Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rusiya–Yaponiya münasibətləri — Rusiya Federasiyası ilə Yaponiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr.
| Rusiya–Yaponiya münasibətləri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Bu məqaləni lazımdır. |
Tarixi
İngiltərə, Fransa və ABŞ-nin Çin və Yaponiyaya hökmranlıq uğrunda mübarizəsi, onların Kuril adalarında, Saxalində və Amur hövzəsində möhkəmlənmək cəhdləri Rusiyanın Uzaq Şərqdə və Sakit okeanda ticarət gəmiləri üçün təhlükə yaradırdı.
Rusiya hökuməti Rusiyanın Sakit okeanda mövqeyinin güclənməsi, o cümlədən Çin və Yaponiyada limanlarının açılması üçün tədbirlər görməyi qərara aldı.1852-ci ilin 24 aprelində Rusiyanın Uzaq Şərqdə siyasi maraqlarını müzakirə edən xüsusi komitə yaradıldı. Onun tərkibinə Baş dəniz qərargahının rəisi Menşikov, maliyyə naziri Brok, hərbi nazir Çernışev, Asiya departamentinin direktoru Senyavin daxil idi.1852-ci il aprelin sonunda Xarici işlər naziri "Yapon işi üzrə məktub"u xüsusi komitəyə təqdim etdi. Məktubda Amerikanın Yaponiya ilə ticarət qurmaq cəhdləri, Amerika gəmilərinin Yaponiya sahillərində çoxalması göstərilirdi.
7 mayda komitə məktubu müzakirə edərək Çin və Yaponiyaya Putyatinin rəhbərliyi altında ekspedisiya göndərməyi qərara aldı. Ona Rusiya ticarət gəmilərinin açıq limanlara girməsi üçün Çin hökumətindən icazə almaq və Yaponiya ilə ticarət müqaviləsinin imzalanması üçün danışıqlar aparmaq həvalə olunmuşdu. 13 avqust 1852-ci ildə Menşikov Putyatinə təlimat verdi. Putyatinə Şərqi Asiya və Şimali Amerikanın qərbi rus torpaqlarında baş verənlər haqqında məlumat toplamaq həvalə olunmuşdu.
23 avqust 1852-ci ildə I Nikolay yapon imperatoruna göndərdiyi qramotoda Putyatinin səfirliyinin dostluq xarakterini göstərmiş və rus vətəndaşlarının yapon limanlarına daxil olmasına icazə verilməsini xahiş etmişdi. Ekspedisiya zamanı Putyatinin bir neçə xarici ölkələrə baş çəkəcəyi də göstərilmişdi. Ona görə xarici işlər nazirliyi həmin ölkələrin hökumətinə ekspedisiyanın məqsədi barədə məlumat vermişdi.
7 oktyabr 1852-ci ildə Putyatin Kronştadı tərk etdi. 31 oktyabrda o, Portsmuta gəldi. Portsmutdan çıxaraq 10 mart 1853-cü ildə Xeyirxah Ümid burnuna gəlir və burada öyrənir ki, Perri Avakado 15 gəmidən ibarət ekspedisiya yaradır. Amerika hökuməti Perriyə yapon limanlarının açılması uğrunda Rusiyanı və digər Avropa hökumətlərini qabaqlamaq üçün böyük səlahiyyət vermişdi. 8 aprel 1853-cü ildə Putyatin bu haqda Senyavinə məlumat verir və bildirir ki, amerikanlar kiçik bir müqavimət müqabilində silah işlətməyə hazırdırlar.
27 dekabr 1852-ci ildə Peterburqda Amerika səfiri Braun Dövlət Departamentinin tapşırığı ilə Xarici işlər nazirliyinə rus freqatının Sakit okeana qeyri-məlum məqsədlə gəlməsi barədə təəccübləndiyini bildirdi. 10 yanvar 1853-cü ildə Nessrod Brauna cavab verdi və bildirdi ki, rus hökuməti öz torpaqlarını qorumaq üçün bu tədbirə əl atıb və bu gizli şəkildə edilməyib.
12 aprel 1853-cü ildə rus səfiri Xeyirxah Ümid burnunu tərk edərək Sinqapura, oradan Honqkonqa gəlir. Kantonda Putyatin öyrənir ki, Perri Şanxaya, oradan da Yaponiyaya yollanıb.
2 dekabr 1852-ci ildə Perri dəniz nazirinə məktubunda bildirir ki, o Tayvan, Kyunyu və Bonın adalarını tutmaq istəyir və bu adalardan Rusiya və İngiltərəyə qarşı forpost kimi istifadə etmək, Çin və Yaponiyaya qarşı təzyiq kimi istifadə etmək olar. 3 fevral 1853-cü ildə Dövlət katibi Evereyt bildirdi ki, prezident Filmor onun planını bəyənir.
Sakit okeanda Perrinin amerikan ekspansiyasının carçısı olmasını qəti qəbul edən amerikan tarixçiləri sübut etməyə çalışırdılar ki, ABŞ-nin aparıcı dairələrində Perrinin fəaliyyəti özünə dayaq tapmadı.
Rus səfiri Putyatinin nəzərində tutduğu taktika 1853-cü ildə Asiya departamentinin direktoru Senyavinə ünvanladığı məktubda aydın görünür: "Rusiya və ABŞ Yaponiya ilə ticarət əlaqələrini açmaqda eyni niyyətlərə malikdirlər, baxmayaraq ki, biz bunda sülhyönümlü vasitələrə üstünlük veririk. Amerikanlar isə, şübhəsiz ki, hərbi vasitələrə əl atacaq."
1853-cü il 26 iyunda Putyatin Honqkonqdan Bonin arxipelağına getdi. 25 iyulda Pıl adasının Lloyd limanında bütün rus eskadrası toplandı. Beli adasını və Bonin adalarının bir çoxunu nəzərdən keçirən eskadra 4 avqustda Lloyd limanını tərk etdi və 9 avqustda Naqasakiyə hücuma hazırlaşdı.
Putyatinin yazdığı kimi, bu əzəmətli an idi: " Nəhayət ki, biz on aylıq gəmi səfərinin nəticəsində bir çox münasibətlərdə anlaşılmaz və tədqiq edilməmiş Yaponiyaya çatdıq." 10 avqustda rus eskadrası Naqasaki limanına daxil oldu.
Bu dövrdə İngiltərə də Yaponiyada öz mövqeyini möhkəmləndirməyə çalışırdı. İngiltərə hökuməti 1842-ci il Nankin müqaviləsinə yenidən baxılması ilə məşğul olmasına baxmayaraq uzun müddət idi ki, ilk növbədə Perrinin artmaqda olan qələbəsindən istifadə edərək Yapon sahillərində öz limanlarını açmağa çalışırdı. Britaniya hökuməti bu ölkədə ABŞ-nin hakim nüfuzunun bərpa olunmasına, rus gəmilərinin yapon limanlarına gəlməsinə yol verməmək üçün Yaponiya ilə sülh müqaviləsi imzalamağa tələsirdi. 1854-cü ilin 2 oktyabrında Çin sularında ingilis eskadrasına komandanlıq edən Ceyms Stirling Naqasakidə ingilis-yapon müqaviləsini imzaladı. O, Saxalinə münasibətdə Rusiyanın "təcavüzkar planı" barədə məlumat verdi. Hətta xəbərdarlıq etdi ki, əgər ruslar yapon sularında görünərlərsə, ingilis eskadrası rus gəmiləri ilə döyüşə girəcək. Eyni zamanda beynəlxalq hüquq da ingilis və fransız gəmilərinə Yaponiyanın neytral su ərazilərində müharibə vaxtı rus gəmilərinə hücum üçün imkan verirdi. Müttəfiqlər yapon limanlarından 1854-cü ilin avqustunda Petrapavlovskda desantların dəyişdirilməsi üçün baza kimi, 1855-ci ilin iyununda şəhərlərin bombardman edilməsində və 1855-ci ilin sentyabrında Urunedə rus-amerikan birləşmələrinin faktoriyalarının məhv edilməsində istifadə etdilər.
