Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sioni kafedralı (gürc. მეტეხის ღვთისმშობლის შობის ტაძარი) – Tbilisidə yerləşən Gürcü pravoslav kafedralıdır. Kilsələrin Müqəddəs torpaqlardakı yer adları ilə adlandırılması orta əsr gürcü ənənəsinə əsasən kilsə Yerusəlimdəki Sion dağının adı ilə adlandırılmışdır. Gürcüstan ərazisində yayılmış və Sioni adlı digər kilsələrlə qarışdırılmaması üçün Tbilisidəki kilsə bir çox mənbələrdə "Tbilisi Sioni" də adlandırılır.
| Sioni kafedralı | |
|---|---|
| gürc. მეტეხის ღვთისმშობლის შობის ტაძარი | |
 | |
 | |
| Ölkə |  Gürcüstan |
| Şəhər |  Tbilisi |
| Yerləşir | Tbilisi |
| Aidiyyatı |  Gürcü pravoslav kilsəsi |
| Əsas tarixlər | XIII əsr - yenidənqurma işləri XVII-XVIII əsrlər - yenidənqurma işləri 1812 - zəng qülləsi tikilib |
| Tikilmə tarixi | VI-VII əsrlər |
| Üslubu | Gürcüstan memarlığı |
| Günbəzləri | 1 |
| Material | Tuf |
| Vəziyyəti | fəaliyyət göstərir |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tbilisi Sioni kilsəsi şəhərin tarixi mərkəsində "Sionis Kuça" (Sioni küçəsi) adlı ərazsidə yerləşir və şərq fasadı Kür çayının sağ sahilinə baxır. Kilsə təxminən VI–VII əsrlərdə ina edilmişdir. O dövrdən etibarən kilsə dəfələrlə dağıntılara məruz qalmış və bərpa edilmişdir. Hazırkı kilsə binası XII əsrə aid olmaqla, özündə, XVII–XIX əsrdə edilmiş bəzi dəyişiklikləri də əks etdirir. 2004-cü ildə açılmasına kimi Sioni kafedralı əsas Gürcü pravoslav kilsəsi və iqamətgahı olmuşdur.
Tarixi
Müxtəlif gürcü xronikalarının məlumatlarına görə, hazırkı kafedralın yerində ilk kilsə binasının tikintisi V əsrdə çar Vaxtanq Qorqasalı tərəfindən sifariş edilmişdir. Yüz il sonra, təxminən 575-ci ildə İberiya knyazı I Quaram həmin kilsənin yerində yeni binanın inşasına başlamış, binanın tamamlanması isə hakimiyyəti dövrünə, təxminən 639-cu ilə təsadüf etmişdir. Əfsanəyə görə hər iki şahzadə kilsə ərazisində dəfn edilmişdir; lakin, onların məzarının burda olması ilə bağlı hansısa işarə tapılmamışdır. Bu erkən kilsə, Ərəblərin Gürcüstana yürüşü zamanı tamamilə dağıdılmış və onun yerində sonradan yeni kilsə binası inşa edilmişdir.
1112-ci ildə Qurucu Davidin göstərişi ilə qədim kilsənin xarabalıqları üstündə yeni kilsə binası inşa edilmişdir. Hazırkı kilsə binasının əsas memarlıq elementləri həmin dövrə aiddir. 1226-cı ildə Cəlaləddin Mənguberdinin Tbilisini ələ keçirməsi zamanı kilsənin günbəzi dağıdılmış və bina ciddi zədələnmişdir. Sonradan kilsə bərpa edilmiş, lakin, 1386-cı ildə Əmir Teymurun Tbilisini ələ keçirməsindən sonra yenidən dağıdılmışdır. Bundan sonra Sioni kilsəsi çar I Aleksandrın göstərişi ilə yenidən bərpa edilmişdir. XVII əsrdə şəhərin Səfəvilər tərəfindən ələ keçirilməsi zamanı kilsə yenidən dağıntılara məruz qalmışdır.
