Sara xatun məscidi (türk. Sarahatun Camii) - Türkiyənin Elazığ iliin Harput şəhərində yerləşən Ağqoyunlu dövrü abidəsi.
Sara xatun məscidi | |
---|---|
Sarahatun camii | |
| |
Ölkə | Türkiye |
Status | ibadətə açıqdır |
Şəhər | Harput |
Rayon | Elazığ |
Yerləşir | Harput şəhəri, Sara xatun məhəlləsi |
Aidiyyatı | Ağqoyunlu dövrü abidəsi |
Sifarişçi | Saraxatun |
Tikilmə tarixi | XV əsr |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Haqqında
Sara xatun məscidi Harput şəhərinin Sara xatun məhəlləsində yerləşən tarixi məsciddir. Məscid Buğda meydanı, Bələdiyyə küçəsi, Bələdiyyə binası ilə əhatələnib. Onun bir tərəfində Sara xatun bulağı və mədrəsəsi digər tərəfində isə Cəmşid hamamı kimi tarixi abidələr var.
Tarixçilərin fikrincə abidə Uzun Həsənin anası Sara xatunun əmri ilə ilk dəfə taxtadan inşa edilmişdir. Sara xatun bir müddət Harput şəhərinin hakimi olmuşdur.
Məscidin bir digər adı Uzun Həsənin oğlulları məscididir. Bu səbəbdən abidənin Sara xatun tərəfindən deyil Uzun Həsənin oğullarından biri tərəfindən inşa etdirildiyi ehtimalı da tarixçilər tərəfindən önə sürülmüşdür.
Məscidin qiblə divarının sol tərəfində tapılan kitabəsində aşağıdakı sözlər yazılıb :
وبي عمر هو المسجد حاجي مصطفى ابن حاجی خدا و بودی این حاجی محمود ابن مصطفى رجب شَرِيفَ فِي سَنَةِ ثَلَاثَ وَسَبْعِينَ وَسَعَ مِأَة مُصْطَفَى وَجَب |
"Bu məscid Mustağa oğlu Hacı Mahmud oğlu Hacı Xudaverdi oğlu Hacı Mustafa tərəfindən III Murad dövründə hicri 993-cü ilin rəcəb ayında təmir etdirilmişdir".
Sultan Əbdülməcid xanın dövründə məscid yenidən Hacı Əhməd adlı harputlu bir şəxs tərəfindən bərpa edilir. Hacı Əhməd məscidi və ətraf əraziləri 400 qızıla alıb. Məscid sökülərək ətraf ərazilər məscidin ərazisinə əlavə edilsə də, qurbanlar kəsilsə də, dualar edilərək bünövrəsi qoyulsa da, bu pulla məscidin divarlarını bünövrədən bir metr yuxarı qaldıra bilmişdi. Daha sonra o, Harput əhalisindən pul toplayaraq məscidin yenidən inşaasına başlayır. Lakin yeni tikilən məscidin sadəcə qiblə tərəfində yerləşən 4 kiçik 4 böyük pəncərəsi varidi. Bu pəncərələr də məscidin işıqlandırılması üçün kifayət etmirdi. Bu dəfə o yenidən Harput əhalisinə müraciət edir və bildirir ki, kim məscidə yeni pəncərələrin açılmasına kömək etsə o pəncərəyə həmin şəxsin adı veriləcək. Nəticə də yarım saat ərzində 9 yeni pəncərə ərsəyə gətirilir və məscidin tikintisi başa çatdırılır. Bu barədə Məmurətüləziz səlnamasındə aşağıdakı sözlər yazılıb:
Müessesat-i cesime ve cedideden olarak eâzım-ı ulemay-ı mahılliyeden Müftü El-Hac Ahmed Ef. merhumun himmet-i mahsusasiyle vc ianat-ı nakdiye ve bedeniye-i erbab-ı hamiyetle ( 1259.H) senesinde inşa kılınmış ve eski bünyadına nisbeten Sarahatun camii şerifi namiyle marufiyeti baki kalmış olan mabed-i âli dahi bu memlekete medar-ı iftihar bir eser-i fuyuzat karar olup evkat-l hamsede cemaat-i vefire-i muvahhidin ile malâmal olmaktadır. |
Memarlıq xüsusiyyətləri
Məscidin divarları çöldən 2,5 m qalınlığındadır və 4 sütun üzərində inşa edilib. Daxildən bu divarlar ortada iri tağlar, hər iki tərəfdən isə kiçik tağlar qoyularaq möhkəmləndirilmişdir. Sonra bu tağ dirəkləri 2,20 m qalınlığında dörd dairəvi sütunun üzərinə qoyulmuş tağlarla bir-birinə bağlanmış, başlıqları çox nəfis şəkildə işlənmiş və beləliklə, məscidin tək böyük günbəzinin yükü paylaşılmışdır. Divar qalınlığı 1,8 m-dir. Qübbənin mərkəzindəki ixlas surəsi məşhur xəttat Hafiz İbrahim, əsmaül-hüsna isə Hacı Məhəmməd Səid tərəfindən yazılıb və xurma budaqları ilə motivləndirilib.
