Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sintaşta mədəniyyəti (İngilis dilində: Sintashta culture), Sintasta-Petrovka mədəniyyəti və ya Sintashta-Arkaim mədəniyyəti, Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiyada eramızdan əvvəl 2100-1800-cü illər arasında mövcud olan Tunc dövrünün arxeoloji mədəniyyətidir. Mədəniyyətin adı Rusiyanın Çelyabinsk vilayətindəki Sintaşta arxeoloji sahəsindən gəlir.
Sintaşta mədəniyyəti Hind-İran dillərinin mənşəyi hesab olunur. Bilinən ən qədim döyüş arabaları Sintaşta məzarlarında tapılıb və Köhnə dünyadan dünyaya yayılan və müharibələrdə mühüm rol oynayan bu texnologiyanın yaranması üçün Sintaşta mədəniyyəti güclü namizəd hesab olunur. Sintaşta yaşayış məskənləri həm də çöl mədəniyyəti üçün qeyri-adi olan mis mədənçıxarmaçılığı| və tunc metallurgiyasının cəmləşməsi ilə də diqqət çəkir.
Mənşəyi və yayılması
Sələfləri: Poltavka mədəniyyəti, Abaşevo mədəniyyəti, Corded Ware mədəniyyəti
Sintaşta mədəniyyəti sələfi olan Poltavka mədəniyyəti ilə Abaşevo mədəniyyətinin qarşılıqlı təsiri nəticəsində yaranmışdır. Sintaşta məhəllələrinin qalıqlarının sonrakı yaşayış məskənlərinin qalıqlarının altından aşkar etməyin çətinliklərinə görə, mədəniyyət yalnız bu yaxınlarda Andronovo mədəniyyətindən fərqli mədəniyyət kimi qəbul edilmişdir.
Ural-Tobol çöllərində mövcud olmuş bu mədəniyyətin sələfi hesab edilən mədəniyyət Yamnaya mədəniyyətinin bir hissəsi sayılan Poltavka mədəniyyətidir. Sintavka kəndləri köhnə Poltavka yaşayış məskənlərinin üstündə və ya Poltavka qəbiristanlıqlarının yaxınlığında salınmışdır və Poltavka motivlərinə Sintaşta saxsı qablarında çox rast gəlinir.
Sintaşta maddi mədəniyyəti Sintaşta regionunun şimalında meşə-çöl zonasında mövcud olmuş Corded Ware mədəniyyəti mənşəli ilkin Abaşevo mədəniyyətinin də təsiri altındadır. Bu mədəniyyətə mənsub şəxslər daha çox köçəri və yaxud da pastoralist həyatı yaşamışdırlar.
Proto-Hind-İran etnik və dil identikliyi
Sintaşta mədəniyyətinin insanlarının Hind-İran dil ailəsinin əcdadı olan proto-hind-iran dilində danışdıqları düşünülür. Bu tərif əsasən Vedik Sanskrit dilində qeydə alınmış qədim Hind-İran ilahilərinin yer aldığı Hindistan dini mətni olan Riqvedanın hissələri ilə arxeologiyanın aşkar etdiyi Sintaşta mədəniyyətinin dəfn mərasimləri arasındakı oxşarlıqlara əsaslanır.
Sintaşta mədəniyyəti sayəsində Hind-İran dilləri Hind-İranlılarla birlikdə Anadolu, Hindistan və İrana yayılmışdır. Eramızdan əvvəl IX əsrdən başlayaraq İran dilləri skiflərlə birlikdə qərbə, proto-hind-avropalıların gəldiyi Pont çöllərinə qədər yayılmışdır.
Metal istehsalı
Sintaştanın iqtisadiyyatı mis metallurgiyasına əsaslanırdı. Yaxınlıqdakı mədənlərdən mis filizləri (məsələn, Vorovskaya Yama) mis və arsen bürüncünün emalı üçün Sintaşta yaşayış məntəqələrinə aparılırdı. Bu, sənaye miqyasında baş vermişdir: mədəniyyət zonalarında aparılan qazıntılar zamanı bütün binalarda əritmə sobaları və şlak qalıqları aşkar edilmişdir.
Bu metalın böyük hissəsi Mərkəzi Asiyanın Baktria-Margiyana Arxeoloji Kompleksinin (BMAC) şəhərlərinə ixrac üçün istehsal olunurdu. Sintaşta və BMAC arasındakı bu ticarət çöl zonasını Yaxın Şərqin qədim şəhər sivilizasiyaları ilə birləşdirirdi. İran və Mesopotamiya imperiyaları və şəhər dövlətləri bu metallar üçün demək olar ki, qeyri-məhdud bazar təmin edirdi.
Bu ticarət yolları daha sonra atların, arabaların və nəhayət hind-irandilli xalqların çöl zonasından Yaxın Şərqə daxil olduğu nəqliyyat vasitəsinə çevrilmişdir.
Qalereya
-
![image]()
Arkaim qazıntı sahəsinin havadan görünüşü -
![image]()
Arkaimin havadan görünüşü -
![image]()
Qazıntılar zamanı əldə edilən bina özülləri -
![image]()
At arabası modeli, Arkaim Muzeyi
İstinadlar
- Koryakova, 1998b.
- Koryakova, 1998a.
- Anthony, 2009.
- Kuznetsov, 2006.
- Hanks, Linduff, 2009.
- Anthony, 2007. səh. 386–388.
- Anthony, 2007.
