Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çin tacikləri, Sincan tacikləri və ya Dağ tacikləri ( Tujik, tudʒik; çin. (ənən.) 塔吉克族, pinyin: Tǎjíkè Zú) — Çin Xalq Respublikasının Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonunda yaşayan xalq. Çin hökuməti tərəfindən rəsmiləşdirilən biridir.
 | ||||||
| Çin taciklərindən olan qoyunotaran | ||||||
| Özünüadlandırma | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Tujik çin. (ənən.) 塔吉克族, pinyin: Tǎjíkè Zú | ||||||
| Ümumi sayı | ||||||
| təx. 43,000 | ||||||
| Yaşadığı ərazilər | ||||||
| ||||||
| Dili | ||||||
| (əksəriyyət) | ||||||
| İrqi | ||||||
| Avropoid | ||||||
| Dini | ||||||
| Daxildir | ||||||
| İrandilli xalqlar | ||||||
| Qohum xalqlar | ||||||
| Taciklər · Yaqnoblular · Puştunlar · Farslar |
Adı
Çində yayılan adlarına baxmayaraq, Sincan tacikləri Tacikistanda tacik dili, Əfqanıstanda isə dəri dili olaraq tanınan bir dildə danışan taciklərlə eyni deyillər. Çinin Sincan vilayətində yaşayan taciklər İran dillərindən olan danışan bir hissəsidir.
Məskunlaşması
2000-ci ildə əldə edilən məlumatlara əsasən Çin taciklərinin ümumi sayı 41,028 nəfərdir. Onların əksəriyyəti Çinin qərbindəki Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonunda yaşayır. Onların 60%-i yaşayır. Onların tacik adlandırılmasına baxmayaraq, danışdıqları dil tacik dili deyil. əsrin əvvəllərində yaşamış səyyahlar onları sarıqollar, dağ tacikləri və ya ğalçalar adlandırıblar.
Tarix
qəsəbəsi Pamir dağlarında yerləşən Sarıqol krallığının (çin. 色勒库尔) paytaxtı olmuşdur.
Tzin sülaləsi
Tzin sülaləsinin hakimiyyəti dövründə taciklər bütün Sincanda olduğu kimi bəylər tərəfindən idarə olunurdu. Bu dövrdə çinlilər cənub-qərbində yerləşən süzerenlik elan etdilər, ancaq yerlilərə xərac qarşılığında vilayəti idarə etmək hüququ verdilər.
Sincan tacikləri quldarlıqla məşğul olurdular. İtaətkar qullara arvad və ev verilirdi. Onlar mülk hesab edilirdi istənilən zaman satılırdı. Onların qul mənbəyi müxtəıif yerlərdən gəlirdi. Bunlara qərbdəki sünni qırğızlar və ya cənubdakı Kuncud, Gilgit və Çitral vilayətlərinin yerliləri aiddir. Sünnilər onları adlandırırdılar və onları müsəlman hesab etmirdilər. Sincandakı əcnəbi qulların əksəriyyəti şiə taciklər idi. Regiondakı sünni türklər onlara Ğalça deyirdilər. Türklər daha çox şiə qulları satın alırdı.
1902-ci ilin yanvar ayında Qaşqar şəhərində rusiyalı 3 kazak zabiti və bir kuryer yerli bir uyğur fahişəsini öz masalarına dəvət etdikdən sonra böyük bir dava baş vermişdi. Bu davadan sonra regionda Rusiya əleyhinə mitinqlər keçirildi.
Mitinqdən sonra ruslar Sarıqola əsgər göndərmişdir. Yerlilər rusların qəzanı işğal edəcəyinə inanırdı. Rus zabitlər bəyləri öz tərəflərinə çəkməyə çalışsalar da, onlar bunda uğursuz olmuşdular.
Çin Xalq Respublikası
1940-cı illərdə Sincanda təxminən 9,000 tacik yaşayırdı.
zamanı uyğur inqilabçılar cənuba irəliləyərkən taciklərin mal-qarasını məcburi olaraq almışdılar. Buna əlavə olaraq, SSRİ tərəfindən dəstəklənən uyğurlar regiondakı taciklərə və qırğızlara hücum edirdilər.
