Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sağsağan və ya adi sağsağan (lat. Pica pica) — qarğalar ailəsinin fəsiləsindən olan quş növü.
| Sağsağan | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Sağsağan | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Həyat tərzi
Ümumi sağsağanlar oturaq quşlardır. Kiçik meşələrdə, parklarda, bağlarda, tez-tez insan məskənlərinə yaxın yerlərdə məskunlaşırlar. Sıx meşələrdən adətən çəkinirlər. Sağsağan əkiz quşdur. Bir ortaq həyatın ilk ilində seçilir, ilk cütləşmə həyatın ikinci ilində baş verir və növbəti yazda cütlük yuva qurmağa başlayır və övlad sahibi olmağa çalışır. Tez-tez yüksək səslə ağacdan ağaca uçan quş sürülərində görülür. Balalarına sahib olan yetkin bir cütdür. Cütlük cəsarətlə ərazisini digər vəhşi quşlardan müdafiə edir.
Ovçu meşəsində tapılan bir qaragözün narahat fəryadı yalnız digər quşlar tərəfindən deyil, qurd, ayı və digər heyvanlar tərəfindən də qəbul ediləcəkdir.
Qidalanma
Sağsağanlar quşdur. Həm heyvan, həm də bitki yemi ilə qidalanır. Digər sərçəkimilər kimi, sağsağanların pəhrizində bitkilər, toxumlar, kiçik məməlilər, həm də böcəklər yer alır. Bununla yanaşı, sağsağanlar tez-tez yumurta və balalarını daşımaqla quş yuvalarını məhv edirlər. Bir insanın yanında yaşayan bu quşlar ondan hər hansı bir yeməyi oğurlamaqdan çəkinmirlər.
Yaz aylarında, sağsağanlar, yumurtaları və cücələrinin ən çox sevdikləri yemək olan digər quşların yuvalarını axtaran kolları, otluqları araşdırırlar. Kiçik gəmiriciləri də rədd etmirlər. Güclü dimdiyinin köməyilə, sağsağanlar böcək sürfələrini yerdən qazır və quş yumurtalarının qabığını qırırlar.
Folklor
- İsveçdə quşun cadu ilə əlaqələndiriləcəyi qəbul edilir.
- İngilis adalarında, sağsağanlar pis şans ilə əlaqələndirilir.
- Şotlandiyada bir sağsağan evin pəncərəsində dayanıbsa, bu ölümü bildirir.
- Alman folklorunda sağsağanlar həmçinin oğru olaraq da görülür.
- Çin mədəniyyətində isə bu quşlar yaxşı bəxtin və şansın göstəricisidir.
Yayılması
açıq-yaşıl — Pica p. pica, tünd-yaşıl — P. p. fennorum, tünd-boz — P. p. asirensis, sarı — P. p. bactriana, çəhrayı — P. p. bottanensis, göy — P. p. kamtschatica, bənövşəyi — P. p. leucoptera, narıncı — P. p. mauritanica, mavi — P. p. melanotos, tünd-qırmızı — P. p. serica.
Sağsağanlar Skandinaviyanın Nordkap burnundan tutmuş İspaniya və Yunanıstanın cənub ucuna qədər bütün Avropa ərazisində yayılmışlar. Onlar yalnız Aralıq dənizinin bir sıra adalarında yoxdur. Həmçinin Afrikanın şimalında Mərakeş, Əlcəzair, Tunis ərazilərində də məskunlaşmışdırlar.
Onların arealı Avropanın şərqindən, təxminən 65 km şimal uzaqlığına qədər uzanan Orta Şərqdən İrana və Fars körfəzinin sahillərinə qədər uzanır. Uzaq şərqdə şimal sərhədləri cənubdan təxminən 50° şimal enliyinə qədər Yaponiyanın dənizinə qədər uzanır. Asiyada sağsağanların yayılma arealı Şimali Vyetnam, həmçinin şimal-qərbli Monqolustan çöllərini əhatə edir. Təcrid olunmuş Kamçatka yarımadasında yerləşir. Bundan əlavə kiçik məskunlaşma Kyuşunun şimal-qərbində təbiət abidəsi kimi qorunur. Şimali Amerikada sağsağanlar qitənin qərb yarımkürəsində Alyaskadan Aşağı Kaliforniyaya qədər məskunlaşmışlar.
