Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiyə Respublikasının vitse-prezidenti (türk. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Yardımcısı) — Türkiyə hökumətinin icra hakimiyyətində prezidentdən sonra ikinci ən yüksək vəzifəli şəxs. Prezident kabinetinin üzvüdür.
| Türkiyənin Vitse-Prezidenti | |
|---|---|
| Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı | |
 | |
 Vəzifədədir Cevdet Yılmaz 4 iyun 2023-cü ildən | |
| Başçılıq edir | Türkiyə |
| Rəsmi iqamətgahı | Çankaya köşkü |
| Səlahiyyət müddəti | 5 il, müddət məhdudiyyəti yoxdur |
| Vəzifənin təsis tarixi | 9 İyul 2018 |
| Rəsmi saytı | tccb.gov.tr |
← Türkiyə Baş naziri[d] | |
Vitse-prezident vəzifəsi 2017-ci il aprelin 16-da Konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı referendumla yaradılıb. Bu referendumdan sonra Türkiyə parlamentli respublikadan Prezident respublikasına çevrilib. Fuad Oktay prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan tərəfindən birinci vitse-prezident təyin edilib.
Vitse-prezident prezident tərəfindən vəzifəyə təyin edilir və ya vəzifədən azad edilir. Prezident bir və ya bir neçə vitse-prezident təyin edə bilər. Türkiyə Prezidenti vəzifəsi hər hansı səbəbdən boş olarsa, yenisi seçilənə qədər ən yaşlı vitse-prezident prezident kimi fəaliyyət göstərir.
Vitse-prezident millət vəkili seçilmək hüququ olan şəxslər arasından seçilir, deputatdırsa, onun vəzifəsi seçildiyi zaman başa çatır.Milli Təhlükəsizlik Şurasının üzvü və Ali Hərbi Şuranın sədridir.
Tarixi
Türkiyə Respublikasının Konstitusiyasının səkkizinci maddəsinə görə, icra hakimiyyəti 2017-ci ilə qədər prezidentə və Nazirlər şurasına məxsus olub, 2017-ci ildən sonra isə səlahiyyət tamamilə prezidentə verilib.
2017-ci ilin aprelində seçicilər tərəfindən Türkiyənin hazırkı Konstitusiyasının 18 maddəsinə əlavə və dəyişikliklər olundu. Hakimiyyət Ədalət və İnkişaf Partiyasının (AK Partiya) və onun qurucularından biri olan prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın dəstəklədiyi maddəyə dəyişikliklərlə bağlı uzun müddət davam edən müzakirələrdən sonra müxalifətdə olan Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının (MHP) dəstəyi ilə Türkiyə Böyük Millət Məclisi referendum qərarı qəbul etdi.
Dəyişikliklər paketi hazırkı Parlamentar rejiminin ləğvi və onu Prezident respublikası üsul-idarəsi ilə əvəzlənməsi, baş nazir postunun ləğvi, parlamentdəki deputatların sayının 550-dən 600-ə çatdırılması, Hakimlər və Prokurorlar Şurasının strukturunda dəyişikliklərdən ibarət idi.
2017-ci il aprelin 16-da keçirilən Konstitusiya dəyişikliyi referendumu 51,41% səslə qəbul edilib. Dəyişiklikdən sonra icra orqanı olan Baş nazirlik ləğv edilib və yerinə vitse-prezident vəzifəsi yaradılıb.
Əvvəllər baş nazirin müavini vitse-prezident kimi Milli Təhlükəsizlik Şurasının üzvü idi. Koalisiya hökumətlərində koalisiya tərəfdaşı partiyaların liderləri istəsələr, baş nazirin müavini ola bilərdilər. Baş nazir müavinlərinin öz tabe təşkilatları var idi. Bu təşkilatlar adətən hökumət qurulduqdan sonra baş nazir və baş nazirin müavinləri arasında vəzifələrin bölüşdürülməsi ilə müəyyən edilirdi.
Türkiyənin siyasi tarixində 44 nəfər baş nazirin müavini olub.
Konstitusiya şərtləri
Vitse-prezidentlər parlament üzvü seçilmək hüququ olan insanlar arasından prezident tərəfindən vəzifəyə təyin edilir və vəzifədən azad edilir. Vəzifələrinə başlamazdan əvvəl 81-ci maddədə göstərildiyi kimi Türkiyə Böyük Millət Məclisi qarşısında and içirlər. Parlament üzvləri vitse-prezident vəzifəsinə təyin olunduqları zaman parlament üzvü olmaqdan çıxırlar.