Dil
Çində taciklərin dilinin yazılış forması yoxdur. Onların əksəriyyəti danışırlar. Onların kiçik bir hissəsi danışır. Sarıqol və dilləri İran dilləri linqvistik ailəsinin bir parçasıdır.
İstinadlar
- "The Tajik Ethnic Group". China.org.cn. 21 iyun 2005. 2020-08-19 tarixində . İstifadə tarixi: 3 noyabr 2018.
- Pam Arlund. . Language and Translation. 61 (1). 2000: 12. ISSN 1001-0823. 18 iyul 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 noyabr 2018.
- A Journey of Geographical and Archarological Exploration in Chinese Turkestan A Stein – 1904 – [sn] ... 15,800 feet above the sea, into Chinese territory on the Taghdumbash Pamir, using the yaks of the Sarikoli herdsmen...
- The Heart of a Continent – Younghusband – ...an encampment belonging to a Sarikoli, who very kindly asked me to have some refreshment... (pg 242)
- Olufsen, Ol. Through the Unknown Pamirs; the Second Danish Pamir Expedition 1898–99. 1904.
- Denis Krispin Tuitçett, Con Kinq Feyrbenk. The Cambridge history of China, Volume 10. Cambridge University Press. 1977. səh. 71. ISBN . İstifadə tarixi: 3 noyabr 2018.
- . Report of a mission to Yarkund in 1873, under command of Sir T. D. Forsyth: with historical and geographical information regarding the possessions of the ameer of Yarkund. Printed at the Foreign department press. 1875. səh. 56. İstifadə tarixi: 3 noyabr 2018.
- İldiko Beller-Hann Bellér-Hann. Situating the Uyghurs between China and Central Asia. Ashgate Publishing, Ltd. 2007. səh. 20. ISBN . İstifadə tarixi: 3 noyabr 2018.
- Situating the Uyghurs Between China and Central Asia. Routledge. 2016. səh. 20. ISBN . 2020-01-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-03.
- Pamela Naytengeyl; S.P. Skrin. Macartney at Kashgar: New Light on British, Chinese and Russian Activities in Sinkiang, 1890-1918. Taylor & Francis. 5 November 2013. 124–. ISBN . 25 January 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 3 November 2018.
- Ser Klarmom Persival Skrin; Pamela Naytengeyl. Macartney at Kashgar: new light on British, Chinese and Russian activities in Sinkiang, 1890-1918. Methuen. 1973. səh. 124. 2020-01-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-03.
- Pamela Naytengeyl; S.P. Skrin. Macartney at Kashgar: New Light on British, Chinese and Russian Activities in Sinkiang, 1890-1918. Routledge. 5 noyabr 2013. 125–. ISBN . 2020-01-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-03.
- Andrew D. W. Forbes. Warlords and Muslims in Chinese Central Asia: a political history of Republican Sinkiang 1911–1949. Cambridge, England: CUP Archive. 1986. səh. 6. ISBN . İstifadə tarixi: 3 noyabr 2018.
- Eric Shipton, Jim Perrin. Eric Shipton: The Six Mountain-Travel Books. The Mountaineers Books. 1997. səh. 488. ISBN . İstifadə tarixi: 3 noyabr 2018.
- Andrew D. W. Forbes. Warlords and Muslims in Chinese Central Asia: a political history of Republican Sinkiang 1911–1949. Kembric (İngiltərə): CUP Archive. 1986. səh. 204. ISBN . İstifadə tarixi: 3 noyabr 2018.
- BARRY RUBIN. Guide to Islamist Movements. M.E. Sharpe. 2000. səh. 71. ISBN . İstifadə tarixi: 3 noyabr 2018.
- Arlund, Pamela S. An Acoustic, Historical, And Developmental Analysis Of Sarikol Tajik Diphthongs. Ph.D Dissertation. The University of Texas at Arlington. 2006. səh. 191. 2013-12-10 tarixində .