Qiblə divarında 4 böyük və 4 kiçik pəncərə, solda 5 böyük və 4 kiçik, sağda 3 kiçik pəncərə var. Böyük pəncərələrin eni 1.20 m, hündürlüyü isə 3.20 m qədərdir.
Məscidin daxili 22x22 m ölçüdə və dördbucaqlı formada olub, sahəsi 500 m-ə yaxındır. Buraya eni 1,25 m, hündürlüyü 2,25 m olan iki müntəzəm tağvari qapıdan daxil olunur. Qapıların sağ və sol tərəflərində daxili künclərdə iki pilləkən və ətrafında taxta məhəccərli iki maqsura var. Bu maqsuralara taxta pilləkənlər çıxır.
Məscidin minbəri və mehrabı xüsusi sənətçilər tərəfindən mərmərdən hazırlanıb. Minbərin sağ tərəfində və minbərə bitişik əsas divarın içərisində dəmir barmaqlıqlı şkafın içərisindəki qiymətli siyirmədə lihyə-i səadət saxlanılır. Bu şkafın yaşıl çuxa örtüyündə ipəklə işlənmiş aşağıdakı beytin yazılıb:
ŞEFAAT YA RESULÂLLAH Olma isyanınla nevnmid-i şefaat Hamdiya Et nikâh-i mafherül - Kevneyni celhe ihtimam Mûy-i anber, bûy-i pak-i lihye-i nüghetin Kıl ziyaret şevkile gel et salâtiyle selâm. |
Bu mısralar alim Hacı Həmid tərəfindən qələmə alınıb.
Məscidin çöl tərəfindəki giriş bloku da gözəl və genişdir. Hər iki tərəfdə iki enli və bərabər tağın altından iki pilləli mərmər döşənmiş həyət enir, ortada isə məscidin əzəmətinə və gözəlliyinə uyğun qrafik var.
Müvəqqitxana hörgü tikili olub, 8 tərəfi günbəzli, beş pəncərəli, qapısı sol tərəfdədir. Bu yer həm də saatsaz dükanı idi. Məscidin bünövrəsindən başqa buranın vəqf gəliri var idi. Burada camaatın xarab saatlarını pulsuz təmir edərdilər. Bu vəqfin əsas şərti idi. Müvəqqitxananın Ərzincanın qədim xanədanlıqlarından Hacı Əli Bəy tərəfindən hicri 1277-ci ildə hazırlanan qapısının üzərində kitabədə aşağıdakı sözlər yazılıb:
Makam-ı dilküşa oldu mekân-ı irtifa'... şana Ola banisine yaver beher saatte mevlâna Kadimi hanedan-ı belde-i âbad-ı Erzincan Ki meşhur Hacı Ali bey zehl âli cenab-ı cana Mücevherden çıkıp tarih-i dilcûsu deyip Hafız Acip Âli binadır ki muvakkithane-i rana. 1277 H. |
Harputun yeganə musalla daşı məhz bu məsciddədir. Digər məscidlərdə dəfn namazı qılınılmadığı üçün şəhərin bütün cənazələri buradan dəfn olunur. Müvəqqitxana ilə yanaşı bu daş da günümüzdə mövcudiyyətini qoruyur.
