Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Rəvvadilər dövləti — 981-1065-ci illərdə cənubi Azərbaycan ərazisində əsası tərəfindən qoyulmuş, paytaxtı əvvəlcə Ərdəbil sonra isə Təbriz olmuş dövlət.
| Tarixi dövlət | |
| Rəvvadilər | |
|---|---|
 | |
| | |
| Rəsmi dilləri | fars dili, qədim azəri dili |
| Dövlət dini | İslam |
| İdarəetmə forması | Monarxiya |
| Sülalə | Rəvvadilər |
| Davamiyyət | |
| → | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Salarilər hakimiyyətinin zəiflədiyi dövrdə qüvvətlənən Təbriz, Marağa və Əhər hakimi Əbülhica 981-ci ildə Salarilər dövlətinin sonuncu hökmdarı İbrahim ibn Mərzbanı (962–981) taxtdan salıb Rəvvadilər dövlətinin əsasını qoydu.
Bu sülalənin soykökü qədim ərəb nəsillərindən birinə bağlanırdı. Xilafət işğalları zamanı Azərbaycanın Güney bölgələrinə də çoxlu ərəb köçürülmüşdü. Ərdəbil, Təbriz, Marağa, Qaradağ və Əhər bölgələrində müxtəlif ərəb nəsilləri yurd salmışdılar. Onlardan biri də əzdilər nəsli idi. Bu nəslin banisi əslən Yəmənli olan ər-Rəvvad əl-Əzdi idi. Azərbaycanda məskən salmış başqa ərəb nəsilləri kimi Rəvvadilər də yerli əhali ilə qaynayıb-qarışmışdılar. Hələ VIII yüzilin sonlarında yarımmüstəqil dövlətə çevrilmiş Rəvvadi əmirliyi zaman-zaman tamamilə müstəqilləşir, az qala Azərbaycanın bütün cənub torpaqlarını öz nəzarəti altında saxlayırdı.
Salariləri məğlubiyyətə uğratdıqdan sonra Rəvvadilər Azərbaycanın Güney torqaqlarını qəti olaraq öz hakimiyyətləri altında birləşdirdilər. Bundan başqa Rəvvadilər Muğan hakimi Sipəhbudu məğlub edib özlərindən asılı vəziyyətə saldılar.
Tarixən məlumdur ki, 1028-ci ildə sultan Mahmud Qəznəviyə (998–1030) qarşı qaldırılmış uğursuz qiyamdan sonra təqribən iki min oğuz çadırı (ailəsi) qərbə qaçmışdı. Hökmdar Vəhsudan (1020–1059) oğuzların Rəvvadilər dövlətində sığınacaq tapmış hissəsini dostcasına qarşılamış, onlara torpaq payı vermişdi. Qaçqınları öz təbəəliyinə qəbul edən Vəhsudan onlardan Bizans imperiyasına, eləcə də digər iri feodallara qarşı mübarizədə istifadə etmək niyyətində idi. Rəvvadi hökmdarları Azərbaycanda ilk dəfə XI əsrin 30-cu illərində görünən səlcuqlardan da bu məqsədlə istifadə etdilər.
1054–1055-ci ildə sultan Toğrul bəyin başçılığı altında Azərbaycana yürüş edən səlcuq qoşunları Təbriz şəhərinə yaxınlaşdılar. Rəqibin qüdrəti qarşısında acizliyini dərk edən Rəvvadi hökmdarı Vəhsudan, Toğrul bəyin hakimiyyətini tanıyır, adına xütbə oxunmasını əmr edir, sultana qiymətli hədiyyələr verir. Beləliklə, Rəvvadi hökmdarları da Səlcuq təbəəliyini qəbul etdilər.