Krım müharibəsi Rusiyaya kömək etdi ki, yaranmış bu əlverişli şəraitdən dərhal Yaponiya ilə sülh müqaviləsi bağlamaq üçün istifadə etsin. Amma çar hökuməti Rusiyanın beynəlxalq vəziyyətinin mürəkkəb olmasını nəzərə alaraq belə hesab edirdi ki, Putyatinin səfirliyi ümid verir ki, rus-yapon münasibətləri yaxşılaşacaq.
1855-ci ilin 26 yanvarında imzalanmış Simod traktatına əsasən Rusiya üçün açılmış limanlarda ruslar məhdud miqdarda və yapon məmurlarının vasitəçiliyi ilə müxtəlif məhsullar alırdılar. Bütün bunlar vacib problemlərin həllinə-Rusiyanın Uzaq Şərq bölgələrinin və Sakit okean mülklərinin ərzaqla təminatına imkan vermirdi. Buna görə də Rusiya Yaponiya ilə ticarət müqaviləsini bağlamaqda maraqlı idi. Lakin uzun müddət idi ki, çar hakimiyyətinin başı Krım müharibəsinə və Çinlə danışıqlara qarışmışdı.
İngiltərənin 1842-ci il Nankin sazişinə yenidən baxmaq cəhdinin uğursuzluğu ilə 1856-cı ilin oktyabrında Fransanın dəstəyi ilə Çinə qarşı hərbi əməliyyat başladı. Çar hökuməti qorxurdu ki, Çində ingilis ağalığı Rusiyanın buradakı satış bazarlarını itirməsi ilə nəticələnər və Rusiyanın Uzaq Şərq regionlarını daimi təhlükədə saxlayar. Ona görə də 1857-ci ilin yanvarında Putyatin Çinə göndərildi ki, Amurun sol sahilində Rusiyanın hüquqlarının rəsmi möhkəmləndirilməsinə nail olsun. Apreldə o, Kyaxtada, sonra Şanxayda oldu. O, burada İngiltərə və Fransanın Çinlə danışıqlarında vasitəçi olmaq istəyirdi ki, Çin hökumətinin çox ağır tələbləri qəbul etməsinə imkan verməsin. Hələ ki bu missiyanın yerinə yetirilməsi üçün əlverişli şərait yox idi. Putyatin qərara gəldi ki, Yaponiyaya getsin. 1857-ci ilin 10 sentyabrında o, Naqasakidə "Amerika paraxodu"nda oldu.12 oktyabrda Putyatin yapon müvəkkilləri Midzuno Tikuqo-no-kami, İvase İqano-n-kami və Arao İvami-no-kami ilə "əlavə traktat" imzaladı. 28 maddədən ibarət bu traktat açıq limanlarda Rusiyanın ticarət hüququnu özündə əks etdirirdi:
- 1) Yapon hökuməti Simodla birgə digər limanları da açsın.
- 2) Ticarətin həcmi məhdudlaşdırılmasın.
- 3) Rus və yapon tacirlərinin ticarət əlaqələrinə maneçilik törədilməsin.
- 4) 35%-lik gömrük rüsumu saxlanılsın. Məhsulun qiyməti rus və ya xarici valyutalarla gömrük vasitəsilə ödənilməli idi.
- 5) Ruslar hər hansı ölkə ilə müharibə zamanı yapon limanlarının neytrallığını pozmamalı idi. Rus ailələri daimi və müvəqqəti yaşayış üçün Yaponiyaya daşına bilərdi.
1857-ci il traktatı əlavə hesab olunurdu. O, rusların açıq limanlarında ticarət hüququnun artmasında əhəmiyyətli oldu, amma yapon məmurlarının ticarət müqaviləsində vasitəçiliyi saxlanıldı, ixrac və idxalın əsas predmetlərində yüksək gömrük tarifi qaldı. Bir çox məhsullarda hakimiyyətin monopoliyası saxlanıldı.
1858-ci ilin martında Rusiyanın Xarici İşlər naziri A. M. Qorçakov öz məktubunda bildirirdi ki, əlavə traktat ratifikasiya olunmuşdu. Qorçakov əminliklə bildirirdi ki, bu Rusiya və Yaponiya arasında dostluğun daha da möhkəmlənməsinə kömək edəcək.
Rusiyanın hakimiyyət dairələri belə hesab edirdi ki, rus-yapon ticarəti Priamorya ətrafının iqtisadi inkişafına təsir edəcək.
Simod traktatının ratifikasiya edilmiş sənədlərinin dəyişdirilməsindən sonra çar hakimiyyəti Putyatinin məsləhəti ilə Xakodatda konsulluqda xidmət üçün məmurlar seçməyə başladı. 1858-ci iln yanvarında İ. A. Qoşkeviç konsul təyin edildi. O. çin və yapon dillərini bilirdi, Putyatinlə birgə Yaponiyada olduğu vaxtda inzibati idarəetmə, siyasi sistem, qanunlar və adətlərlə tanış olmuşdu. Konsulluğun tərkibinə dəniz zabiti P. N. Nazimov, baş həkim V. D. Ovander daxil idi.
8 fevral 1858-ci ildə xarici işlər nazirliyi Qoşkeviçə Simod traktatının əhəmiyyəti göstərilmiş təlimat verdi: "Yaponiya ilə 1855-ci ildə traktatın bağlanması nəticəsində Rusiya yarım əsrlik güclənmədən sonra əsas məqsədlərinə çatdı. Onun siyasi və ticari fəaliyyətində yeni sahələr açıldı. Çar hökuməti Xakodatı Yaponiyadakı nümayəndəliyi üçün seçdi ki, bu liman Rusiyanın Uzaq Şərq mülklərinə yaxın olsun və bu konsul rus və yaponların qarşılıqlı əlaqələrini asanlaşdırsın. Xakodatda xarici tacirlərin rəqabəti o qədər də qorxulu həddə deyildi.
Xakodatda xaricilərin təqibi çox az hiss olunurdu. Görünür, rus-yapon ticarətinin cüzi inkişafında çar hökuməti bütün açıq limanlarda öz nümayəndəliyini açmaq üçün vəsait xərcləməyi səmərəsiz hesab edirdi. Buna görə də Xakodat bütün Yaponiyada Rusiyanın maraqlarını qorumaq hüququ qazanmışdı.
Putyatin 1858-ci ilin 29 iyununda Çjiliy körfəzinə yollandı, Naqasakidə " Askold" freqatında (hərbi gəmi) oldu. O burada öyrəndi ki, ABŞ-nin general-konsulu Taunsent Qarvis və holland nümayəndəsi Donker-Kursius ticarət analaşması üçün danışıqlar aparırlar.
Yaponiyada olduğu zaman 1856-cı ilin avqustunda Qarvis amerikanlara verilmiş imtiyazların artırılmasına nail oldu. 5 iyun 1857-ci ildə o Simodda açıq limanlarda amerikanların daimi yaşayış və eksterritoriallıq hüququnu əks etdirən konvensiya imzaladı. Konvensiya dolların yapon pullarına dəyişdirilməsi üçün tərtib etdi. Amma Qarvis yapon hökumətinin bu güzəştlərindən də razı qalmadı.