Məscidə giriş iki ədəd yanaşı qapı ilə təmin edilir. Girişdə mərmər zəmin üzərində ayaqqabıları qoymaq üçün bölmə ayrılıb. Sağ tərəfdəki girişdə isə dar, 5-10 pilləli pilləkən vasitəsilə minarəyə qalxmaq mümkündür. Sol tərəfdə də eyni şəkildə pilləkənlər var. Məscidin insan tutumu 1500-dür. Lakin xüsusi günlərdə, bayramlarda bu say 2000-ə çatır.
Məscidin ilk inşa edildiyi günlərdə tavanı və qübbəsi torpaqdan idi. Bu da zamanla onların dağılmasına səbəb olmuşdur. Hicri 1266-cı ildə xeyirxah şəxslərin təşəbbüsü ilə tavan və qübbə qurğunşunla örtülüb. Nəticə də həm tavan həm qübbə 1 əsr keçməsinə baxmayaraq günümüzdə də öz formalarını qoruyub saxlayıblar.
Məscidin minarəsi ilə bağlı Övliya Çələbi öz qeydlərinə məlumat verib. Onun qeydlərində məscidin minarəsiz olduğu yazılsa da, günümüzdə minarə mövcuddur. Hal-hazırkı minarə hicri 1314-cü ildə (miladi 1898) tikilib. Minarənin daşları Harputun Körpə kəndindən gətirilib və minarə kənd əhalisinin vəsaiti, əməyi hesabına ərsəyə gəlib.
Məscidin vəqfiyyələri və kitabələri
Məscidin vəqfiyələri arasında aşağıdakı sənədlərə rast gəlinir:
- "Evkaf-ı mascid-i Sarahatun hasılât-ı malikâne-i kariye-i Hasılı ve Hamedi. İmam fi yevmin 2, müezzin fi yevmin 2, akça". Burada məsciddə çalışan imam və müəzzinləri maaşları barədə məlumat öz əksini tapır.
- IV Murad dövründə məscidin təmir edilməsi ilə bağlı sənəd.
- "Medine-i Herburtda vâki Sarahatun mescid-i şerifi vakfının yevmî iki akça vazife üe müezzinliği ve yevmî bir akça vazife üe cüi'hanlığı, yevmî bir akça vazife ile tevliyeti erbab-ı istihkaktan işbu tevki'i refiüşşan-ı hakanı Esseyid Mehmed Halif e ibn-i Elhaç Mahmudun üzerinde olup hizmetinde mukim ve ehil olduğundan kemakân ifa ve tevcih ve yedine berat-ı âlişan verilmek babında. 18 Recep 1156 Herbrut Kadısı Mevlânâ Mustafa". Sənəddə müəzzin, cüzxan və tövliyət rütbələrinin maaşları haqqında məlumat verilir.
Məscidin divarlarında Harputun məşhur xəttatları tərəfindən birbaşa daş üzərində oyma üsulu ilə yazılar və kitabələr həkk edilib. Onlardan birində yazılıb:
Sare nam hatun merhum e yapup bu camii
Eskimişti ettiler tecdide himmet müminin
Kıldı bu nev seçdegeh şükür etsin sadikin
Söyledi bu bende tarih Münip AlIâh için.
Kitabənin ortasında ərəbcə aşağıdakı sözlər oxunur:
"İnnessalât e kânet Alel-Müminine kitaben mevkuta
Accilu bissâlâti kabl el - Fevt
Ve accilû bittevbeti kabl el - Mevt.
Fi şəhəri məhərrəm ayı 1105-ci il"
Bu sətrlər Nisa surəsi 103 ayədən götürülüb.
