Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Səmiz Əhməd Paşa (osm. سيمز أحمد پاشا — Semiz Ahmed Paşa; v. 27 aprel 1580, İstanbul, Osmanlı imperiyası) — Qanuni Sultan Süleyman səltənətində 3 il 7 ay 22 gün sədrəzəm olmuş Osmanlıdövlət xadimi.
| Səmiz Əhməd Paşa | |
|---|---|
| 13 oktyabr 1579 – 27 aprel 1580 | |
| Əvvəlki | Sokullu Mehmed Paşa |
| Sonrakı | Lələ Qara Mustafa Paşa |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | 27 aprel 1580 |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, dövlət rəsmisi |
| Həyat yoldaşı | |
| Hərbi xidmət | |
| Mənsubiyyəti | Osmanlı imperiyası |
| Qoşun növü | quru qoşunları |
| Döyüşlər | |
Həyatı
Həyatının ilk illəri barədə yetərli məlumat olmasa da, əslən alban olub Qanuni Sultan Süleyman dövründə saraydan təyinatla ayrıldığı bilinir. 1534 tarixli Bağdad səfəri əsnasında edam edilən dəftərdar İsgəndər Çələbinin kölələrindən biri idi və bu hadisənin ardından Əndəruna alınaraq burada təlim-tərbiyə edilməyə başlandı. Əndərundakı təhsilini tamamladıqdan sonra saray daxilində bir neçə vəzifədə xidmət etdi və nəahayət qapıçıbaşılığa yüksəldi. 1553 tarixli Naxçıvan səfərinə məhz bu vəzifəylə qatıldığı güman edilir. Bu səfər əsnasında dövrün güclü siması Rüstəm Paşanın rəğbətini qazandı və onun ikinci sədarəti dövründə 10 yanvar 1558-ci ildə yeniçəri ağası təyin edildi. 4 oktyabr 1561-ci ildə Rumeli bəylərbəyi təyin edildi və həmin il 27 noyabrda sədrəzəm Rüstəm Paşanın Mihrimah Sultandan doğulan qızı Ayşə Hümaşah xanım Sultanla evləndirildi. Beləcə, nüfuzunu daha da artıran Əhməd Paşa 4 iyul 1563-cü ildə altıncı vəzir olaraq divana daxil oldu. Bu vəzifədə ikən qatıldığı Sigetvar səfəri boyunca Sultan Süleymanın yaxın xidmətində oldu və səfər əsnasında dördüncü vəzirliyə yüksəldi. Səfər davam edərkən Sultan Süleymanın gözlənilən vəfatının ardından hadisəni ört-bas edən şəxslərdən biri oldu. Üstəlik, mərhum padşahın cənazəsinin Belqraddan İstanbula gətirilməsiylə vəzifələndirildi. Yeni padşah Sultan Səlimin İstanbula girişi əsnasında əsgərlərin cülus bəxşişi üçün çıxardığı iğtişaşların yatırılmasında da rol oynadı. Kiprin fəthi əsnasında donanma yola çıxmazdan öncə 29 aprel 1571-ci ildə Dalmatsiya sahillərinə doğru göndərilən ordulara rəhbərlik etdi. 1500 yeniçəri və 600 silahdarla birlikdə yola çıxaraq Rumeli bəylərbəyi Hüseyn Paşayla görüşdü və Venesiya sahillərində üsyankar albanlara qarşı mübarizə apardı. Ardından Venesiya idarəsindəki bəzi qalaların fəthində iştirak etdi. Fəth xəbərini alan və o əsnada Ədirnədə olan Sultan Səlimdən göndərilən əmrlə qışı Salonikidə keçirdi və bu müddət ərzində qalanın təmiriylə məşğul oldu. Ancaq səfərin ardından İstanbula qayıdan Əhməd Paşa Piyalə Paşanın ikinci vəzirliyə yüksəlməsi səbəbilə sədrəzəm Sokollu Mehmed Paşayla anlaşmazlıq yaşadı. Özündən nüfuzca aşağı gördüyü Piyalə Paşanın ikinci vəzirliyə yüksəlməsinə etriaz edən Əhməd Paşa, ehtimal ki, bu səbəblə vəzir Hüseyn Paşayla birlikdə vəzifədən alındı (mart 1573). Ancaq qaynanası olan Mihrimah Sultanın məsələyə müdaxiləsiylə yalnız 25 gün sonra Əhməd Paşa yenidən vəzirliyə təyin olundu. Ancaq Piyalə Paşanın özündən daha yüksək dərəcədə olmasına göz yummalı oldu. Məhz bu səbəblə, Sokollu Mehmed Paşa əleyhdarlarını gizli-gizli dəstəkləməyə başladı. 23 avqust 1575-ci ildə sarayında baş tutan yanğınla saray yararsız hala düşdü və Sultan Murad tərəfindən ödənilən məbləğlə saray qısa zamanda təmir edildi. Piyalə Paşanın vəfatının ardından 21 yanvar 1578-ci ildə ikinci vəzirliyə yüksəldi.