Şeirlər
Böyük Britaniya və İrlandiyada məşhurlaşmış ənənəvi poeziya sənədləri, sağsağanların gələcəyini proqnozlaşdırdığı miflərə (ciddi şəkildə aydın deyildi) bənzəyir. Şeir mövzusunda bir çox bölgə dəyişikliyi var. Və bu deməkdir ki, dəqiq və aydın bir dəyişmə proqnoz olunmur.
Karpe Cuqulum və Terri Pretçetin dediyinə görə, sağsağanlar haqqında bir çox şeir var. Ancaq bunların heç biri çox etibarlı deyil. Çünki onlar sağsağan haqqında elə də bilikli olmayan cəmiyyət tərəfindən yazılmışdır.
Xüsusiyyətləri
Onun quyruğu uzun və əyri, tükləri qara-ağdır. Başı, onun arxa və gövdəsi qara, çiyinlər və alt tərəfi ağ rəngdədir. Qanadları parlaq mavi olur, ancaq, qanadlarını açanda olduqca ağ görünür. Qanadları ilə güclü, sürətli və düzgün uçuş həyata keçirir. Onun səsi güclüdür və "ağır" çıxır. Ömrü 30 ildən 38 ilədəkdir. Sağsağanlar ağıllı quşlardan biri hesab edilir.
Xarici keçidlər
- Ageing and sexing (PDF; 2.9 MB) by Javier Blasco-Zumeta & Gerd-Michael Heinze 2017-07-10 at the Wayback Machine
- Feathers of Eurasian magpie 2018-03-04 at the Wayback Machine
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
- BirdLife International. . IUCN Red List of Threatened Species. International Union for Conservation of Nature. 2017. 15 November 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 July 2018.
- . BirdLife International. 21 November 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 November 2015. NB – BirdLife International consider the North American black-billed magpie (Pica hudsonia) as a subspecies of Pica pica.
- "Corvidae". Birding in India and South Asia. 18 January 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 10 November 2007.
- Wie alt können Vögel werden? Zum Alter von Rabenvögeln http://www.gefiederte-welt.de/TUlEPTEyMzUmQUlEPTc3NzI2MCZVUE9TPTA.html?UID=6F25409DAABDBE175C7E82D671B2F604F4668DCBC8ADA52956 2016-09-20 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Sagsagan deqiqlesdirme Sagsagan ve ya adi sagsagan lat Pica pica qargalar ailesinin fesilesinden olan qus novu SagsaganElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir SagsaganBeynelxalq elmi adiPica pica L 1758 Sekil axtarisiITIS 179720NCBI 34924FW 129838Heyat terziUmumi sagsaganlar oturaq quslardir Kicik meselerde parklarda baglarda tez tez insan meskenlerine yaxin yerlerde meskunlasirlar Six meselerden adeten cekinirler Sagsagan ekiz qusdur Bir ortaq heyatin ilk ilinde secilir ilk cutlesme heyatin ikinci ilinde bas verir ve novbeti yazda cutluk yuva qurmaga baslayir ve ovlad sahibi olmaga calisir Tez tez yuksek sesle agacdan agaca ucan qus surulerinde gorulur Balalarina sahib olan yetkin bir cutdur Cutluk cesaretle erazisini diger vehsi quslardan mudafie edir Ovcu mesesinde tapilan bir qaragozun narahat feryadi yalniz diger quslar terefinden deyil qurd ayi ve diger heyvanlar terefinden de qebul edilecekdir Qidalanma Sagsaganlar qusdur Hem heyvan hem de bitki yemi ile qidalanir Diger sercekimiler kimi sagsaganlarin pehrizinde bitkiler toxumlar kicik memeliler hem de bocekler yer alir Bununla yanasi sagsaganlar tez tez yumurta ve balalarini dasimaqla qus yuvalarini mehv edirler Bir insanin yaninda yasayan bu quslar ondan her hansi bir yemeyi ogurlamaqdan cekinmirler Yaz aylarinda sagsaganlar yumurtalari ve cucelerinin en cox sevdikleri yemek olan diger quslarin yuvalarini axtaran kollari otluqlari arasdirirlar Kicik gemiricileri de redd etmirler Guclu dimdiyinin komeyile sagsaganlar bocek