Həmin divarda 5 müxtəlif kitabə və yazı var. Onlardan 4-ü oxunub tərcümə edilsə də biri üzərində hərəflərin bəziləri silindiyi üçün oxumaq mümkün olmayıb. Ən üstdəki kitabə Harput xəttatları tərəfindən mərmər üzərində həris formasında işlənib. Sözü gedən 4 kitabədən birində "Gecə qaranlığında məscidə üz tutanlara qiyamət günündə tövbələrinin qəbul ediləcəyini müjdələ" sözləri həkk olunub.
Bir digər kitabə Belağel-üla adlanır. Bu kitabədə Peyğəmbərin mədhi ilə bağlı sözlər yazılıb.
Daha sonra məscidin qiblə divarının zəkat pəncərəsinin üzərində başqa 2 ədəd kitabəyə rast gəlinir. Birincisində aşağıdakı sətrlər yazılıb:
Ede hadisini mevlâ mümecced .
Naimiyl e Naiminde müebbed
Bu yolda mal-ü canla sa'y edenler
Ola bağ-ı irem içre muhalled
Sorarsan tarih-i salını nazır
Demiştir işte Rıfat nev müşeyyed
İkiyüz elli dokuz zil'kade
Yapıldı cami-i Sara mücedded
Digər kitabə təliq xətti ilə Allah-ü vahdeh sözü ilə başlayır. Kitabənin sağ küncdə 1259 tarixi, sol küncdə 12 ramazan, aşağı sağ küncdə Fi tahrir-i Hacı Hüseyn, sol küncdə isə İbn-i el-hac Məhəmməd Əmin sözləri yazılıb.
Məscidin girişində qapı üzərindəki kitabədə aşağıdakı sətrlər oxunur:
Kıl teveccüh kıble-i ikbale miknatis-veş
Gayriden ümmidi kes, Allah bes, baki heves
Məscidin günümüzə gəlib çatan sonuncu kitabəsi çöl divarında, iki qapının arasında, saçağın altındadır. Kitabənin mətnində 20 beytlik şeir yazılmış olsa da, beytlərin bir qismi oxunmaz haldadır. Lakin kitabənin tarixinə son beytdə rast gəlmək mümkündür.
Qalereya
İstinadlar
- "Sarahatun camii". https://www.kulturportali.gov.tr (türk). 2023-03-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-15.
- Sinclair, 1987. səh. 30
- Sümer, 1990. səh. 643
- Sunguroğlu, 1958. səh. 285
- Sunguroğlu, 1958. səh. 287
- Sunguroğlu, 1958. səh. 290
- Sunguroğlu, 1958. səh. 294
- Sunguroğlu, 1958. səh. 296
- Sunguroğlu, 1958. səh. 302
Mənbə
- T.A.Sinclair. https://www.google.com.tr/books/edition/Eastern_Turkey/Na1EBAAAQBAJ?hl=en&gbpv=0 (#bare_url_missing_title) // Eastern Turkey An Architectural and Archaeological Survey . 3. 1987. ISBN .
- Faruk Sümer. Remarks on Some Mongol and Turkmen Buildings in Eastern Anatolia. İstanbul. 1990. səh. 642.
