Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Mixail Sergeyeviç Qorbaçov (rus. Михаил Сергеевич Горбачёв, 2 mart 1931[…], Privolnoye[d], Şimali Qafqaz diyarı[d], RSFSR, SSRİ – 30 avqust 2022[…]) — Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin sonuncu Baş Katibi (1985–1991), SSRİ-nin ilk və son prezidenti (1991), Nobel sülh mükafatı laureatı (1990), Sosial-iqtisadi və siyasi tədqiqatlar fondunun (Rusiya) prezidenti. Azərbaycanda 1990-cı il 20 Yanvar faciəsinin əsas təşkilatçısı. Adı tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına 89-cu şəxs olaraq daxil edilib.
| Mixail Qorbaçov | |
|---|---|
| rus. Михаил Горбачёв | |
 1986-cı il | |
| 15 mart 1990 – 25 dekabr 1991 | |
| Vitse-prezident | Gennadi Yanayev |
| Əvvəlki | vəzifə təsis edilib |
| Sonrakı | vəzifə ləğv edilib |
| 11 mart 1985 – 24 avqust 1991 | |
| Əvvəlki | Konstantin Çernenko |
| Sonrakı | [ru] (i. e.) |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 2 mart 1931[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 30 avqust 2022[…](91 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | böyrək çatışmazlığı[d] |
| Dəfn yeri | |
| Partiya |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi, hüquqşünas, ətraf mühit fəalı, iqtisadçı, vəkil |
| Həyat yoldaşı | Raisa Maksimovna Qorbaçova |
| Uşağı | İrina Mixailovna Virqanskaya |
| Dini | ateizm |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | siyasət, İqtisadi islahat, demokratikləşmə, Perestroyka |
| Elmi dərəcəsi | |
| | |
| Təltifləri |             |
 | |
| gorby.ru | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Qorbaçovun Sovet İttifaqında dövlət başçısı və Sov. İKP rəhbəri kimi fəaliyyəti dövründə bütün dünyaya təsir edən və aşağıdakı tarixi hadisələrin nəticəsi olan ciddi dəyişikliklər baş verdi: sovet sistemini islahat üçün genişmiqyaslı cəhd ("Yenidənqurma"); qlasnost siyasəti, "yeni siyasi təfəkkürün", söz və mətbuat azadlığının, demokratik seçkilərin tətbiqi; sosialist iqtisadiyyatından bazar iqtisadiyyatı modeli istiqamətində islahatların aparılması; Sovet İttifaqında yeni siyasi və iqtisadi azadlıqlar, Şərqi və Mərkəzi Avropada marksist-leninist administrasiyaların süqutu, Almaniyanın yenidən birləşməsi, soyuq müharibənin sonu; sovet qoşunlarının Əfqanıstandan çıxarılması (1989); Varşava Müqaviləsi Təşkilatı və Sovet İttifaqının dağılması.
Həyatı
Uşaqlığı və gəncliyi
1931-ci il martın 2-də Stavropol vilayətində kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Atası-Serqey Andreyeviç Qorbaçov (1909–1976) Anası- Mariya Panteleyevna Qorbaçova (1911–1993). Yoldaşı- Raisa Maksimovna Qorbaçova.
M. V. Lomonosov adına MDU-nin hüquq fakültəsini (1955) və Stavropol Kənd-təssərüffatı İnstitutunu aqronom-iqtisadçı kimi qurtarmışdır.(1967) 31.08.2022-ci ilde vəfat etmişdir.
13 yaşından məktəbə oxuyaraq periodik olaraq MTS və kolxozda fəaliyyət göstərmişdir. 15 yaşından traktor kombaynerinin köməkçisi kimi işləmişdir. 1952-ci ildə Sov.İKP-ya qəbul olunmuşdur. 1955–1991-ci ildən komsomol və partiya vəzifələrində fəaliyyət göstərmişdir.
1955–1962-ci illərdə Stavropol vilayətinin ÜLKGİ-sında propaqanda və təşviqat idarəsində müavin, Stavropol şəhər Komsomol idarəsinin birinci katibi, daha sonra Stavropol vilayəti ÜLKGİ-nin birinci katibi kimi işləmişdir.
Partiya vəzifələrində
1962-ci ilin martından Stavropol vilayətində Sov. İKP-nın partiya təşkilatçısı kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1966-cı ildə Stavropol şəhər partiyasında birinci katib kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1970-ci ilin Stavropol vilayəti Sov. İKP-nin birinci katibi olmuşdur.
