Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Artuş və yaxud Artux (uyğ. ئاتۇش شەھىرى; qırğızca: ارتىش; qırğızca: Artış; çin. 阿图什; Pinyin:Ātúshí Shì) və Çinin Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu tərkibindəki Qızılsu-Qırğız Muxtar dairəsinin paytaxtıdır. Şəhər idarəetməsinin inzibati binası Quanminlu rayonunda yerləşir (çin. 光明路街道).
| Şəhər | |
| Artuş | |
|---|---|
| Qırğızca:ارتىش | |
 | |
| | |
| Ölkə |  ÇXR |
| Region | Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu |
| Qızılsu-Qırğız Muxtar dairəsi | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | 1 yanvar 1943 |
| Sahəsi | 15 697,78 km² |
| Mərkəzin hündürlüyü | 1303 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 269 317 nəfər (2015) |
| Milli tərkibi | Uyğur,qırğız, huey |
| Rəsmi dili | Çin dili |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +86 908 |
| Poçt indeksi | 845350 |
| Nəqliyyat kodu | 新P |
| Digər | |
| xjats.gov.cn | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
1943-cü ilin yanvarında Artuş Bəyliyinin əsası qoyuldu.
1986-cı ilin iyununda Artuş qəsəbəsi Artuş şəhəri oldu.
2018-ci ildə Eştaçi Məscidinin günbəzi () çıxarıldı. Son vaxtlar digər məscidlər də sökülür.
Artuşdakı Artuş Şəhər Peşə Bacarıqları Təhsil Təlim Xidmət Mərkəzi Şərqi Türkistanda yerləşən yenidən təhsil düşərgələrindən biridir.
19 yanvar 2020-ci il tarixində saat 22:23-də Artuşda 5.2 bal gücündə zəlzələ baş vermişdir.
Çoğrafiyası
Tarım hövzəsinin şimal-qərbində, Tyan-Şan dağlarının cənubunda yerləşir.
İqlimi
Orta illik temperatur + 12 °C, orta illik rütubət 80 mm-dir.
İnzibati bölgü
Artuş şəhər dairəsinin tərkibində 2018-ci ildə iki rayon, beş qəsəbə və üç məhəllə var idi.
Nahiyələr (uyğ. يولى كوچا باشقارمىسى çin. 街道):
- Bext Avenue prospekt (Xingfu Lu; uyğ. بەخت يولى كوچا باشقارمىسى çin. 幸福路街道), Nurluq prospektinin alt bölgəsi (Guangming Lu; uyğ. نۇرلۇق يولى كوچا باشقارمىسى çin. 光明路街道), Xinchenq Prospekti (çin. 新城街道).
İlçələr (uyğ. يېزىسى / çin. 乡):
- Süntag (Songtake, Suntagh;uyğ. سۇنتاغ يېزىسى / çin. 松 他 克 乡), Azak (Azhake, Azaq; uyğ. ئازاق يېزىسى /çin. 阿扎克 乡 ), Agu (Ahu, Aghu; uyğ. ئاغۇ يېزىسى /çin. 阿 湖) 乡 ), Katyaylak (Gedaliang, Kattaylaq;uyğ. كاتتايلاق يېزىسى / çin. 格达 良乡), Karajül (Halajun, Karajol, Qarajol;uyğ. قاراجول يېزىسى / çin. 哈拉 峻 乡), Tugurmiti ( uyğ. ; تۈگۈرمىتى يېزىسى / çin. 吐 古 买 提 乡)
Digər sahələr:
- Bingtuan Nongsanshi Hongqi Farm (çin. 兵团 农 三 师 红旗 农场).
İqtisadiyyatı
Artuşun iqtisadiyyatı əsasən kənd təsərrüfatına əsaslanır. Əsas kənd təsərrüfatı sahələri pambıqçılıq, üzümçülük və qoyunçuluqdur.