- İ.Sunguroğlu. Harput Yollarında. 1. İstanbul. 1958. səh. 285-302.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sara xatun mescidi turk Sarahatun Camii Turkiyenin Elazig iliin Harput seherinde yerlesen Agqoyunlu dovru abidesi Sara xatun mescidiSarahatun camiiSaraxatun mescidinin kitabesiOlke TurkiyeStatus ibadete aciqdirSeher HarputRayon ElazigYerlesir Harput seheri Sara xatun mehellesiAidiyyati Agqoyunlu dovru abidesiSifarisci SaraxatunTikilme tarixi XV esr Vikianbarda elaqeli mediafayllarHaqqindaSara xatun mescidi Harput seherinin Sara xatun mehellesinde yerlesen tarixi mesciddir Mescid Bugda meydani Belediyye kucesi Belediyye binasi ile ehatelenib Onun bir terefinde Sara xatun bulagi ve medresesi diger terefinde ise Cemsid hamami kimi tarixi abideler var Tarixcilerin fikrince abide Uzun Hesenin anasi Sara xatunun emri ile ilk defe taxtadan insa edilmisdir Sara xatun bir muddet Harput seherinin hakimi olmusdur Mescidin bir diger adi Uzun Hesenin oglullari mescididir Bu sebebden abidenin Sara xatun terefinden deyil Uzun Hesenin ogullarindan biri terefinden insa etdirildiyi ehtimali da tarixciler terefinden one surulmusdur Mescidin qible divarinin sol terefinde tapilan kitabesinde asagidaki sozler yazilib وبي عمر هو المسجد حاجي مصطفى ابن حاجی خدا و بودی این حاجی محمود ابن مصطفى رجب ش ر يف ف ي س ن ة ث ل اث و س ب ع ين و س ع م أ ة م ص ط ف ى و ج ب Bu mescid Mustaga oglu Haci Mahmud oglu Haci Xudaverdi oglu Haci Mustafa terefinden III Murad dovrunde hicri 993 cu ilin receb ayinda temir etdirilmisdir Sultan Ebdulmecid xanin dovrunde mescid yeniden Haci Ehmed adli harputlu bir sexs terefinden berpa edilir Haci Ehmed mescidi ve etraf erazileri 400 qizila alib Mescid sokulerek etraf eraziler mescidin erazisine elave edilse de qurbanlar kesilse de dualar edilerek bunovresi qoyulsa da bu pulla mescidin divarlarini bunovreden bir metr yuxari qaldira bilmisdi Daha sonra o Harput ehalisinden pul toplayaraq mescidin yeniden insaasina baslayir Lakin yeni tikilen mescidin sadece qible terefinde yerlesen 4 kicik 4 boyuk penceresi varidi Bu pencereler de mescidin isiqlandirilmasi ucun kifayet etmirdi Bu defe o yeniden Harput ehalisine muraciet edir ve bildirir ki kim mescide yeni pencerelerin acilmasina komek etse o pencereye hemin sexsin adi verilecek Netice de yarim saat erzinde 9 yeni pencere erseye getirilir ve mescidin tikintisi basa catdirilir Bu barede Memuretuleziz selnamasinde asagidaki sozler yazilib Muessesat i cesime ve cedideden olarak eazim i ulemay i mahilliyeden Muftu El Hac Ahmed Ef merhumun himmet i mahsusasiyle vc ianat i nakdiye ve bedeniye i erbab i hamiyetle 1259 H senesinde insa kilinmis ve eski bunyadina nisbeten Sarahatun camii serifi namiyle marufiyeti baki kalmis olan mabed i ali dahi bu memlekete medar i iftihar bir eser i fuyuzat karar olup evkat l hamsede cemaat i vefire i muvahhidin ile malamal olmaktadir Memarliq xususiyyetleriMescidin divarlari colden 2 5 m qalinligindadir ve 4 sutun uzerinde insa edilib Daxilden bu divarlar ortada iri taglar her iki terefden ise kicik taglar qoyularaq mohkemlendirilmisdir Sonra bu tag direkleri 2 20 m qalinliginda dord dairevi sutunun uzerine qoyulmus taglarla bir birine baglanmis basliqlari cox nefis sekilde islenmis ve belelikle mescidin tek boyuk gunbezinin yuku paylasilmisdir Divar qalinligi 1 8 m dir Qubbenin merkezindeki ixlas suresi meshur xettat Hafiz Ibrahim esmaul