Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sarkoma — bədxassəli şişdir, mezenximal (birləşdirici toxuma) mənşəli hüceyrələrdən yaranan xərçəng növüdür. Birləşdirici toxuma sümük, qığırdaq, əzələ, yağ, damar və ya digər struktur toxumaları əhatə edən geniş bir termindir və sarkomalar bu toxumaların hər hansı birində yarana bilər. Nəticədə, şişin yarandığı xüsusi toxuma və hüceyrə növünə görə təsnif edilən sarkomanın bir çox alt növləri var.
| Sarkoma | |
|---|---|
 | |
| XBT-10-KM | C49 |
| XBT-9-KM | 171.9, 171 |
| XBT-O | 8800/3 |
| MeSH | D012509 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Sarkomalar ilkin birləşdirici toxuma şişləridir, yəni birləşdirici toxumalarda yaranır. Bu, bədənin başqa yerindən (məsələn, ağciyər, döş toxuması və ya prostat vəzi) xərçəngin birləşdirici toxumaya yayıldığı zaman meydana gələn ikincil (və ya "metastatik") birləşdirici toxuma şişlərindən fərqlidir. Sarkomalar, yarandıqları hüceyrə növünə görə təsnif edilən beş fərqli xərçəng növündən biridir.Sarkoma sözü yunanca σάρκωμα sözündən götürülmüşdür, 'ətli ifrazat və ya maddə' mənasını verir.
Klassik xərçəngdən fərqli olaraq daha tez və qısa müddət ərzində inkişaf edir. Xüsusən də, uşaqlıqda birləşdirici və əzələ toxumalarının daha aktiv böyüməsi səbəbindən uşaqlarda daha tez-tez residivlərə səbəb olur. Ölüm sayına görə bədxassəli xəstəliklər arasında xərçəngdən sonra ikinci yeri tutur.
Sarkomaların ümumi təsnifatı
Sarkomaların aşağıdakı növləri ayırd edilir.
- Sərt toxumalarda baş verən sarkoma.
- Osteogen sarkoma.
- Parosteal sarcoma
- Yuinq sarkoması
- Xondrosarkoma
- Retikulosarkoma
- Yumşaq toxumalarda (əzələ, yağ və s.) əmələ gələn sarkoma.
- Alveolyar yumşaq toxuma sarkoması
- Angiosarkoma
- Sitosarkoma
- Hemangiosarkoma
- Bədxassəli lifli histiositoma
- Dermatofibrosarkoma
- Dəri sarkoması
- Daxili orqanların sarkomaları (ağciyərlər, yemək borusu, sidik kisəsi və s.)
- Mədə-bağırsaq stromal şişləri (GIST)
- Sinovial sarkoma
- Neyrogen sarkomalar
- Liposarkoma
- Limfosarkoma
- Kaposi sarkoması
- Leiomyosarkoma
- Limfangiosarkoma
- Neyrofibrosarkoma
- Fibrosarkoma
- Rabdomiyosarkoma
- Fərqlənməmiş pleomorfik sarkoma
- Epiteloid sarkomalar
Şişin diferensasiyası
Hansı bədən toxumasında olmağından əlavə, sarkomalar inkişaf xüsusiyyətlərinə, inkişaf tezliyinə görə də bir-birindən fərqləndirilir. Bunlar aşağı, orta və ya yüksək dərəcəli sarkomalardır. Aşağı dərəcəli sarkomalar, adətən cərrahi yolla müalicə olunurlar. Bəzən radiasiya və kemoterapiyadan istifadə olunur. Orta və yüksək dərəcəli sarkomalar daha tez-tez cərrahiyyə, kimyaterapiya və ya radiasiya terapiyasının kombinasiyası ilə müalicə olunur. Yüksək dərəcəli şişlərin metastaz vermə ehtimalı daha yüksək olduğundan, belə sarkomalar daha aqressiv hesab olunur. Bir çox sarkomanın kemoterapiyaya həssas olmasının kəşfi xəstələrin sağ qalma müddətini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırmışdır. Məsələn, kemoterapiyadan əvvəlki dövrdə lokallaşdırılmış osteosarkoması olan xəstələrin sağ qalma ehtimalı təxminən 20% idisə, indi bu nisbət 60-70% -ə yüksəlmişdir.