Sultan Səlimin vəfatı və Sultan Muradın cülusundan sonra Sokollu Mehmed Paşaya qarşı cəbhə alan qruplaşmanın içində ön plana çıxan Əhməd Paşa sədrəzəmin sui-qəsd nəticəsində öldürülməsinin ertəsi günü sədarətə yüksəldi (13 oktyabr 1579). Ancaq sədarəti çox çəkmədi və ölümünə qədərki 6 ay boyunca vəzifədə qala bildi. Sədarəti dövründə Lələ Mustafa Paşaya qarşı Sənan Paşanı dəstəklədi. Kanijalı Siyavuş Paşa onun dəstəyilə vəzirliyə yüksəldi. Ancaq sədarətə yüksəldikdən sonra səhhəti pisləşdi. Xüsusilə də, yaxın adamlarından timar dəftərdarı Xəyalibəyzadə Ömər Əfəndinin həbs edilərək Yeddiqüllə zindanlarına həbs edilməsi xəbəri onu daha da sarsıtdı. Son divan məclisinə qatıla bilmədi və 4 gün sonra - 27 aprel 1580-ci ildə gecə saatlarında vəfat etdi. Cənazəsi qaynanası tərəfindən inşa etdirilən Ədirnəqapı Mihrimah Sultan məscidinin həyətindəki türbəsinə dəfn edildi.
Mənbə
- S. Gerlach, Türkiye Günlüğü 1573-1576 (ed. Kemal Beydilli, trc. T. Noyan), İstanbul 2007, I, 106, 108, 273, 330, 456-457, 464, 486; II, 524-525.
- Feridun Bey, Nüzhetü’l-esrâr, TSMK, Hazine, nr. 1339, vr. 204a.
- Gelibolulu Mustafa Âlî ve Künhü’l-Ahbâr’ında II. Selim, III. Murat ve III. Mehmet Devirleri (haz. Faris Çerçi), Kayseri 2000, II, 91-92.
- Târîh-i Peçevî, I-II, İstanbul 1281-83 → İstanbul 1980, I, 440-441; II, 15-16.
- Lokmân b. Hüseyin, Zübdetü’t-tevârîh, TİEM Ktp., nr. 1973, vr. 73a, 76a-b, 77a, 78b, 81b, 82a, 84b, 90a, 95a-b.
- C. Garzoni, “Relazione dell’Impero ottomano del senatore Costantino Garzoni” (E. Albèri, Relazioni degli ambasciatori veneti al Senato içinde), Firenze 1840, I, 403-404, 444.
- J. von Hammer, Devlet-i Osmâniyye Târihi (trc. Mehmed Atâ), I-X, İstanbul 1329-37; XI, İstanbul 1947, VII, 30.
- İsmail Hami Danişmend, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, I-IV, İstanbul 1947-55, III, 49, 53.
- M. Kemal Özergin, Sultan Kanunî Süleyman Han Çağına Âit Tarih Kayıtları, Erzurum 1971, s. 20, 23, 24, 26, 29, 34.
- R. Samarćić, Dünyayı Avuçlarında Tutan Adam: Sokollu Mehmed Paşa (trc. Meral Gaspıralı), İstanbul 1996, s. 299-300.