1971–1991-ci illərdə Sov. İKP MK-nın üzvü olmuşdur. 1978-ci ilin noyabrında Sov. İKP MK-nın Sov. İKP MK-nın katibi seçilmişdir. 1979–1980-ci illərdə Sov. İKP MK Politbüronun üzvlüyünə namizəd, 1980–1991-ci illərdə Sov. İKP MK Politbüronun üzvü.
1989-cu ilin dekabrından 1990-cı ilin iyununadək Sov. İKP MK Rusiya bürosunun sədri.
1985-ci ilin mart ayından 1991-ci ilin avqustunadək Sov. İKP MK-nın birinci katibi. Dövlət çevrilişinə cəhd zamanı vitse-prezident Gennadi Yanayev tərəfindən hakimiyyətdən uzaqlaşdırılmış və Forsda izolyasiya edilmişdir. Qanunu hakimiyyətin bərpasından sonra öz vəzifəsinə qayıtmışdır. O, bu vəzifədə SSRİ dağılanadək fəaliyyət göstərmişdir. 1991-ci ildə dekabrın 25-də artıq "mövcud olmayan Sovet rəhbərliyin"dən istefa verməklə SSRİ-nin ləğvini rəsmi olaraq təsdiqlədi.
Sov. İKP-nın XXII (1961), XXIV(1971) və bütün sonrakı (1976,1981,1986,1990) qurultaylarında nümayəndə olaraq seçilmişdir. 1970–1989-cu illərdə SSRİ Ali Sovetinin deputatı. 1985–1988-ci illərdə SSRİ Ali Sovetinin prezidiumunun üzvü. 1988-ci ilin oktyabrından 1989-cu ilin may ayınadək SSRİ Ali Soveti Prezediumunun sədri. 1974–1979-cu illərdə SSRİ Ali Soveti Sovet İttifaqı gənclərinin işi üzrə komissiyanın sədri. 1979–1984-cü illərdə SSRİ Ali Soveti Sovet İttifaqı qanuni təsəvürlər komisiyasının sədri. 1984–1985-ci illərdə SSRİ Ali Soveti Sovet İttifaqı xarici işlər komisiyasının sədri. 1989-cu ilin martından 1990-cı ilin martındək Sov. İKP dən SSRİ xalq deputatı. 1989–1990-cı illərdə SSRİ Ali Sovetinin sədri. RSFSR-in Ali Sovetinin deputatı.
1990-cı il martın 15-də M. Qorbaçov SSRİ-nin prezidenti seçilmişdi. Eyni zamanda 1991-ci ilin dekabrından SSRİ Müdafiə Şurasının sədri, SSRİ Hərbi Qüvvələrinin Ali-baş komandanı.
Sov. İKP MK-nın I katibi və SSRİ-nin prezidenti kimi fəaliyyəti
Hakimiyyətin kuliminasiyasında olaraq, Qorbaçov kütləvi reformlar və kompaniyalar keçirirdi. Sonralar bu dəyişikliklər ölkəyə bazar iqtisadiyyatının tətbiq olunmasına, Qorbaçovun hakimyiyyətdən uzaqlaşdırılmasına və SSRİ-nin süqutuna gətirib çıxartdı. Qorbaçovun faliyyətinin qiymətləndirilməsi ziddiyyətlidir. Konservativ siyasətçilər onu iqtisadi dağılmadda, SSRİ-nin parçalanmasında və "perestroyka"nın sonrakı nəticələrində günahlandırırlar. Radikal siyasətçilər isə onu qeyri-ardıcıl reform aparmaqda və hər nə cür olursa ölkədə sosializm və inzibati-amirlik sisteminin qoruyub saxlamaq istəyində günahlandırırlar. Çoxlu sayda qərb siyasətçiləri və jurnalistləri Qorbaçov reformalarını, ölkəyə demokratiya və aşkarlığın gətirilməsini, soyuq muharibənin qurtarmasını, sosialist düşərgənin dağılmasını və yenilənməsini, Almaniyanın birləşməsini ürəkdən alqışlayırdılar.
