Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qrasiya Deledda (it. Grazia Deledda; 27 sentyabr 1871[…], Nvoro[…] – 15 avqust 1936[…], Roma[…]) — italyan yazıçı, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1926).
| Qrasiya Deledda | |
|---|---|
| sard. Grassia Deledda | |
 | |
| Doğum adı | Maria Grazia Cosima Deledda |
| Təxəllüsü | Ilia di Saint-Ismael |
| Doğum tarixi | 27 sentyabr 1871[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 15 avqust 1936[…](64 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | süd vəzi xərçəngi |
| Dəfn yeri |
|
| Uşağı | 2 |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair, roman yazıçısı, dramaturq, nasir |
| Fəaliyyət illəri | 1891–1936 |
| Əsərlərinin dili | italyan dili |
| Janrlar | roman, hekayə, avtobioqrafiya, dram |
| Mükafatları | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı alanların siyahısında dünya miqyasında tanınmış müəlliflərlə yanaşı ən qızğın mütaliə həvəskarına da heç nə deməyən adlara da təsadüf olunur. İtalyan yazıçısı Qrasiya Deleddanı tam əsasla ikinci qisim yazıçılara aid etmək mümkündür. Ötən əsrin 20-30-cu illərində yaradıcılıqları böyük rezonans doğuran, yüksək intellektləri və şəxsi nüfuzları ilə dünya miqyaslı proseslərə təsir göstərən, kitabları yüz minlərlə nüsxə tirajla çıxan bir sıra müəlliflərin iddiaçılar sırasında olmasına baxmayaraq, mükafatın "özü üçün yazan" sadə italyan qadınına verilməsi müəyyən mənada təəccüblü görünməyə bilməz.
Qrasiya Deledda Sardiniyada, Nuoro adlı kənddə doğulmuşdu. Atası hüqquşünas, anası isə savadsız kəndli qadın idi. Ailələri yerli meyarlar baxımından imkanlı sayılırdı. Mədəni həyata gəldikdə isə kənddə elə qapalı mühit vardı ki, sakinlər italyanca deyil, latın dilinə yaxın yerli dialektdə danışırdılar. Xanım Deledda özü doğma kəndini istehza ilə "bürünc dövrünün yaşayış məskəni" adlandırmışdı.
Belə şəraitdə gələcək yazıçının bütün təhsili kənd məktəbində keçirdiyi bir neçə illə, habelə evdə italyan və fransız dillərini öyrənməklə məhdudlaşmışdı. Təbii ki, şəxsi mütaliənin də mühüm rolu olmuşdu. O, yerli Sardiniya ballada və əfsanələrini, habelə Hüqo və Balzak kimi fransız yazıçılarının yaradıcılığını dərindən öyrənmişdi. Deledda XIX əsr rus ədəbiyyatına da ciddi maraq göstərmişdi.
Yazmağa çox erkən başlamışdı. 15 yaşı olanda "Sardiniya qanı" adlı hekayəsi Romadakı şəkilli jurnallardan birində dərc edilmişdi. "Sardiniya gülü" romanını (1892) ədəbi tənqid xeyirxahlıqla qarşılamışdı. Növbəti – "Namuslu ürəklər" (1895) romanına isə tanınmış italyan tənqidçisi R.Bonqi müqəddimə yazmışdı.
Həmin roman bir ildən sonra fransız dilinə çevrilmiş, əyalətdə yaşayan gənc qadın gözləmədiyi halda böyük məbləğdə qonorar almışdı. Bu, atasının ölümündən sonra təsərrüfat işlərinə baxan və cansıxıcı mühitdə yaşayan Qrasiyanın hər şeyi atıb yazıçı olmaq niyyəti ilə Sardiniyanın paytaxtı Kalyariyə köçməsinə təkan vermişdi. 1900-cü ildə isə gənc qadın maliyyə nazirliyində çalışan bir məmura ərə getmişdi. Bundan sonra həyatının Roma mərhələsi başlanmışdı.