Epidemiologiya
Statistikaya görə sarkomalara olduqca nadir (bütün bədxassəli şişlərin 1% -i) rast gəlinir. Lakin, sürətli invaziv böyüməsi və tez-tez əməliyyatdan sonrakı ağırlaşmalar (metastazlar və residivlər) səbəbindən xərçəng xəstələri arasında klassik xərçəngdən sonar ölüm nisbətinə görə 2-ci yeri tuturlar.
Sarkomalara hər yaş qrupundan olan insanlar arasında rast gəlinir. Sümük sarkomalarının təxminən 50%-i və yumşaq toxuma sarkomalarının 20% -i 35 yaşdan kiçik insanlarda müşahidə olunur. Leiomyosarkoma, xondrosarkoma və mədə-bağırsaq stromal şişləri (GİST) kimi bəzi sarkomalar uşaqlara nisbətən böyüklərdə daha çox rast gəlinir. Yuing sarkomasına, osteosarkomaya, sümük sarkomalarının əksəriyyətinə həm uşaqlarda, həm də gənclərdə daha çox rast gəlinir. Məsələn, yumşaq toxuma sarkomaları bütün insan xərçənglərinin təxminən 1%-ni təşkil edir. Rusiyada uzun illərdir ki, kişilər və qadınlar arasında insident 100.000 əhaliyə müvafiq olaraq 2,13 və 1,83 olaraq qalır. Xəstəliklərin təxminən 30-33%-i 30 yaşdan kiçik insanlarda qeydə alınmışdır. Uşaqlarda yumşaq toxuma sarkomaları bütün xərçənglər arasında ən çox görülən beşinci xərçəngdir.
Yumşaq toxuma sarkomalarının müxtəlif formalarının rast gəlinmə tezliyi:
- bədxassəli lifli histiositoma (29,4%),
- liposarkoma (15%),
- sinovial sarkoma (10,5%),
- rabdomiyosarkoma (4,8%),
- leyomiosarkoma (11,6%),
- angiosarkoma (2,5%),
- neyrogen sarkoma (6,7%),
- nadir və təsnif edilməmiş sarkomalar (16%).
Sümük şişlərinin intensiv inkişafı sosial əhəmiyyətli yaşda baş verir. Bu dövr ən çox həyatın ikinci onilliyində baş verir. 30 yaşdan yuxarı insanlarda sümük sarkomalarının tezliyi 100.000 əhaliyə 0,2-dir.
Patoloji anatomiya
Sarkomaların özlərinə məxsus xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, sarkomalar müxtəlif növ birləşdirici toxumalardan əmələ gəlirlər. Bununla belə, qarışıq mənşəli bədxassəli yenitörəmələrin bir növü də qeydə alınmışdır və bu karsinosarkoma adlanır.
Xondrosarkoma üçün aşağıdakı patoloji vəziyyətlər xarakterikdir:
- Periferik lokalizasiyanın xondrosarkoması sümüyün kortikal təbəqəsinə bitişik, bəzən də sümüyün müxtəlif dərinliklərə qədər böyüyən sıx bir şiş kimi müəyyən edilir;
- Şiş sıx elastik konsistensiyalı olsa da, çürümə və ya qanaxmaların olması halında daha yumşaq xarakter daşıyır. Qonşu toxumalardan aydın fərqlənmə nəzərə alınmır. En kəsiyinə baxsaq onun qığırdaqlı tərkibinə malik olduğunu görərik;
- Mikroskopik müayinə zamanı şiş bəzən xondromaya bənzəyir və aydın hüceyrə atipiyası olan yetişməmiş hüceyrələrdən ibarətdir;
- Əsasən şiş nümunəsi mikrosarkoma şəklindədir. Burada qeyri-müntəzəm formalı xondroblastlara sahib, zəif formalaşmış hüceyrələri olan qığırdaq toxumasının sahələrinə rast gəlmək olar.