Türkiyə konstitusiyasında vitse-prezident olmaq üçün şərtlər:
- Prezident seçildikdən sonra bir və ya bir neçə vitse-prezident təyin edə bilər.
- Prezident aparatı hər hansı səbəbdən boş olarsa, qırx beş gün müddətində prezident seçkiləri keçirilir. Vitse-prezident növbəti prezident seçilənə qədər onun səlahiyyətlərini icra edir və onun səlahiyyətlərini həyata keçirir.
- Prezident xəstəliyə və ya xaricə səfərə gedəndə öz vəzifələrini yerinə yetirməkdə müvəqqəti olmadığı hallarda, vitse-prezident Respublika Prezidenti kimi çıxış edir və onun səlahiyyətlərini həyata keçirir.
- Vitse-prezident Türkiyə parlamentinə deputat olmaq hüququna malik olanlar arasından təyin edilir. Sədr müavini 81-ci maddədə göstərildiyi kimi Türkiyə Böyük Millət Məclisi qarşısında and içir. Türkiyə Böyük Millət Məclisindən vitse-prezident təyin edilən üzvlər parlamentdəki üzvlüyünü itirirlər.
Uyğunluğu
- Türkiyə vətəndaşı olmaq
- 18 yaşdan yuxarı
- Ali təhsilli olmaq
- Oğurluq və ya dələduzluq kimi cinayətlərə görə məhkum edilməmək
- Hərbi xidməti başa vurduqdan sonra
- Ehtiyatsızlıqdan törədilən cinayətlər istisna olmaqla, 1 il müddətinə azadlıqdan məhrum etmə cəzasına məhkum edilməməyənlər
- Terror aktına görə məhkum olunmamaq
Millət vəkili vəzifəsinə uyğun olmayan hər hansı bir şəxs Türkiyə Respublikasının vitse-prezidenti vəzifəsinə uyğun ola bilməz. Vitse-prezident parlamentin üzvü olmasa da, qanunvericilik toxunulmazlığı çərçivəsində sayılır.
İcrada rolu
Türkiyədə vitse-prezidentlik digər prezident sistemlərindən bəzi mühüm cəhətlərinə görə fərqlənir. Vitse-prezidentin birbaşa xalq səsverməsi ilə seçildiyi ABŞ kimi digər prezident sistemlərindəki təcrübələrdən fərqli olaraq, Türkiyədə vitse-prezident birbaşa xalq tərəfindən seçilmir, prezident tərəfindən təyin edilir. Türkiyədə vitse-prezidentin vəzifə və səlahiyyətləri prezidentin müəyyən etdiyi hədlər daxilində həyata keçirilir. Türkiyədə icra hakimiyyəti daha mərkəzləşdirilmiş struktura malik olduğundan, digər prezident sistemlərində olduğu kimi geniş və müstəqil səlahiyyətə malik deyil. Xüsusilə ABŞ-da vitse-prezident həm icra, həm də qanunvericilik proseslərində fəal rol oynaya bilər, Türkiyədə isə vitse-prezidentin qanunvericilik proseslərində rolu məhduddur.
Şəlahiyyət müddəti
Vitse-prezidentlərin səlahiyyət müddəti onları təyin etmiş prezidentin səlahiyyət müddəti ilə məhdudlaşır və onlar vəzifədən kənarlaşdırılmadığı təqdirdə bu müddət ərzində fəaliyyət göstərirlər. Vitse-prezidentlər üçün heç bir müddət məhdudiyyəti yoxdur.
Maaşı
Vitse-prezidentlər Prezident kabinetindəki nazirlərlə eyni maaş alırlar. 2024-cü ilə qədər vitse-prezidentlər və nazirlər aylıq 172.514 türk lirəsi maaş alırdılar.
Məkanı
Bu gün vitse-prezidentlər Çankaya Köşkündən iş ofisi kimi istifadə edirlər. Əvvəllər bura prezident iqamətgahı kimi istifadə olunurdu. 2014-cü il avqustun 10-da 12-ci prezident seçilən Rəcəb Tayyib Ərdoğan, Atatürk Meşə fermasında inşa edilən, Baş nazirlik binası kimi layihələndirilən və 1150-dən çox otağı olan binanın “Prezident Sarayı” olduğunu açıqladı.
Ərdoğan Çankaya malikanəsinin baş nazirin yeni iqamətgahı olacağını açıqlayıb. Baş nazir Çankaya Köşkündən yalnız ofis və xüsusi günlər üçün istifadə edib. Baş nazir müavinləri Baş nazirlik Mərkəz Binasında qalmağa davam edir.