Demoqrafiya
| Tarixi əhali | ||
|---|---|---|
| İl | Əh. | ±% i.a. |
| 2000 | 200.345 | — |
| 2010 | 240.368 | +1.84% |
| 2015 | 269.317 | +2.30% |
1997-ci ilə görə Artuş əhalisinin 81,5%-i uyğur idi.
1999-cu il tarixinə görə Artuş əhalisinin 79.68%-i uyğur, 7.21%-i han çinliləri idi.
2015-ci ilədək Artuşun 269.317 sakinindən 216.651-i (80.44%) uyğur, 30.174 (11.20%) qırğız, 21.754 (% 8.08) han çinli, 738-i digər etnik qruplar təşkil edirdi.
Nəqliyyat
Cənubi Sincan dəmiryolu xətti buradan keçir.
Tarixi xəritələr
Artuş da daxil olmaqla tarixi İngilis xəritələri:
-
![image]()
Köhnə Artuş (ABŞ Milli Xəritələr Agentliyi, 1983) -
![image]()
Artuş daxil olmaqla xəritə (A-T'U-SHIH (ARTUSH) kimi etiketlənir) -
![image]()
Əməliyyat Naviqasiya Qrafikindən; Artux (A-t'u-shih) daxil olmaqla xəritə (ABŞ Milli Xəritələr Agentliyi, 1980) -
![image]()
Artuşa daxil olma xəritəsi (A-t'u-shih) (ABŞ Milli Xəritələr Agentliyi, 1984)
İstinadlar
- 3-7 各地、州、市、县(市)分民族人口数 (çin). شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى 新疆维吾尔自治区统计局 Statistic Bureau of Xinjiang Uygur Autonomous Region. 2017-10-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-03.
- 1997年阿图什市行政区划 [1997 Artux City Administrative Divisions] (çin). XZQH.org. 31 December 2010. 27 April 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 7 August 2020.
克孜勒苏柯尔克孜自治州辖市，州府驻地。位于自治州西南部，与吉尔吉斯斯坦接壤。面积1.5万平方千米，人口18.4万，有柯尔克孜、维吾尔、汉、回、哈萨克、塔吉克等16个民族，其中维吾尔族占81.5％，辖2街道7乡。（本页根据《中国政区大典》整理，1997年左右资料）
- Fred Hiatt. "In China, every day is Kristallnacht". The Washington Post. 3 November 2019. 1 February 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 10 August 2020.
The dome of a Uighur mosque in Artush, Xinjiang, was removed in 2018.
- Asim Kashgarian. "US: China Targets Uighur Mosques to Eradicate Minority's Faith". Voice of America. 1 December 2019. 27 July 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 11 August 2020.
Artush Eshtachi Grand Mosque is seen in Artush, in China's northwest Xinjiang province.
10/8/2016 9/8/2018
39°41′33.46″N 76°7′25.88″E
Satellite imagery with a comparative analysis of Artush Eshtachi Mosque. - Mu Xuequan, redaktor. Xinhua News Agency. 19 January 2020. 29 September 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 August 2020.
the city of Artux in Kizilsu Kirgiz Autonomous Prefecture in northwest China's Xinjiang Uygur Autonomous Region
- — ilçe səviyyəsində şəhər 中国地名录. Beijing: SinoMaps Press. 1997. ISBN .
- 阿图什市概况. xzqh.org. 2015-01-29. 2022-08-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-09-30.
- 阿图什市历史沿革 [Artux City Historical Development] (çin). XZQH.org. 29 January 2015. İstifadə tarixi: 6 August 2020.
