Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Robert Fulton (ing. Robert Fulton; 14 noyabr 1765 – 24 fevral 1815, Nyu-York, Nyu-York ştatı) — amerikalı mühəndis və ixtiraçı, ilk buxar gəmisi "Klemont"un və sualtı qayıq "Nautilus"un layihəsinin yaradıcısı.
| Robert Fulton | |
|---|---|
| ing. Robert Fulton | |
 | |
| Doğum tarixi | 14 noyabr 1765 |
| Vəfat tarixi | 24 fevral 1815(49 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | vərəm |
| Dəfn yeri |
|
| Fəaliyyəti | mühəndis, ixtiraçı, rəssam, alim |
| Fəaliyyət illəri | 1793–1815 |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Robert Fulton 1765-ci ildə Pensilvaniya ştatının Litl-Britensdə (indi Fulton), kasıb irland emiqrantının ailəsində dünyaya gəlmişdir.
Doqquz yaşı olanda o, atasını itirmiş və pansion-məktəbə göndərilmişdir. Sonra isə Filadelfiyada zərgər yanında usta köməkçisi işləməyə başlamışdı. Orada o, fil sümüyündən hazırlanmış məmulatlar üçün miniatür şəkillər hazırlayaraq rəssamlıqla məşğul olmuşdur.
1787-ci ildə Robert Fulton Londona köçmüş və orada mühəndisliklə məşğul olmuşdur. İngiltərədə o, kanalların, şlüzlərin, su kəmərlərinin tikintisində iştirak etmişdir. İxtiraçılıqla məşğul olaraq o, mərməri kəsmək, kətanı əyirmək, ondan kəndir hazırlamaq və s. üçün xüsusi maşınların konstruksiyalarını işləyib hazırlamışdır.
1790-cı illərdə gəmiçilikdə buxarın istifadə edilmə problemi ilə sıx məşğul oldu. Bu mürəkkəb işdə müvəffəqiyyət əldə etmək üçün daha ciddi mühəndis məlumatları lazım gəldiyi üçün o, 1796-cı ildə Fransaya getdi. İxtiraçı Parisdə Amerika səfiri Robert Livinqstonla (1746–1813) görüşdü. Səfirin texniki nüanslardan tamamilə başı çıxmırdı, lakin o, çox bacarıqlı işçi olduğu üçün tez başa düşdü ki, lazımi imkan və təşkilatçılıq olsa, Fultonun ixtirası yaxşı gəlir verə bilər. O, öz cavan həmvətənini təriflədi və ona tədqiqatları davam etdirmək üçün pul verdi. Bu zaman uzaqgörən Livinqston hüquqi olaraq gəmiqayırmada buxar mühərriklərinin tətbiqinə dair təkbaşına hüququnu möhkəmləndirdi.
1814-cü ildə Fulton dünyada ilk dəfə 44 topu olan hərbi buxar gəmisi "Demoloqos"u yaratdı və bu gəmi ingilislərə qarşı müharibədə istifadə edildi.
Ömrünün son illərində Fulton Böyük göllər və Nyu-York limanı arasında su təchizatının təşkili layihəsi üzərində işləyirdi.
Robert Fulton 1815-ci ilin 24 fevralında Nyu-Yorkda vəfat etmişdir.
Fultonun paroxodu
Nautilus 1801-ci ildə Fulton tərəfindən layihələndirilir və 1805-ci ildə Brestdə sınaqdan keçirilir. Gəmidə əl ilə hərəkət etdirilən pərlər, yana və qabağa hərəkət etmək üçün qanadlar və həmçinin üç nəfərlik komandanı hava ilə təmin etmək üçün sıxılmış hava sistemi vardır. Gəmi o vaxt Napoleonun marağına səbəb olur, ancaq sürəti az olduğundan hərbi məqsədlərdə istifadə edilmir.
11 fevral 1809-cu ildə Robert Fulton 1783-cü ildə fransız mühəndisi Kaludie de Jofroyun düzəltdiyi buxar gəmisini patentləşdirir. Klemont adlı buxar gəmisində həm də yelkənlər quraşdırılmış idi. Vatt buxar maşınının təkmilləşdirilmiş formasına malik olan maşınla işləyən buxar gəmisi təxminən 8,3 km/saat sürətlə hərəkət edirdi. O Nyu-York ilə Albani (ABŞ) arasında nəqliyyat vasitəsi kimi tətbiq edilir.
Körpü layihəsi
Fulton çuqun materialdan körpü layihələndirir və 1796-cı ildə onu Londonda çap etdirir. O həyata keçmir, ancaq 1806-cı ildə Sankt-Peterburqda şotland mühəndisi Uilyam Qeste o layihə əsasında tikir. Bu körpü bir qədər dəyişilərək indiyə qədər qalmışdır.
1814-cü ildə Fulton həmkarı Demoloqos ilə birlikdə ilk buxar hərbi gəmisini inşa edirlər. O bundan bir il sonra Nyu-Yorkda vəfat edir və orada dəfn edilir.
İstinadlar
- Hartenberg R. S. Robert Fulton // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Robert Fulton // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- RKDartists (nid.).