surfelerini yerden qazir ve qus yumurtalarinin qabigini qirirlar FolklorIsvecde qusun cadu ile elaqelendirileceyi qebul edilir Ingilis adalarinda sagsaganlar pis sans ile elaqelendirilir Sotlandiyada bir sagsagan evin penceresinde dayanibsa bu olumu bildirir Alman folklorunda sagsaganlar hemcinin ogru olaraq da gorulur Cin medeniyyetinde ise bu quslar yaxsi bextin ve sansin gostericisidir YayilmasiSagsaganlarin muxtelif novlerinin yayilma areali aciq yasil Pica p pica tund yasil P p fennorum tund boz P p asirensis sari P p bactriana cehrayi P p bottanensis goy P p kamtschatica benovseyi P p leucoptera narinci P p mauritanica mavi P p melanotos tund qirmizi P p serica Sagsaganlar Skandinaviyanin Nordkap burnundan tutmus Ispaniya ve Yunanistanin cenub ucuna qeder butun Avropa erazisinde yayilmislar Onlar yalniz Araliq denizinin bir sira adalarinda yoxdur Hemcinin Afrikanin simalinda Merakes Elcezair Tunis erazilerinde de meskunlasmisdirlar Onlarin areali Avropanin serqinden texminen 65 km simal uzaqligina qeder uzanan Orta Serqden Irana ve Fars korfezinin sahillerine qeder uzanir Uzaq serqde simal serhedleri cenubdan texminen 50 simal enliyine qeder Yaponiyanin denizine qeder uzanir Asiyada sagsaganlarin yayilma areali Simali Vyetnam hemcinin simal qerbli Monqolustan collerini ehate edir Tecrid olunmus Kamcatka yarimadasinda yerlesir Bundan elave kicik meskunlasma Kyusunun simal qerbinde tebiet abidesi kimi qorunur Simali Amerikada sagsaganlar qitenin qerb yarimkuresinde Alyaskadan Asagi Kaliforniyaya qeder meskunlasmislar SeirlerBoyuk Britaniya ve Irlandiyada meshurlasmis enenevi poeziya senedleri sagsaganlarin geleceyini proqnozlasdirdigi miflere ciddi sekilde aydin deyildi benzeyir Seir movzusunda bir cox bolge deyisikliyi var Ve bu demekdir ki deqiq ve aydin bir deyisme proqnoz olunmur Karpe Cuqulum ve Terri Pretcetin dediyine gore sagsaganlar haqqinda bir cox seir var Ancaq bunlarin hec biri cox etibarli deyil Cunki onlar sagsagan haqqinda ele de bilikli olmayan cemiyyet terefinden yazilmisdir Xususiyyetleri source source Sagsagan sesi Onun quyrugu uzun ve eyri tukleri qara agdir Basi onun arxa ve govdesi qara ciyinler ve alt terefi ag rengdedir Qanadlari parlaq mavi olur ancaq qanadlarini acanda olduqca ag gorunur Qanadlari ile guclu suretli ve duzgun ucus heyata kecirir Onun sesi gucludur ve agir cixir Omru 30 ilden 38 iledekdir Sagsaganlar agilli quslardan biri hesab edilir Xarici kecidlerVikianbarda Sagsagan ile elaqeli mediafayllar var Ageing and sexing PDF 2 9 MB by Javier Blasco Zumeta amp Gerd Michael Heinze 2017 07 10 at the Wayback Machine Feathers of Eurasian magpie 2018 03 04 at the Wayback MachineIstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3 BirdLife International IUCN Red List of Threatened Species International Union for Conservation of Nature 2017 15 November 2018 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 20 July 2018 BirdLife International 21 November 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 20 November 2015 NB BirdLife International consider the North American black billed magpie Pica hudsonia as a subspecies of Pica pica Corvidae Birding in India and South Asia 18 January 2017 tarixinde Istifade tarixi 10 November 2007 Wie alt konnen Vogel werden Zum Alter von Rabenvogeln http www gefiederte welt de TUlEPTEyMzUmQUlEPTc3NzI2MCZVUE9TPTA html UID 6F25409DAABDBE175C7E82D671B2F604F4668DCBC8ADA52956 2016 09 20 at the Wayback Machine