Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Qrünvald (Tannenberq) döyüşü — 1410-ci ilin 15 iyulunda, müttəfiq Polşa -Litva qoşunları ilə tefton qoşunları arasında baş verən həlledici döyüşü.
| Qrünvald döyüşü | |||
|---|---|---|---|
 Qrünvald döyüşü | |||
| Tarix | 15 iyul 1410 | ||
| Yeri | Tannenberq Polşa | ||
| Nəticəsi | Tevton ordeninin darmadağın edilməsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Döyüş ərəfəsindəki vəziyyət
XIV əsrin sonlarında öz qüvvəsinin zirvəsində idi. Bu dövrdə hətta onların mülkü idi. Baltik dənizinin bütün cənub və şərq sahilinə yiyələnmək üçün maneə ancaq Jemaytiya idi. Orden intensiv olaraq öz məqsədinə çatmaq üçün fəaliyyətə başladı. Xüsusən bu Roma papasının Litvaya, onun xristianlıqı qəbul edəndən sonra, səlib yürüşlərinə qadağa qoyması ilə bağlı idi. Vitautas Yaqayla ilə Orden arasında müvazinat saxlayaraq dəfələrlə Jemaytiyanı Ordenin mülkiyyətinə vermişdi. Lakin əlaqələri normallaşdırandan və sabit sülh sazişi bağlayandan sonra Vitautas Jemaytiyanı Ordenə verməmək qərarına gəldi. Orden Litvaya kömək etməsin deyə Polşaya hucum etməyə başladı, bu isə Yaqaylanı Ordenə qarşı hərbi əməliyyatlara hazırlaşan Vitautasla daha da sıx əlaqəyə girməyə sövq etdi. 1409-cu ilin noyabrında Yaqayla ilə Vitautas Brestdə görüşdülər və gələcək əməliyyatın bəzi təfəruatlarını müzakirə etdilər. İki ölkənin qoşunları birləşib Ordenin dərinliklərinə həmlə etməli idilər. Əməliyyatın məqsədi Ordenin paytaxtı Mariyenburq şəhəri olmalı idi. Strateji məqsəd böyük döyüş və Ordenin əsas qüvvələrinin darmadağın olunması idi. Bu çox cəsarətli plan idi. Buna qədər təşəbbüs həmişə Ordendən gəlirdi. Hazırlıq başlandı. Litva və Polşada hərbi mobilizasiya başladı, ərzaq ehtiyatı hazırlıqları görülürdü. üzərindən körpü üçün taxta ehtiyatı görməyə əmr verdi. 1410-cu ilin yayın əvvəlində azdırıcı əməliyyat apardı, məqsəd düşmənin kəşfiyyatını aldatmaq və ona hərbi əməliyyatların Nemanın aşağı axarında və buna yaxın yerlərdə baş verməsi görüntüsü yaratmaq məqsədi güdürdü. Plan çox riskli idi çünki, Litva ərazisi tamamilə müdafiyəsiz qalırdı. İki qoşun yaxınlığında görüşdü və yeni tikilmiş körpü ilə Vislanın sağ sahilinə keçdi. Xaçlılar da savaşa hazır idilər onların təzə gəlmiş muzdlu qonaqlarla gücləndirilmiş qoşunları müttəfiqləri yaxınlığında qarşıladı. Qoşunları çay ayırırdı, xaçlılar öz sahillərini yaxşı möhkəmləndirdiklərinə görə, müttəfiqlər üzərindən dolayı getdilər. Bu yerdə Yaqayla qüvvəsini nümayiş etməklə kifayətlənməsini və döyüşdən yayınmaq istəyini bürüzə verdi. Ordenin Böyük maqistri sülh sazişi barədə istənilən təklifləri rədd etdi. O, Vitautas kimi həll edici döyüşü gözləyirdi. Öz süvarilərinin ağır zərbə qüvvəsinə arxayın maqistr qələbəyə ümid edirdi.