2000年第五次人口普查，阿图什市常住总人口200345人，{...}2003年，全市总面积15697.78平方千米，{...}2010年第六次人口普查，阿图什市常住总人口240368人，其中：幸福路街道21786人，光明路街道36316人，松他克乡36849人，阿扎克乡38574人，阿湖乡16189人，上阿图什乡45847人，格达良乡16248人，哈拉峻乡15931人，吐古买提乡9009人，兵团农三师红旗农场3619人。
- Xia Zhengyi 夏征农; Chen Zhili 陈至立, redaktorlar 辞海：第六版彩图本 [Cihai (Sixth Edition in Color)] (çin). Shanghai: Shanghai Lexicographical Publishing House. September 2009. səh. 0017. ISBN .
- Hannah Knowles, Kim Bellware and Lateshia Beachum. "Secret documents detail inner workings of China's mass detention camps for minorities". The Washington Post. 25 November 2019. 19 March 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 11 August 2020.
A guard tower and barbed wire fences are seen around a section of the Artux City Vocational Skills Education Training Service Center in Artux in western China's Xinjiang region in December. This is one of a growing number of internment camps in the Xinjiang region.
- 2019年统计用区划代码和城乡划分代码：阿图什市 [2019 Statistical Area Numbers and Rural-Urban Area Numbers: Artux City] (çin). National Bureau of Statistics of the People's Republic of China. 2019. 27 April 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 5 August 2020.
统计用区划代码 名称 653001001000 幸福路街道 653001002000 光明路街道 653001003000 新城街道 653001100000 上阿图什镇 653001200000 松他克乡 653001201000 阿扎克乡 653001202000 阿湖乡 653001204000 格达良乡 653001205000 哈拉峻乡 653001206000 吐古买提乡 653001500000 兵团农三师红旗农场
- (çin). Artux People's Government. 12 June 2019. 24 November 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 August 2020.
阿图什市于1986年经国务院批准撤县设市，辖7乡、3场、2个街道办事处
- Xie Yuzhong 解玉忠. 地名中的新疆(çin). Ürümqi: 新疆人民出版社. 2003. 189–190. ISBN .
- Karajül (Approved - N) GEOnet Names Server-də., United States National Geospatial-Intelligence Agency
- (çin). Artux People's Government. 12 June 2019. 24 November 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 August 2020.
柳树林距哈拉峻乡政府驻地约26千米，占地数十亩。
- Morris Rossabi, redaktorGoverning China's Multiethnic Frontiers (PDF). University of Washington Press. 2004. səh. 179. ISBN . 2020-01-07 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2021-03-03.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Artus ve yaxud Artux uyg ئاتۇش شەھىرى qirgizca ارتىش qirgizca Artis cin 阿图什 Pinyin Atushi Shi ve Cinin Sintszyan Uygur Muxtar Rayonu terkibindeki Qizilsu Qirgiz Muxtar dairesinin paytaxtidir Seher idareetmesinin inzibati binasi Quanminlu rayonunda yerlesir cin 光明路街道 SeherArtusQirgizca ارتىش39 42 sm e 76 10 s u Olke CXRRegion Sintszyan Uygur Muxtar RayonuQizilsu Qirgiz Muxtar dairesiTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 1 yanvar 1943Sahesi 15 697 78 km Merkezin hundurluyu 1303 mSaat qursagi UTC 8EhalisiEhalisi 269 317 nefer 2015 Milli terkibi Uygur qirgiz hueyResmi dili Cin diliReqemsal identifikatorlarTelefon kodu 86 908Poct indeksi 845350Neqliyyat kodu 新PDigerxjats gov cnArtus Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixi1943 cu ilin