Sıxışdırma və şantaj yolu ilə ABŞ öz tələblərinin qəbuluna nail oldu. 17 iyul 1858-ci ildə Edoda amerika-yapon ticarət anlaşması imzalandı. Bunun müqabilində 1859–1963-cü illər ərzində amerikanlar Kanaqava, Niiqata, Xyeqo, Naqasaki, Edo və Osakada yeni məntəqələr açdılar, ABŞ vətəndaşları yapon məmurlarının vasitəçiliyi olmadan məhdudiyyətsiz ticarət edə bilərdi.
1858-ci il amerikan-yapon müqaviləsi Yaponiyanı gömrük muxtariyyətindən məhrum etdi və onun hakimiyyətlilik hüququnu əhəmiyyətli şəkildə məhdudlaşdırdı. O, qeyri-bərabər hüquqlu xarakter daşıyırdı və Yaponiyanı əsarət altına alan müqavilələr sırasından oldu. Bu, ABŞ və digər qərb ölkələrinin Sakit okeanda ziddiyyətlərinə səbəb oldu.
Çar Rusiyası Yaponiya ilə qeyri-bərabər hüquqlu müqavilə bağladı. 18 iyul 1858-ci ildə Putyatin Kanaqavada oldu. Həmin gün bura Yaponiya nümayəndələri Naqai-Qemba-no-kami, Xori Oribe-nosye və Suda Xansabura gəldi. Onlar Putyatinin yanına gəldilər və amerikan-yapon traktatının nüsxəsini ona təqdim etdilər. 7 avqust 1858-ci ildə Edoda rus-yapon ticarət və gəmiçilik müqaviləsi bağlandı.
Simod traktatının maddələri qüvvədə qalırdı, izahedici maddələr və 1857-ci il əlavə traktatı ləğv edilirdi. Rus imperatoru syaquna diplomatik nümayəndə göndərmək hüququna malik idi və paytaxtda daimi yaşaya biləcək nümayəndə maneəsiz Yaponiyanın digər məntəqələrinə də gedə bilərdi. Xakodat və Naqasakidən başqa yeni rus məntəqələri: 19 iyun 1859-cu ildə Kanaqava, 20 dekabr 1859-cu ildə Xyonsunun qərb sahilində daha bir əlverişli liman və 20 dekabr 1862-ci ildə Xyoqo. Rus hakimiyyəti bütün limanlarda konsullara sahib ola bilərdi. Ruslar Yaponiyanın bütün açıq limanlarında ailələri ilə birgə öz qanunları, adətləri, azad və açıq dini inancları ilə yaşaya bilərdilər. Ruslar və yaponlar arasında ticarət azad şəkildə aparılmalı idi. Ruslara yaponlara və xaricilərə silah satmaq hüququ verilirdi. Düyü və taxılın ixracına bir şərtlə icazə verilirdi ki, rus gəmilərinin şəxsi heyətinin və buradakı rus təbəələrinin şəxsi tələbatını ödəyəcək miqdarda olsun. Ticarət razılaşmalarında yapon və xarici valyutalarından istifadə oluna bilərdi. Yapon mednosundan başqa digər pul vasitələrinin ixracına, aparılmasına icazə verilirdi. Rus və yaponlar arasındakı münaqişələr yapon əyalətlərində yerləşən rus konsulluğunda həll edilməli, günahkar öz ölkəsinin qanunları ilə cəzalandırılmalı idi. Rus nümayəndəliyi olan limanlarda hakimiyyət özü günahkarı tutub onu yaxınlıqdakı konsulluğa təhvil verə bilərdi. Rusiyadakı yaponlar digər xaricilərdəki hüquqlara sahib idi.
Traktatdan irəli gələn gömrük tarifi 4 hissəyə bölünmüşdü. I bölməyə şəxsi tələbatları ödəmək üçün daşınan məhsullar aid idi və onlar vergidən azad idi. II bölməyə 5%-li gömrük rüsumlu məhsullar aid idi (gəmilərin təmiri və tikintisi üçün materiallar, ev tikilməsi üçün ağac, buxar maşınları, düyü və s.). III bölməyə 35%-li gömrük rüsumlu məhsullar, IV bölməyə qalan bütün məhsullar aid idi ki, bunlar üçün də 25% gömrük rüsumu nəzərdə tutulmuşdu. Qızıl və gümüş pullardan başqa ixrac üçün nəzərdə tutulmuş yapon məhsullarına 5%-lik rüsum müəyyənləşdirildi.
1855 və 1857-ci illərdəki müqavilələr Yaponiyanın açıq limanlarında rus-yapon ticarətinin əhəmiyyətli dərəcədə artmasını təmin etdi. Rusların eksterritoriallıq və digər imtiyazları xeyli genişləndi. Bu müqavilələr də Yaponiyanın digər qərb ölkələri ilə bağladığı müqavilələr kimi ədalətsiz idi. Amma Rusiya fərqli olaraq neytrallıq edir və ölkənin daxili işlərinə qarışmırdı.
Qarrisdən fərqli olaraq rus nümayəndəsi Putyatin syaqun hökumətinə təzyiq göstərmirdi və o, məsələnin həllində maraqlı idi. Yapon mümayəndələri onu taktiki, ağıllı və sülhsevər kimi qeyd edir, əlavə edirdilər ki, o, 1858-ci 31 iyulda burada olmuş B. Britaniyanın lovğa səfiri lord Ceyms Eldjindən kəskin fərqlənirdi. Syaqun İesadanın varisi İemotinin rəsmi qəbulundan sonra 8 avqustda Putyatin Edonu tərk etdi.
Yaponiya bazarları uğrunda mübarizədə çar Rusiyası qərb ölkələri kimi imtiyazlar əldə etdi. Ancaq ilk öncə Rusiyanın iqtisadi geriliyindən dolayı rus tacirləri bu imtiyazlardan, demək olar ki, istifadə etmədi. Onun manufakturaları kifayət qədər keyfiyyətsiz məhsulları xarici bazarlara çıxarmaq iqtidarında deyildi. Rusiyadan məhsulların Yaponiyaya transportu üçün Sakit okeanda flotlar və Sibirdən keçən əlverişli yollar tələb olunurdu. Rusiyanın Uzaq Şərq bölgələrinin və Sakit okean mülklərinin zəif məskunlaşdırılması onun resurslarından istifadəyə maneçilik törədirdi. Sibir məhsulları olan meşə və xəz məhsulları yapon bazarında yaxşı satış imkanı tapmadı. Rus tacirləri yapon bazarlarını yaxşı öyrənmiş xarici firmalarla qeyri-bərabər rəqabətdə öz kapitallarını təhlükəyə atmaq istəmirdilər.
1862-ci ilin iyun-oktyabr aylarında tərkibi Taenouti Simoçsuke-no-kami, Masudayra İvami-no-kami və Kyoqoku Noto-no-kamidən ibarət yapon missiyası London, Paris, Haaqa və Berlinə gəldi. İngilis, fransız, holland və Prussiya hökuməti Niiqata, Xyoro, Osaka və Edonun açılmasını 5 illiyə təxirə salınnmasına icazə verdi.