Aşağıda onun etmək istədiyi işlər və hadisələr və həmin hadisələrin özü tərəfindən kökündən əlaqələndirilməsi verilmişdir:
- 15 may 1986-cı ildə qeyri-əmək yolları ilə qazanılan əməyin, hansı ki, yerlərdə bu repetitorlara, gül satıcılarına, sərnişin daşıyan sürücülərə və orta Asiyaya ev çörəyi satıcılarına qarşı kimi başa düşülürdü. Kampaniya sonra baş verəcək hadisələr ücbatından tezliklə unuduldu.
- Antialkoqol kompaniyası, 1985-ci il 7 mayında başlandı, qısa zamanda alkaqollu içkilərin qiymətinin qalxmasına səbəb oldu, alkaqol istehsalı azaldıldı, üzüm sahələri qırıldı, mağazalardan şəkərin yox olması və şəkərə kartoçkanın tətbiq edilməsi, gənclər arasında narkotikin kütləvi sürətdə artması,
- Sürətlənmə- bu lozunq qısa zaman müddətində xalqın rifahının yaxşılaşdırılması ilə əlaqədar idi, kompaniya ölkənin iqtisadi gücünün sürətli azalması ilə nəticələndi, nəticədə perestroyka və kooperativ hərəkat üçün zəmin yarandı.
- Hakimiyyət reformları, Ali Sovetə və yerli sovetlərə alternativ əsasda seçkilərin tədbiq edilməsi.
- Aşkarlıq, faktiki olaraq bütün KİV-lərdən senzuranın götürülməsi.
- Lokal milli konfliktlərin yaranması, hansı ki, onlarda yerli hakimiyyətlər kobud qərarlar qəbul etmişlər, daha dəqiqi Alma-Ata-da gənclərin mitinqinin dağıdılması, Bakıya ordu hissələrinin yeridilməsi, Gürcüstandakı nümayişin minaçı belləri ilə dağıdılması, Dağlıq-Qarabağ ətrafında baş verən hadisələr, pribaltika ölkələrində azadlıq hərəkatının boğulması.
- Dükanlardan ərzaqların yox olması, gizli infilyasiya, 1989-cu ildə ərzaqların əksərinə kartoçkanın tətbiq edilməsi,
- Sov. İKP MK-nın reforması hansı ki, bir neçə platformanın yaranmasına gətirib çıxartdı, sonralar isə-birpartiyalı sistemin ləğvi və Sovet konstitutsiyasından Sov. İKP-nın "aparıcı və əsas güc" kimi statusunun ləğvi.
- Stalin represiyalarının qurbanlarının reabilitasiyası.
- Sosialist düşərgə üzərində nəzarətin zəifləməsi, hansı ki, bu əksər sosialist ölkələrində hakimiyyət dəyişiklikləri ilə nəticələndi, 1990-cı ildə Almaniya birləşdi.
- 1988–1989-cu ildə Afqanıstanda müharibənin dayandırılması və qoşunların çıxarılması.
İstefa və ondan sonra
Belovej meşəsində bağlanmış sazişi, Qorbaçovu saymazlıq və ittifaq müqaviləsinin ləğvindən sonra 1991-ci il dekabrın 25-də Mixail Qorbaçov öz üzərindən ölkə rəhbəri səlahiyyətlərini götürdü. 1992-ci ilin yanvarından indiki zamandək Sosial-iqtisadi və siyasi tədqiqatlar fondunun prezidentidir. Eyni zamanda 1993-cü ilin martından 1996-cı ilədək və daha sonralar Beynəlxalq Yaşıl Krestin idarə heyətinin sədri.
1996-cı ildə Rusiya Federasiyasına keçirilən prezident seçkilərində öz namizədliyini irəli sürmüş və 0,5 % səs toplamışdır.
Mixail Qorbaçov "Yenidənqurma"nın, sovet cəmiyyətinin reforması və Beynəlxalq vəziyyətin dəyişilməsinin əsasını qoymuşdur. 1990-cı ilin 15 oktyabrında "Bugünkü Beynəlxalq vəziyyətin əsas hissəsini xarakterizə edən Sülh prosesindəki aparıcı roluna görə" o, Nobel Mükafatına layiq görülmüşdür.
Aktyorluq fəaliyyəti
1993-cü ildə Mixail Qorbaçov öz-özünü Vima Vandersin "Belə uzaqdır, elə yaxındır!" filmində oynamışdır, həmçinin bir neçə sənədli filmlərdə iştirak etmişdir. 1997-ci ildə M. S. Qorbaçov "Pizza Hut" pizza şirkətinin reklamında çəkilmişdir.
