Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tələbin elastikliyi—Hər hansı bir əmtəənin qiyməti aşağı düşdükdə, istehlakçıların gəlirləri artdıqca, əvəzedici əmtəələrin qiyməti qalxdıqda və ya tamamlayıcı əmtəələrin qiyməti azaldıqda istehlakçılar bu əmtəədən daha çox alırlar. Qeyd olunan dəyişənlərin dəyişməsinə istehlakçıların kəmiyyət etibarı ilə necə cavab verəcəyini ölçmək üçün iqtisadçılar elastiklik anlayışını istifadə edirlər.
Tələbin qiymət elastikliyi və onu müəyyən edən amillər
Tələb qanuna görə hər hansı əmtəənin qiyməti artdıqda ona olan tələbin həcmi artır. Tələbin qiymət elastikliyi tələbin həcminin qiymət dəyişməsinə hansı miqdarda cavab verdiyini ölçür. Əgər qiymət dəyişməsinə cavab olaraq tələbin həcmi çox dəyişərsə, bu əmtəəyə olan tələbin elastik olduğu deyilir. Əgər qiymət dəyişməsinə cavab olaraq tələbin həcmi az dəyişərsə, bu əmtəəyə olan tələbin qeyri-elastik olduğu deyilir.Hər hansı bir əmtəəyə olan tələbin qiymət elastikliyi, bu əmtəənin qiyməti qalxdıqca istehlakçıların bu əmtəədən imtina etməyə nə qədər həvəsli olduqlarını ölçür. Beləliklə, elastiklik istehlakçıların zövqünü müəyyən edən bir çox iqtisadi, sosial və psixoloji amilləri əks etdirir. Lakin təcrübəyə əsaslanaraq biz tələbin qiymət elastikliyinə təsir edən amillər haqqında bəzi ümumi qaydalara nəzər salaq.
Yaxın əvəzedici əmtəələrin mövcudluğu
İstehlakçılar üçün əvəzedici əmtəələrin birindən digərinə keçmək asan olduğundan, yaxın əvəzediciləri olan əmtəələrin tələb elastikliyi daha çox olur. Məsələn, kərə yağı və marqarin asanlıqla əvəz oluna bilər. Marqarinin qiyməti sabit qalmaqla kərə yağının qiymətində kiçik bir dəyişmə, satılan kərə yağı miqdarının böyük həcmdə azalmasına gətirib çıxarır. Bunun əksinə olaraq, yumurta yaxın əvəzedicisi olmayan qida məhsuludur. Buna görə də, yumurtalara olan tələb kərə yağına olan tələbə nisbətən daha az elastikdir.
Zəruri istehlak malları və dəbdəbə malları
Zəruri istehlak mallarına olan tələb adətən qeyri-elastik, dəbdəbə mallarına olan tələb isə elastik olur. Tibb xidmətlərinin qiyməti qalxdıqda, insanlar həkimə müraciətlərin sayını kəskin surətdə azaltmayacaqlar. Bunun əksinə olaraq əyləncə üçün istifadə olunan qayıqların qiyməti qalxdıqda onlara olan tələb kəskin surətdə azalır. Bunun səbəbi əksər insanlar üçün həkim xidmətinin zəruri, qayıqla əylənməyin isə dəbdəbə olmasıdır. Əlbəttə, bir əmtəənin dəbdəbə və ya zəruri istehlak malı olması onun özünə xas olan xüsusiyyətlərindən deyil, alıcının zövqündən asılıdır. Məsələn, öz sağlamlığı ilə az maraqlanan inadkar dənizçi üçün qayıq zəruri istehlak malı kimi qeyri-elastik tələbə, isə dəbdəbə kimi elastik tələbə malik ola bilər.
Bazarın hüdudları
Hər hansı bir bazarda tələbin elastikliyi, bu bazarın hüdudlarını necə müəyyən etməyimizdən asılıdır. Dar hüdudlarda müəyyən olunmuş bazarlarda tələb daha elastik olur. Çünki bu bazarlardakı əmtəələr üçün əvəzedici əmtəələr tapmaq daha asandır. Məsələn, yaxın əvəzediciləri olmadığından çox geniş kateqoriya olan qida məhsulları kifayət qədər qeyri-elastik tələbə malikdir. Daha məhdud kateqoriya olan dondurma isə digər desert növü ilə əvəz edilə bildiyindən daha elastik tələbə malikdir. Digər növ dondurmalarla asanlıqla əvəz edilə bildiyindən çox məhdud kateqoriya olan vanilli dondurma isə çox elastik tələbə malikdir.
Zaman müddəti
Daha uzun zaman müddətləri ərzində əmtəələr daha elastik tələbə malik olur. Benzinin qiyməti atdıqda, ilk aylarda tələbin həcmi çox az azalır. Vaxt keçdikcə isə, insanlar daha az benzin istifadə edən maşınlar alır, ictimai nəqliyyatdan istifadə etməyə başlayır və ya iş yerlərinin yaxınlığına köçürlər. Bir neçə il ərzində, benzinə olan tələbin həcmi əhəmiyyətli dərəcədə azalır.
