Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qızılsu-Qırğız Muxtar dairəsi (qırğız.قىزىلسۇۇ قىرعىز اپتونوم وبلاسى Кызылсуу Кыргыз аптоном обласы; çin. 克孜勒苏柯尔克孜自治州 pinyin. Kèzīlèsū Kē'ěrkèzī Zìzhìzhōu; uyğ. قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستى) — ÇXR-nın Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonunun qərbində muxtar bölgə. Qırğız dilindən tərcümədə Dairənin adı "qızıl (qırmızı) su" deməkdir, bu da bölgədə axan Qızılsu çayının adı ilə eyniyyət təşkil edir. Muxtar Dairənin səlahiyyətli idarəetmə orqanları Artuş şəhərində yerləşir.
| Qızılsu-Qırğız Muxtar dairəsi | |
|---|---|
| Qırğız: قىزىلسۇۇ قىرعىز اپتونوم وبلاسى Кызылсуу Кыргыз аптоном обласы; çin. 克孜勒苏柯尔克孜自治州; uyğ. قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستى | |
 | |
|
| |
| Ölkə | Çin |
| Daxildir | Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu |
| İnzibati mərkəz | Artuş (şəhər) |
| Ən böyük şəhəri | Artuş (şəhər) |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi | 69 845,8 km² km² |
| Saat qurşağı | UTC+8 |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | 833400 |
| Avtomobil nömrəsi | 新P |
| Rəsmi sayt | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Qədim dövrlərdə Akçi nahiyəsinin ərazisində Yuitou knyazlığı yerləşirdi. Han Tarixi Kitabı "Han Şu"da (尉 頭) belə təsvir edilir: "300 ailə, 2300 nəfər, 800 döyüşçü, 4 Çinli məmur. Əhali köçəridirlər, onlar Külçə tərəfdə məskunlaşan Usunlar kimi geyinirlər". Uluğçat nahiyəsinin ərazisində isə Juandu knyazlığı var idi. Burada isə "Han Şu"ya (捐 毒) görə: "380 ailə, 1100 nəfər, 500 döyüşçü məskunlaşıb. Sakinləri köçərilərdir, adətləri sakların törəmələri olan Usunlara bənzəyir.
Qızılsu-Qırğız Muxtar dairəsi 14 iyul 1954-cü il tarixində qurulmuşdur. Bu, tarixdə ilk dəfə bütün bu torpaqların vahid inzibati ərazi daxilində birləşdirilməsi idi.
Əhalisi
2010-cu il əhalinin siyahıya alınmasına görə, Qızılsu-Qırğız muxtar dairəsinin daimi əhalisi 525.570 nəfərdir. 2000-ci illə müqayisədə 10 ildə ümumi insan sayı 19,53% artaraq 85,882 nəfərə çatmışdır. Əhakinin ümumu artım tempi 1.80% -dir. Bunlardan kişi əhalisi 267 660 nəfərdir ki, bu da əhalinin 50.93%-ni, qadın əhalisi 257 910 nəfərdir ki, bu da 49.07%-ni təşkil edir. Ümumi cinslər arasında nisbət (qadın başına 100) 103.78-dir.
0-14 yaşlı əhali 146 343 nəfərdir ki, bu da 27,84%, 15-64 yaşlı əhali 354 774 nəfərdir ki, bu da 67,50%, 65 və yuxarı yaşda olanlar 24 453 nəfərdir ki, bu da 4,65 mindir.
| Adı | Daimi yaşayan əhali (2010-cu il noyabr) | ||
|---|---|---|---|
| Sayı | Artım faizi (%) | Əhali sıxlığı | |
| Artuş (şəhər) | 240 368 | 45,73 | 14,88 |
| Akto nahiyəsi | 199 065 | 37,88 | 8,11 |
| Akçi nahiyəsi | 38 876 | 7,40 | 3,05 |
| Uluğçat nahiyəsi | 47 261 | 8,99 | 2,48 |
| Ümumi | 525 570 | 100 | 7,25 |
Milli tərkib
| Xalqlar | 2000 | 2010 | 2018 | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Say | % | Say | % | Say | % | |
| Uyğurlar | 281 306 | 63.98 % | 339 926 | 64.68 % | 408 738 | 65,9% |
| Qırğızlar | 124 533 | 28.32 % | 143 582 | 27.32 % | 162 774 | 26,2% |
| Hanlar | 28 197 | 6.41 % | 35 629 | 6.78 % | 41 404 | 6,7% |
| Taciklər | 4 662 | 1.06 % | 5 547 | 1.06 % | ||
| Dunqanlar | 432 | 0.10 % | 447 | 0.09 % | ||
| Qazaxlar | 88 | 0.02 % | ||||
| Tibetlilər | 51 | 0.01 % | ||||
| Tucyalılar | 49 | 0.01 % | ||||
| Özbəklər | 44 | 0.01 % | ||||
| Monqollar | 40 | 0.01 % | ||||
| Başqaları | 558 | 0.13 % | 167 | 0.03 % | 7 625 | 1,2% |
| Ümumi | 439 688 | 100 % | 525 570 | 100 % | 620 591 | 100 % |
İnzibati bölgü
Muxtar dairə 1 şəhər dairəsinə və 3 nahiyəyə bölünür.