Mükafat və titulları
M. Qorbaçov çoxlu sayda nüfuzlu mükafatların sahibidir.
Titulları
- Virciniya Universitetinin Hümanitar elmlər üzrə fəxri doktoru (ABŞ 1993)
- Copsonov Liderlik Məktəbinin liderlik üzrə fəxri doktoru (Riçmond, ABŞ 1993)
- Vestfal Universitetinin hüquq elmləri üzrə fəxri doktoru (Münster, Almaniya, 2005)
Ölümü
2019-cu ildən Qorbaçov tez-tez səhhəti ilə bağlı xəstəxanaya yerləşdirilirdi. 2020-ci ilin əvvəlindən Qorbaçov Mərkəzi Klinik Xəstəxanasında həkimlərin daimi nəzarəti altında saxlanılırdı, iyundan etibarən hemodializ müalicəsi aparılırdı. 2022-ci il avqustun 30-da böyrək problemi səbəbindən axşam saatlarında Moskvada Mərkəzi Klinik Xəstəxanasında vəfat edib.
Qorbaçov vəsiyyət etdiyi kimi, Moskvanın Novodeviçi qəbiristanlığında, həyat yoldaşı Raisanın yanında ailə məzarlığında dəfn olunacaqdı.
Qorbaçovun dəfn mərasimi 2022-ci il sentyabrın 3-də saat 10:00-dan 12:00-a qədər keçirilib. Mərasimdə fəxri qarovul şəklində dövlət dəfn elementi var idi, lakin rəsmi dövlət dəfn mərasimi keçirilmədi. Xidmətə rus pravoslav keşişi tərəfindən idarə olunan ayinlər daxil idi. Mərasimdən sonra Qorbaçov Novodeviçye qəbiristanlığı'nda dəfn edilib.
İstinadlar
- Горбачёв Михаил Сергеевич // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Michail Gorbatschow // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Mikhail Gorbachev, Soviet Leader Who Ended Cold War, Dies at 91 (ing.). // Bloomberg.com 2022.
- https://www.washingtonpost.com/obituaries/2022/08/30/mikhail-gorbachev-soviet-leader-dies/.
- Aftonbladet (швед.). Schibsted, 1830. ISSN 1103-9000; 1403-9656
- http://www.interfax-religion.ru/?act=news&div=23487.
- Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- "Умер Михаил Горбачев" (rus). РИА Новости. 2022-08-30. 2022-09-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-08-29.
- "Горбачева похоронят рядом с супругой на Новодевичьем кладбище". РЕН ТВ (rus). 2022-08-30. 2022-08-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-08-30.
Xarici keçidlər
- Səda — Qorbaçov niyə həbs olunmur? (17.08.2016)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Mixail Sergeyevic Qorbacov rus Mihail Sergeevich Gorbachyov 2 mart 1931 Privolnoye d Simali Qafqaz diyari d RSFSR SSRI 30 avqust 2022 Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinin sonuncu Bas Katibi 1985 1991 SSRI nin ilk ve son prezidenti 1991 Nobel sulh mukafati laureati 1990 Sosial iqtisadi ve siyasi tedqiqatlar fondunun Rusiya prezidenti Azerbaycanda 1990 ci il 20 Yanvar faciesinin esas teskilatcisi Adi tarixde 100 en cox oyrenilmis sexsiyyetler siyahisina 89 cu sexs olaraq daxil edilib Mixail Qorbacovrus Mihail Gorbachyov1986 ci ilSSRI prezidenti15 mart 1990 25 dekabr 1991Vitse prezidentGennadi YanayevEvvelkivezife tesis edilibSonrakivezife legv edilibSov IKP MK Bas Katibi11 mart 1985 24 avqust 1991EvvelkiKonstantin CernenkoSonraki ru i e Sexsi melumatlarDogum tarixi 2 mart 1931 1931 03 02 Dogum yeri Privolnoye d Simali Qafqaz diyari d RSFSR SSRIVefat tarixi 30 avqust 2022 2022 08 30 91 yasinda Vefat sebebi boyrek catismazligi d Defn yeri Novodevicye qebiristanligiPartiya Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasi 1950 1991 Tehsili Moskva Dovlet Universitetinin Huquq fakultesi d 1955 Moskva Dovlet UniversitetiFealiyyeti siyasetci huquqsunas