Zaman qrafikı
İstinadlar
- "Grand National Assembly of Turkey" (PDF). tbmmgov.tr. 2018.
- "Duties and Powers". Presidency of Turkey. İstifadə tarixi: 2019-09-27.
- https://www.sabah.com.tr/gundem/2014/09/13/29-ekim-resepsiyonu-yeni-cumhurbaskanligi-sarayinda
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Turkiye Respublikasinin vitse prezidenti turk Turkiye Cumhuriyeti Cumhurbaskani Yardimcisi Turkiye hokumetinin icra hakimiyyetinde prezidentden sonra ikinci en yuksek vezifeli sexs Prezident kabinetinin uzvudur Turkiyenin Vitse PrezidentiTurkiye Cumhurbaskani YardimcisiVezifededir Cevdet Yilmaz 4 iyun 2023 cu ildenBasciliq edir TurkiyeResmi iqametgahi Cankaya koskuSelahiyyet muddeti 5 il muddet mehdudiyyeti yoxdurVezifenin tesis tarixi 9 Iyul 2018Resmi sayti tccb gov tr Turkiye Bas naziri d Vitse prezident vezifesi 2017 ci il aprelin 16 da Konstitusiyaya deyisikliklerle bagli referendumla yaradilib Bu referendumdan sonra Turkiye parlamentli respublikadan Prezident respublikasina cevrilib Fuad Oktay prezident Receb Tayyib Erdogan terefinden birinci vitse prezident teyin edilib Vitse prezident prezident terefinden vezifeye teyin edilir ve ya vezifeden azad edilir Prezident bir ve ya bir nece vitse prezident teyin ede biler Turkiye Prezidenti vezifesi her hansi sebebden bos olarsa yenisi secilene qeder en yasli vitse prezident prezident kimi fealiyyet gosterir Vitse prezident millet vekili secilmek huququ olan sexsler arasindan secilir deputatdirsa onun vezifesi secildiyi zaman basa catir Milli Tehlukesizlik Surasinin uzvu ve Ali Herbi Suranin sedridir TarixiTurkiye Respublikasinin Konstitusiyasinin sekkizinci maddesine gore icra hakimiyyeti 2017 ci ile qeder prezidente ve Nazirler surasina mexsus olub 2017 ci ilden sonra ise selahiyyet tamamile prezidente verilib 2017 ci ilin aprelinde seciciler terefinden Turkiyenin hazirki Konstitusiyasinin 18 maddesine elave ve deyisiklikler olundu Hakimiyyet Edalet ve Inkisaf Partiyasinin AK Partiya ve onun qurucularindan biri olan prezident Receb Tayyib Erdoganin desteklediyi maddeye deyisikliklerle bagli uzun muddet davam eden muzakirelerden sonra muxalifetde olan Milliyyetci Herekat Partiyasinin MHP desteyi ile Turkiye Boyuk Millet Meclisi referendum qerari qebul etdi Deyisiklikler paketi hazirki Parlamentar rejiminin legvi ve onu Prezident respublikasi usul idaresi ile evezlenmesi bas nazir postunun legvi parlamentdeki deputatlarin sayinin 550 den 600 e catdirilmasi Hakimler ve Prokurorlar Surasinin strukturunda deyisikliklerden ibaret idi 2017 ci il aprelin 16 da kecirilen Konstitusiya deyisikliyi referendumu 51 41 sesle qebul edilib Deyisiklikden sonra icra orqani olan Bas nazirlik legv edilib ve yerine vitse prezident vezifesi yaradilib Evveller bas nazirin muavini vitse prezident kimi Milli Tehlukesizlik Surasinin uzvu idi Koalisiya hokumetlerinde koalisiya terefdasi partiyalarin liderleri isteseler bas nazirin muavini ola bilerdiler Bas nazir muavinlerinin oz tabe teskilatlari var idi Bu teskilatlar adeten hokumet qurulduqdan sonra bas nazir ve bas nazirin muavinleri arasinda vezifelerin bolusdurulmesi ile mueyyen edilirdi Turkiyenin siyasi tarixinde 44 nefer bas nazirin muavini olub Konstitusiya sertleriVitse prezidentler parlament uzvu secilmek huququ olan insanlar arasindan prezident terefinden vezifeye teyin edilir ve vezifeden azad edilir Vezifelerine baslamazdan evvel 81 ci maddede gosterildiyi kimi Turkiye Boyuk Millet Meclisi qarsisinda and icirler Parlament uzvleri vitse prezident vezifesine teyin