- Anthony, 2007. səh. 390–391
- Anthony, 2007. səh. 435–418.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sintasta medeniyyeti Ingilis dilinde Sintashta culture Sintasta Petrovka medeniyyeti ve ya Sintashta Arkaim medeniyyeti Serqi Avropa ve Merkezi Asiyada eramizdan evvel 2100 1800 cu iller arasinda movcud olan Tunc dovrunun arxeoloji medeniyyetidir Medeniyyetin adi Rusiyanin Celyabinsk vilayetindeki Sintasta arxeoloji sahesinden gelir Sintashta Petrovka medeniyyeti qirmiziyla gosterilmisdir Andronovo medeniyyeti narinci rengdedir En birinci tekerli ceng arabalarinin tapildigi zona Magenta olaraq gosterilib Bitisik ve bir birini tamamlayan medeniyyetler Afanasevo medeniyyeti Srubna medeniyyeti Baktria Margiyana Arxeoloji Kompleksi BMAC zeytun yasili rengdedir Allentofta 2015 gore Sintashta medeniyyeti boyuk ehtimalla Corded Ware medeniyyetinden yaranmisdir Sintasta medeniyyeti Hind Iran dillerinin menseyi hesab olunur Bilinen en qedim doyus arabalari Sintasta mezarlarinda tapilib ve Kohne dunyadan dunyaya yayilan ve muharibelerde muhum rol oynayan bu texnologiyanin yaranmasi ucun Sintasta medeniyyeti guclu namized hesab olunur Sintasta yasayis meskenleri hem de col medeniyyeti ucun qeyri adi olan mis medencixarmaciligi ve tunc metallurgiyasinin cemlesmesi ile de diqqet cekir Menseyi ve yayilmasiSelefleri Poltavka medeniyyeti Abasevo medeniyyeti Corded Ware medeniyyeti Sintasta medeniyyeti selefi olan Poltavka medeniyyeti ile Abasevo medeniyyetinin qarsiliqli tesiri neticesinde yaranmisdir Sintasta mehellelerinin qaliqlarinin sonraki yasayis meskenlerinin qaliqlarinin altindan askar etmeyin cetinliklerine gore medeniyyet yalniz bu yaxinlarda Andronovo medeniyyetinden ferqli medeniyyet kimi qebul edilmisdir Ural Tobol collerinde movcud olmus bu medeniyyetin selefi hesab edilen medeniyyet Yamnaya medeniyyetinin bir hissesi sayilan Poltavka medeniyyetidir Sintavka kendleri kohne Poltavka yasayis meskenlerinin ustunde ve ya Poltavka qebiristanliqlarinin yaxinliginda salinmisdir ve Poltavka motivlerine Sintasta saxsi qablarinda cox rast gelinir Sintasta maddi medeniyyeti Sintasta regionunun simalinda mese col zonasinda movcud olmus Corded Ware medeniyyeti menseli ilkin Abasevo medeniyyetinin de tesiri altindadir Bu medeniyyete mensub sexsler daha cox koceri ve yaxud da pastoralist heyati yasamisdirlar Proto Hind Iran etnik ve dil identikliyi Sintasta medeniyyetinin insanlarinin Hind Iran dil ailesinin ecdadi olan proto hind iran dilinde danisdiqlari dusunulur Bu terif esasen Vedik Sanskrit dilinde qeyde alinmis qedim Hind Iran ilahilerinin yer aldigi Hindistan dini metni olan Riqvedanin hisseleri ile arxeologiyanin askar etdiyi Sintasta medeniyyetinin defn merasimleri arasindaki oxsarliqlara esaslanir Sintasta medeniyyeti sayesinde Hind Iran dilleri Hind Iranlilarla birlikde Anadolu Hindistan ve Irana yayilmisdir Eramizdan evvel IX esrden baslayaraq Iran dilleri skiflerle birlikde qerbe proto hind avropalilarin geldiyi Pont collerine qeder yayilmisdir Metal istehsaliAvrasyadaki Hind Avropa dillerinin muasir yayilmasi Hind Iran Sintastanin iqtisadiyyati mis metallurgiyasina esaslanirdi Yaxinliqdaki medenlerden mis filizleri meselen Vorovskaya Yama mis ve arsen buruncunun emali ucun Sintasta yasayis menteqelerine aparilirdi Bu senaye miqyasinda bas vermisdir medeniyyet zonalarinda aparilan qazintilar zamani butun binalarda eritme sobalari ve slak qaliqlari askar edilmisdir Bu metalin boyuk hissesi Merkezi Asiyanin Baktria Margiyana Arxeoloji Kompleksinin BMAC seherlerine ixrac ucun istehsal olunurdu Sintasta ve BMAC arasindaki bu ticaret col zonasini Yaxin Serqin qedim seher sivilizasiyalari ile birlesdirirdi Iran ve Mesopotamiya imperiyalari ve seher dovletleri bu metallar ucun demek olar ki qeyri mehdud bazar temin edirdi Bu ticaret yollari daha sonra atlarin arabalarin ve nehayet hind irandilli xalqlarin col zonasindan Yaxin Serqe daxil oldugu neqliyyat vasitesine cevrilmisdir QalereyaArkaim qazinti sahesinin havadan gorunusu Arkaimin havadan gorunusu Qazintilar zamani elde edilen bina ozulleri At arabasi modeli Arkaim MuzeyiIstinadlarKoryakova 1998b Koryakova 1998a Anthony 2009 Kuznetsov 2006 Hanks Linduff 2009 Anthony 2007 seh 386 388 Anthony 2007 Anthony 2007 seh 390 391 Anthony 2007 seh 435 418