1657-ci ildə Tiflis yepiskopu Elise Saqinaşvili (1670-ci ildə vəfat edib) kilsənin günbəzini bərpa etdirmiş və onun strukturuna cənub kapellası əlavə olunmuşdur, lakin, qısa müddət sonra, 1668-ci ildə zəlzələ zamanı kilsə yenidən dağılmışdır. 1710-cu ildə Kartli regenti olan (şahzadə) Vaxtanqın göstərişi ilə kilsənin günbəzi və onu əhatə edən qala divarları bərpa edilmişdir. Lakin, 1795-ci ildə Ağa Məhəmməd şah Qacarın Tiflisi ələ keçirməsi zamanı kilsə yenidən dağıdılmışdır.
1850–1860-cı illərdə kafedralın interyerində ciddi dəyişikliklər edilmişdir. Belə ki, Rusiya rəssamı və general Qriqori Qaqarin (1810–1893) həmin dövrlərdə kilsənin divarlarında silsilə divar rəsmləri çəkmiş və bu zaman, kilsə divarlarını bəzəyən qədim freskolar itirilmişdir. Qərb divarını bəzəyən freskolar isə 1980-ci illərdə Gürcüstan rəssamı tərəfindən çəkilmişdir.
Kilsənin daş 1850-ci illərə aid edilir. O, 1795-ci ildə Ağa Məhəmməd şah Qacarın Tiflisi ələ keçirməsi zamanı yandırılmış qədim taxta ikonostasın yerinə hazırlanmışdır. Altarın sol tərəfində ucaldılmış IV əsrdə Qafqazda xristianlığı yaymış Kappadokiyalı xristian missioner Müqəddəs Ninoya aid olduğuna inanılır. Çar XIV əsrin əvvəllərində relikviyanı kilsəyə bağışlamışdır.
Gürcüstanın anneksiya edilməsi haqqında manifest Rusiya imperiyası tərəfindən Sioni kafedralında elan edilmişdir. 12 aprel 1802-ci ildə imperiyanın Gürcüstandakı baş komandanı gürcü zadəganlarını kilsəyə toplamış və qərarı elan edilmişdir Bundan sonra zadəganlar ordu tərəfindən mühasirəyə alınaraq imperatora sədaqət andı içməyə məcbur edilmişlər. Razılaşmayanlar isə əsir alınaraq öldürülmüşdür.
SSRİ hakimiyyəti dövründə Sioni kafedralı fəaliyyətini davam etdirmiş və 1980–1983-cü illərdə qismən yenidənqurma işləri aparılmışdır.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Xaçvari təməl planı və şərq fasadında yerləşən poliqonal apsidaları ilə Sioni kafedralı orta əsrlər Gürcüstan kilsə memarlığının ən yaxşı nümunələrindən biridir. Kilsənin inşası zamanı istifadə edilmiş sarı tuf daşı Tbilisidən cənub-qərbdə yerləşən Bolnisi şəhərindən gətirilmişdir. Sadə həll edilmiş fasadlar minimum dekor elementlərinə malikdir. Kilsənin qərb divarında mələk və müqəddəslərin əhatə etdiyi böyük xaç qabartması vardır. On altı pəncərənin hər biri gözəl daş oyma nümunələri ilə çərçivələnmişdir.
Kafedralın şimal tərəfində ki həyətdə ayrıca dayanan və I Aleksandrın sifarişi ilə-ci ildə inşa edilmiş üç mərtəbəli zəng qülləsi vardır. 1795-ci ildə ciddi dağıntılara məruz qalmış zəng qülləsi 1939-cu ildə bərpa edilmişdir. Küçə boyunca isə, Rusiya Neoklassika memarlığı üslubunda inşa edilmiş başqa bir kilsə binası yerləşir. 1812-ci ildə tamamlanmış həmin zəng qülləsi Gəncə xanlığının işğal edilməsi şərəfinə Pavel Sisianov tərəfindən sifariş etdirilmişdir.