Rəvvadilər ölkənin paytaxtını Ərdəbildən Təbrizə köçürdülər. Bu, mütərəqqi bir addım idi. Çünki Təbriz bütün Azərbaycan torpaqlarının iqtisadi, siyasi və mədəni baxımdan birləşdirilməsi üçün çox əlverişli mövqedə yerləşmişdi. Müxtəlif Şərq ölkələrini Aralıq dənizi və Qara dəniz sahilləri ilə, həmçinin Dərbənd keçidi vasitəsi ilə Volqaboyu və Şərqi Avropa ilə birləşdirən beynəlxalq karvan yollarının qovşağında yerləşən Təbriz Rəvvadilərin hakimiyyəti illərində böyüyüb abadlaşdı.
Təqribən bir əsr hakimiyyətdə qalmış Rəvvadilər sülaləsi Səlcuqilərin əli ilə siyasi fəaliyyətlərinə uzun müddət ara verirlər. Bütün Cənubi Qafqaz bölgəsi Orta Asiyadan Aralıq dənizinə, Qafqazdan İran körfəzinədək geniş ərazini tutan tərkibinə daxil olur.
Siyasi hakimiyyətlərini əldən vermiş Rəvvadilər uzun illər öz əvvəlki qüdrətini geri qaytara bilmədilər. Yalnız 1107–1108-ci il hadisələri ilə əlaqədar mənbələrdə Azərbaycanın cənub-qərb torpaqlarına sahib olan Marağa hakimi Əhmədili ibn İbrahim ibn Vəhsudan ər-Rəvvadinin adı çəkilir. Onun hakimiyyət dövrü tarixə hakimiyyəti dövrü kimi daxil olmuşdur. 1111–1112-ci ildə Əhmədili Mosul, Diyarbəkr, Xilat və başqa yerlərin hakimləri ilə birlikdə Suriya ərazisində xaçpərəstlərə qarşı aparılan döyüşdə iştirak etmişdir. 1116–1117-ci ildə Əhmədili Bağdadda xəlifə sarayında batinilərdən biri tərəfindən öldürülür. Beləliklə, Rəvvadilər sülaləsi siyasi tarix səhnəsindən çıxır.
Yalnız Marağada Əhmədilinin qulamı Ağsunqur hakimiyyəti əlində saxlaya bilir. Rəvvadilərin davamı olan Ağsunquri hakimləri atabəy titulunu daşımış, öz mülklərini monqol işğalınadək əllərində saxlaya bilmişlər.
Qalereya
Dörd Qəbirlər: Təbrizdə Rəvvadi hökmdarlarının türbəsi.
Həmçinin bax
Xarici çidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Revvadiler dovleti 981 1065 ci illerde cenubi Azerbaycan erazisinde esasi terefinden qoyulmus paytaxti evvelce Erdebil sonra ise Tebriz olmus dovlet Tarixi dovletRevvadiler Resmi dilleri fars dili qedim azeri diliDovlet dini IslamIdareetme formasi MonarxiyaSulale RevvadilerDavamiyyet Azerbaycan Gurcustan Turkiye Ermenistan Iran Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiSalariler hakimiyyetinin zeiflediyi dovrde quvvetlenen Tebriz Maraga ve Eher hakimi Ebulhica 981 ci ilde Salariler dovletinin sonuncu hokmdari Ibrahim ibn Merzbani 962 981 taxtdan salib Revvadiler dovletinin esasini qoydu Bu sulalenin soykoku qedim ereb nesillerinden birine baglanirdi Xilafet isgallari zamani Azerbaycanin Guney bolgelerine de coxlu ereb kocurulmusdu Erdebil Tebriz Maraga Qaradag ve Eher bolgelerinde muxtelif ereb nesilleri yurd salmisdilar Onlardan biri de ezdiler nesli idi Bu neslin banisi eslen Yemenli olan er Revvad el Ezdi idi Azerbaycanda mesken salmis basqa ereb nesilleri kimi Revvadiler de yerli ehali ile qaynayib qarismisdilar Hele VIII yuzilin sonlarinda yarimmusteqil dovlete cevrilmis Revvadi emirliyi zaman zaman tamamile musteqillesir az qala