28 iyul 1862-ci ildə missiya Peterburqda oldu. 2 avqustda missiyanı qəbul edən II Aleksandr qeyd etdi ki, Rusiya Yaponiya ilə dostluq münasibətlərin saxlanmasını istəyir və bütün mübahisəli məsələlərin razılaşdırılmasına ümid edir. 4 avqustda yapon missiyasının rus nümayəndəsi qraf A. P. İqnatevlə I görüşü oldu. İqnatev imperatorun "Rusiya və Yaponiyanın qonşu kimi maraqları vardır" dediyi bəyanatı xatırlatdı. O, qeyd etdi ki, rus hakimiyyəti Yaponiyanın daxili və xarici vəziyyətinin çətinliyini öyrənərək ona güzəştlər etdi, Edoda daimi missiya təyin etmədi və limanların açılmasının təxirə salınmasına görə kompensasiya tələb etmədi. Takenouti Yaponiyaya xoşniyyətli münasibətinə görə Rusiyaya minnətdarlıq bildirdi.
Son iclaslarda (9;10;14;17 avqustda) Saxalin məsələsi müzakirə edildi. İqnatev sərhəddi Laperuz boğazının təbii sahilləri ilə müəyyən etməklə konfliktdən qaçmağı təklif etdi. Takenouti Yaponiyanın Cənubi Saxalində tarixi hüquqlarını arqument kimi gətirərək sərhədləri 500 şm. paralelində təyin etməyi tələb etdi. O, qeyd etdi ki, Karafuto adı yapon mənşəlidir və 500 şm. enliyinin cənubunda Yaponiyanın maddi dəstəyinə və müdafiəsinə ehtiyacı olan yapon təbəələr – aynlar yaşayırlar. İqnatev bu tezisin əleyhinə qeyd etdi ki, yaponlar aynları öz qulları sayır və onları acından ölümə məhkum edir, həmçinin onları əcnəbilərin özbaşınalıqlarından qoruya bilmir. Bundan başqa İqnatev missiyadan son vaxtlar məmur və əsgərlərin Cənubi Saxalinə – burda yaponlar yalnız balıq ovu hüququna malik idilər- göndərilməsinin izahını tələb etdi və dedi ki, yapon hökuməti əcnəbilərin təsiri altına düşüb.
20 avqust icalsında bu danışıqların bəyanatı olan yekun protokolun müzakirəsi keçirildi. İqnatev bəyan etdi ki, rus hökuməti Saxalin məsələsi ilə bağlı əlverişli olmayan şərtlərdən imtina hüququna malikdir. Amma missiya üzvləri xahiş etdilər ki, onlar danışıqların uğursuzluğunda şəxsi məsuliyyət daşıyırlar. O, protokolu Primorski vilayətinin hərbi qubernatoruna son qərar üçün yenidən baxılmağa yolladı. Bundan başqa Rusiya Xyoqo, Osaka, Edo və Niiqatanın açılmasının 5 illiyə təxirə salınması ilə razılaşdı. 31 avqustda yekun protokolu Qorçakov və yapon missiyasının üzvləri imzaladılar.
İqtisadi vasitələrin və ərazidəki yapon məmurlarının maneçiliyinə baxmayaraq 1862–1867-ci illər ərzində Saxalində Rusiyanın mövqeyi əhəmiyyətli dərəcədə möhkəmləndi. Onlar adanı tədqiq etdilər, zəngin mineral resursları kəşf etdilər, daş kömür sənayesinin və kənd təsərrüfatının əsasını qoydular, gələcək şəhərlərin əsası olan növbətçi düşərgələr, postlar yaratdılar, körpülər tikdilər, yol saldılar, həmçinin yerli əhaliyə mədəniyyət öyrətdilər, onları yapon tacir və məmurlarının zülmündən qurtardılar. Ruslar yaponlara və aynlara qış evi tikməyi, tərəvəz becərməyi öyrətdilər. Münaqişələr rus və yaponlar arasında mehriban qonşuluq siyasətini əngəlləmədi. Amma onların vilayətləri arasındakı sərhəddə görə Saxalinin mənimsənilməsi dayanmışdı. ABŞ, İngiltərə, Fransa adada möhkəmlənmək üçün Yaponiyanın vətəndaş müharibəsi və burjua inqilabı dövründə zəifliyindən istifadə edərək cəhdlərini artırırdı.
Rusiya qərb ölkələrinin Yaponiyanın daxili işlərinə müdaxilə edəcək hər hansı bir addımdan ibarət aksiyada iştirak etmədi. Rus siyasətinin neytrallığını sübut edəcək çoxlu faktlar var.
20 avqust 1863-cü ildə F. Hibold İngiltərə və Fransanın bu ölkədə konfliktini həll etmək üçün general-qubernator Konstantindən Yaponiyaya fövqəladə səfirlik göndərməyi xahiş etdi. Hibold qeyd edirdi ki, qərb imperiyaları Yaponiya ilə müharibənin nəticəsində Ryukuyu və Sisumu zəbt edib və Çin və Yapon dənizində hökmdarlıq edir: Bu Rusiyanın Uzaq Şərq vilayətlərini və Sakit okeandakı maraqlarını təzyiq altında saxlayır.
24 sentyabr 1864-cü ildə Sakit okean eskadrasının kontr-admiralı Endoqurov dənizçilərə tapşırdı ki, yaponlıarla dostluq əlaqələrini möhkəmləndirsinlər. O, dəniz naziri N. K. Krabbeyə məlumat verdi ki, yaponlarla istənilən toqquşmadan qaçmaq lazımdır. 13 oktyabr hesabatında Endoqurov yazırdı ki, ingilis eskadrası Naqasakidə öz evləri kimi sahiblik edir. 24 sentyabrda Krabbeyə məktubunda Qorçakov qeyd edirdi ki, Xakodatda 8 illik mövcudluq ərzində konsulluq Yapon hakimiyyətini və yerli vilayətləri razı salmışdır. Kanaqava, İyokoqama və Edodakı terror aktları əcnəbilərlə bağlıdır. Endoqurovun Simonosekin bombardman edilməsində iştirakdan imtinası əcnəbi imperiyaların səfirlərini razı salmamışdı.
28 apreldə Qərb ölkələrinin səfirləri Buxqolsa yaponlara qarşı digər bir əməliyyatda iştirak etməyi təklif etdi. Buxqols Enduqurovdan xahiş etdi ki, bu hadisə barədə dəniz nazirinə xəbər versin.
1865-ci ildə rus hakimiyyəti yapon sularında kokodant konsulluğunun ehtiyacı üçün yalnız 1 gəmi "Varyaq" korvetini saxlayırdı. 11 dekabr 1867-ci ildə Byusov və yapon nümayəndəsi Edzure Kaqa-no-kami Edoda ticarət və naviqasiya sazişi bağladılar. Gömrük tarifinin ləğv edilməsi ilə, demək olar ki, Rusiya ilə Yaponiya arasında bütün ticarət əngəlləri ləğv edildi.
Yapon təbəələri açıq limanlarda bütün məhsulları (hərbi məhsullar istisna olmaqla) almaq hüququ qazandılar. Yapon tacirləri, knyazları və onların qulluğundakılar rus məmurlarının müdaxiləsi olmadan, nəinki Yaponiyanın açıq limanlarında, hətta sərhəddi keçmək üçün pasport aldıqdan sonra Rusiyada da ticarət etmək hüququ qazandılar. Rus və yapon ticarət anlaşmalarından irəli gələn vergilər onların öz aralarında olduğu kimi müəyyən edilirdi. Rusiyaya oxumaq və ticarət etmək üçün getmək Rusiya qanunları ilə müəyyən edilirdi. Yeni sazişdən irəli gələn tarifdə bütün məhsullar 4 kateqoriyaya bölünürdü:
- 1) Dəyərlərinə görə
- 2) Rüsumdan azad edilmişlər
- 3) İdxalı qadağan edilənlər (tiryək) və ixracı qadağan edilənlər (düyü, un, taxıl)
- 4) 5 faizlik gömrük rüsumu ilə dəyərləndirilənlər.