Ümumi etiologiyası
Sarkomanın yaranma səbəbləri müxtəlifdir:
- Xərçəng öncəsi xəstəliklər (sarkomaların etiologiyasının əsasını təşkil edir);
genetik meyl, bəzi genetik sindromlar və irsi xəstəliklər;
- Kimyəvi və fiziki kanserogenez;
- Radiasiya;
- Onkogen viruslar (məsələn, herpes virusu (HHV-8));
- Maliqnizasiya (bədxassəli şişlər);
- Mexaniki toxuma zədələnməsi (zədə almaq, yanıq və digər xəsarətlər);
- Yetkinlik dövründə sürətli hormonal dəyişikliklər. Bud sümüyünün sarkoması əsasən uşaqlarda və yeniyetmələrdə baş verdiyindən, sümük toxumasının intensiv böyüməsi onun baş vermə səbəblərindən biri hesab olunur. Uzun boylu oğlanların bu xəstəliyə daha çox məruz qaldığı müəyyən edilmişdir.
Klinik təzahürləri
Xəstəliyin klinik göstəriciləri və gedişatı hüceyrələrin bioloji xüsusiyyətlərindən və şişin yerləşməsindən asılıdır. Sarkomaların əksəriyyəti üçün ilk simptom böyüyən şiş kütləsinin qeydə alınmasıdır. Sümük sarkoması zamanı xəstəliyin ilk əlaməti təsirlənmiş sümük bölgəsində gecə başlayan və ağrıkəsicilərin qəbulu ilə praktiki olaraq aradan qalxmayan ağrıların olmasıdır. Şişin böyüməsi nəticəsində qonşu orqan və toxumalar patoloji prosesə məruz qalır və bu da müvafiq simptomların yaranmasına gətirib çıxarır (məsələn, şiş damarları və ətrafdakı toxumaları sıxışdırır, onların zədələnməsinə səbəb olur).
Bəzi sarkoma növləri, məsələn, parosteal sümük sarkoması olduqca yavaş böyüməsi ilə xarakterizə olunur və bir neçə il ərzində demək olar ki, asimptomatik olaraq mövcud ola bilir. Sarkomaların digər növləri (adətən yüksək proliferativ aktivliyə malik aşağı dərəcəli şişlər, məsələn, rabdomiyosarkoma), əksinə, sürətli (bir neçə ay və ya hətta həftə ərzində) irəliləmə, geniş lokal yayılma və erkən metastaz ilə xarakterizə olunur. Bəzi sarkoma növləri (məsələn, liposarkomalar) bədənin müxtəlif yerlərində eyni vaxtda və ya ardıcıl əmələ gələ bilir ki, bu da onların müalicəsini və yayılmasını olduqca çətinləşdirir.
Diaqnozun və müalicənin ümumi üsulları
Sarkomalara diaqnoz qoymaq üçün müxtəlif üsullardan istifadə edilir. Bu üsullar aşağıdakılardır:
- Xəstənin müayinəsi,
- laboratoriya testləri (histositoloji, sitokimyəvi və s.),
- rentgenoqrafiya,
- ultrasəs,
- Doppler angioqrafiya,
- Maqnit rezonans tomoqrafiyası (MRT),
- Biopsiya (açıq və ya kəsik, qapalı və ya kəsik),
- Kompüter tomoqrafiyası (KT),
- Radionukleotid müayinəsi (məsələn, texnetium-99 radioizotopunun izomeri - 99Tcm).
Diaqnozun qoyulmasının ən böyük əhəmiyyəti (xüsusilə adekvat müalicənin seçilməsi üçün) şişin yerli yayılmasını və uzaq metastazların olub-olmamasını öyrənərək, xəstəliyin mərhələsinin müəyyən edilməsidir.