 | |||||||||||
| # | Nahiyələrin adı | Heroqriflər | Pinyin | Uyğur dili (ərəb şrifti) | Uyğur dili (latın şrifti) | Qırğız dili (ərəb şrifti) | Qırğız dili (kiril şrifti | Qırğız dili (latın şrifti | Əhali (2010) | Sahəsi (km²) | Əhali sıxlığı (/km²) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 阿图什市 | Ātúshí shì | ئاتۇش شەھىرى | Atush shehiri | ارتىش شاارى | Артыш шаары | Artyş şaary | 240,368 | 15,698 | 15.31 | |
| 2 | Akto nahiyəsi | 阿克陶县 | Ākètáo xiàn | ئاقتو ناھىيىسى | Aqto nahiyisi | ﺍﻗﺘﻮﻭ وودانى | Актоо ооданы | Aqtoo oodany | 199,065 | 24,555 | 8.10 |
| 3 | Akçi nahiyəsi | 阿合奇县 | Āhéqí xiàn | ئاقچى ناھىيىسى | Aqchi nahiyisi | اقچئي وودانى | Акчий ооданы | Aqçij oodany | 38,876 | 11,545 | 3.36 |
| 4 | Uluğçat nahiyəsi | 乌恰县 | Wūqià xiàn | ئۇلۇغچات ناھىيىسى | Ulughchat nahiyisi | ۇلۇۇچات وودانى | Улуучат ооданы | Uluuçat oodany | 47,261 | 19,118 | 2.47 |
Rəhbərləri
Birinci katib
- Liu Huijun
Qubernatorlar
- Yueerguli Jiapaer 约尔古丽 · 加帕尔
- Dilşat Kıdırxan
İstinadlar
- Sixth National Population Census of the People's Republic of China.
- 2000年人口普查中国民族人口资料，民族出版社，2003/9 (ISBN )
- "Authorities Urge Kyrgyz Herdsmen to Spy on Uyghurs in China's Xinjiang". 2017-05-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-02.
- "Arxivlənmiş surət". 2019-07-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-02.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qizilsu Qirgiz Muxtar dairesi qirgiz قىزىلسۇۇ قىرعىز اپتونوم وبلاسى Kyzylsuu Kyrgyz aptonom oblasy cin 克孜勒苏柯尔克孜自治州 pinyin Kezilesu Ke erkezi Zizhizhōu uyg قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستى CXR nin Sintszyan Uygur Muxtar Rayonunun qerbinde muxtar bolge Qirgiz dilinden tercumede Dairenin adi qizil qirmizi su demekdir bu da bolgede axan Qizilsu cayinin adi ile eyniyyet teskil edir Muxtar Dairenin selahiyyetli idareetme orqanlari Artus seherinde yerlesir Qizilsu Qirgiz Muxtar dairesiQirgiz قىزىلسۇۇ قىرعىز اپتونوم وبلاسى Kyzylsuu Kyrgyz aptonom oblasy cin 克孜勒苏柯尔克孜自治州 uyg قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستى39 42 47 sm e 76 10 18 s u Olke CinDaxildir Sintszyan Uygur Muxtar RayonuInzibati merkez Artus seher En boyuk seheri Artus seher Tarixi ve cografiyasiSahesi 69 845 8 km km Saat qursagi UTC 8EhalisiEhalisi 525 570 nef 2010 Reqemsal identifikatorlarPoct indeksi 833400Avtomobil nomresi 新PResmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiQutman Karakul golunden Tyan San daglarinin gorunusu Qedim dovrlerde Akci nahiyesinin erazisinde Yuitou knyazligi yerlesirdi Han Tarixi Kitabi Han Su da 尉 頭 bele tesvir edilir 300 aile 2300 nefer 800 doyuscu 4 Cinli memur Ehali koceridirler onlar Kulce terefde meskunlasan Usunlar kimi geyinirler Ulugcat nahiyesinin erazisinde ise Juandu knyazligi var idi Burada ise Han Su ya 捐 毒 gore 380 aile 1100 