İstinadlar
- Selânikî Mustafa Efendi, Târih (nşr. Mehmet İpşirli), I-II, İstanbul 1989, I, 15, 37, 51, 55, 79, 84, 113, 125-128, 186.
- İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, I-IV, Ankara 1947-59, III/2, s. 339-340.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Semiz Ehmed Pasa osm سيمز أحمد پاشا Semiz Ahmed Pasa v 27 aprel 1580 Istanbul Osmanli imperiyasi Qanuni Sultan Suleyman seltenetinde 3 il 7 ay 22 gun sedrezem olmus Osmanlidovlet xadimi Semiz Ehmed Pasasedrezem13 oktyabr 1579 27 aprel 1580EvvelkiSokullu Mehmed PasaSonrakiLele Qara Mustafa PasaSexsi melumatlarVefat tarixi 27 aprel 1580 1580 04 27 Vefat yeri Istanbul Osmanli imperiyasiTehsili EnderunFealiyyeti siyasetci dovlet resmisiHeyat yoldasi Ayse Humasah SultanHerbi xidmetMensubiyyeti Osmanli imperiyasiQosun novu quru qosunlariDoyusler Rusiya Krim muharibeleri Sefevi Osmanli muharibesi Sefevi Osmanli muharibesi 1570 1573 cu iller Osmanli Venesiya muharibesiHeyatiHeyatinin ilk illeri barede yeterli melumat olmasa da eslen alban olub Qanuni Sultan Suleyman dovrunde saraydan teyinatla ayrildigi bilinir 1534 tarixli Bagdad seferi esnasinda edam edilen defterdar Isgender Celebinin kolelerinden biri idi ve bu hadisenin ardindan Enderuna alinaraq burada telim terbiye edilmeye baslandi Enderundaki tehsilini tamamladiqdan sonra saray daxilinde bir nece vezifede xidmet etdi ve neahayet qapicibasiliga yukseldi 1553 tarixli Naxcivan seferine mehz bu vezifeyle qatildigi guman edilir Bu sefer esnasinda dovrun guclu simasi Rustem Pasanin regbetini qazandi ve onun ikinci sedareti dovrunde 10 yanvar 1558 ci ilde yeniceri agasi teyin edildi 4 oktyabr 1561 ci ilde Rumeli beylerbeyi teyin edildi ve hemin il 27 noyabrda sedrezem Rustem Pasanin Mihrimah Sultandan dogulan qizi Ayse Humasah xanim Sultanla evlendirildi Belece nufuzunu daha da artiran Ehmed Pasa 4 iyul 1563 cu ilde altinci vezir olaraq divana daxil oldu Bu vezifede iken qatildigi Sigetvar seferi boyunca Sultan Suleymanin yaxin xidmetinde oldu ve sefer esnasinda dorduncu vezirliye yukseldi Sefer davam ederken Sultan Suleymanin gozlenilen vefatinin ardindan hadiseni ort bas eden sexslerden biri oldu Ustelik merhum padsahin cenazesinin Belqraddan Istanbula getirilmesiyle vezifelendirildi Yeni padsah Sultan Selimin Istanbula girisi esnasinda esgerlerin culus bexsisi ucun cixardigi igtisaslarin yatirilmasinda da rol oynadi Kiprin fethi esnasinda donanma yola cixmazdan once 29 aprel 1571 ci ilde Dalmatsiya sahillerine dogru gonderilen ordulara rehberlik etdi 1500 yeniceri ve 600 silahdarla birlikde yola cixaraq Rumeli beylerbeyi Huseyn Pasayla gorusdu ve Venesiya sahillerinde usyankar albanlara qarsi mubarize apardi Ardindan Venesiya idaresindeki bezi qalalarin fethinde istirak etdi Feth xeberini alan ve o esnada Edirnede olan Sultan Selimden gonderilen emrle qisi Salonikide kecirdi ve bu muddet erzinde qalanin temiriyle mesgul oldu Ancaq seferin