Döyüşün gedişi
İyulun 15-də hər iki qoşun Qrünvald(Tannenberq) yaxınlığında qarşılaşdılar. Ola bilsin ki, müttəfiqlərin təxminən 18-20 min qoşunu vardı(51 polyak və 40 litva bayrağı), Ordenin qoşunu 12 min.(52 bayraq) döyüşçü təşkil edirdi. Litvalılar sağ cinahı tutdular, polyaklar sol cinahı. Xaçlılar üç cərqədə düzüldülər,16 bayrağı onlar ehtiyatda saxladılar. Yaqayla bir az aralı hündür yerdə mövqe tutdu. Vitautas qoşunun önündə birbaşa idarə edirdi. Müttəfiqlərin qarşısını almaq üçün xaçlılar bütün gecəni yol gəlmişdilər, çox yorğun idilər və tezliklə döyüşə başlamaq istəyirdilər. Belə tarixi imkandan Vitautas da yararlanmaq fikrində idi. Yaqayla tələsmirdi və sülhə ümid edirdi. Lakin xaçlılar iki elçi- herold göndərdilər. Onlar özləri ilə iki qılınc gətirdilər, bu döyüşü tezləşdirmək nişanı idi. Vitautas Yaqaylanın əmrini gözləmədən litvalılara hucum əmri verdi. Döyüş başladı. Litvalılar bir müddət ancaq özləri döyüşürdülər. Ordenin ağır artilleriyası onların sıralarını azaldırdı. Lakin onlar aldadıcı geri çəkilmə manevrini gerçəkləşdirə bilmirdilər, çünki belə olan halda onlar öz müttəfiqlərinin cinahlarını açmış olurdular. Bir saatdan sonra nəhayət polyakların ağır suvariləri vuruşmaya girişdi. Onların kənar mövqelərini üç Smolensk bayrağı ilə bağlayıb, litvalılar geri çəkilmə manevrinə başladılar. Xaçlılar litvalıları qovaraq cərgələrini pozdular (sındırdılar), daha pis silahlanmış litvalılara çatmaq onlara müəssər olmadı, döyüş meydanına qayıtmağa da imkan yox idi, polyaklar onların yolunu kəsdilər. Onlar xaçlıların sağ cinahını sıxışdırmağa başladılar. Döyüşün onun xeyrinə olmaya biləcəyindən ehtiyatlanan rezervı döyüşə daxil etdi. Vitautas da polyak rezervini fəallaşdırıb döyüşə daxil etdi. Almanlar mühasirədən çıxmağa çalışdılar, lakin bu an litvalılar döyüş meydanına qayıdıb onlara hucum etdilər. Vuruşmanın nəticəsi artıq bəlli idi. Müttəfiqlər düşmənin düşərgəsini alıb böyük hərbi qənimətə sahib oldular.
Döyüşün nəticələri
Hesab olunur ki,litvalılar həddindən artıq itki verdilər canlı qüvvələrinin 50%, lakin Vitautas öz strateji məqsədinə nail oldu. Döyüşdə Böyük maqistrın özü Ulrix fon Yunqinqen, Ordenin demək olar ki, bütün idarəsi 200 cəngavər (pruss cəngavərlərinin üçdən biri ) minə yaxın sıravi və muzdlu öldürüldü. Orden tam aradan qalxmasa da ona sarsıdıcı zırbı dəydi, bir azdan Orden ləğv olundu. Litvada sülh dövrü başladı, bu dövr şərqdə Litvanın taleyini müəyyən edən başqa gücün ortaya çıxmasına qədər davam etdi.
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Qrunvald Tannenberq doyusu 1410 ci ilin 15 iyulunda muttefiq Polsa Litva qosunlari ile tefton qosunlari arasinda bas veren helledici doyusu Qrunvald doyusuQrunvald doyusuTarix 15 iyul 1410Yeri Tannenberq PolsaNeticesi Tevton ordeninin darmadagin edilmesiMunaqise terefleriBoyuk Litva knyazligi Polsa kralligi Tevton ordeniKomandan lar Polsa krali Yaqaylo Boyuk Litva knyazi Boyuk magistrTereflerin quvvesi16 39 min 11 27 minItkiler4 5 min olu 8 min yarali 8 min olu 14 min yarali Vikianbarda elaqeli mediafayllarDoyus erefesindeki veziyyetXIV esrin sonlarinda oz quvvesinin zirvesinde idi Bu dovrde hetta onlarin mulku idi Baltik denizinin butun cenub ve serq sahiline yiyelenmek ucun manee ancaq Jemaytiya idi Orden intensiv olaraq oz meqsedine catmaq ucun fealiyyete basladi Xususen bu Roma papasinin Litvaya onun xristianliqi qebul edenden sonra selib yuruslerine qadaga qoymasi ile bagli idi Vitautas Yaqayla ile Orden arasinda muvazinat saxlayaraq defelerle Jemaytiyani Ordenin mulkiyyetine vermisdi Lakin elaqeleri normallasdirandan ve sabit sulh sazisi baglayandan sonra Vitautas Jemaytiyani Ordene vermemek qerarina geldi Orden Litvaya komek etmesin deye Polsaya hucum etmeye basladi bu ise Yaqaylani Ordene qarsi herbi emeliyyatlara hazirlasan Vitautasla daha da six elaqeye girmeye sovq etdi 1409 cu ilin noyabrinda Yaqayla ile Vitautas Brestde gorusduler ve