Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sərbəst qızıl – Au — Kubik sinqoniya. Mineralların rast gəlmə tezliyi şkalası: çox da tez-tez rast gəlməyən.
| Sərbəst qızıl | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Kateqoriya | Mineral |
| Formul (təkrarlanan vahid) | Au |
| Xüsusiyyətləri | |
| Kristalloqrafik sinqoniya | kubik sinqoniya |
| Sıxlıq | 17,4 ± 1,8 q/sm³ |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Növ müxtəliflikləri
Elektrum (Ag > 20 %), kuproaurid (20%-dək Cu), porpetsit (5-11 % Pd və 4 %-dək Ag), bismutoaurid (4%-dək Bi), rodit (Rh), iraurid (İr), platinli qızıl.
Xassələri
Rəng – qızılı-sarıdan açıq-sarı (gümüşlə zəngin növ müxtəlifliklərində), xardalı-sarı və xardalı-qəhvəyiyədək (xardalı qızıl); Mineralın cizgisinin rəngi – qızılı-sarı; Parıltı – güclü metal; Şəffaflıq – qeyri-şəffaf; Sıxlıq – 15,5-19,3; S – 2,5-3,0; Ayrılma – yoxdur; Sınıqlar – tikanlı; Başqa xassələr – döyülən və uzanandır; yüksək elektrik və istilik keçiriciliyi ilə səciyyələnir; turşuya (çar arağı istisna olmaqla) davamlıdır; Morfologiya – kristallar: nadir hallarda rast gəlir: oktaedrik, pombododekaedrik, bəzən heksaedrik; İkiləşmə: {111} üzrə sadə; Mineral aqreqatları: qeyri-düzgün formalı dənələr, dendritlər, vərəqvari, sap şəkilli, məsaməli, tozaoxşar sönük parıltılı əmələgəlmələr (xardalı qızıl), kütləsi 150 kq və daha çox nəhəng külçələr.
Mənşəyi və yayılması
Qızılın hipogen əmələgəlmələri hidrotermal mənşəlidir. Qızıl filizi obyektlərinin əksəriyyəti turş intruziv süxurlarla genetik əlaqədar olan orta- və yüksəktemperaturlu plutonogen yataqlara aid edilir. Qızılın vulkanitlərlə paragenetik əlaqədar olan orta - və aşağıtemperaturlu vulkanogen yataqları da məlumdur. Filizlərdə, görünən qızılla yanaşı, çox vaxt müxtəlif sulfidlərdə, əsasən pirit və xalkopiritdə inçədispers halda yayılmış «bağlı» qızıl da qeyd edilir. Mineralın ekzogen əmələgəlmələrinə əsas etibarilə səpintilərdə rast gəlinir. Onlar filiz yataqlarının oksidləşmə zonalarında, bəzən qara qumlarda müşahidə olunur. Sərbəst qızıl metamorfizmə uğramış süxurlarda da aşkar edilmişdir. Onun nadir tapıntıları dəmir meteoritlərdə qeyd edilmişdir. BR: kvars, xalsedon, arsenopirit, pirit, xalkopirit, telluridlər, tennantit, tetraedrit, sərbəst platin, maqnetit, hötit, hidrohötit, kalsit və b. Y: Vitvatersrand (CAR); Beryozov, Darasun, Baley, Dmitriyev, Koçkarski yataqları, Aldan və Kolıma səpintiləri (Rusiya); Sıkırımb, Sesar (Rumıniya); Uayxi mədəni (Yeni Zelandiya); Viktoriya şt. (Avstraliya); Kaliforniya və Alyaska ştatları (ABŞ); Minas-Jerays (Braziliya) və b. Azərbaycanda qızılın həm ana, həm də səpinti obyektləri vardır. Onun ana obyektləri sırf qızıl filizi (Qoşa, Qızılbulaq, Dağkəsəmən, Vejnəli, sahəsinin əsas hissəsi Azərbaycanın Ermənistanla həmsərhəd olan Kəlbəcər rayonunun ərazisində yerləşən Zod yatağı) və qızıllı kolçedan, mis- və molibden-porfir, barit-polimetal, kobalt (Gədəbəy, Çıraqdərə, Toğanalı, Çovdar, Başqışlaq, Şimali-Daşkəsən, Filizçay, Katsdağ və b.) yataqları ilə təmsil olunmuşdur. Qızıl az miqdarda skarnlarda və qara şistlərdə də qeyd edilir. Mineralın səpinti təzahürlərinin əksəriyyəti allüvial tipə aiddir. Bir sıra çay hövzələrində (Tərtərçay, Qoşqarçay, Şəmkirçay, Ağstafaçay, Əsrikçay, Kürəkçay, Əlincəçay, Başkəndçay və b.) rast gələn çoxsaylı (40-a yaxın) səpintilər içərisində sənaye əhəmiyyətli səpintilər hələ ki aşkar edilməmişdir.