1867-ci il razılaşmasının Rusiya üçün əlverişli olmasına baxmayaraq mövcud amillər rus-yapon ticarətinin inkişafına mane olurdu. Geridə qalmış rus sənayesi Yaponiyanı ucuz fabrik malları ilə təmin edəcək vəziyyətdə deyildi. Üstəlik Sibirin yolsuzluğu məhsulların qiymətini artırırdı. Həmçinin Rusiyanın Uzaq Şərq bölgələrinin zəif məskunlaşması yapon bazarlarını satış malları ilə təmin edə bilmirdi. Tacirlər Yaponiyanın zəif iqtisadi inkişafı və daxili müharibəsi ilə əlaqədar öz vəsaitlərini təhlükəyə atmaqdan qorxurdular. 1869-cu ildə xaricilərin məskunlaşdığı Xakodat, Kove və Naqasakidə ruslar 5 yer, İyokoqamada isə 6 yer tutmuşdular.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rusiya Yaponiya munasibetleri Rusiya Federasiyasi ile Yaponiya arasindaki movcud ikiterefli elaqeler Rusiya Yaponiya munasibetleri Rusiya Yaponiya Vikianbarda elaqeli mediafayllarBu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin TarixiIngiltere Fransa ve ABS nin Cin ve Yaponiyaya hokmranliq ugrunda mubarizesi onlarin Kuril adalarinda Saxalinde ve Amur hovzesinde mohkemlenmek cehdleri Rusiyanin Uzaq Serqde ve Sakit okeanda ticaret gemileri ucun tehluke yaradirdi Rusiya hokumeti Rusiyanin Sakit okeanda movqeyinin guclenmesi o cumleden Cin ve Yaponiyada limanlarinin acilmasi ucun tedbirler gormeyi qerara aldi 1852 ci ilin 24 aprelinde Rusiyanin Uzaq Serqde siyasi maraqlarini muzakire eden xususi komite yaradildi Onun terkibine Bas deniz qerargahinin reisi Mensikov maliyye naziri Brok herbi nazir Cernisev Asiya departamentinin direktoru Senyavin daxil idi 1852 ci il aprelin sonunda Xarici isler naziri Yapon isi uzre mektub u xususi komiteye teqdim etdi Mektubda Amerikanin Yaponiya ile ticaret qurmaq cehdleri Amerika gemilerinin Yaponiya sahillerinde coxalmasi gosterilirdi 7 mayda komite mektubu muzakire ederek Cin ve Yaponiyaya Putyatinin rehberliyi altinda ekspedisiya gondermeyi qerara aldi Ona Rusiya ticaret gemilerinin aciq limanlara girmesi ucun Cin hokumetinden icaze almaq ve Yaponiya ile ticaret muqavilesinin imzalanmasi ucun danisiqlar aparmaq hevale olunmusdu 13 avqust 1852 ci ilde Mensikov Putyatine telimat verdi Putyatine Serqi Asiya ve Simali Amerikanin qerbi rus torpaqlarinda bas verenler haqqinda melumat toplamaq hevale olunmusdu 23 avqust 1852 ci ilde I Nikolay yapon imperatoruna gonderdiyi qramotoda Putyatinin sefirliyinin dostluq xarakterini gostermis ve rus vetendaslarinin yapon limanlarina daxil olmasina icaze verilmesini xahis etmisdi Ekspedisiya zamani Putyatinin bir nece xarici olkelere bas cekeceyi de gosterilmisdi Ona gore xarici isler nazirliyi hemin olkelerin hokumetine ekspedisiyanin meqsedi barede melumat vermisdi 7 oktyabr 1852 ci ilde Putyatin Kronstadi terk etdi 31 oktyabrda o Portsmuta geldi Portsmutdan cixaraq 10 mart 1853 cu ilde Xeyirxah Umid burnuna gelir ve burada oyrenir ki Perri Avakado 15 gemiden ibaret ekspedisiya yaradir Amerika hokumeti Perriye yapon limanlarinin acilmasi ugrunda Rusiyani ve diger Avropa hokumetlerini qabaqlamaq ucun boyuk selahiyyet vermisdi 8 aprel 1853 cu ilde Putyatin bu haqda Senyavine melumat verir ve bildirir ki amerikanlar kicik bir muqavimet muqabilinde silah isletmeye hazirdirlar 27 dekabr 1852 ci ilde Peterburqda Amerika sefiri Braun Dovlet Departamentinin tapsirigi ile Xarici isler nazirliyine rus freqatinin Sakit okeana qeyri melum meqsedle gelmesi barede teeccublendiyini bildirdi 10 yanvar 1853 cu ilde Nessrod Brauna cavab verdi ve bildirdi ki rus hokumeti oz torpaqlarini qorumaq ucun bu tedbire el atib ve bu gizli sekilde edilmeyib 12 aprel 1853 cu ilde rus sefiri Xeyirxah Umid burnunu terk ederek Sinqapura oradan Honqkonqa gelir Kantonda Putyatin oyrenir ki Perri Sanxaya oradan da Yaponiyaya yollanib 2 dekabr 1852 ci ilde Perri deniz nazirine mektubunda bildirir ki o Tayvan Kyunyu ve Bonin adalarini tutmaq isteyir ve bu adalardan Rusiya ve Ingiltereye qarsi forpost kimi istifade etmek Cin ve Yaponiyaya qarsi tezyiq kimi istifade etmek olar 3 fevral 1853 cu ilde Dovlet katibi Evereyt bildirdi ki prezident Filmor onun planini beyenir Sakit okeanda Perrinin amerikan ekspansiyasinin carcisi olmasini qeti qebul eden amerikan tarixcileri subut etmeye calisirdilar ki ABS nin aparici dairelerinde Perrinin fealiyyeti ozune dayaq tapmadi Rus sefiri Putyatinin nezerinde tutdugu taktika 1853 cu ilde Asiya departamentinin direktoru Senyavine unvanladigi mektubda aydin gorunur Rusiya ve ABS Yaponiya ile ticaret elaqelerini acmaqda eyni niyyetlere malikdirler baxmayaraq ki biz bunda sulhyonumlu vasitelere ustunluk veririk Amerikanlar ise subhesiz ki herbi vasitelere el atacaq 1853 cu il 26 iyunda Putyatin Honqkonqdan Bonin arxipelagina getdi 25 iyulda Pil adasinin Lloyd limaninda butun rus eskadrasi toplandi Beli adasini ve Bonin adalarinin bir coxunu nezerden keciren eskadra 4 avqustda Lloyd limanini terk etdi ve 9 avqustda Naqasakiye hucuma hazirlasdi Putyatinin yazdigi kimi bu ezemetli an idi Nehayet ki biz on ayliq gemi seferinin neticesinde bir cox munasibetlerde anlasilmaz ve tedqiq edilmemis Yaponiyaya catdiq 10 avqustda rus eskadrasi Naqasaki limanina daxil oldu Bu dovrde Ingiltere de Yaponiyada oz movqeyini mohkemlendirmeye calisirdi Ingiltere hokumeti 1842 ci il Nankin muqavilesine yeniden baxilmasi ile mesgul olmasina baxmayaraq uzun muddet idi ki ilk novbede Perrinin artmaqda olan qelebesinden istifade ederek Yapon sahillerinde oz limanlarini acmaga calisirdi Britaniya hokumeti bu olkede ABS nin hakim nufuzunun berpa olunmasina rus gemilerinin yapon limanlarina gelmesine yol vermemek ucun Yaponiya ile sulh muqavilesi imzalamaga telesirdi 1854 cu ilin 2 oktyabrinda