Müalicəsi
Sarkomaların əsas müalicə üsulu əməliyyatdır. Əgər şiş bədəndən uğurla çıxardılarsa, bədənin bütün funksiyaları qorunur və əməliyyat əlilliyə səbəb olmur. Lakin çox vaxt şiş çıxarıldıqdan sonra ağciyərlərdə bədxassəli böyümə müşahidə olunur.
Əlavə müalicələrə həm əməliyyatdan əvvəl, həm də əməliyyatdan sonra verilən kemoterapi və radiasiya terapiyası daxildir. Kimyaterapiya bir çox sarkomalı xəstələrin, xüsusən də sümük sarkomasından (osteosarkomalar, Yuinq sarkoması) əziyyət çəkənlərin vəziyyətini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırır. Əsasən, xəstələr üçün müalicə prosesi təxminən bir il və ya daha artıq davam edən uzun və çətin prosesdir. Müalicə üsullarının hamısının birlikdə tədbiqi ən təsirli üsul hesab edilir.
Proqnozları
Bədxassəli şişin dərəcəsi, şişin mərhələsi, böyüməsi, şişlərin müalicəsi və müalicənin effektivliyi olmaqla proqnozlar bir sıra amillərdən asılıdırlar.
Yumşaq toxuma sarkomaları, (liposarkoma, rabdomiyosarkoma) əsasən, yaxşı nəticələnmir. Bunun əsas səbəbi isə onların erkən metastaza meyli ilə əlaqələndirilir. IV mərhələdə olan yumşaq toxuma sarkomalarında 5 illik yaşama əmsalı 20%-dən az olaraq müəyyən edilir. Yumşaq toxuma sarkoması olan xəstələrdə müalicənin yaxşı nəticələnməsinə təsir edən amillər əsasən bunlardır:
- Yaş həddinin 50 yaşdan aşağı olması;
- aşağı dərəcəli sarkoma;
- şiş sahəsində ağrı;
- şişin ölçüsünün kiçik olması və ətraflarda yerləşməsi;
- metastazların olmaması.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Disease Ontology (ing.). 2016.
- F. Y. Talıbov, N. T. Zamanov, G. R. Ələkbərova, N. R. Abdullayeva. Revmatologiya (Terminlər, anlayışlar). Bakı, "Elm və təhsil", 2022.
- Tobias J. Cancer and its Management (Seventh). Chichester, West Sussex, PO198SQ, UK: John Wiley & Sons, Ltd. 2015. 446. ISBN .
- DeVita Jr V. DeVita, Hellman and Rosenberg's Cancer: Principles & Practice of Oncology (10th). Philadelphia, PA: Wolters Kluwer Health. 2015. 1241–1313. ISBN .
- Amin MB. AJCC Cancer Staging Manual, Eight Edition. Chicago, IL: Springer International Publishing AG Switzerland. 2017. 471–548. ISBN .
- Tobias J. Cancer and its Management (Seventh). Chichester, West Sussex, PO198SQ, UK: John Wiley & Sons, Ltd. 2015. 446. ISBN .
- "Metastatic Cancer". National Cancer Institute (ingilis). 2015-05-12. 2017-04-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-22.
- "Defining Cancer". National Cancer Institute. 17 September 2007. 25 June 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 June 2014.
- σάρκωμα.
- Петерсон Б. Е. Онкология (учебник для мед. ин-тов). — М.: Медицина, 1980. — 447 с.
- Buecker, P (2005). «Sarcoma: A Diagnosis of Patience». ESUN 2 (5). Retrieved 2009-04-15.
- Longhi A, Errani C, De Paolis M, Mercuri M, Bacci G (Oct 2006). «Primary bone osteosarcoma in the pediatric age: state of the art». Cancer Treat Rev. 32 (6): 423-36. doi:10.1016/j.ctrv.2006.05.005. PMID 16860938
- "Саркома кости: симптомы, причины, лечение". 2013-04-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-18.