- Фултон Роберт // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- . 2014-08-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-09.
2. Сергей Юрьевич Нечаев Удивительные изобретения [Текст] / С. Ю. Нечаев. — Москва : ЭНАС, 2012. — 236
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Robert Fulton ing Robert Fulton 14 noyabr 1765 24 fevral 1815 Nyu York Nyu York stati amerikali muhendis ve ixtiraci ilk buxar gemisi Klemont un ve sualti qayiq Nautilus un layihesinin yaradicisi Robert Fultoning Robert FultonDogum tarixi 14 noyabr 1765 1765 11 14 Vefat tarixi 24 fevral 1815 1815 02 24 49 yasinda Vefat yeri Nyu York Nyu York stati ABSVefat sebebi veremDefn yeri Triniti kilsesi qebiristanligi d Fealiyyeti muhendis ixtiraci ressam alimFealiyyet illeri 1793 1815 Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiRobert Fulton 1765 ci ilde Pensilvaniya statinin Litl Britensde indi Fulton kasib irland emiqrantinin ailesinde dunyaya gelmisdir Doqquz yasi olanda o atasini itirmis ve pansion mektebe gonderilmisdir Sonra ise Filadelfiyada zerger yaninda usta komekcisi islemeye baslamisdi Orada o fil sumuyunden hazirlanmis memulatlar ucun miniatur sekiller hazirlayaraq ressamliqla mesgul olmusdur 1787 ci ilde Robert Fulton Londona kocmus ve orada muhendislikle mesgul olmusdur Ingilterede o kanallarin sluzlerin su kemerlerinin tikintisinde istirak etmisdir Ixtiraciliqla mesgul olaraq o mermeri kesmek ketani eyirmek ondan kendir hazirlamaq ve s ucun xususi masinlarin konstruksiyalarini isleyib hazirlamisdir 1790 ci illerde gemicilikde buxarin istifade edilme problemi ile six mesgul oldu Bu murekkeb isde muveffeqiyyet elde etmek ucun daha ciddi muhendis melumatlari lazim geldiyi ucun o 1796 ci ilde Fransaya getdi Ixtiraci Parisde Amerika sefiri Robert Livinqstonla 1746 1813 gorusdu Sefirin texniki nuanslardan tamamile basi cixmirdi lakin o cox bacariqli isci oldugu ucun tez basa dusdu ki lazimi imkan ve teskilatciliq olsa Fultonun ixtirasi yaxsi gelir vere biler O oz cavan hemvetenini terifledi ve ona tedqiqatlari davam etdirmek ucun pul verdi Bu zaman uzaqgoren Livinqston huquqi olaraq gemiqayirmada buxar muherriklerinin tetbiqine dair tekbasina huququnu mohkemlendirdi 1814 cu ilde Fulton dunyada ilk defe 44 topu olan herbi buxar gemisi Demoloqos u yaratdi ve bu gemi ingilislere qarsi muharibede istifade edildi Omrunun son illerinde Fulton Boyuk goller ve Nyu York limani arasinda su techizatinin teskili layihesi uzerinde isleyirdi Robert Fulton 1815 ci ilin 24 fevralinda Nyu Yorkda vefat etmisdir Fultonun paroxoduNautilus 1801 ci ilde Fulton terefinden layihelendirilir ve 1805 ci ilde Brestde sinaqdan kecirilir Gemide el ile hereket etdirilen perler yana ve qabaga hereket etmek ucun qanadlar ve hemcinin uc neferlik komandani hava ile temin etmek ucun sixilmis hava sistemi vardir Gemi o vaxt Napoleonun maragina sebeb olur ancaq sureti az oldugundan herbi meqsedlerde istifade edilmir Fultonun layihesini verdiyi gemi 1806 ci il 11 fevral 1809 cu ilde Robert Fulton 1783 cu ilde fransiz muhendisi Kaludie de Jofroyun duzeltdiyi buxar gemisini patentlesdirir Klemont adli buxar gemisinde hem de yelkenler qurasdirilmis idi Vatt buxar masininin tekmillesdirilmis formasina malik olan masinla isleyen buxar gemisi texminen 8 3 km saat suretle hereket edirdi O Nyu York ile Albani ABS arasinda neqliyyat vasitesi kimi tetbiq edilir Korpu layihesiFulton cuqun materialdan korpu layihelendirir ve 1796 ci ilde onu Londonda cap etdirir O heyata kecmir ancaq 1806 ci ilde Sankt Peterburqda sotland muhendisi Uilyam Qeste o layihe esasinda tikir Bu korpu bir qeder deyisilerek indiye qeder qalmisdir 1814 cu ilde Fulton hemkari Demoloqos ile birlikde ilk buxar herbi gemisini insa edirler O bundan bir il sonra Nyu Yorkda vefat edir ve orada defn edilir IstinadlarHartenberg R S Robert Fulton Encyclopaedia Britannica ing Robert Fulton Brockhauz Ensiklopediyasi alm RKDartists nid Fulton Robert Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 2014 08 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 03 09 2 Sergej Yurevich Nechaev Udivitelnye izobreteniya Tekst S Yu Nechaev Moskva ENAS 2012 236