etraf muhit feali iqtisadci vekilHeyat yoldasi Raisa Maksimovna QorbacovaUsagi Irina Mixailovna VirqanskayaDini ateizmElmi fealiyyetiElm sahesi siyaset Iqtisadi islahat demokratiklesme PerestroykaElmi derecesi elmler doktoruTeltifleri source source track gorby ru Vikianbarda elaqeli mediafayllar Qorbacovun Sovet Ittifaqinda dovlet bascisi ve Sov IKP rehberi kimi fealiyyeti dovrunde butun dunyaya tesir eden ve asagidaki tarixi hadiselerin neticesi olan ciddi deyisiklikler bas verdi sovet sistemini islahat ucun genismiqyasli cehd Yenidenqurma qlasnost siyaseti yeni siyasi tefekkurun soz ve metbuat azadliginin demokratik seckilerin tetbiqi sosialist iqtisadiyyatindan bazar iqtisadiyyati modeli istiqametinde islahatlarin aparilmasi Sovet Ittifaqinda yeni siyasi ve iqtisadi azadliqlar Serqi ve Merkezi Avropada marksist leninist administrasiyalarin suqutu Almaniyanin yeniden birlesmesi soyuq muharibenin sonu sovet qosunlarinin Efqanistandan cixarilmasi 1989 Varsava Muqavilesi Teskilati ve Sovet Ittifaqinin dagilmasi HeyatiUsaqligi ve gencliyi 1931 ci il martin 2 de Stavropol vilayetinde kendli ailesinde anadan olmusdur Atasi Serqey Andreyevic Qorbacov 1909 1976 Anasi Mariya Panteleyevna Qorbacova 1911 1993 Yoldasi Raisa Maksimovna Qorbacova M V Lomonosov adina MDU nin huquq fakultesini 1955 ve Stavropol Kend tesseruffati Institutunu aqronom iqtisadci kimi qurtarmisdir 1967 31 08 2022 ci ilde vefat etmisdir 13 yasindan mektebe oxuyaraq periodik olaraq MTS ve kolxozda fealiyyet gostermisdir 15 yasindan traktor kombaynerinin komekcisi kimi islemisdir 1952 ci ilde Sov IKP ya qebul olunmusdur 1955 1991 ci ilden komsomol ve partiya vezifelerinde fealiyyet gostermisdir 1955 1962 ci illerde Stavropol vilayetinin ULKGI sinda propaqanda ve tesviqat idaresinde muavin Stavropol seher Komsomol idaresinin birinci katibi daha sonra Stavropol vilayeti ULKGI nin birinci katibi kimi islemisdir Partiya vezifelerinde 1962 ci ilin martindan Stavropol vilayetinde Sov IKP nin partiya teskilatcisi kimi fealiyyet gostermisdir 1966 ci ilde Stavropol seher partiyasinda birinci katib kimi fealiyyet gostermisdir 1970 ci ilin Stavropol vilayeti Sov IKP nin birinci katibi olmusdur 1971 1991 ci illerde Sov IKP MK nin uzvu olmusdur 1978 ci ilin noyabrinda Sov IKP MK nin Sov IKP MK nin katibi secilmisdir 1979 1980 ci illerde Sov IKP MK Politburonun uzvluyune namized 1980 1991 ci illerde Sov IKP MK Politburonun uzvu 1989 cu ilin dekabrindan 1990 ci ilin iyununadek Sov IKP MK Rusiya burosunun sedri 1985 ci ilin mart ayindan 1991 ci ilin avqustunadek Sov IKP MK nin birinci katibi Dovlet cevrilisine cehd zamani vitse prezident Gennadi Yanayev terefinden hakimiyyetden uzaqlasdirilmis ve Forsda izolyasiya edilmisdir Qanunu hakimiyyetin berpasindan sonra oz vezifesine qayitmisdir O bu vezifede SSRI dagilanadek fealiyyet gostermisdir 1991 ci ilde dekabrin 25 de artiq movcud olmayan Sovet rehberliyin den istefa vermekle SSRI nin legvini resmi olaraq tesdiqledi Sov IKP nin XXII 1961 XXIV 1971 ve butun sonraki 1976 1981 1986 1990 qurultaylarinda numayende olaraq secilmisdir 1970 1989 cu illerde SSRI Ali Sovetinin deputati 1985 1988 ci illerde SSRI Ali Sovetinin prezidiumunun uzvu 1988 ci ilin oktyabrindan 1989 cu ilin may ayinadek SSRI Ali Soveti Prezediumunun sedri 1974 1979 cu illerde