- "Саркомы мягких тканей". 2013-04-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-17.
- "Выступление координатора EESG A.A.Феденко на конференции «Человек и лекарство»". 2013-04-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-17.
- Справочник по онкологии / под редакцией проф. Б. Е. Петерсона. — Ташкент: Медицина, 1966. — 500 с.
- Эпидемиология саркомы.[ölü keçid] Пер. с англ. Н. Д. Фирсова (2017).
- "Причины сарком". 2013-04-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-18.
- "Саркома и всё, что нужно знать про её диагностику и лечение". 2013-02-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-17.
- "САРКОМА". 2013-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-17.
Ədəbiyyat
- Справочник по онкологии / под редакцией проф. Б. Е. Петерсона. — Ташкент: Медицина, 1966. — 500 с.
- Петерсон Б. Е. Онкология (учебник для мед. ин-тов). — М.: Медицина, 1980. — 447 с.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sarkoma bedxasseli sisdir mezenximal birlesdirici toxuma menseli huceyrelerden yaranan xerceng novudur Birlesdirici toxuma sumuk qigirdaq ezele yag damar ve ya diger struktur toxumalari ehate eden genis bir termindir ve sarkomalar bu toxumalarin her hansi birinde yarana biler Neticede sisin yarandigi xususi toxuma ve huceyre novune gore tesnif edilen sarkomanin bir cox alt novleri var SarkomaXBT 10 KM C49XBT 9 KM 171 9 171XBT O 8800 3MeSH D012509 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Sarkomalar ilkin birlesdirici toxuma sisleridir yeni birlesdirici toxumalarda yaranir Bu bedenin basqa yerinden meselen agciyer dos toxumasi ve ya prostat vezi xercengin birlesdirici toxumaya yayildigi zaman meydana gelen ikincil ve ya metastatik birlesdirici toxuma sislerinden ferqlidir Sarkomalar yarandiqlari huceyre novune gore tesnif edilen bes ferqli xerceng novunden biridir Sarkoma sozu yunanca sarkwma sozunden goturulmusdur etli ifrazat ve ya madde menasini verir Klassik xercengden ferqli olaraq daha tez ve qisa muddet erzinde inkisaf edir Xususen de usaqliqda birlesdirici ve ezele toxumalarinin daha aktiv boyumesi sebebinden usaqlarda daha tez tez residivlere sebeb olur Olum sayina gore bedxasseli xestelikler arasinda xercengden sonra ikinci yeri tutur Sarkomalarin umumi tesnifatiSarkomalarin asagidaki novleri ayird edilir Sert toxumalarda bas veren sarkoma Osteogen sarkoma Parosteal sarcoma Yuinq sarkomasi Xondrosarkoma RetikulosarkomaYumsaq toxumalarda ezele yag ve s emele gelen sarkoma Alveolyar yumsaq toxuma sarkomasi Angiosarkoma Sitosarkoma Hemangiosarkoma Bedxasseli lifli histiositoma Dermatofibrosarkoma Deri sarkomasi Daxili orqanlarin sarkomalari agciyerler yemek borusu sidik kisesi ve s Mede bagirsaq stromal sisleri GIST Sinovial sarkoma Neyrogen sarkomalar Liposarkoma Limfosarkoma Kaposi sarkomasi Leiomyosarkoma Limfangiosarkoma Neyrofibrosarkoma Fibrosarkoma Rabdomiyosarkoma Ferqlenmemis pleomorfik sarkoma Epiteloid sarkomalarSisin diferensasiyasi Hansi beden toxumasinda olmagindan elave sarkomalar inkisaf xususiyyetlerine inkisaf tezliyine gore de bir birinden ferqlendirilir Bunlar asagi orta ve ya yuksek dereceli sarkomalardir Asagi dereceli sarkomalar