nefer 500 doyuscu meskunlasib Sakinleri kocerilerdir adetleri saklarin toremeleri olan Usunlara benzeyir Qizilsu Qirgiz Muxtar dairesi 14 iyul 1954 cu il tarixinde qurulmusdur Bu tarixde ilk defe butun bu torpaqlarin vahid inzibati erazi daxilinde birlesdirilmesi idi Ehalisi2010 cu il ehalinin siyahiya alinmasina gore Qizilsu Qirgiz muxtar dairesinin daimi ehalisi 525 570 neferdir 2000 ci ille muqayisede 10 ilde umumi insan sayi 19 53 artaraq 85 882 nefere catmisdir Ehakinin umumu artim tempi 1 80 dir Bunlardan kisi ehalisi 267 660 neferdir ki bu da ehalinin 50 93 ni qadin ehalisi 257 910 neferdir ki bu da 49 07 ni teskil edir Umumi cinsler arasinda nisbet qadin basina 100 103 78 dir 0 14 yasli ehali 146 343 neferdir ki bu da 27 84 15 64 yasli ehali 354 774 neferdir ki bu da 67 50 65 ve yuxari yasda olanlar 24 453 neferdir ki bu da 4 65 mindir Qizilsu Qirgiz Muxtar dairesinin mahallarinda yasayan ehali haqda melumat Adi Daimi yasayan ehali 2010 cu il noyabr Sayi Artim faizi Ehali sixligiArtus seher 240 368 45 73 14 88Akto nahiyesi 199 065 37 88 8 11Akci nahiyesi 38 876 7 40 3 05Ulugcat nahiyesi 47 261 8 99 2 48Umumi 525 570 100 7 25Milli terkib Xalqlar 2000 2010 2018Say Say Say Uygurlar 281 306 63 98 339 926 64 68 408 738 65 9 Qirgizlar 124 533 28 32 143 582 27 32 162 774 26 2 Hanlar 28 197 6 41 35 629 6 78 41 404 6 7 Tacikler 4 662 1 06 5 547 1 06 Dunqanlar 432 0 10 447 0 09 Qazaxlar 88 0 02 Tibetliler 51 0 01 Tucyalilar 49 0 01 Ozbekler 44 0 01 Monqollar 40 0 01 Basqalari 558 0 13 167 0 03 7 625 1 2 Umumi 439 688 100 525 570 100 620 591 100 Inzibati bolguMuxtar daire 1 seher dairesine ve 3 nahiyeye bolunur Nahiyelerin adi Heroqrifler Pinyin Uygur dili ereb srifti Uygur dili latin srifti Qirgiz dili ereb srifti Qirgiz dili kiril srifti Qirgiz dili latin srifti Ehali 2010 Sahesi km Ehali sixligi km 1 阿图什市 Atushi shi ئاتۇش شەھىرى Atush shehiri ارتىش شاارى Artysh shaary Artys saary 240 368 15 698 15 312 Akto nahiyesi 阿克陶县 Aketao xian ئاقتو ناھىيىسى Aqto nahiyisi ﺍﻗﺘﻮﻭ وودانى Aktoo oodany Aqtoo oodany 199 065 24 555 8 103 Akci nahiyesi 阿合奇县 Aheqi xian ئاقچى ناھىيىسى Aqchi nahiyisi اقچئي وودانى Akchij oodany Aqcij oodany 38 876 11 545 3 364 Ulugcat nahiyesi 乌恰县 Wuqia xian ئۇلۇغچات ناھىيىسى Ulughchat nahiyisi ۇلۇۇچات وودانى Uluuchat oodany Uluucat oodany 47 261 19 118 2 47RehberleriBirinci katib Liu HuijunQubernatorlar Yueerguli Jiapaer 约尔古丽 加帕尔 Dilsat KidirxanIstinadlarSixth National Population Census of the People s Republic of China 2000年人口普查中国民族人口资料 民族出版社 2003 9 ISBN 7 105 05425 5 Authorities Urge Kyrgyz Herdsmen to Spy on Uyghurs in China s Xinjiang 2017 05 31 tarixinde Istifade tarixi 2021 03 02 Arxivlenmis suret 2019 07 29 tarixinde Istifade tarixi 2021 03 02 Hemcinin baxSintszyan Uygur Muxtar Rayonu Ili Qazax Muxtar dairesi Qirgizistan