husna ise Haci Mehemmed Seid terefinden yazilib ve xurma budaqlari ile motivlendirilib Qible divarinda 4 boyuk ve 4 kicik pencere solda 5 boyuk ve 4 kicik sagda 3 kicik pencere var Boyuk pencerelerin eni 1 20 m hundurluyu ise 3 20 m qederdir Mescidin daxili 22x22 m olcude ve dordbucaqli formada olub sahesi 500 m e yaxindir Buraya eni 1 25 m hundurluyu 2 25 m olan iki muntezem tagvari qapidan daxil olunur Qapilarin sag ve sol tereflerinde daxili kunclerde iki pilleken ve etrafinda taxta meheccerli iki maqsura var Bu maqsuralara taxta pillekenler cixir Mescidin minberi ve mehrabi xususi senetciler terefinden mermerden hazirlanib Minberin sag terefinde ve minbere bitisik esas divarin icerisinde demir barmaqliqli skafin icerisindeki qiymetli siyirmede lihye i seadet saxlanilir Bu skafin yasil cuxa ortuyunde ipekle islenmis asagidaki beytin yazilib SEFAAT YA RESULALLAH Olma isyaninla nevnmid i sefaat Hamdiya Et nikah i mafherul Kevneyni celhe ihtimam Muy i anber buy i pak i lihye i nughetin Kil ziyaret sevkile gel et salatiyle selam Sara xatun mescidi Bu misralar alim Haci Hemid terefinden qeleme alinib Mescidin col terefindeki giris bloku da gozel ve genisdir Her iki terefde iki enli ve beraber tagin altindan iki pilleli mermer dosenmis heyet enir ortada ise mescidin ezemetine ve gozelliyine uygun qrafik var Muveqqitxana horgu tikili olub 8 terefi gunbezli bes pencereli qapisi sol terefdedir Bu yer hem de saatsaz dukani idi Mescidin bunovresinden basqa buranin veqf geliri var idi Burada camaatin xarab saatlarini pulsuz temir ederdiler Bu veqfin esas serti idi Muveqqitxananin Erzincanin qedim xanedanliqlarindan Haci Eli Bey terefinden hicri 1277 ci ilde hazirlanan qapisinin uzerinde kitabede asagidaki sozler yazilib Makam i dilkusa oldu mekan i irtifa sana Ola banisine yaver beher saatte mevlana Kadimi hanedan i belde i abad i Erzincan Ki meshur Haci Ali bey zehl ali cenab i cana Mucevherden cikip tarih i dilcusu deyip Hafiz Acip Ali binadir ki muvakkithane i rana 1277 H Harputun yegane musalla dasi mehz bu mesciddedir Diger mescidlerde defn namazi qilinilmadigi ucun seherin butun cenazeleri buradan defn olunur Muveqqitxana ile yanasi bu das da gunumuzde movcudiyyetini qoruyur Mescide giris iki eded yanasi qapi ile temin edilir Girisde mermer zemin uzerinde ayaqqabilari qoymaq ucun bolme ayrilib Sag terefdeki girisde ise dar 5 10 pilleli pilleken vasitesile minareye qalxmaq mumkundur Sol terefde de eyni sekilde pillekenler var Mescidin insan tutumu 1500 dur Lakin xususi gunlerde bayramlarda bu say 2000 e catir Mescidin ilk insa edildiyi gunlerde tavani ve qubbesi torpaqdan idi Bu da zamanla onlarin dagilmasina sebeb olmusdur Hicri 1266 ci ilde xeyirxah sexslerin tesebbusu ile tavan ve qubbe qurgunsunla ortulub Netice de hem tavan hem qubbe 1 esr kecmesine baxmayaraq gunumuzde de oz formalarini qoruyub saxlayiblar Mescidin minaresi ile bagli Ovliya Celebi oz qeydlerine melumat verib Onun qeydlerinde mescidin minaresiz oldugu yazilsa da gunumuzde minare movcuddur Hal hazirki minare hicri 1314 cu ilde miladi 1898 tikilib Minarenin daslari Harputun Korpe kendinden getirilib ve minare kend ehalisinin vesaiti emeyi hesabina erseye gelib Mescidin veqfiyyeleri ve kitabeleriMescidin veqfiyeleri arasinda asagidaki senedlere rast gelinir Evkaf i mascid i Sarahatun hasilat i malikane i kariye i Hasili ve Hamedi Imam fi yevmin 2 muezzin fi yevmin 