Yazıçı xanımın paytaxtdakı yaşayışı adi evdar qadın həyatından çox da fərqlənməmişdir. O, ərinə baxmış, iki oğul böyütmüşdü. Amma mənzilinin kandarından kənara ayaq basmadan hər il ortaya bir roman qoymağı da bacarmışdır. Deledda Romada yaşasa da, əsərlərinin qəhrəmanları yenə də Sardiniya insanları idi. Müəllif "ürəyinin bir parçası" adlandırdığı bu yerləri və onun sakinlərini yaxşı tanıdığından mövzu üçün paytaxt həyatının mürəkkəbliklərinə baş vurmaq, yaxud da uzaqlara getmək haqqında əsla düşünmürdü.
Deleddanın əsərlərini hər hansı ədəbi cərəyana aid etmək çətin olsa da, romanlarında naturalizmin üstünlük təşkil etdiyini ilk baxışdan sezmək mümkündür. Əsas mövzular isə məhəbbət, ölüm və insan iztirablarıdır. Məsələn, yazıçının "ilk uğurlu əsəri" adlandırdığı "Elias Portolu" romanının (1903) qəhrəmanı uğursuz məhəbbət iztirablarından can qurtarmaqdan ötrü rahib həyatını seçir. Lakin sonra Allahın xidmətində dayanmaq üçün kifayət qədər saf və təmiz olmadığını başa düşür. Nəticədə günaha batır və iztirablardan keçərək təmizlənməyə çalışır.
XX əsrin ilk onilliklərində Deledda İtaliyada populyar yazıçı idi. Onun qeyri-qanuni övladı üçün özünü qurban verən qadın haqqındakı "Kül" romanının (1904) motivləri əsasında ölkəsinin ilk bədii filmlərindən biri çəkilmişdi. Müəllif özünü teatr sahəsində də sınamışdı. "Sarmaşıq" romanı (1908) əsasında yazdığı eyni adlı pyes 1912-ci ildə Roma səhnəsində tamaşaya qoyulmuşdu.
Qrasiya Deleddanın digər diqqəti cəlb edən əsərləri içərisində "Səhrada" (1911), "Göyərçinlər və qırğılar" (1913), "Başqalarının səhvi" (1915), "Ana" (1920) "Tənha adamın sirri" (1921), "Yaşayanların allahı" (1922) kimi romanlarının adlarını çəkmək mümkündür. Əlbəttə, bu əsərlərin hamısının eyni dərəcədə uğurlu alındığını iddia etmək doğru olmazdı.
1926-cı ildə Qrasiya Deledda "doğma adasının həyatının aydın və görümlü lövhələrini yaradan, insan problemlərinin dərinliklərinə nüfuz etməyi bacaran poetik ruhlu əsərlərinə görə" Nobel mükafatına layiq görüldü. İsveç Akademiyasının üzvü Henrix Shukun təqdimat nitqində Deleddanın təbiət təsvirləri baxımından Avropada əvəzsiz olduğu vurğulanır, onun dini problematikanı yaxşı bildiyi, əsərlərinin kədərli, lakin bədbin olmadığı qeyd edilirdi. Həyatında ilk dəfə belə böyük auditoriya qarşısına çıxan laureat sadəcə bir neçə təşəkkür sözü söyləməklə kifayətlənmişdi.
Nobel mükafatı aldıqdan bir müddət sonra Qrasiya Deleddada xərçəng xəstəliyi tapılmışdı. Ancaq yazıçı qadın bundan sonra daha doqquz il yaşamışdı. Ən başlıcası isə həyatında heç nə dəyişməyibmiş kimi yenə də doğma Sardiniya adasının təbiəti və insanları haqqında yazmışdı.
Əsərləri
- Fior di Sardegna (1892)
- Le vie del male (1892)
- Racconti sardi (1895)
- Anime oneste (1895)
- Elias Portolu (1903)
- Cenere (1904)
- L'edera (1912)
- Canne al vento (1913)
- Marianna Sirca (1915)
- La madre (1920)
- La fuga in Egitto (1925)
- Il sigillo d'amore (1926)
- Cosima (1937) published posthumously
- Il cedro del Libano (1939) published posthumously
İstinadlar
- Grazia Deledda // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
- Grazia Deledda // FemBio database (alm.).