Dəfnlər
Sioni kafedralında bir çox nüfuzlu şəxslər, o cümlədən XX əsrin nüfuzlu gürcü kilsə xadimləri, siyasi və iqtisadi xadim və başqaları dəfn edilmişlər:
İstinadlar
- Klaproth, J. (2005), Travels in the Caucasus and Georgia. Performed in the years 1807 and 1808, by command of the Russian government, Adamant Media Corporation, ISBN , p. 220 (Replica of 1814 edition by Henry Colburn, London)
- Villari, L. (1906), Fire and Sword in the Caucasus, T. F. Unwin, London, p. 32 (Online version [1] 2006-10-06 at the Wayback Machine)
- Lang, DM. (1957), The Last Years of the Georgian Monarchy: 1658–1832, New York City: Columbia University Press, p. 247
- Утверждение Русскаго владычество на кавказе, Время Кнорринга, Цицианова и Гудовича. 1801–1809 гг, A. I Liberman: 1901. Volume 1
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sioni kafedrali gurc მეტეხის ღვთისმშობლის შობის ტაძარი Tbiliside yerlesen Gurcu pravoslav kafedralidir Kilselerin Muqeddes torpaqlardaki yer adlari ile adlandirilmasi orta esr gurcu enenesine esasen kilse Yeruselimdeki Sion daginin adi ile adlandirilmisdir Gurcustan erazisinde yayilmis ve Sioni adli diger kilselerle qarisdirilmamasi ucun Tbilisideki kilse bir cox menbelerde Tbilisi Sioni de adlandirilir Sioni kafedraligurc მეტეხის ღვთისმშობლის შობის ტაძარი41 41 28 sm e 44 48 27 s u Olke GurcustanSeher TbilisiYerlesir TbilisiAidiyyati Gurcu pravoslav kilsesiEsas tarixler XIII esr yenidenqurma isleri XVII XVIII esrler yenidenqurma isleri 1812 zeng qullesi tikilibTikilme tarixi VI VII esrlerUslubu Gurcustan memarligiGunbezleri 1Material TufVeziyyeti fealiyyet gosterir Vikianbarda elaqeli mediafayllar Tbilisi Sioni kilsesi seherin tarixi merkesinde Sionis Kuca Sioni kucesi adli erazside yerlesir ve serq fasadi Kur cayinin sag sahiline baxir Kilse texminen VI VII esrlerde ina edilmisdir O dovrden etibaren kilse defelerle dagintilara meruz qalmis ve berpa edilmisdir Hazirki kilse binasi XII esre aid olmaqla ozunde XVII XIX esrde edilmis bezi deyisiklikleri de eks etdirir 2004 cu ilde acilmasina kimi Sioni kafedrali esas Gurcu pravoslav kilsesi ve iqametgahi olmusdur TarixiKafedralda saxlanilan Muqeddes Ninonun Gurcu pravoslav kilsesinin simvoludur Muxtelif gurcu xronikalarinin melumatlarina gore hazirki kafedralin yerinde ilk kilse binasinin tikintisi V esrde car Vaxtanq Qorqasali terefinden sifaris edilmisdir Yuz il sonra texminen 575 ci ilde Iberiya knyazi I Quaram hemin kilsenin yerinde yeni binanin insasina baslamis binanin tamamlanmasi ise hakimiyyeti dovrune texminen 639 cu ile tesaduf etmisdir Efsaneye gore her iki sahzade kilse erazisinde defn edilmisdir lakin onlarin mezarinin burda olmasi ile bagli hansisa isare tapilmamisdir Bu erken kilse Ereblerin Gurcustana yurusu zamani tamamile dagidilmis ve onun yerinde sonradan yeni kilse binasi insa edilmisdir 1112 ci ilde Qurucu Davidin gosterisi ile qedim kilsenin xarabaliqlari ustunde yeni kilse binasi insa edilmisdir Hazirki kilse binasinin esas memarliq elementleri hemin dovre aiddir 1226 ci ilde Celaleddin Menguberdinin Tbilisini ele kecirmesi zamani kilsenin gunbezi dagidilmis ve bina ciddi zedelenmisdir Sonradan kilse berpa edilmis lakin 1386 ci ilde Emir Teymurun Tbilisini ele kecirmesinden sonra yeniden dagidilmisdir Bundan sonra Sioni kilsesi car I Aleksandrin gosterisi ile yeniden berpa edilmisdir XVII esrde seherin Sefeviler terefinden ele kecirilmesi zamani kilse yeniden dagintilara meruz qalmisdir 1657 ci ilde