Cin sularinda ingilis eskadrasina komandanliq eden Ceyms Stirling Naqasakide ingilis yapon muqavilesini imzaladi O Saxaline munasibetde Rusiyanin tecavuzkar plani barede melumat verdi Hetta xeberdarliq etdi ki eger ruslar yapon sularinda gorunerlerse ingilis eskadrasi rus gemileri ile doyuse girecek Eyni zamanda beynelxalq huquq da ingilis ve fransiz gemilerine Yaponiyanin neytral su erazilerinde muharibe vaxti rus gemilerine hucum ucun imkan verirdi Muttefiqler yapon limanlarindan 1854 cu ilin avqustunda Petrapavlovskda desantlarin deyisdirilmesi ucun baza kimi 1855 ci ilin iyununda seherlerin bombardman edilmesinde ve 1855 ci ilin sentyabrinda Urunede rus amerikan birlesmelerinin faktoriyalarinin mehv edilmesinde istifade etdiler Krim muharibesi Rusiyaya komek etdi ki yaranmis bu elverisli seraitden derhal Yaponiya ile sulh muqavilesi baglamaq ucun istifade etsin Amma car hokumeti Rusiyanin beynelxalq veziyyetinin murekkeb olmasini nezere alaraq bele hesab edirdi ki Putyatinin sefirliyi umid verir ki rus yapon munasibetleri yaxsilasacaq 1855 ci ilin 26 yanvarinda imzalanmis Simod traktatina esasen Rusiya ucun acilmis limanlarda ruslar mehdud miqdarda ve yapon memurlarinin vasiteciliyi ile muxtelif mehsullar alirdilar Butun bunlar vacib problemlerin helline Rusiyanin Uzaq Serq bolgelerinin ve Sakit okean mulklerinin erzaqla teminatina imkan vermirdi Buna gore de Rusiya Yaponiya ile ticaret muqavilesini baglamaqda maraqli idi Lakin uzun muddet idi ki car hakimiyyetinin basi Krim muharibesine ve Cinle danisiqlara qarismisdi Ingilterenin 1842 ci il Nankin sazisine yeniden baxmaq cehdinin ugursuzlugu ile 1856 ci ilin oktyabrinda Fransanin desteyi ile Cine qarsi herbi emeliyyat basladi Car hokumeti qorxurdu ki Cinde ingilis agaligi Rusiyanin buradaki satis bazarlarini itirmesi ile neticelener ve Rusiyanin Uzaq Serq regionlarini daimi tehlukede saxlayar Ona gore de 1857 ci ilin yanvarinda Putyatin Cine gonderildi ki Amurun sol sahilinde Rusiyanin huquqlarinin resmi mohkemlendirilmesine nail olsun Aprelde o Kyaxtada sonra Sanxayda oldu O burada Ingiltere ve Fransanin Cinle danisiqlarinda vasiteci olmaq isteyirdi ki Cin hokumetinin cox agir telebleri qebul etmesine imkan vermesin Hele ki bu missiyanin yerine yetirilmesi ucun elverisli serait yox idi Putyatin qerara geldi ki Yaponiyaya getsin 1857 ci ilin 10 sentyabrinda o Naqasakide Amerika paraxodu nda oldu 12 oktyabrda Putyatin yapon muvekkilleri Midzuno Tikuqo no kami Ivase Iqano n kami ve Arao Ivami no kami ile elave traktat imzaladi 28 maddeden ibaret bu traktat aciq limanlarda Rusiyanin ticaret huququnu ozunde eks etdirirdi 1 Yapon hokumeti Simodla birge diger limanlari da acsin 2 Ticaretin hecmi mehdudlasdirilmasin 3 Rus ve yapon tacirlerinin ticaret elaqelerine manecilik toredilmesin 4 35 lik gomruk rusumu saxlanilsin Mehsulun qiymeti rus ve ya xarici valyutalarla gomruk vasitesile odenilmeli idi 5 Ruslar her hansi olke ile muharibe zamani yapon limanlarinin neytralligini pozmamali idi Rus aileleri daimi ve muveqqeti yasayis ucun Yaponiyaya dasina bilerdi 1857 ci il traktati elave hesab olunurdu O ruslarin aciq limanlarinda ticaret huququnun artmasinda ehemiyyetli oldu amma yapon memurlarinin ticaret muqavilesinde vasiteciliyi saxlanildi ixrac ve idxalin esas predmetlerinde yuksek gomruk tarifi qaldi Bir cox mehsullarda hakimiyyetin monopoliyasi saxlanildi 1858 ci ilin martinda Rusiyanin Xarici Isler naziri A M Qorcakov oz mektubunda bildirirdi ki elave traktat ratifikasiya olunmusdu Qorcakov eminlikle bildirirdi ki bu Rusiya ve Yaponiya arasinda dostlugun daha da mohkemlenmesine komek edecek Rusiyanin hakimiyyet daireleri bele hesab edirdi ki rus yapon ticareti Priamorya etrafinin iqtisadi inkisafina tesir edecek Simod traktatinin ratifikasiya edilmis senedlerinin deyisdirilmesinden sonra car hakimiyyeti Putyatinin mesleheti ile Xakodatda konsulluqda xidmet ucun memurlar secmeye basladi 1858 ci iln yanvarinda I A Qoskevic konsul teyin edildi O cin ve yapon dillerini bilirdi Putyatinle birge Yaponiyada oldugu vaxtda inzibati idareetme siyasi sistem qanunlar ve adetlerle tanis olmusdu Konsullugun terkibine deniz zabiti P N Nazimov bas hekim V D Ovander daxil idi 8 fevral 1858 ci ilde xarici isler nazirliyi Qoskevice Simod traktatinin ehemiyyeti gosterilmis telimat verdi Yaponiya ile 1855 ci ilde traktatin baglanmasi neticesinde Rusiya yarim esrlik guclenmeden sonra esas meqsedlerine catdi Onun siyasi ve ticari fealiyyetinde yeni saheler acildi Car hokumeti Xakodati Yaponiyadaki numayendeliyi ucun secdi ki bu liman Rusiyanin Uzaq Serq mulklerine yaxin olsun ve bu konsul rus ve yaponlarin qarsiliqli elaqelerini asanlasdirsin Xakodatda xarici tacirlerin reqabeti o qeder de qorxulu hedde deyildi Xakodatda xaricilerin teqibi cox az hiss olunurdu Gorunur rus yapon ticaretinin cuzi inkisafinda car hokumeti butun aciq limanlarda oz numayendeliyini acmaq ucun vesait xerclemeyi semeresiz hesab edirdi Buna gore de Xakodat butun Yaponiyada Rusiyanin maraqlarini qorumaq huququ qazanmisdi Putyatin 1858 ci ilin 29 iyununda Cjiliy korfezine yollandi Naqasakide Askold freqatinda herbi gemi oldu O burada oyrendi ki ABS nin general konsulu Taunsent Qarvis ve holland numayendesi Donker Kursius ticaret analasmasi ucun danisiqlar aparirlar Yaponiyada oldugu zaman 1856 ci ilin avqustunda Qarvis amerikanlara verilmis imtiyazlarin artirilmasina nail oldu 5 iyun 1857 ci ilde o Simodda aciq limanlarda amerikanlarin daimi yasayis ve eksterritorialliq huququnu eks etdiren konvensiya imzaladi Konvensiya dollarin yapon pullarina deyisdirilmesi ucun tertib etdi Amma Qarvis yapon hokumetinin bu guzestlerinden