adeten cerrahi yolla mualice olunurlar Bezen radiasiya ve kemoterapiyadan istifade olunur Orta ve yuksek dereceli sarkomalar daha tez tez cerrahiyye kimyaterapiya ve ya radiasiya terapiyasinin kombinasiyasi ile mualice olunur Yuksek dereceli sislerin metastaz verme ehtimali daha yuksek oldugundan bele sarkomalar daha aqressiv hesab olunur Bir cox sarkomanin kemoterapiyaya hessas olmasinin kesfi xestelerin sag qalma muddetini ehemiyyetli derecede yaxsilasdirmisdir Meselen kemoterapiyadan evvelki dovrde lokallasdirilmis osteosarkomasi olan xestelerin sag qalma ehtimali texminen 20 idise indi bu nisbet 60 70 e yukselmisdir EpidemiologiyaStatistikaya gore sarkomalara olduqca nadir butun bedxasseli sislerin 1 i rast gelinir Lakin suretli invaziv boyumesi ve tez tez emeliyyatdan sonraki agirlasmalar metastazlar ve residivler sebebinden xerceng xesteleri arasinda klassik xercengden sonar olum nisbetine gore 2 ci yeri tuturlar Sarkomalara her yas qrupundan olan insanlar arasinda rast gelinir Sumuk sarkomalarinin texminen 50 i ve yumsaq toxuma sarkomalarinin 20 i 35 yasdan kicik insanlarda musahide olunur Leiomyosarkoma xondrosarkoma ve mede bagirsaq stromal sisleri GIST kimi bezi sarkomalar usaqlara nisbeten boyuklerde daha cox rast gelinir Yuing sarkomasina osteosarkomaya sumuk sarkomalarinin ekseriyyetine hem usaqlarda hem de genclerde daha cox rast gelinir Meselen yumsaq toxuma sarkomalari butun insan xercenglerinin texminen 1 ni teskil edir Rusiyada uzun illerdir ki kisiler ve qadinlar arasinda insident 100 000 ehaliye muvafiq olaraq 2 13 ve 1 83 olaraq qalir Xesteliklerin texminen 30 33 i 30 yasdan kicik insanlarda qeyde alinmisdir Usaqlarda yumsaq toxuma sarkomalari butun xercengler arasinda en cox gorulen besinci xercengdir Yumsaq toxuma sarkomalarinin muxtelif formalarinin rast gelinme tezliyi bedxasseli lifli histiositoma 29 4 liposarkoma 15 sinovial sarkoma 10 5 rabdomiyosarkoma 4 8 leyomiosarkoma 11 6 angiosarkoma 2 5 neyrogen sarkoma 6 7 nadir ve tesnif edilmemis sarkomalar 16 Sumuk sislerinin intensiv inkisafi sosial ehemiyyetli yasda bas verir Bu dovr en cox heyatin ikinci onilliyinde bas verir 30 yasdan yuxari insanlarda sumuk sarkomalarinin tezliyi 100 000 ehaliye 0 2 dir Patoloji anatomiyaSarkomalarin ozlerine mexsus xususiyyeti ondan ibaretdir ki sarkomalar muxtelif nov birlesdirici toxumalardan emele gelirler Bununla bele qarisiq menseli bedxasseli yenitoremelerin bir novu de qeyde alinmisdir ve bu karsinosarkoma adlanir Xondrosarkoma ucun asagidaki patoloji veziyyetler xarakterikdir Periferik lokalizasiyanin xondrosarkomasi sumuyun kortikal tebeqesine bitisik bezen de sumuyun muxtelif derinliklere qeder boyuyen six bir sis kimi mueyyen edilir Sis six elastik konsistensiyali olsa da curume ve ya qanaxmalarin olmasi halinda daha yumsaq xarakter dasiyir Qonsu toxumalardan aydin ferqlenme nezere alinmir En kesiyine baxsaq onun qigirdaqli terkibine malik oldugunu gorerik Mikroskopik muayine zamani sis bezen xondromaya benzeyir ve aydin huceyre atipiyasi olan yetismemis huceyrelerden ibaretdir Esasen sis numunesi mikrosarkoma seklindedir Burada qeyri muntezem formali xondroblastlara sahib zeif