ardindan Istanbula qayidan Ehmed Pasa Piyale Pasanin ikinci vezirliye yukselmesi sebebile sedrezem Sokollu Mehmed Pasayla anlasmazliq yasadi Ozunden nufuzca asagi gorduyu Piyale Pasanin ikinci vezirliye yukselmesine etriaz eden Ehmed Pasa ehtimal ki bu sebeble vezir Huseyn Pasayla birlikde vezifeden alindi mart 1573 Ancaq qaynanasi olan Mihrimah Sultanin meseleye mudaxilesiyle yalniz 25 gun sonra Ehmed Pasa yeniden vezirliye teyin olundu Ancaq Piyale Pasanin ozunden daha yuksek derecede olmasina goz yummali oldu Mehz bu sebeble Sokollu Mehmed Pasa eleyhdarlarini gizli gizli desteklemeye basladi 23 avqust 1575 ci ilde sarayinda bas tutan yanginla saray yararsiz hala dusdu ve Sultan Murad terefinden odenilen meblegle saray qisa zamanda temir edildi Piyale Pasanin vefatinin ardindan 21 yanvar 1578 ci ilde ikinci vezirliye yukseldi Sultan Selimin vefati ve Sultan Muradin culusundan sonra Sokollu Mehmed Pasaya qarsi cebhe alan qruplasmanin icinde on plana cixan Ehmed Pasa sedrezemin sui qesd neticesinde oldurulmesinin ertesi gunu sedarete yukseldi 13 oktyabr 1579 Ancaq sedareti cox cekmedi ve olumune qederki 6 ay boyunca vezifede qala bildi Sedareti dovrunde Lele Mustafa Pasaya qarsi Senan Pasani destekledi Kanijali Siyavus Pasa onun desteyile vezirliye yukseldi Ancaq sedarete yukseldikden sonra sehheti pislesdi Xususile de yaxin adamlarindan timar defterdari Xeyalibeyzade Omer Efendinin hebs edilerek Yeddiqulle zindanlarina hebs edilmesi xeberi onu daha da sarsitdi Son divan meclisine qatila bilmedi ve 4 gun sonra 27 aprel 1580 ci ilde gece saatlarinda vefat etdi Cenazesi qaynanasi terefinden insa etdirilen Edirneqapi Mihrimah Sultan mescidinin heyetindeki turbesine defn edildi MenbeS Gerlach Turkiye Gunlugu 1573 1576 ed Kemal Beydilli trc T Noyan Istanbul 2007 I 106 108 273 330 456 457 464 486 II 524 525 Feridun Bey Nuzhetu l esrar TSMK Hazine nr 1339 vr 204a Gelibolulu Mustafa Ali ve Kunhu l Ahbar inda II Selim III Murat ve III Mehmet Devirleri haz Faris Cerci Kayseri 2000 II 91 92 Tarih i Pecevi I II Istanbul 1281 83 Istanbul 1980 I 440 441 II 15 16 Lokman b Huseyin Zubdetu t tevarih TIEM Ktp nr 1973 vr 73a 76a b 77a 78b 81b 82a 84b 90a 95a b C Garzoni Relazione dell Impero ottomano del senatore Costantino Garzoni E Alberi Relazioni degli ambasciatori veneti al Senato icinde Firenze 1840 I 403 404 444 J von Hammer Devlet i Osmaniyye Tarihi trc Mehmed Ata I X Istanbul 1329 37 XI Istanbul 1947 VII 30 Ismail Hami Danismend Izahli Osmanli Tarihi Kronolojisi I IV Istanbul 1947 55 III 49 53 M Kemal Ozergin Sultan Kanuni Suleyman Han Cagina Ait Tarih Kayitlari Erzurum 1971 s 20 23 24 26 29 34 R Samarcic Dunyayi Avuclarinda Tutan Adam Sokollu Mehmed Pasa trc Meral Gaspirali Istanbul 1996 s 299 300 IstinadlarSelaniki Mustafa Efendi Tarih nsr Mehmet Ipsirli I II Istanbul 1989 I 15 37 51 55 79 84 113 125 128 186 Ismail Hakki Uzuncarsili Osmanli Tarihi I IV Ankara 1947 59 III 2 s 339 340