Azerbaycanin butun cenub torpaqlarini oz nezareti altinda saxlayirdi Salarileri meglubiyyete ugratdiqdan sonra Revvadiler Azerbaycanin Guney torqaqlarini qeti olaraq oz hakimiyyetleri altinda birlesdirdiler Bundan basqa Revvadiler Mugan hakimi Sipehbudu meglub edib ozlerinden asili veziyyete saldilar Tarixen melumdur ki 1028 ci ilde sultan Mahmud Qezneviye 998 1030 qarsi qaldirilmis ugursuz qiyamdan sonra teqriben iki min oguz cadiri ailesi qerbe qacmisdi Hokmdar Vehsudan 1020 1059 oguzlarin Revvadiler dovletinde siginacaq tapmis hissesini dostcasina qarsilamis onlara torpaq payi vermisdi Qacqinlari oz tebeeliyine qebul eden Vehsudan onlardan Bizans imperiyasina elece de diger iri feodallara qarsi mubarizede istifade etmek niyyetinde idi Revvadi hokmdarlari Azerbaycanda ilk defe XI esrin 30 cu illerinde gorunen selcuqlardan da bu meqsedle istifade etdiler 1054 1055 ci ilde sultan Togrul beyin basciligi altinda Azerbaycana yurus eden selcuq qosunlari Tebriz seherine yaxinlasdilar Reqibin qudreti qarsisinda acizliyini derk eden Revvadi hokmdari Vehsudan Togrul beyin hakimiyyetini taniyir adina xutbe oxunmasini emr edir sultana qiymetli hediyyeler verir Belelikle Revvadi hokmdarlari da Selcuq tebeeliyini qebul etdiler Revvadiler olkenin paytaxtini Erdebilden Tebrize kocurduler Bu mutereqqi bir addim idi Cunki Tebriz butun Azerbaycan torpaqlarinin iqtisadi siyasi ve medeni baximdan birlesdirilmesi ucun cox elverisli movqede yerlesmisdi Muxtelif Serq olkelerini Araliq denizi ve Qara deniz sahilleri ile hemcinin Derbend kecidi vasitesi ile Volqaboyu ve Serqi Avropa ile birlesdiren beynelxalq karvan yollarinin qovsaginda yerlesen Tebriz Revvadilerin hakimiyyeti illerinde boyuyub abadlasdi Teqriben bir esr hakimiyyetde qalmis Revvadiler sulalesi Selcuqilerin eli ile siyasi fealiyyetlerine uzun muddet ara verirler Butun Cenubi Qafqaz bolgesi Orta Asiyadan Araliq denizine Qafqazdan Iran korfezinedek genis erazini tutan terkibine daxil olur Siyasi hakimiyyetlerini elden vermis Revvadiler uzun iller oz evvelki qudretini geri qaytara bilmediler Yalniz 1107 1108 ci il hadiseleri ile elaqedar menbelerde Azerbaycanin cenub qerb torpaqlarina sahib olan Maraga hakimi Ehmedili ibn Ibrahim ibn Vehsudan er Revvadinin adi cekilir Onun hakimiyyet dovru tarixe hakimiyyeti dovru kimi daxil olmusdur 1111 1112 ci ilde Ehmedili Mosul Diyarbekr Xilat ve basqa yerlerin hakimleri ile birlikde Suriya erazisinde xacperestlere qarsi aparilan doyusde istirak etmisdir 1116 1117 ci ilde Ehmedili Bagdadda xelife sarayinda batinilerden biri terefinden oldurulur Belelikle Revvadiler sulalesi siyasi tarix sehnesinden cixir Yalniz Maragada Ehmedilinin qulami Agsunqur hakimiyyeti elinde saxlaya bilir Revvadilerin davami olan Agsunquri hakimleri atabey titulunu dasimis oz mulklerini monqol isgalinadek ellerinde saxlaya bilmisler QalereyaDord Qebirler Tebrizde Revvadi hokmdarlarinin turbesi Hemcinin baxAgsunqurilerXarici cidler