olunduqlari zaman parlament uzvu olmaqdan cixirlar Turkiye konstitusiyasinda vitse prezident olmaq ucun sertler Prezident secildikden sonra bir ve ya bir nece vitse prezident teyin ede biler Prezident aparati her hansi sebebden bos olarsa qirx bes gun muddetinde prezident seckileri kecirilir Vitse prezident novbeti prezident secilene qeder onun selahiyyetlerini icra edir ve onun selahiyyetlerini heyata kecirir Prezident xesteliye ve ya xarice sefere gedende oz vezifelerini yerine yetirmekde muveqqeti olmadigi hallarda vitse prezident Respublika Prezidenti kimi cixis edir ve onun selahiyyetlerini heyata kecirir Vitse prezident Turkiye parlamentine deputat olmaq huququna malik olanlar arasindan teyin edilir Sedr muavini 81 ci maddede gosterildiyi kimi Turkiye Boyuk Millet Meclisi qarsisinda and icir Turkiye Boyuk Millet Meclisinden vitse prezident teyin edilen uzvler parlamentdeki uzvluyunu itirirler Uygunlugu Turkiye vetendasi olmaq 18 yasdan yuxari Ali tehsilli olmaq Ogurluq ve ya deleduzluq kimi cinayetlere gore mehkum edilmemek Herbi xidmeti basa vurduqdan sonra Ehtiyatsizliqdan toredilen cinayetler istisna olmaqla 1 il muddetine azadliqdan mehrum etme cezasina mehkum edilmemeyenler Terror aktina gore mehkum olunmamaq Millet vekili vezifesine uygun olmayan her hansi bir sexs Turkiye Respublikasinin vitse prezidenti vezifesine uygun ola bilmez Vitse prezident parlamentin uzvu olmasa da qanunvericilik toxunulmazligi cercivesinde sayilir Icrada roluTurkiyede vitse prezidentlik diger prezident sistemlerinden bezi muhum cehetlerine gore ferqlenir Vitse prezidentin birbasa xalq sesvermesi ile secildiyi ABS kimi diger prezident sistemlerindeki tecrubelerden ferqli olaraq Turkiyede vitse prezident birbasa xalq terefinden secilmir prezident terefinden teyin edilir Turkiyede vitse prezidentin vezife ve selahiyyetleri prezidentin mueyyen etdiyi hedler daxilinde heyata kecirilir Turkiyede icra hakimiyyeti daha merkezlesdirilmis struktura malik oldugundan diger prezident sistemlerinde oldugu kimi genis ve musteqil selahiyyete malik deyil Xususile ABS da vitse prezident hem icra hem de qanunvericilik proseslerinde feal rol oynaya biler Turkiyede ise vitse prezidentin qanunvericilik proseslerinde rolu mehduddur Selahiyyet muddetiVitse prezidentlerin selahiyyet muddeti onlari teyin etmis prezidentin selahiyyet muddeti ile mehdudlasir ve onlar vezifeden kenarlasdirilmadigi teqdirde bu muddet erzinde fealiyyet gosterirler Vitse prezidentler ucun hec bir muddet mehdudiyyeti yoxdur Maasi Vitse prezidentler Prezident kabinetindeki nazirlerle eyni maas alirlar 2024 cu ile qeder vitse prezidentler ve nazirler ayliq 172 514 turk liresi maas alirdilar MekaniBu gun vitse prezidentler Cankaya Koskunden is ofisi kimi istifade edirler Evveller bura prezident iqametgahi kimi istifade olunurdu 2014 cu il avqustun 10 da 12 ci prezident secilen Receb Tayyib Erdogan Ataturk Mese fermasinda insa edilen Bas nazirlik binasi kimi layihelendirilen ve 1150 den cox otagi olan binanin Prezident Sarayi oldugunu aciqladi Erdogan Cankaya malikanesinin bas nazirin yeni iqametgahi olacagini aciqlayib Bas nazir Cankaya Koskunden yalniz ofis ve xususi gunler ucun istifade edib Bas nazir muavinleri Bas nazirlik Merkez Binasinda qalmaga davam edir Zaman qrafikiIstinadlar Grand National Assembly of Turkey PDF tbmmgov tr 2018 Duties and Powers Presidency of Turkey Istifade tarixi 2019 09 27 https www sabah com tr gundem 2014 09 13 29 ekim resepsiyonu yeni cumhurbaskanligi sarayindaXarici kecidler Turkiye portali