- Деледда Грация (rus.). / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1926/deledda-bio.html.
- http://id.sbn.it/bid/CAG0034544.
- Archivio Storico Ricordi. 1808.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qrasiya Deledda it Grazia Deledda 27 sentyabr 1871 Nvoro 15 avqust 1936 Roma italyan yazici Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1926 Qrasiya Deleddasard Grassia DeleddaDogum adi Maria Grazia Cosima DeleddaTexellusu Ilia di Saint IsmaelDogum tarixi 27 sentyabr 1871 1871 09 27 Dogum yeri Nvoro Italiya Vefat tarixi 15 avqust 1936 1936 08 15 64 yasinda Vefat yeri Roma Roma eyaleti d Latsio Italiya Vefat sebebi sud vezi xercengiDefn yeri Kampo Verano d Usagi 2Tehsili ev tehsiliFealiyyeti yazici sair roman yazicisi dramaturq nasirFealiyyet illeri 1891 1936Eserlerinin dili italyan diliJanrlar roman hekaye avtobioqrafiya dramMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiEdebiyyat sahesinde Nobel mukafati alanlarin siyahisinda dunya miqyasinda taninmis muelliflerle yanasi en qizgin mutalie heveskarina da hec ne demeyen adlara da tesaduf olunur Italyan yazicisi Qrasiya Deleddani tam esasla ikinci qisim yazicilara aid etmek mumkundur Oten esrin 20 30 cu illerinde yaradiciliqlari boyuk rezonans doguran yuksek intellektleri ve sexsi nufuzlari ile dunya miqyasli proseslere tesir gosteren kitablari yuz minlerle nusxe tirajla cixan bir sira muelliflerin iddiacilar sirasinda olmasina baxmayaraq mukafatin ozu ucun yazan sade italyan qadinina verilmesi mueyyen menada teeccublu gorunmeye bilmez Qrasiya Deledda Sardiniyada Nuoro adli kendde dogulmusdu Atasi huqqusunas anasi ise savadsiz kendli qadin idi Aileleri yerli meyarlar baximindan imkanli sayilirdi Medeni heyata geldikde ise kendde ele qapali muhit vardi ki sakinler italyanca deyil latin diline yaxin yerli dialektde danisirdilar Xanim Deledda ozu dogma kendini istehza ile burunc dovrunun yasayis meskeni adlandirmisdi Bele seraitde gelecek yazicinin butun tehsili kend mektebinde kecirdiyi bir nece ille habele evde italyan ve fransiz dillerini oyrenmekle mehdudlasmisdi Tebii ki sexsi mutalienin de muhum rolu olmusdu O yerli Sardiniya ballada ve efsanelerini habele Huqo ve Balzak kimi fransiz yazicilarinin yaradiciligini derinden oyrenmisdi Deledda XIX esr rus edebiyyatina da ciddi maraq gostermisdi Qrasiya Deleddanin portreti Yazmaga cox erken baslamisdi 15 yasi olanda Sardiniya qani adli hekayesi Romadaki sekilli jurnallardan birinde derc edilmisdi Sardiniya gulu romanini 1892 edebi tenqid xeyirxahliqla qarsilamisdi Novbeti Namuslu urekler 1895 romanina ise taninmis italyan tenqidcisi R Bonqi muqeddime yazmisdi Hemin roman bir ilden sonra fransiz diline cevrilmis eyaletde yasayan genc qadin gozlemediyi halda boyuk meblegde qonorar almisdi Bu atasinin olumunden sonra teserrufat islerine baxan ve cansixici muhitde yasayan Qrasiyanin her seyi atib yazici olmaq niyyeti ile Sardiniyanin paytaxti Kalyariye kocmesine tekan vermisdi 1900 cu ilde ise genc qadin maliyye nazirliyinde calisan bir memura ere getmisdi Bundan sonra heyatinin Roma merhelesi baslanmisdi Yazici xanimin paytaxtdaki yasayisi adi evdar qadin heyatindan cox da