de razi qalmadi Sixisdirma ve santaj yolu ile ABS oz teleblerinin qebuluna nail oldu 17 iyul 1858 ci ilde Edoda amerika yapon ticaret anlasmasi imzalandi Bunun muqabilinde 1859 1963 cu iller erzinde amerikanlar Kanaqava Niiqata Xyeqo Naqasaki Edo ve Osakada yeni menteqeler acdilar ABS vetendaslari yapon memurlarinin vasiteciliyi olmadan mehdudiyyetsiz ticaret ede bilerdi 1858 ci il amerikan yapon muqavilesi Yaponiyani gomruk muxtariyyetinden mehrum etdi ve onun hakimiyyetlilik huququnu ehemiyyetli sekilde mehdudlasdirdi O qeyri beraber huquqlu xarakter dasiyirdi ve Yaponiyani esaret altina alan muqavileler sirasindan oldu Bu ABS ve diger qerb olkelerinin Sakit okeanda ziddiyyetlerine sebeb oldu Car Rusiyasi Yaponiya ile qeyri beraber huquqlu muqavile bagladi 18 iyul 1858 ci ilde Putyatin Kanaqavada oldu Hemin gun bura Yaponiya numayendeleri Naqai Qemba no kami Xori Oribe nosye ve Suda Xansabura geldi Onlar Putyatinin yanina geldiler ve amerikan yapon traktatinin nusxesini ona teqdim etdiler 7 avqust 1858 ci ilde Edoda rus yapon ticaret ve gemicilik muqavilesi baglandi Simod traktatinin maddeleri quvvede qalirdi izahedici maddeler ve 1857 ci il elave traktati legv edilirdi Rus imperatoru syaquna diplomatik numayende gondermek huququna malik idi ve paytaxtda daimi yasaya bilecek numayende maneesiz Yaponiyanin diger menteqelerine de gede bilerdi Xakodat ve Naqasakiden basqa yeni rus menteqeleri 19 iyun 1859 cu ilde Kanaqava 20 dekabr 1859 cu ilde Xyonsunun qerb sahilinde daha bir elverisli liman ve 20 dekabr 1862 ci ilde Xyoqo Rus hakimiyyeti butun limanlarda konsullara sahib ola bilerdi Ruslar Yaponiyanin butun aciq limanlarinda aileleri ile birge oz qanunlari adetleri azad ve aciq dini inanclari ile yasaya bilerdiler Ruslar ve yaponlar arasinda ticaret azad sekilde aparilmali idi Ruslara yaponlara ve xaricilere silah satmaq huququ verilirdi Duyu ve taxilin ixracina bir sertle icaze verilirdi ki rus gemilerinin sexsi heyetinin ve buradaki rus tebeelerinin sexsi telebatini odeyecek miqdarda olsun Ticaret razilasmalarinda yapon ve xarici valyutalarindan istifade oluna bilerdi Yapon mednosundan basqa diger pul vasitelerinin ixracina aparilmasina icaze verilirdi Rus ve yaponlar arasindaki munaqiseler yapon eyaletlerinde yerlesen rus konsullugunda hell edilmeli gunahkar oz olkesinin qanunlari ile cezalandirilmali idi Rus numayendeliyi olan limanlarda hakimiyyet ozu gunahkari tutub onu yaxinliqdaki konsulluga tehvil vere bilerdi Rusiyadaki yaponlar diger xaricilerdeki huquqlara sahib idi Traktatdan ireli gelen gomruk tarifi 4 hisseye bolunmusdu I bolmeye sexsi telebatlari odemek ucun dasinan mehsullar aid idi ve onlar vergiden azad idi II bolmeye 5 li gomruk rusumlu mehsullar aid idi gemilerin temiri ve tikintisi ucun materiallar ev tikilmesi ucun agac buxar masinlari duyu ve s III bolmeye 35 li gomruk rusumlu mehsullar IV bolmeye qalan butun mehsullar aid idi ki bunlar ucun de 25 gomruk rusumu nezerde tutulmusdu Qizil ve gumus pullardan basqa ixrac ucun nezerde tutulmus yapon mehsullarina 5 lik rusum mueyyenlesdirildi 1855 ve 1857 ci illerdeki muqavileler Yaponiyanin aciq limanlarinda rus yapon ticaretinin ehemiyyetli derecede artmasini temin etdi Ruslarin eksterritorialliq ve diger imtiyazlari xeyli genislendi Bu muqavileler de Yaponiyanin diger qerb olkeleri ile bagladigi muqavileler kimi edaletsiz idi Amma Rusiya ferqli olaraq neytralliq edir ve olkenin daxili islerine qarismirdi Qarrisden ferqli olaraq rus numayendesi Putyatin syaqun hokumetine tezyiq gostermirdi ve o meselenin hellinde maraqli idi Yapon mumayendeleri onu taktiki agilli ve sulhsever kimi qeyd edir elave edirdiler ki o 1858 ci 31 iyulda burada olmus B Britaniyanin lovga sefiri lord Ceyms Eldjinden keskin ferqlenirdi Syaqun Iesadanin varisi Iemotinin resmi qebulundan sonra 8 avqustda Putyatin Edonu terk etdi Yaponiya bazarlari ugrunda mubarizede car Rusiyasi qerb olkeleri kimi imtiyazlar elde etdi Ancaq ilk once Rusiyanin iqtisadi geriliyinden dolayi rus tacirleri bu imtiyazlardan demek olar ki istifade etmedi Onun manufakturalari kifayet qeder keyfiyyetsiz mehsullari xarici bazarlara cixarmaq iqtidarinda deyildi Rusiyadan mehsullarin Yaponiyaya transportu ucun Sakit okeanda flotlar ve Sibirden kecen elverisli yollar teleb olunurdu Rusiyanin Uzaq Serq bolgelerinin ve Sakit okean mulklerinin zeif meskunlasdirilmasi onun resurslarindan istifadeye manecilik toredirdi Sibir mehsullari olan mese ve xez mehsullari yapon bazarinda yaxsi satis imkani tapmadi Rus tacirleri yapon bazarlarini yaxsi oyrenmis xarici firmalarla qeyri beraber reqabetde oz kapitallarini tehlukeye atmaq istemirdiler 1862 ci ilin iyun oktyabr aylarinda terkibi Taenouti Simocsuke no kami Masudayra Ivami no kami ve Kyoqoku Noto no kamiden ibaret yapon missiyasi London Paris Haaqa ve Berline geldi Ingilis fransiz holland ve Prussiya hokumeti Niiqata Xyoro Osaka ve Edonun acilmasini 5 illiye texire salinnmasina icaze verdi 28 iyul 1862 ci ilde missiya Peterburqda oldu 2 avqustda missiyani qebul eden II Aleksandr qeyd etdi ki Rusiya Yaponiya ile dostluq munasibetlerin saxlanmasini isteyir ve butun mubahiseli meselelerin razilasdirilmasina umid edir 4 avqustda yapon missiyasinin rus numayendesi qraf A P Iqnatevle I gorusu oldu Iqnatev imperatorun Rusiya ve Yaponiyanin qonsu kimi maraqlari vardir dediyi beyanati xatirlatdi O qeyd etdi ki rus hakimiyyeti Yaponiyanin daxili ve xarici veziyyetinin cetinliyini oyrenerek ona guzestler etdi Edoda daimi missiya teyin etmedi ve limanlarin acilmasinin texire salinmasina gore kompensasiya teleb etmedi Takenouti Yaponiyaya xosniyyetli munasibetine gore Rusiyaya