Tətbiqi
Qızılın – əsas valyuta metalının başlıca mənbəyidir. Qızıl həmçinin cihazqayırmada, zərgərlikdə, təbabətdə (stomatologiyada) və başqa məqsədlər üçün istifadə edilir.
İstinadlar
- mineralienatlas.de (ing.).
Mənbə
- Azərbaycan mineralları. Bakı: Nafta-Press, 2004.
Xarici keçidlər
- THE MINERAL GOLD
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Serbest qizil Au Kubik sinqoniya Minerallarin rast gelme tezliyi skalasi cox da tez tez rast gelmeyen Serbest qizilUmumi melumatlarKateqoriya MineralFormul tekrarlanan vahid AuXususiyyetleriKristalloqrafik sinqoniya kubik sinqoniyaSixliq 17 4 1 8 q sm Vikianbarda elaqeli mediafayllarNov muxteliflikleriElektrum Ag gt 20 kuproaurid 20 dek Cu porpetsit 5 11 Pd ve 4 dek Ag bismutoaurid 4 dek Bi rodit Rh iraurid Ir platinli qizil XasseleriReng qizili saridan aciq sari gumusle zengin nov muxtelifliklerinde xardali sari ve xardali qehveyiyedek xardali qizil Mineralin cizgisinin rengi qizili sari Parilti guclu metal Seffafliq qeyri seffaf Sixliq 15 5 19 3 S 2 5 3 0 Ayrilma yoxdur Siniqlar tikanli Basqa xasseler doyulen ve uzanandir yuksek elektrik ve istilik keciriciliyi ile seciyyelenir tursuya car aragi istisna olmaqla davamlidir Morfologiya kristallar nadir hallarda rast gelir oktaedrik pombododekaedrik bezen heksaedrik Ikilesme 111 uzre sade Mineral aqreqatlari qeyri duzgun formali deneler dendritler vereqvari sap sekilli mesameli tozaoxsar sonuk pariltili emelegelmeler xardali qizil kutlesi 150 kq ve daha cox neheng kulceler Menseyi ve yayilmasiQizilin hipogen emelegelmeleri hidrotermal menselidir Qizil filizi obyektlerinin ekseriyyeti turs intruziv suxurlarla genetik elaqedar olan orta ve yuksektemperaturlu plutonogen yataqlara aid edilir Qizilin vulkanitlerle paragenetik elaqedar olan orta ve asagitemperaturlu vulkanogen yataqlari da melumdur Filizlerde gorunen qizilla yanasi cox vaxt muxtelif sulfidlerde esasen pirit ve xalkopiritde incedispers halda yayilmis bagli qizil da qeyd edilir Mineralin ekzogen emelegelmelerine esas etibarile sepintilerde rast gelinir Onlar filiz yataqlarinin oksidlesme zonalarinda bezen qara qumlarda musahide olunur Serbest qizil metamorfizme ugramis suxurlarda da askar edilmisdir Onun nadir tapintilari demir meteoritlerde qeyd edilmisdir BR kvars xalsedon arsenopirit pirit xalkopirit telluridler tennantit tetraedrit serbest platin maqnetit hotit hidrohotit kalsit ve b Y Vitvatersrand CAR Beryozov Darasun Baley Dmitriyev Kockarski yataqlari Aldan ve Kolima sepintileri Rusiya Sikirimb Sesar Ruminiya Uayxi medeni Yeni Zelandiya Viktoriya st Avstraliya Kaliforniya ve Alyaska statlari ABS Minas Jerays Braziliya ve b Azerbaycanda qizilin hem ana hem de sepinti obyektleri vardir Onun ana obyektleri sirf qizil filizi Qosa Qizilbulaq Dagkesemen Vejneli sahesinin esas hissesi Azerbaycanin Ermenistanla hemserhed olan Kelbecer rayonunun erazisinde yerlesen Zod yatagi ve qizilli kolcedan mis ve molibden porfir barit polimetal kobalt Gedebey Ciraqdere Toganali Covdar Basqislaq Simali Daskesen Filizcay Katsdag ve b yataqlari ile temsil olunmusdur Qizil az miqdarda skarnlarda ve qara sistlerde de qeyd edilir Mineralin sepinti tezahurlerinin ekseriyyeti alluvial tipe aiddir Bir sira cay hovzelerinde Tertercay Qosqarcay Semkircay Agstafacay Esrikcay Kurekcay Elincecay Baskendcay ve b rast gelen coxsayli 40 a yaxin sepintiler icerisinde senaye ehemiyyetli sepintiler hele ki askar edilmemisdir TetbiqiQizilin esas valyuta metalinin baslica menbeyidir Qizil hemcinin cihazqayirmada zergerlikde tebabetde stomatologiyada ve basqa meqsedler ucun istifade edilir Istinadlarmineralienatlas de ing MenbeAzerbaycan minerallari Baki Nafta Press 2004 Xarici kecidlerTHE MINERAL GOLD