ferqlenmemisdir O erine baxmis iki ogul boyutmusdu Amma menzilinin kandarindan kenara ayaq basmadan her il ortaya bir roman qoymagi da bacarmisdir Deledda Romada yasasa da eserlerinin qehremanlari yene de Sardiniya insanlari idi Muellif ureyinin bir parcasi adlandirdigi bu yerleri ve onun sakinlerini yaxsi tanidigindan movzu ucun paytaxt heyatinin murekkebliklerine bas vurmaq yaxud da uzaqlara getmek haqqinda esla dusunmurdu Deleddanin eserlerini her hansi edebi cereyana aid etmek cetin olsa da romanlarinda naturalizmin ustunluk teskil etdiyini ilk baxisdan sezmek mumkundur Esas movzular ise mehebbet olum ve insan iztirablaridir Meselen yazicinin ilk ugurlu eseri adlandirdigi Elias Portolu romaninin 1903 qehremani ugursuz mehebbet iztirablarindan can qurtarmaqdan otru rahib heyatini secir Lakin sonra Allahin xidmetinde dayanmaq ucun kifayet qeder saf ve temiz olmadigini basa dusur Neticede gunaha batir ve iztirablardan kecerek temizlenmeye calisir XX esrin ilk onilliklerinde Deledda Italiyada populyar yazici idi Onun qeyri qanuni ovladi ucun ozunu qurban veren qadin haqqindaki Kul romaninin 1904 motivleri esasinda olkesinin ilk bedii filmlerinden biri cekilmisdi Muellif ozunu teatr sahesinde de sinamisdi Sarmasiq romani 1908 esasinda yazdigi eyni adli pyes 1912 ci ilde Roma sehnesinde tamasaya qoyulmusdu Qrasiya Deleddanin diger diqqeti celb eden eserleri icerisinde Sehrada 1911 Goyercinler ve qirgilar 1913 Basqalarinin sehvi 1915 Ana 1920 Tenha adamin sirri 1921 Yasayanlarin allahi 1922 kimi romanlarinin adlarini cekmek mumkundur Elbette bu eserlerin hamisinin eyni derecede ugurlu alindigini iddia etmek dogru olmazdi 1926 ci ilde Qrasiya Deledda dogma adasinin heyatinin aydin ve gorumlu lovhelerini yaradan insan problemlerinin derinliklerine nufuz etmeyi bacaran poetik ruhlu eserlerine gore Nobel mukafatina layiq goruldu Isvec Akademiyasinin uzvu Henrix Shukun teqdimat nitqinde Deleddanin tebiet tesvirleri baximindan Avropada evezsiz oldugu vurgulanir onun dini problematikani yaxsi bildiyi eserlerinin kederli lakin bedbin olmadigi qeyd edilirdi Heyatinda ilk defe bele boyuk auditoriya qarsisina cixan laureat sadece bir nece tesekkur sozu soylemekle kifayetlenmisdi Nobel mukafati aldiqdan bir muddet sonra Qrasiya Deleddada xerceng xesteliyi tapilmisdi Ancaq yazici qadin bundan sonra daha doqquz il yasamisdi En baslicasi ise heyatinda hec ne deyismeyibmis kimi yene de dogma Sardiniya adasinin tebieti ve insanlari haqqinda yazmisdi EserleriFior di Sardegna 1892 Le vie del male 1892 Racconti sardi 1895 Anime oneste 1895 Elias Portolu 1903 Cenere 1904 L edera 1912 Canne al vento 1913 Marianna Sirca 1915 La madre 1920 La fuga in Egitto 1925 Il sigillo d amore 1926 Cosima 1937 published posthumously Il cedro del Libano 1939 published posthumouslyIstinadlarGrazia Deledda Internet Speculative Fiction Database ing 1995 Grazia Deledda FemBio database alm Deledda Graciya rus pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 https www nobelprize org nobel prizes literature laureates 1926 deledda bio html http id sbn it bid CAG0034544 Archivio Storico Ricordi 1808 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax