968 г. в Москве против вторжения в Чехословакию". Radio Prague International (rus). 2025-02-05. İstifadə tarixi: 2025-02-07.
- Баева Татьяна Александровна (1947–2025) на сайте "Московские могилы"
Xarici keçidlər
- Люди августа 1968…
- Квартира Татьяны Баевой
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tatyana Aleksandrovna Bayeva rus Tatyana Aleksandrovna Baeva 7 fevral 1947 Norilsk Krasnoyarsk diyari 6 fevral 2025 1 SSRI de insan haqlari herekatinda istirak eden sovet dissidenti 1968 ci ilde Cexoslovakiyaya qosun yeridilmesine qarsi Qirmizi meydanda kecirilen icazesiz Yeddiler numayisi nin sekkizinci istirakcisi olub ve buna gore siyasi repressiyaya meruz qalmayan yegane sexs 2 Tatyana Bayeva Dogum tarixi 7 fevral 1947 1947 02 07 Dogum yeri Norilsk Krasnoyarsk diyari RSFSR SSRI Vefat tarixi 6 fevral 2025 2025 02 06 1 77 yasinda Vetendasligi SSRI Rusiya Fealiyyeti dissident Mundericat 1 Heyati 2 Ailesi 3 Istinadlar 4 Xarici kecidlerHeyatiredakteO meshur biokimyaci Aleksandr Aleksandrovic Bayev ve onun ikinci heyat yoldasi Yekaterina Vladimirovna Kosyakinanin qizliq soyadi Yankovskaya ailesinde anadan olub Valideynler Bayevin ilk isine gore hebs cezasi cekdiyi ve yerli xestexanada hekim oldugu Norilskde tanis olublar Aile nehayet yalniz 1954 cu ilde Iosif Stalinnin olumunden sonra Moskvaya qayida bildi 2 Mektebi bitirdikden sonra Tatyana Tarix ve Arxiv Institutunun qiyabi sobesine daxil olub Moskvada Tatyana Bayeva Irina Yakirle dost idi tez tez onun evine bas cekdi ve orada Natalya Qorbanevskaya ile gorusmusdu Guman edilir ki Bayeva ondan Varsava Muqavilesi qosunlarinin Cexoslovakiya Sosialist Respublikasina daxil edilmesine qarsi Qirmizi Meydanda kecirilecek numayis haqqinda melumat alib P M Litvinovun sozlerine gore Bayeva numayisde istirak etmek ucun Pyotr Yakir terefinden devet olunub 3 Bunu Larisa Boqoraz da tesdiqleyir Onun xatirelerine gore Yakir Bayevadan tedbir istirakcilarina gele bilmeyeceyi ile bagli xeberdarliq etmesini xahis edib O ozu qaldi Men getmeyeceyem seninle olmaq isteyirem Artiq onu inandirmaga vaxtimiz yox idi deye Boqoraz xatirlayirdi 4 Numayis zamani mulki geyimli bir sexs Viktor Fainberqin dord on disini zerbe ile vurub sindirdi bundan sonra Bayeva comeldi ve qanli uzunu desmal ile sildi 5 Bayeva saxlanilan zaman tesadufi yoldan kecen Mixail Vladimirovic Leman onun mudafiesine qalxdi ve neticede onu da saxladilar 6 Bayevanin xatirladigi kimi o ozunu masinda sehven esir dusen qorxmus bir genc kimi hiss etmisdi 5 Bayeva ucun bu artiq onun numayisde ucuncu istiraki idi 5 Buna baxmayaraq Tatayana Aleksandrovna diger etirazcilarla birlikde Qirmizi meydandan tutularaq aparildigi 50 ci polis bolmesinde sorgu sual zamani tesadufen Qirmizi meydanda oldugunu bildirmeye qerar verdi Larisa Bogoraz xatirlayirdi Biz Tatyana Bayevani razi sala bildik ve o tesadufen Qirmizi meydanda oldugunu bildirdi 4 Qorbanevskaya hemcinin bu haqda bele danisirdi Biz onu qurban olmaqdan xilas etdik 7 Tatyana Bayeva sonralar ozu yazirdi ki bu hekayeden cixmaga calismaq tesebbusu ondan geldi O Larisa Boqoraza uz tutaraq deyib Lara cixmaga calismaliyam Borqaz ise ona cavabinda Elbette qiz esas is artiq gorulub deye cavab verib 5 Bayevanin evinde uc saatliq axtaris aparilib Numayisden bir hefte sonra o Moskva Tarix Arxiv Institutunun qiyabi sobesinden xaric edili 5 Natalya Qorbanevskaya Gunorta kitabini hazirlayan zaman Bayevanin istiraki ile bagli her hansi bir qeydlerden ehtiyatla yayinmisdi neticede avqustun 25 de olan bu tarixi hadise yeddilerin numayisi kimi tanindi Lakin sonralar kitaba Bayevanin numayisde istiraki ile bagli kicik bir fraqment Numayisin sekkizinci istirakcisi Tanya Bayevanin hekayesi 5 daxil edildi 5 1969 cu ilde Bayeva Cexoslovakiya Sosialist Respublikasinin isgalinin birinci ildonumu ile elaqedar beyanat imzaladi ve 1976 ci ilde S A Kovalevin mudafiesi ucun beyanat imzaladi O hebslere axtarislara ve sorgu suallara meruz qalib Cinayet isi acilsa da tezlikle bu islere xitam verildi 1968 ci ilde ona antisovet fealiyyetini dayandirmagin zeruriliyi barede xeberdarliq edildi Tatayana Aleksandrovna 1972 1974 ve 1979 cu illerde SSRI Ali Sovetinin Reyaset Heyetinin Dovlet tehlukesizlik orqanlari terefinden xeberdarliqlardan qabaqlayici tedbir kimi istifade edilmesi haqqinda fermani esasinda ders edilmemesi mohuru ile oxsar xeberdarliqlar alib Tatyana Bayeva 1992 ci ilde ABS a muhaciret etdi ve Nyu Cerside meskunlasdi 4 2 fevral 2025 ci ilde Tatayana Aleksandrovna Bayeva 77 yasinda vefat etdi 8 9 O Moskvada Kuntsevo qebiristanliginda atasinin mezarinin yaninda defn edilib 10 AilesiredakteQardasi Aleksey Aleksandrovic Bayev 15 avqust 1945 ci ilde anadan olub Norilsk 2 Istinadlarredakte 1 2 Zemrela jedna z osmi statecnych z roku 1968 Tatjana Bajevova oznamil Memorial ces CTK 2025 ISSN 1213 5003 1 2 3 BaevaE V Trudnye gody Akademik Aleksandr Aleksandrovich Baev Ocherki Perepiska Vospominaniya M Nauka 1998 520 s 2018 08 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 08 27 Pavel Litvinov Ya s gordostyu nazovu sebya liberalom 2018 08 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 08 27 1 2 3 Larisa Bogoraz Sesil Vese Tri zhenshiny i pyatero muzhchin na Krasnoj ploshadi 26 294 ot 26 avgusta 2013 Arxiv sureti 28 avqust 2018 tarixinden Wayback Machine saytinda 1 Arxiv sureti 27 avqust 2018 tarixinden Wayback Machine saytinda 1 2 3 4 5 6 7 Rasskaz Tani Baevoj vosmogo uchastnika demonstracii GorbanevskayaN E Polden Delo o demonstracii 25 avgusta 1968 goda na Krasnoj ploshadi Frankfurt M Posev 1970 497 s 2018 08 28 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 08 27 Doroga k Lobnomu mestu Beseda rezhissera Vladimira Sinelnikova s Larisoj Bogoraz 2018 10 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 06 04 Intervyu 1968 god 25 avgusta Krasnaya ploshad Vspominaet uchastnik sobytij poet i pravozashitnik Natalya Gorbanevskaya 2018 08 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 08 27 Umerla uchastnica akcii na Krasnoj ploshadi v avguste 1968 Tatyana Baeva Radio Svoboda rus 2025 02 06 Istifade tarixi 2025 02 07 Umerla Tatyana Baeva 8 ya uchastnica demonstracii 1968 g v Moskve protiv vtorzheniya v Chehoslovakiyu Radio Prague International rus 2025 02 05 Istifade tarixi 2025 02 07 Baeva Tatyana Aleksandrovna 1947 2025 na sajte Moskovskie mogily Xarici kecidlerredakteLyudi avgusta 1968 Kvartira Tatyany Baevoj Menbe https az wikipedia org w index php title Tatyana Bayeva amp oldid 8107373