Tiflis yepiskopu Elise Saqinasvili 1670 ci ilde vefat edib kilsenin gunbezini berpa etdirmis ve onun strukturuna cenub kapellasi elave olunmusdur lakin qisa muddet sonra 1668 ci ilde zelzele zamani kilse yeniden dagilmisdir 1710 cu ilde Kartli regenti olan sahzade Vaxtanqin gosterisi ile kilsenin gunbezi ve onu ehate eden qala divarlari berpa edilmisdir Lakin 1795 ci ilde Aga Mehemmed sah Qacarin Tiflisi ele kecirmesi zamani kilse yeniden dagidilmisdir 1850 1860 ci illerde kafedralin interyerinde ciddi deyisiklikler edilmisdir Bele ki Rusiya ressami ve general Qriqori Qaqarin 1810 1893 hemin dovrlerde kilsenin divarlarinda silsile divar resmleri cekmis ve bu zaman kilse divarlarini bezeyen qedim freskolar itirilmisdir Qerb divarini bezeyen freskolar ise 1980 ci illerde Gurcustan ressami terefinden cekilmisdir Kilsenin das 1850 ci illere aid edilir O 1795 ci ilde Aga Mehemmed sah Qacarin Tiflisi ele kecirmesi zamani yandirilmis qedim taxta ikonostasin yerine hazirlanmisdir Altarin sol terefinde ucaldilmis IV esrde Qafqazda xristianligi yaymis Kappadokiyali xristian missioner Muqeddes Ninoya aid olduguna inanilir Car XIV esrin evvellerinde relikviyani kilseye bagislamisdir Gurcustanin anneksiya edilmesi haqqinda manifest Rusiya imperiyasi terefinden Sioni kafedralinda elan edilmisdir 12 aprel 1802 ci ilde imperiyanin Gurcustandaki bas komandani gurcu zadeganlarini kilseye toplamis ve qerari elan edilmisdir Bundan sonra zadeganlar ordu terefinden muhasireye alinaraq imperatora sedaqet andi icmeye mecbur edilmisler Razilasmayanlar ise esir alinaraq oldurulmusdur SSRI hakimiyyeti dovrunde Sioni kafedrali fealiyyetini davam etdirmis ve 1980 1983 cu illerde qismen yenidenqurma isleri aparilmisdir Memarliq xususiyyetleriXacvari temel plani ve serq fasadinda yerlesen poliqonal apsidalari ile Sioni kafedrali orta esrler Gurcustan kilse memarliginin en yaxsi numunelerinden biridir Kilsenin insasi zamani istifade edilmis sari tuf dasi Tbilisiden cenub qerbde yerlesen Bolnisi seherinden getirilmisdir Sade hell edilmis fasadlar minimum dekor elementlerine malikdir Kilsenin qerb divarinda melek ve muqeddeslerin ehate etdiyi boyuk xac qabartmasi vardir On alti pencerenin her biri gozel das oyma numuneleri ile cercivelenmisdir Kafedralin simal terefinde ki heyetde ayrica dayanan ve I Aleksandrin sifarisi ile ci ilde insa edilmis uc mertebeli zeng qullesi vardir 1795 ci ilde ciddi dagintilara meruz qalmis zeng qullesi 1939 cu ilde berpa edilmisdir Kuce boyunca ise Rusiya Neoklassika memarligi uslubunda insa edilmis basqa bir kilse binasi yerlesir 1812 ci ilde tamamlanmis hemin zeng qullesi Gence xanliginin isgal edilmesi serefine Pavel Sisianov terefinden sifaris etdirilmisdir DefnlerSioni kafedralinda bir cox nufuzlu sexsler o cumleden XX esrin nufuzlu gurcu kilse xadimleri siyasi ve iqtisadi xadim ve basqalari defn edilmisler V DavidIstinadlarKlaproth J 2005 Travels in the Caucasus and Georgia Performed in the years 1807 and 1808 by command of the Russian government Adamant Media Corporation ISBN 1 4021 8908 7 p 220 Replica of 1814 edition by Henry Colburn London Villari L 1906 Fire and Sword in the Caucasus T F Unwin London p 32 Online version 1 2006 10 06 at the Wayback Machine Lang DM 1957 The Last Years of the Georgian Monarchy 1658 1832 New York City Columbia University Press p 247 Utverzhdenie Russkago vladychestvo na kavkaze Vremya Knorringa Cicianova i Gudovicha 1801 1809 gg A I Liberman 1901 Volume 1