- James Stuart Olson. An ethnohistorical dictionary of China. Greenwood Publishing Group,. 1998. səh. 319. ISBN . İstifadə tarixi: 3 noyabr 2018.
Xarici keçidlər
- Tacik etnik azlığı — Çin hökumət saytında (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cin tacikleri Sincan tacikleri ve ya Dag tacikleri Tujik tudʒik cin enen 塔吉克族 pinyin Tǎjike Zu Cin Xalq Respublikasinin Sintszyan Uygur Muxtar Rayonunda yasayan xalq Cin hokumeti terefinden resmilesdirilen biridir Cin tacikleri Cin taciklerinden olan qoyunotaranOzunuadlandirmaTujik cin enen 塔吉克族 pinyin Tǎjike ZuUmumi sayitex 43 000Yasadigi eraziler CXR 41 028 Tacikistan 1 000 2 000Dili ekseriyyet CinceIrqiAvropoidDiniIsmaililikDaxildirIrandilli xalqlarQohum xalqlarTacikler Yaqnoblular Pustunlar FarslarAdiCinde yayilan adlarina baxmayaraq Sincan tacikleri Tacikistanda tacik dili Efqanistanda ise deri dili olaraq taninan bir dilde danisan taciklerle eyni deyiller Cinin Sincan vilayetinde yasayan tacikler Iran dillerinden olan danisan bir hissesidir Meskunlasmasi2000 ci ilde elde edilen melumatlara esasen Cin taciklerinin umumi sayi 41 028 neferdir Onlarin ekseriyyeti Cinin qerbindeki Sintszyan Uygur Muxtar Rayonunda yasayir Onlarin 60 i yasayir Onlarin tacik adlandirilmasina baxmayaraq danisdiqlari dil tacik dili deyil esrin evvellerinde yasamis seyyahlar onlari sariqollar dag tacikleri ve ya galcalar adlandiriblar Tarixqesebesi Pamir daglarinda yerlesen Sariqol kralliginin cin 色勒库尔 paytaxti olmusdur Tzin sulalesi Tzin sulalesinin hakimiyyeti dovrunde tacikler butun Sincanda oldugu kimi beyler terefinden idare olunurdu Bu dovrde cinliler cenub qerbinde yerlesen suzerenlik elan etdiler ancaq yerlilere xerac qarsiliginda vilayeti idare etmek huququ verdiler Sincan tacikleri quldarliqla mesgul olurdular Itaetkar qullara arvad ve ev verilirdi Onlar mulk hesab edilirdi istenilen zaman satilirdi Onlarin qul menbeyi muxteiif yerlerden gelirdi Bunlara qerbdeki sunni qirgizlar ve ya cenubdaki Kuncud Gilgit ve Citral vilayetlerinin yerlileri aiddir Sunniler onlari adlandirirdilar ve onlari muselman hesab etmirdiler Sincandaki ecnebi qullarin ekseriyyeti sie tacikler idi Regiondaki sunni turkler onlara Galca deyirdiler Turkler daha cox sie qullari satin alirdi 1902 ci ilin yanvar ayinda Qasqar seherinde rusiyali 3 kazak zabiti ve bir kuryer yerli bir uygur fahisesini oz masalarina devet etdikden sonra boyuk bir dava bas vermisdi Bu davadan sonra regionda Rusiya eleyhine mitinqler kecirildi Mitinqden sonra ruslar Sariqola esger gondermisdir Yerliler ruslarin qezani isgal edeceyine inanirdi Rus zabitler beyleri oz tereflerine cekmeye calissalar da onlar bunda ugursuz olmusdular Cin Xalq Respublikasi 1940 ci illerde Sincanda texminen 9 000 tacik yasayirdi zamani uygur inqilabcilar cenuba irelileyerken taciklerin mal qarasini mecburi olaraq almisdilar Buna elave olaraq SSRI terefinden desteklenen uygurlar regiondaki taciklere ve qirgizlara hucum edirdiler DilCinde taciklerin dilinin yazilis formasi yoxdur Onlarin ekseriyyeti danisirlar Onlarin kicik bir hissesi danisir Sariqol ve dilleri Iran dilleri linqvistik ailesinin bir parcasidir Istinadlar The Tajik Ethnic Group China org cn 21 iyun 2005 2020 08 19 tarixinde Istifade tarixi 3 noyabr 2018 Pam Arlund Language and Translation 61 1 2000 12 ISSN 1001 0823 18 iyul 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 3 noyabr 2018 A Journey of Geographical and Archarological Exploration in Chinese Turkestan A Stein 1904 sn 15 800 feet above the sea into Chinese territory on the Taghdumbash Pamir using the yaks of the Sarikoli herdsmen The Heart of a Continent Younghusband an encampment belonging to a Sarikoli who very kindly asked me to have some refreshment pg 242 Olufsen Ol Through the Unknown Pamirs the Second Danish Pamir Expedition 1898 99 1904 Denis Krispin Tuitcett Con Kinq Feyrbenk The Cambridge history of China Volume 10 Cambridge University Press 1977 seh 71 ISBN 0 521 21447 5 Istifade tarixi 3 noyabr 2018 Report of a mission to Yarkund in 1873 under command of Sir T D Forsyth with historical and geographical information regarding the possessions of the ameer of Yarkund Printed at the Foreign department press 1875 seh 56 Istifade tarixi 3 noyabr 2018 Ildiko Beller Hann Beller Hann Situating the Uyghurs between China and Central Asia Ashgate Publishing Ltd 2007 seh 20 ISBN 0 7546 7041 4 Istifade tarixi 3 noyabr 2018 Situating the Uyghurs Between China and Central Asia Routledge 2016 seh 20 ISBN 1351899899 2020 01 25 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 03 Pamela Naytengeyl S P Skrin Macartney at Kashgar New Light on British Chinese and Russian Activities in Sinkiang 1890 1918 Taylor amp Francis 5 November 2013 124 ISBN 978 1 136 57616 4 25 January 2020 tarixinde Istifade tarixi 3 November 2018 Ser Klarmom Persival Skrin Pamela Naytengeyl Macartney at Kashgar new light on British Chinese and Russian activities in Sinkiang 1890 1918 Methuen 1973 seh 124 2020 01 25 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 03 Pamela Naytengeyl S P Skrin Macartney at Kashgar New Light on British Chinese and Russian Activities in Sinkiang 1890 1918 Routledge 5 noyabr 2013 125 ISBN 978 1 136 57609 6 2020 01 25 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 03 Andrew D W Forbes Warlords and Muslims in Chinese Central Asia a political history of Republican Sinkiang 1911 1949 Cambridge England CUP Archive 1986 seh 6 ISBN 0 521 25514 7 Istifade tarixi 3 noyabr 2018 Eric Shipton Jim Perrin Eric Shipton The Six Mountain Travel Books The Mountaineers Books 1997 seh 488 ISBN 0 89886 539 5 Istifade tarixi 3 noyabr 2018 Andrew D W Forbes Warlords and Muslims in Chinese Central Asia a political history of Republican Sinkiang 1911 1949 Kembric Ingiltere CUP Archive 1986 seh 204 ISBN 0 521 25514 7 Istifade tarixi 3 noyabr 2018 BARRY RUBIN Guide to Islamist Movements M E Sharpe 2000 seh 71 ISBN 0 7656 1747 1 Istifade tarixi 3 noyabr 2018 Arlund Pamela S An Acoustic Historical And Developmental Analysis Of Sarikol Tajik Diphthongs Ph D Dissertation The University of Texas at Arlington 2006 seh 191 2013 12 10 tarixinde James Stuart Olson An ethnohistorical dictionary of China Greenwood Publishing Group 1998 seh 319 ISBN 0 313 28853 4 Istifade tarixi 3 noyabr 2018 Xarici kecidlerTacik etnik azligi Cin hokumet saytinda ing