gelecek emeliyyatin bezi teferuatlarini muzakire etdiler Iki olkenin qosunlari birlesib Ordenin derinliklerine hemle etmeli idiler Emeliyyatin meqsedi Ordenin paytaxti Mariyenburq seheri olmali idi Strateji meqsed boyuk doyus ve Ordenin esas quvvelerinin darmadagin olunmasi idi Bu cox cesaretli plan idi Buna qeder tesebbus hemise Ordenden gelirdi Hazirliq baslandi Litva ve Polsada herbi mobilizasiya basladi erzaq ehtiyati hazirliqlari gorulurdu uzerinden korpu ucun taxta ehtiyati gormeye emr verdi 1410 cu ilin yayin evvelinde azdirici emeliyyat apardi meqsed dusmenin kesfiyyatini aldatmaq ve ona herbi emeliyyatlarin Nemanin asagi axarinda ve buna yaxin yerlerde bas vermesi goruntusu yaratmaq meqsedi gudurdu Plan cox riskli idi cunki Litva erazisi tamamile mudafiyesiz qalirdi Iki qosun yaxinliginda gorusdu ve yeni tikilmis korpu ile Vislanin sag sahiline kecdi Xaclilar da savasa hazir idiler onlarin teze gelmis muzdlu qonaqlarla guclendirilmis qosunlari muttefiqleri yaxinliginda qarsiladi Qosunlari cay ayirirdi xaclilar oz sahillerini yaxsi mohkemlendirdiklerine gore muttefiqler uzerinden dolayi getdiler Bu yerde Yaqayla quvvesini numayis etmekle kifayetlenmesini ve doyusden yayinmaq isteyini buruze verdi Ordenin Boyuk maqistri sulh sazisi barede istenilen teklifleri redd etdi O Vitautas kimi hell edici doyusu gozleyirdi Oz suvarilerinin agir zerbe quvvesine arxayin maqistr qelebeye umid edirdi Doyusun gedisiDoyusun ilkin merhelesi Iyulun 15 de her iki qosun Qrunvald Tannenberq yaxinliginda qarsilasdilar Ola bilsin ki muttefiqlerin texminen 18 20 min qosunu vardi 51 polyak ve 40 litva bayragi Ordenin qosunu 12 min 52 bayraq doyuscu teskil edirdi Litvalilar sag cinahi tutdular polyaklar sol cinahi Xaclilar uc cerqede duzulduler 16 bayragi onlar ehtiyatda saxladilar Yaqayla bir az arali hundur yerde movqe tutdu Vitautas qosunun onunde birbasa idare edirdi Muttefiqlerin qarsisini almaq ucun xaclilar butun geceni yol gelmisdiler cox yorgun idiler ve tezlikle doyuse baslamaq isteyirdiler Bele tarixi imkandan Vitautas da yararlanmaq fikrinde idi Yaqayla telesmirdi ve sulhe umid edirdi Lakin xaclilar iki elci herold gonderdiler Onlar ozleri ile iki qilinc getirdiler bu doyusu tezlesdirmek nisani idi Vitautas Yaqaylanin emrini gozlemeden litvalilara hucum emri verdi Doyus basladi Litvalilar bir muddet ancaq ozleri doyusurduler Ordenin agir artilleriyasi onlarin siralarini azaldirdi Lakin onlar aldadici geri cekilme manevrini gerceklesdire bilmirdiler cunki bele olan halda onlar oz muttefiqlerinin cinahlarini acmis olurdular Bir saatdan sonra nehayet polyaklarin agir suvarileri vurusmaya girisdi Onlarin kenar movqelerini uc Smolensk bayragi ile baglayib litvalilar geri cekilme manevrine basladilar Xaclilar litvalilari qovaraq cergelerini pozdular sindirdilar daha pis silahlanmis litvalilara catmaq onlara muesser olmadi doyus meydanina qayitmaga da imkan yox idi polyaklar onlarin yolunu kesdiler Onlar xaclilarin sag cinahini sixisdirmaga basladilar Doyusun onun xeyrine olmaya bileceyinden ehtiyatlanan rezervi doyuse daxil etdi Vitautas da polyak rezervini feallasdirib doyuse daxil etdi Almanlar muhasireden cixmaga calisdilar lakin bu an litvalilar doyus meydanina qayidib onlara hucum etdiler Vurusmanin neticesi artiq belli idi Muttefiqler dusmenin dusergesini alib boyuk herbi qenimete sahib oldular Doyusun neticeleriHesab olunur ki litvalilar heddinden artiq itki verdiler canli quvvelerinin 50 lakin Vitautas oz strateji meqsedine nail oldu Doyusde Boyuk maqistrin ozu Ulrix fon Yunqinqen Ordenin demek olar ki butun idaresi 200 cengaver pruss cengaverlerinin ucden biri mine yaxin siravi ve muzdlu olduruldu Orden tam aradan qalxmasa da ona sarsidici zirbi deydi bir azdan Orden legv olundu Litvada sulh dovru basladi bu dovr serqde Litvanin taleyini mueyyen eden basqa gucun ortaya cixmasina qeder davam etdi IstinadlarHemcinin baxXarici kecidler