SSRI Ali Soveti Sovet Ittifaqi genclerinin isi uzre komissiyanin sedri 1979 1984 cu illerde SSRI Ali Soveti Sovet Ittifaqi qanuni tesevurler komisiyasinin sedri 1984 1985 ci illerde SSRI Ali Soveti Sovet Ittifaqi xarici isler komisiyasinin sedri 1989 cu ilin martindan 1990 ci ilin martindek Sov IKP den SSRI xalq deputati 1989 1990 ci illerde SSRI Ali Sovetinin sedri RSFSR in Ali Sovetinin deputati 1990 ci il martin 15 de M Qorbacov SSRI nin prezidenti secilmisdi Eyni zamanda 1991 ci ilin dekabrindan SSRI Mudafie Surasinin sedri SSRI Herbi Quvvelerinin Ali bas komandani Sov IKP MK nin I katibi ve SSRI nin prezidenti kimi fealiyyetiHakimiyyetin kuliminasiyasinda olaraq Qorbacov kutlevi reformlar ve kompaniyalar kecirirdi Sonralar bu deyisiklikler olkeye bazar iqtisadiyyatinin tetbiq olunmasina Qorbacovun hakimyiyyetden uzaqlasdirilmasina ve SSRI nin suqutuna getirib cixartdi Qorbacovun faliyyetinin qiymetlendirilmesi ziddiyyetlidir Konservativ siyasetciler onu iqtisadi dagilmadda SSRI nin parcalanmasinda ve perestroyka nin sonraki neticelerinde gunahlandirirlar Radikal siyasetciler ise onu qeyri ardicil reform aparmaqda ve her ne cur olursa olkede sosializm ve inzibati amirlik sisteminin qoruyub saxlamaq isteyinde gunahlandirirlar Coxlu sayda qerb siyasetcileri ve jurnalistleri Qorbacov reformalarini olkeye demokratiya ve askarligin getirilmesini soyuq muharibenin qurtarmasini sosialist dusergenin dagilmasini ve yenilenmesini Almaniyanin birlesmesini urekden alqislayirdilar Asagida onun etmek istediyi isler ve hadiseler ve hemin hadiselerin ozu terefinden kokunden elaqelendirilmesi verilmisdir 15 may 1986 ci ilde qeyri emek yollari ile qazanilan emeyin hansi ki yerlerde bu repetitorlara gul saticilarina sernisin dasiyan suruculere ve orta Asiyaya ev coreyi saticilarina qarsi kimi basa dusulurdu Kampaniya sonra bas verecek hadiseler ucbatindan tezlikle unuduldu Antialkoqol kompaniyasi 1985 ci il 7 mayinda baslandi qisa zamanda alkaqollu ickilerin qiymetinin qalxmasina sebeb oldu alkaqol istehsali azaldildi uzum saheleri qirildi magazalardan sekerin yox olmasi ve sekere kartockanin tetbiq edilmesi gencler arasinda narkotikin kutlevi suretde artmasi Suretlenme bu lozunq qisa zaman muddetinde xalqin rifahinin yaxsilasdirilmasi ile elaqedar idi kompaniya olkenin iqtisadi gucunun suretli azalmasi ile neticelendi neticede perestroyka ve kooperativ herekat ucun zemin yarandi Hakimiyyet reformlari Ali Sovete ve yerli sovetlere alternativ esasda seckilerin tedbiq edilmesi Askarliq faktiki olaraq butun KIV lerden senzuranin goturulmesi Lokal milli konfliktlerin yaranmasi hansi ki onlarda yerli hakimiyyetler kobud qerarlar qebul etmisler daha deqiqi Alma Ata da genclerin mitinqinin dagidilmasi Bakiya ordu hisselerinin yeridilmesi Gurcustandaki numayisin minaci belleri ile dagidilmasi Dagliq Qarabag etrafinda bas veren hadiseler pribaltika olkelerinde azadliq herekatinin bogulmasi Dukanlardan erzaqlarin yox olmasi gizli infilyasiya 1989 cu ilde erzaqlarin ekserine kartockanin tetbiq edilmesi Sov IKP MK nin reformasi hansi ki bir nece platformanin yaranmasina getirib cixartdi sonralar ise birpartiyali sistemin legvi ve Sovet konstitutsiyasindan Sov IKP nin aparici ve esas guc kimi statusunun legvi Stalin represiyalarinin qurbanlarinin reabilitasiyasi Sosialist