minnetdarliq bildirdi Son iclaslarda 9 10 14 17 avqustda Saxalin meselesi muzakire edildi Iqnatev serheddi Laperuz bogazinin tebii sahilleri ile mueyyen etmekle konfliktden qacmagi teklif etdi Takenouti Yaponiyanin Cenubi Saxalinde tarixi huquqlarini arqument kimi getirerek serhedleri 500 sm paralelinde teyin etmeyi teleb etdi O qeyd etdi ki Karafuto adi yapon menselidir ve 500 sm enliyinin cenubunda Yaponiyanin maddi desteyine ve mudafiesine ehtiyaci olan yapon tebeeler aynlar yasayirlar Iqnatev bu tezisin eleyhine qeyd etdi ki yaponlar aynlari oz qullari sayir ve onlari acindan olume mehkum edir hemcinin onlari ecnebilerin ozbasinaliqlarindan qoruya bilmir Bundan basqa Iqnatev missiyadan son vaxtlar memur ve esgerlerin Cenubi Saxaline burda yaponlar yalniz baliq ovu huququna malik idiler gonderilmesinin izahini teleb etdi ve dedi ki yapon hokumeti ecnebilerin tesiri altina dusub 20 avqust icalsinda bu danisiqlarin beyanati olan yekun protokolun muzakiresi kecirildi Iqnatev beyan etdi ki rus hokumeti Saxalin meselesi ile bagli elverisli olmayan sertlerden imtina huququna malikdir Amma missiya uzvleri xahis etdiler ki onlar danisiqlarin ugursuzlugunda sexsi mesuliyyet dasiyirlar O protokolu Primorski vilayetinin herbi qubernatoruna son qerar ucun yeniden baxilmaga yolladi Bundan basqa Rusiya Xyoqo Osaka Edo ve Niiqatanin acilmasinin 5 illiye texire salinmasi ile razilasdi 31 avqustda yekun protokolu Qorcakov ve yapon missiyasinin uzvleri imzaladilar Iqtisadi vasitelerin ve erazideki yapon memurlarinin maneciliyine baxmayaraq 1862 1867 ci iller erzinde Saxalinde Rusiyanin movqeyi ehemiyyetli derecede mohkemlendi Onlar adani tedqiq etdiler zengin mineral resurslari kesf etdiler das komur senayesinin ve kend teserrufatinin esasini qoydular gelecek seherlerin esasi olan novbetci dusergeler postlar yaratdilar korpuler tikdiler yol saldilar hemcinin yerli ehaliye medeniyyet oyretdiler onlari yapon tacir ve memurlarinin zulmunden qurtardilar Ruslar yaponlara ve aynlara qis evi tikmeyi terevez becermeyi oyretdiler Munaqiseler rus ve yaponlar arasinda mehriban qonsuluq siyasetini engellemedi Amma onlarin vilayetleri arasindaki serhedde gore Saxalinin menimsenilmesi dayanmisdi ABS Ingiltere Fransa adada mohkemlenmek ucun Yaponiyanin vetendas muharibesi ve burjua inqilabi dovrunde zeifliyinden istifade ederek cehdlerini artirirdi Rusiya qerb olkelerinin Yaponiyanin daxili islerine mudaxile edecek her hansi bir addimdan ibaret aksiyada istirak etmedi Rus siyasetinin neytralligini subut edecek coxlu faktlar var 20 avqust 1863 cu ilde F Hibold Ingiltere ve Fransanin bu olkede konfliktini hell etmek ucun general qubernator Konstantinden Yaponiyaya fovqelade sefirlik gondermeyi xahis etdi Hibold qeyd edirdi ki qerb imperiyalari Yaponiya ile muharibenin neticesinde Ryukuyu ve Sisumu zebt edib ve Cin ve Yapon denizinde hokmdarliq edir Bu Rusiyanin Uzaq Serq vilayetlerini ve Sakit okeandaki maraqlarini tezyiq altinda saxlayir 24 sentyabr 1864 cu ilde Sakit okean eskadrasinin kontr admirali Endoqurov denizcilere tapsirdi ki yaponliarla dostluq elaqelerini mohkemlendirsinler O deniz naziri N K Krabbeye melumat verdi ki yaponlarla istenilen toqqusmadan qacmaq lazimdir 13 oktyabr hesabatinda Endoqurov yazirdi ki ingilis eskadrasi Naqasakide oz evleri kimi sahiblik edir 24 sentyabrda Krabbeye mektubunda Qorcakov qeyd edirdi ki Xakodatda 8 illik movcudluq erzinde konsulluq Yapon hakimiyyetini ve yerli vilayetleri razi salmisdir Kanaqava Iyokoqama ve Edodaki terror aktlari ecnebilerle baglidir Endoqurovun Simonosekin bombardman edilmesinde istirakdan imtinasi ecnebi imperiyalarin sefirlerini razi salmamisdi 28 aprelde Qerb olkelerinin sefirleri Buxqolsa yaponlara qarsi diger bir emeliyyatda istirak etmeyi teklif etdi Buxqols Enduqurovdan xahis etdi ki bu hadise barede deniz nazirine xeber versin 1865 ci ilde rus hakimiyyeti yapon sularinda kokodant konsullugunun ehtiyaci ucun yalniz 1 gemi Varyaq korvetini saxlayirdi 11 dekabr 1867 ci ilde Byusov ve yapon numayendesi Edzure Kaqa no kami Edoda ticaret ve naviqasiya sazisi bagladilar Gomruk tarifinin legv edilmesi ile demek olar ki Rusiya ile Yaponiya arasinda butun ticaret engelleri legv edildi Yapon tebeeleri aciq limanlarda butun mehsullari herbi mehsullar istisna olmaqla almaq huququ qazandilar Yapon tacirleri knyazlari ve onlarin qullugundakilar rus memurlarinin mudaxilesi olmadan neinki Yaponiyanin aciq limanlarinda hetta serheddi kecmek ucun pasport aldiqdan sonra Rusiyada da ticaret etmek huququ qazandilar Rus ve yapon ticaret anlasmalarindan ireli gelen vergiler onlarin oz aralarinda oldugu kimi mueyyen edilirdi Rusiyaya oxumaq ve ticaret etmek ucun getmek Rusiya qanunlari ile mueyyen edilirdi Yeni sazisden ireli gelen tarifde butun mehsullar 4 kateqoriyaya bolunurdu 1 Deyerlerine gore 2 Rusumdan azad edilmisler 3 Idxali qadagan edilenler tiryek ve ixraci qadagan edilenler duyu un taxil 4 5 faizlik gomruk rusumu ile deyerlendirilenler 1867 ci il razilasmasinin Rusiya ucun elverisli olmasina baxmayaraq movcud amiller rus yapon ticaretinin inkisafina mane olurdu Geride qalmis rus senayesi Yaponiyani ucuz fabrik mallari ile temin edecek veziyyetde deyildi Ustelik Sibirin yolsuzlugu mehsullarin qiymetini artirirdi Hemcinin Rusiyanin Uzaq Serq bolgelerinin zeif meskunlasmasi yapon bazarlarini satis mallari ile temin ede bilmirdi Tacirler Yaponiyanin zeif iqtisadi inkisafi ve daxili muharibesi ile elaqedar oz vesaitlerini tehlukeye atmaqdan qorxurdular 1869 cu ilde xaricilerin meskunlasdigi Xakodat Kove ve Naqasakide ruslar 5 yer Iyokoqamada ise 6 yer tutmusdular Hemcinin baxRus yapon muharibesi