2 akca Burada mescidde calisan imam ve muezzinleri maaslari barede melumat oz eksini tapir IV Murad dovrunde mescidin temir edilmesi ile bagli sened Mescidin kitabelerinden biri Medine i Herburtda vaki Sarahatun mescid i serifi vakfinin yevmi iki akca vazife ue muezzinligi ve yevmi bir akca vazife ue cui hanligi yevmi bir akca vazife ile tevliyeti erbab i istihkaktan isbu tevki i refiussan i hakani Esseyid Mehmed Halif e ibn i Elhac Mahmudun uzerinde olup hizmetinde mukim ve ehil oldugundan kemakan ifa ve tevcih ve yedine berat i alisan verilmek babinda 18 Recep 1156 Herbrut Kadisi Mevlana Mustafa Senedde muezzin cuzxan ve tovliyet rutbelerinin maaslari haqqinda melumat verilir Mescidin divarlarinda Harputun meshur xettatlari terefinden birbasa das uzerinde oyma usulu ile yazilar ve kitabeler hekk edilib Onlardan birinde yazilib Sare nam hatun merhum e yapup bu camii Eskimisti ettiler tecdide himmet muminin Kildi bu nev secdegeh sukur etsin sadikin Soyledi bu bende tarih Munip AlIah icin Kitabenin ortasinda erebce asagidaki sozler oxunur Innessalat e kanet Alel Muminine kitaben mevkuta Accilu bissalati kabl el Fevt Ve accilu bittevbeti kabl el Mevt Fi seheri meherrem ayi 1105 ci il Bu setrler Nisa suresi 103 ayeden goturulub Hemin divarda 5 muxtelif kitabe ve yazi var Onlardan 4 u oxunub tercume edilse de biri uzerinde hereflerin bezileri silindiyi ucun oxumaq mumkun olmayib En ustdeki kitabe Harput xettatlari terefinden mermer uzerinde heris formasinda islenib Sozu geden 4 kitabeden birinde Gece qaranliginda mescide uz tutanlara qiyamet gununde tovbelerinin qebul edileceyini mujdele sozleri hekk olunub Bir diger kitabe Belagel ula adlanir Bu kitabede Peygemberin medhi ile bagli sozler yazilib Daha sonra mescidin qible divarinin zekat penceresinin uzerinde basqa 2 eded kitabeye rast gelinir Birincisinde asagidaki setrler yazilib Ede hadisini mevla mumecced Naimiyl e Naiminde muebbed Bu yolda mal u canla sa y edenler Ola bag i irem icre muhalled Sorarsan tarih i salini nazir Demistir iste Rifat nev museyyed Ikiyuz elli dokuz zil kade Yapildi cami i Sara mucedded Diger kitabe teliq xetti ile Allah u vahdeh sozu ile baslayir Kitabenin sag kuncde 1259 tarixi sol kuncde 12 ramazan asagi sag kuncde Fi tahrir i Haci Huseyn sol kuncde ise Ibn i el hac Mehemmed Emin sozleri yazilib Mescidin girisinde qapi uzerindeki kitabede asagidaki setrler oxunur Kil teveccuh kible i ikbale miknatis ves Gayriden ummidi kes Allah bes baki heves Mescidin gunumuze gelib catan sonuncu kitabesi col divarinda iki qapinin arasinda sacagin altindadir Kitabenin metninde 20 beytlik seir yazilmis olsa da beytlerin bir qismi oxunmaz haldadir Lakin kitabenin tarixine son beytde rast gelmek mumkundur QalereyaIstinadlar Sarahatun camii https www kulturportali gov tr turk 2023 03 13 tarixinde Istifade tarixi 2023 05 15 Sinclair 1987 seh 30 Sumer 1990 seh 643 Sunguroglu 1958 seh 285 Sunguroglu 1958 seh 287 Sunguroglu 1958 seh 290 Sunguroglu 1958 seh 294 Sunguroglu 1958 seh 296 Sunguroglu 1958 seh 302MenbeT A Sinclair https www google com tr books edition Eastern Turkey Na1EBAAAQBAJ hl en amp gbpv 0 bare url missing title Eastern Turkey An Architectural and Archaeological Survey 3 1987 ISBN 9780907132349 0907132340 Faruk Sumer Remarks on Some Mongol and Turkmen Buildings in Eastern Anatolia Istanbul 1990 seh 642 I Sunguroglu Harput Yollarinda 1 Istanbul 1958 seh 285 302