formalasmis huceyreleri olan qigirdaq toxumasinin sahelerine rast gelmek olar Umumi etiologiyasiSarkomanin yaranma sebebleri muxtelifdir Xerceng oncesi xestelikler sarkomalarin etiologiyasinin esasini teskil edir genetik meyl bezi genetik sindromlar ve irsi xestelikler Kimyevi ve fiziki kanserogenez Radiasiya Onkogen viruslar meselen herpes virusu HHV 8 Maliqnizasiya bedxasseli sisler Mexaniki toxuma zedelenmesi zede almaq yaniq ve diger xesaretler Yetkinlik dovrunde suretli hormonal deyisiklikler Bud sumuyunun sarkomasi esasen usaqlarda ve yeniyetmelerde bas verdiyinden sumuk toxumasinin intensiv boyumesi onun bas verme sebeblerinden biri hesab olunur Uzun boylu oglanlarin bu xesteliye daha cox meruz qaldigi mueyyen edilmisdir Klinik tezahurleriXesteliyin klinik gostericileri ve gedisati huceyrelerin bioloji xususiyyetlerinden ve sisin yerlesmesinden asilidir Sarkomalarin ekseriyyeti ucun ilk simptom boyuyen sis kutlesinin qeyde alinmasidir Sumuk sarkomasi zamani xesteliyin ilk elameti tesirlenmis sumuk bolgesinde gece baslayan ve agrikesicilerin qebulu ile praktiki olaraq aradan qalxmayan agrilarin olmasidir Sisin boyumesi neticesinde qonsu orqan ve toxumalar patoloji prosese meruz qalir ve bu da muvafiq simptomlarin yaranmasina getirib cixarir meselen sis damarlari ve etrafdaki toxumalari sixisdirir onlarin zedelenmesine sebeb olur Bezi sarkoma novleri meselen parosteal sumuk sarkomasi olduqca yavas boyumesi ile xarakterize olunur ve bir nece il erzinde demek olar ki asimptomatik olaraq movcud ola bilir Sarkomalarin diger novleri adeten yuksek proliferativ aktivliye malik asagi dereceli sisler meselen rabdomiyosarkoma eksine suretli bir nece ay ve ya hetta hefte erzinde irelileme genis lokal yayilma ve erken metastaz ile xarakterize olunur Bezi sarkoma novleri meselen liposarkomalar bedenin muxtelif yerlerinde eyni vaxtda ve ya ardicil emele gele bilir ki bu da onlarin mualicesini ve yayilmasini olduqca cetinlesdirir Diaqnozun ve mualicenin umumi usullariSarkomalara diaqnoz qoymaq ucun muxtelif usullardan istifade edilir Bu usullar asagidakilardir Xestenin muayinesi laboratoriya testleri histositoloji sitokimyevi ve s rentgenoqrafiya ultrases Doppler angioqrafiya Maqnit rezonans tomoqrafiyasi MRT Biopsiya aciq ve ya kesik qapali ve ya kesik Komputer tomoqrafiyasi KT Radionukleotid muayinesi meselen texnetium 99 radioizotopunun izomeri 99Tcm Diaqnozun qoyulmasinin en boyuk ehemiyyeti xususile adekvat mualicenin secilmesi ucun sisin yerli yayilmasini ve uzaq metastazlarin olub olmamasini oyrenerek xesteliyin merhelesinin mueyyen edilmesidir Mualicesi Sarkomalarin esas mualice usulu emeliyyatdir Eger sis bedenden ugurla cixardilarsa bedenin butun funksiyalari qorunur ve emeliyyat elilliye sebeb olmur Lakin cox vaxt sis cixarildiqdan sonra agciyerlerde bedxasseli boyume musahide olunur Elave mualicelere hem emeliyyatdan evvel hem de emeliyyatdan sonra verilen kemoterapi ve radiasiya terapiyasi daxildir Kimyaterapiya bir cox sarkomali xestelerin xususen de sumuk sarkomasindan osteosarkomalar Yuinq sarkomasi eziyyet cekenlerin veziyyetini ehemiyyetli derecede yaxsilasdirir Esasen xesteler ucun mualice prosesi