duserge uzerinde nezaretin zeiflemesi hansi ki bu ekser sosialist olkelerinde hakimiyyet deyisiklikleri ile neticelendi 1990 ci ilde Almaniya birlesdi 1988 1989 cu ilde Afqanistanda muharibenin dayandirilmasi ve qosunlarin cixarilmasi Istefa ve ondan sonraEsas meqaleler Avqust qiyami SSRI ve Sovet Ittifaqinin dagilmasi Belovej mesesinde baglanmis sazisi Qorbacovu saymazliq ve ittifaq muqavilesinin legvinden sonra 1991 ci il dekabrin 25 de Mixail Qorbacov oz uzerinden olke rehberi selahiyyetlerini goturdu 1992 ci ilin yanvarindan indiki zamandek Sosial iqtisadi ve siyasi tedqiqatlar fondunun prezidentidir Eyni zamanda 1993 cu ilin martindan 1996 ci iledek ve daha sonralar Beynelxalq Yasil Krestin idare heyetinin sedri 1996 ci ilde Rusiya Federasiyasina kecirilen prezident seckilerinde oz namizedliyini ireli surmus ve 0 5 ses toplamisdir Mixail Qorbacov Yenidenqurma nin sovet cemiyyetinin reformasi ve Beynelxalq veziyyetin deyisilmesinin esasini qoymusdur 1990 ci ilin 15 oktyabrinda Bugunku Beynelxalq veziyyetin esas hissesini xarakterize eden Sulh prosesindeki aparici roluna gore o Nobel Mukafatina layiq gorulmusdur Aktyorluq fealiyyeti1993 cu ilde Mixail Qorbacov oz ozunu Vima Vandersin Bele uzaqdir ele yaxindir filminde oynamisdir hemcinin bir nece senedli filmlerde istirak etmisdir 1997 ci ilde M S Qorbacov Pizza Hut pizza sirketinin reklaminda cekilmisdir Mukafat ve titullariM Qorbacov coxlu sayda nufuzlu mukafatlarin sahibidir Titullari Virciniya Universitetinin Humanitar elmler uzre fexri doktoru ABS 1993 Copsonov Liderlik Mektebinin liderlik uzre fexri doktoru Ricmond ABS 1993 Vestfal Universitetinin huquq elmleri uzre fexri doktoru Munster Almaniya 2005 Olumu2019 cu ilden Qorbacov tez tez sehheti ile bagli xestexanaya yerlesdirilirdi 2020 ci ilin evvelinden Qorbacov Merkezi Klinik Xestexanasinda hekimlerin daimi nezareti altinda saxlanilirdi iyundan etibaren hemodializ mualicesi aparilirdi 2022 ci il avqustun 30 da boyrek problemi sebebinden axsam saatlarinda Moskvada Merkezi Klinik Xestexanasinda vefat edib Qorbacov vesiyyet etdiyi kimi Moskvanin Novodevici qebiristanliginda heyat yoldasi Raisanin yaninda aile mezarliginda defn olunacaqdi Qorbacovun defn merasimi 2022 ci il sentyabrin 3 de saat 10 00 dan 12 00 a qeder kecirilib Merasimde fexri qarovul seklinde dovlet defn elementi var idi lakin resmi dovlet defn merasimi kecirilmedi Xidmete rus pravoslav kesisi terefinden idare olunan ayinler daxil idi Merasimden sonra Qorbacov Novodevicye qebiristanligi nda defn edilib IstinadlarGorbachyov Mihail Sergeevich Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Michail Gorbatschow Brockhauz Ensiklopediyasi alm Mikhail Gorbachev Soviet Leader Who Ended Cold War Dies at 91 ing Bloomberg com2022 https www washingtonpost com obituaries 2022 08 30 mikhail gorbachev soviet leader dies Aftonbladet shved Schibsted 1830 ISSN 1103 9000 1403 9656 http www interfax religion ru act news amp div 23487 Cex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi Umer Mihail Gorbachev rus RIA Novosti 2022 08 30 2022 09 23 tarixinde Istifade tarixi 2022 08 29 Gorbacheva pohoronyat ryadom s suprugoj na Novodevichem kladbishe REN TV rus 2022 08 30 2022 08 31 tarixinde Istifade tarixi 2022 08 30 Xarici kecidlerSeda Qorbacov niye hebs olunmur 17 08 2016