Tələbin qiymət elastikliyinin hesablanması
İqtisadçılar tələbin qimət elastikliyini tələbin həcmindəki faiz dəyişikliyinin qiymətdəki faiz dəyişikliyinə olan nisbəti kimi hesablayırlar. Yəni, 
Gəlirə görə elastik tələb
z
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- N.QREQORİ MENKYU EKONOMİKSİN PRİNSİPLƏRİ
- İqtisadiyyatın əsasları 2017-06-18 at the Wayback Machine
İstinadlar
- N.QREQORİ MENKYU EKONOMİKSİN PRİNSİPLƏRİ İqtisad Universiteti Nəşriyyatı 2009 697 səh
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Telebin elastikliyi Her hansi bir emteenin qiymeti asagi dusdukde istehlakcilarin gelirleri artdiqca evezedici emteelerin qiymeti qalxdiqda ve ya tamamlayici emteelerin qiymeti azaldiqda istehlakcilar bu emteeden daha cox alirlar Qeyd olunan deyisenlerin deyismesine istehlakcilarin kemiyyet etibari ile nece cavab vereceyini olcmek ucun iqtisadcilar elastiklik anlayisini istifade edirler Telebin elastikliyiQeyri elastik telebTelebin qiymet elastikliyi ve onu mueyyen eden amillerTeleb qanuna gore her hansi emteenin qiymeti artdiqda ona olan telebin hecmi artir Telebin qiymet elastikliyi telebin hecminin qiymet deyismesine hansi miqdarda cavab verdiyini olcur Eger qiymet deyismesine cavab olaraq telebin hecmi cox deyiserse bu emteeye olan telebin elastik oldugu deyilir Eger qiymet deyismesine cavab olaraq telebin hecmi az deyiserse bu emteeye olan telebin qeyri elastik oldugu deyilir Her hansi bir emteeye olan telebin qiymet elastikliyi bu emteenin qiymeti qalxdiqca istehlakcilarin bu emteeden imtina etmeye ne qeder hevesli olduqlarini olcur Belelikle elastiklik istehlakcilarin zovqunu mueyyen eden bir cox iqtisadi sosial ve psixoloji amilleri eks etdirir Lakin tecrubeye esaslanaraq biz telebin qiymet elastikliyine tesir eden amiller haqqinda bezi umumi qaydalara nezer salaq Yaxin evezedici emteelerin movcudlugu Istehlakcilar ucun evezedici emteelerin birinden digerine kecmek asan oldugundan yaxin evezedicileri olan emteelerin teleb elastikliyi daha cox olur Meselen kere yagi ve marqarin asanliqla evez oluna biler Marqarinin qiymeti sabit qalmaqla kere yaginin qiymetinde kicik bir deyisme satilan kere yagi miqdarinin boyuk hecmde azalmasina getirib cixarir Bunun eksine olaraq yumurta yaxin evezedicisi olmayan qida mehsuludur Buna gore de yumurtalara olan teleb kere yagina olan telebe nisbeten daha az elastikdir Zeruri istehlak mallari ve debdebe mallari Zeruri istehlak mallarina olan teleb adeten qeyri elastik debdebe mallarina olan teleb ise elastik olur Tibb xidmetlerinin qiymeti qalxdiqda insanlar hekime muracietlerin sayini keskin suretde azaltmayacaqlar Bunun eksine olaraq eylence ucun istifade olunan qayiqlarin qiymeti qalxdiqda onlara olan teleb keskin suretde azalir Bunun sebebi ekser insanlar ucun hekim xidmetinin zeruri qayiqla eylenmeyin ise debdebe olmasidir Elbette bir emteenin debdebe ve ya zeruri istehlak mali olmasi onun ozune xas olan xususiyyetlerinden deyil alicinin zovqunden asilidir Meselen oz saglamligi ile az maraqlanan inadkar denizci ucun qayiq zeruri istehlak mali kimi qeyri elastik telebe ise debdebe kimi elastik telebe malik ola biler Bazarin hududlari Her hansi bir bazarda telebin elastikliyi bu bazarin hududlarini nece mueyyen etmeyimizden asilidir Dar hududlarda mueyyen olunmus bazarlarda teleb daha elastik olur Cunki bu bazarlardaki emteeler ucun evezedici emteeler tapmaq daha asandir Meselen yaxin evezedicileri olmadigindan cox genis kateqoriya olan qida mehsullari kifayet qeder qeyri elastik telebe malikdir Daha mehdud kateqoriya olan dondurma ise diger desert novu ile evez edile bildiyinden daha elastik telebe malikdir Diger nov dondurmalarla asanliqla evez edile bildiyinden cox mehdud kateqoriya olan vanilli dondurma ise cox elastik telebe malikdir Zaman muddeti Daha uzun zaman muddetleri erzinde emteeler daha elastik telebe malik olur Benzinin qiymeti atdiqda ilk aylarda telebin hecmi cox az azalir Vaxt kecdikce ise insanlar daha az benzin istifade eden masinlar alir ictimai neqliyyatdan istifade etmeye baslayir ve ya is yerlerinin yaxinligina kocurler Bir nece il erzinde benzine olan telebin hecmi ehemiyyetli derecede azalir Telebin qiymet elastikliyinin hesablanmasiIqtisadcilar telebin qimet elastikliyini telebin hecmindeki faiz deyisikliyinin qiymetdeki faiz deyisikliyine olan nisbeti kimi hesablayirlar Yeni EPD DQ QDP P displaystyle E P D frac Delta Q Q Delta P P Gelire gore elastik telebEID DQ QDI I displaystyle E I D frac Delta Q Q Delta I I zHemcinin baxTeleb Teleb ve teklif Elastiklik iqtisadiyyat Gelir Gelir vergisiXarici kecidlerN QREQORI MENKYU EKONOMIKSIN PRINSIPLERI Iqtisadiyyatin esaslari 2017 06 18 at the Wayback MachineIstinadlarN QREQORI MENKYU EKONOMIKSIN PRINSIPLERI Iqtisad Universiteti Nesriyyati 2009 697 seh