texminen bir il ve ya daha artiq davam eden uzun ve cetin prosesdir Mualice usullarinin hamisinin birlikde tedbiqi en tesirli usul hesab edilir ProqnozlariBedxasseli sisin derecesi sisin merhelesi boyumesi sislerin mualicesi ve mualicenin effektivliyi olmaqla proqnozlar bir sira amillerden asilidirlar Yumsaq toxuma sarkomalari liposarkoma rabdomiyosarkoma esasen yaxsi neticelenmir Bunun esas sebebi ise onlarin erken metastaza meyli ile elaqelendirilir IV merhelede olan yumsaq toxuma sarkomalarinda 5 illik yasama emsali 20 den az olaraq mueyyen edilir Yumsaq toxuma sarkomasi olan xestelerde mualicenin yaxsi neticelenmesine tesir eden amiller esasen bunlardir Yas heddinin 50 yasdan asagi olmasi asagi dereceli sarkoma sis sahesinde agri sisin olcusunun kicik olmasi ve etraflarda yerlesmesi metastazlarin olmamasi Hemcinin baxSarkoma YuinqIstinadlarDisease Ontology ing 2016 F Y Talibov N T Zamanov G R Elekberova N R Abdullayeva Revmatologiya Terminler anlayislar Baki Elm ve tehsil 2022 Tobias J Cancer and its Management Seventh Chichester West Sussex PO198SQ UK John Wiley amp Sons Ltd 2015 446 ISBN 978 1 118 46875 3 DeVita Jr V DeVita Hellman and Rosenberg s Cancer Principles amp Practice of Oncology 10th Philadelphia PA Wolters Kluwer Health 2015 1241 1313 ISBN 978 1 4511 9294 0 Amin MB AJCC Cancer Staging Manual Eight Edition Chicago IL Springer International Publishing AG Switzerland 2017 471 548 ISBN 978 3 319 40617 6 Tobias J Cancer and its Management Seventh Chichester West Sussex PO198SQ UK John Wiley amp Sons Ltd 2015 446 ISBN 978 1 118 46875 3 Metastatic Cancer National Cancer Institute ingilis 2015 05 12 2017 04 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 03 22 Defining Cancer National Cancer Institute 17 September 2007 25 June 2014 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 June 2014 sarkwma Peterson B E Onkologiya uchebnik dlya med in tov M Medicina 1980 447 s Buecker P 2005 Sarcoma A Diagnosis of Patience ESUN 2 5 Retrieved 2009 04 15 Longhi A Errani C De Paolis M Mercuri M Bacci G Oct 2006 Primary bone osteosarcoma in the pediatric age state of the art Cancer Treat Rev 32 6 423 36 doi 10 1016 j ctrv 2006 05 005 PMID 16860938 Sarkoma kosti simptomy prichiny lechenie 2013 04 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 04 18 Sarkomy myagkih tkanej 2013 04 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 04 17 Vystuplenie koordinatora EESG A A Fedenko na konferencii Chelovek i lekarstvo 2013 04 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 04 17 Spravochnik po onkologii pod redakciej prof B E Petersona Tashkent Medicina 1966 500 s Epidemiologiya sarkomy olu kecid Per s angl N D Firsova 2017 Prichiny sarkom 2013 04 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 04 18 Sarkoma i vsyo chto nuzhno znat pro eyo diagnostiku i lechenie 2013 02 06 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 04 17 SARKOMA 2013 03 31 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 04 17 EdebiyyatSpravochnik po onkologii pod redakciej prof B E Petersona Tashkent Medicina 1966 500 s Peterson B E Onkologiya uchebnik dlya med in tov M Medicina 1980 447 s Xarici kecidler