yanvarinda Artus Beyliyinin esasi qoyuldu 1986 ci ilin iyununda Artus qesebesi Artus seheri oldu 2018 ci ilde Estaci Mescidinin gunbezi 39 41 33 sm e 76 07 25 s u cixarildi Son vaxtlar diger mescidler de sokulur Artusdaki Artus Seher Pese Bacariqlari Tehsil Telim Xidmet Merkezi Serqi Turkistanda yerlesen yeniden tehsil dusergelerinden biridir 19 yanvar 2020 ci il tarixinde saat 22 23 de Artusda 5 2 bal gucunde zelzele bas vermisdir CografiyasiArc konyonu Tarim hovzesinin simal qerbinde Tyan San daglarinin cenubunda yerlesir IqlimiOrta illik temperatur 12 C orta illik rutubet 80 mm dir Inzibati bolguArtus seher dairesinin terkibinde 2018 ci ilde iki rayon bes qesebe ve uc mehelle var idi Nahiyeler uyg يولى كوچا باشقارمىسى cin 街道 Bext Avenue prospekt Xingfu Lu uyg بەخت يولى كوچا باشقارمىسى cin 幸福路街道 Nurluq prospektinin alt bolgesi Guangming Lu uyg نۇرلۇق يولى كوچا باشقارمىسى cin 光明路街道 Xinchenq Prospekti cin 新城街道 Seher uyg بازىرى cin 镇 Ustun Atus Shang atushi uyg ئۈستۈن ئاتۇش بازىرى cin 上阿图什镇 Ilceler uyg يېزىسى cin 乡 Suntag Songtake Suntagh uyg سۇنتاغ يېزىسى cin 松 他 克 乡 Azak Azhake Azaq uyg ئازاق يېزىسى cin 阿扎克 乡 Agu Ahu Aghu uyg ئاغۇ يېزىسى cin 阿 湖 乡 Katyaylak Gedaliang Kattaylaq uyg كاتتايلاق يېزىسى cin 格达 良乡 Karajul Halajun Karajol Qarajol uyg قاراجول يېزىسى cin 哈拉 峻 乡 Tugurmiti uyg تۈگۈرمىتى يېزىسى cin 吐 古 买 提 乡 Diger saheler Bingtuan Nongsanshi Hongqi Farm cin 兵团 农 三 师 红旗 农场 IqtisadiyyatiArtusun iqtisadiyyati esasen kend teserrufatina esaslanir Esas kend teserrufati saheleri pambiqciliq uzumculuk ve qoyunculuqdur DemoqrafiyaTarixi ehaliIlEh i a 2000200 345 2010240 368 1 84 2015269 317 2 30 1997 ci ile gore Artus ehalisinin 81 5 i uygur idi 1999 cu il tarixine gore Artus ehalisinin 79 68 i uygur 7 21 i han cinlileri idi 2015 ci iledek Artusun 269 317 sakininden 216 651 i 80 44 uygur 30 174 11 20 qirgiz 21 754 8 08 han cinli 738 i diger etnik qruplar teskil edirdi NeqliyyatCenubi Sincan demiryolu xetti buradan kecir Tarixi xeritelerArtus da daxil olmaqla tarixi Ingilis xeriteleri Kohne Artus ABS Milli Xeriteler Agentliyi 1983 Artus daxil olmaqla xerite A T U SHIH ARTUSH kimi etiketlenir Emeliyyat Naviqasiya Qrafikinden Artux A t u shih daxil olmaqla xerite ABS Milli Xeriteler Agentliyi 1980 Artusa daxil olma xeritesi A t u shih ABS Milli Xeriteler Agentliyi 1984 Istinadlar3 7 各地 州 市 县 市 分民族人口数 cin شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى 新疆维吾尔自治区统计局 Statistic Bureau of Xinjiang Uygur Autonomous Region 2017 10 11 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 03 1997年阿图什市行政区划 1997 Artux City Administrative Divisions cin XZQH org 31 December 2010 27 April 2022 tarixinde Istifade tarixi 7 August 2020 克孜勒苏柯尔克孜自治州辖市 州府驻地 位于自治州西南部 与吉尔吉斯斯坦接壤 面积1 5万平方千米 人口18 4万 有柯尔克孜 维吾尔 汉 回 哈萨克 塔吉克等16个民族 其中维吾尔族占81 5 辖2街道7乡 本页根据 中国政区大典 整理 1997年左右资料 Fred Hiatt In China every day is Kristallnacht The Washington Post 3 November 2019 1 February 2021 tarixinde Istifade tarixi 10 August 2020 The dome of a Uighur mosque in Artush Xinjiang was removed in 2018 Asim Kashgarian US China Targets Uighur Mosques to Eradicate Minority s Faith Voice of America 1 December 2019 27 July 2020 tarixinde Istifade tarixi 11 August 2020 Artush Eshtachi Grand Mosque is seen in Artush in China s northwest Xinjiang province 10 8 2016 9 8 2018 39 41 33 46 N 76 7 25 88 E Satellite imagery with a comparative analysis of Artush Eshtachi Mosque Mu Xuequan redaktor Xinhua News Agency 19 January 2020 29 September 2021 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 August 2020 the city of Artux in Kizilsu Kirgiz Autonomous Prefecture in northwest China s Xinjiang Uygur Autonomous Region ilce seviyyesinde seher中国地名录 Beijing SinoMaps Press 1997 ISBN 7 5031 1718 4 阿图什市概况 xzqh org 2015 01 29 2022 08 14 tarixinde Istifade tarixi 2019 09 30 阿图什市历史沿革 Artux City Historical Development cin XZQH org 29 January 2015 Istifade tarixi 6 August 2020 2000年第五次人口普查 阿图什市常住总人口200345人 2003年 全市总面积15697 78平方千米 2010年第六次人口普查 阿图什市常住总人口240368人 其中 幸福路街道21786人 光明路街道36316人 松他克乡36849人 阿扎克乡38574人 阿湖乡16189人 上阿图什乡45847人 格达良乡16248人 哈拉峻乡15931人 吐古买提乡9009人 兵团农三师红旗农场3619人 Xia Zhengyi 夏征农 Chen Zhili 陈至立 redaktorlar 辞海 第六版彩图本 Cihai Sixth Edition in Color cin Shanghai Shanghai Lexicographical Publishing House September 2009 seh 0017 ISBN 9787532628599 Hannah Knowles Kim Bellware and Lateshia Beachum Secret documents detail inner workings of China s mass detention camps for minorities The Washington Post 25 November 2019 19 March 2022 tarixinde Istifade tarixi 11 August 2020 A guard tower and barbed wire fences are seen around a section of the Artux City Vocational Skills Education Training Service Center in Artux in western China s Xinjiang region in December This is one of a growing number of internment camps in the Xinjiang region 2019年统计用区划代码和城乡划分代码 阿图什市 2019 Statistical Area Numbers and Rural Urban Area Numbers Artux City cin National Bureau of Statistics of the People s Republic of China 2019 27 April 2022 tarixinde Istifade tarixi 5 August 2020 统计用区划代码 名称 653001001000 幸福路街道 653001002000 光明路街道 653001003000 新城街道 653001100000 上阿图什镇 653001200000 松他克乡 653001201000 阿扎克乡 653001202000 阿湖乡 653001204000 格达良乡 653001205000 哈拉峻乡 653001206000 吐古买提乡 653001500000 兵团农三师红旗农场 cin Artux People s Government 12 June 2019 24 November 2021 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 August 2020 阿图什市于1986年经国务院批准撤县设市 辖7乡 3场 2个街道办事处 Xie Yuzhong 解玉忠 地名中的新疆 cin Urumqi 新疆人民出版社 2003 189 190 ISBN 7 228 08004 1 Karajul Approved N GEOnet Names Server de United States National Geospatial Intelligence Agency cin Artux People s Government 12 June 2019 24 November 2021 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 August 2020 柳树林距哈拉峻乡政府驻地约26千米 占地数十亩 Morris Rossabi redaktorGoverning China s Multiethnic Frontiers PDF University of Washington Press 2004 seh 179 ISBN 0 295 98390 6 2020 01 07 tarixinde PDF Istifade tarixi 2021 03 03