Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qo (yap. 碁 iqo, çin. 围棋 veytsi, kor. 바둑 paduk), bəzən qalaqapı — Şərqi Asiyada tanınmış stolüstü oyun. Qədim Çində yaranmış və taxta lövhə üzərində keçirilən strateji dama oyununa bənzər. Qo iki nəfər ilə oynanılır. Qo oyunu üçün nəzərdə tutulmuş ənənəvi lövhə taxtadan olur və adlanır. Daşlar lövhənin üzərində çəkilmiş bir-birinə perpendikulyar xətlərin kəsişmə nöqtəsində yerləşir. Daşlar linzayabənzər formada olur. Qonşu olan daşlar bir-birinə çox yaxın olur və hətta bir birinə toxunur.
| Qo | |
|---|---|
 Qo oyunu üçün nəzərdə tutulmuş lövhə və daşlar | |
| Digər adları | iqo, veytsi, paduk |
| Növlər | Stolüstü oyun Mücərrəd strategiya oyunu |
| Oyunçular | 2 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Avadanlıq
Oyunu sadə kağız taxtası və sikkə və ya bon ilə oynamaq da mümkündür. Amma, taxta lövhə ilə plastik və ya şüşədən daşlar avadanlıq kimi daha çox istifadə edilirlər. Daha baha, ənənəvi materiallar da hələ də bir çox oyunçuların tərəfindən istifadə edilir.
Qoban
Ənənəvi qo lövhəsi və ya qoban (yap. 碁盤) uzunluqda 45 və 48 sm., endə isə 42 və 44 sm. arasında olur. Çin qo lövhələri başqalardan böyükdür, çünki Çin ənənəvi qo daşların başqalarda yerləşmək üçün böyüdülər. Qoban kvadrat formasında olmaur; uzunluğun ilə enin 15:14 nisbət olur, çünki oyunçu baxımdan lövhənin uzunluğu qısalır. Əlavə uzunluq bunu düzəldir. Bu lövhələrin iki əsas növü var: şaxmat və başqa masaüstü oyunlarda kimi, masa lövhəsi və özü stol kimi olan, döşəmə lövhəsi.
Daşlar
Qo daşların (goişi) tam dəstəsi adətən 181 qara və 180 ağ daşdan ibarətdir; 19×19 olan torda 361 nöqtə var, dəməli tam dəstədə bütün nöqtələri doldurmaq üçün yətər daş sayı var və qaralarda ağlardan bir daş çoxdu, çünki qara daşlarla oynayan birinci gedir.
Ənənəvi yapon qo daşları iki tərəfdən qabarıqdılar və bəzi ikitaylılardan (ağlar) və şiferdən (qaralar) istehsal edilirlər. Ən baha qo daşları yəşimdən olanlar sayılırdılar. Bu cür yəşim daşlar addımbaşı hökm sürən İmperatorlara hədiyyə kimi verilirdilər.
Çində isə ənənəvi qo daşları bir tərəfdən qabarıqdılar və yunzi adlı qarışıqdan edilir.
Fincanlar
Daşlar üçün fincanların forması aşağıdan hamar olan sferadır.Go Seigen kimi bilinən Çin qo fincanları daha böyüdülər və forması daha dairəvidir; Yapon Kitani adlı qo fincanların forması isə daha çox snifterə oxşayır. Fincanlar ənənəvi itiləmiş ağacdan istehsal olunurlar. Yaponiya ənənəvi qo fincanları tut ağacından eləyirlər, lakin bu maddi çox bahadır.
Azərbaycanda
Oyun Azərbaycanda qədim zamanlarda qara və ağ daşlarla deyil, qara və ağ kişmişlərlə oynanılıb. Ona görə də bu oyunu bəzən "kişmiş oyunu" da adlandırmışlar. Oyuna qaralar başlayır. Digər stolüstü oyunlardan fərqli olaraq qalaqapı oyununda qaraların başlaması oyun lövhəsində qara daşın oyundaşın ürəyinə tərəf olan hissəyə qoyulması ilə (ürəyə yaxınlıq, səmimiyyət əlaməti olaraq) nəticələnir. Əvəzində isə "siftə" olaraq bir neçə qara daşın ağlara verilməsi, bir növ, oyundaşların savaş meydanında güclərini tarazlaşdırır.
Bu oyunda daha güclü olan zəifə "dədəboyu" (şans) verir. Belə ki, dədəboyu bəndlərinə 9-a kimi sayda qara daşlar düzülə bilər. Daha sonra qeyd etmək olar ki, hər hansı daşın lövhəyə qoyulması gediş yox, dov adlanır. Yəni oyundaşlar hər dəfə növbə ilə bir-birinə dov gəlirlər, öz güclərini artırırlar. Hər bir oyunda olduğu kimi, qalaqapıda da qadağa qoyulmuş dovların edilməsi mümkün hesab olunmur. Belə ki, bu zaman qarşı tərəf "kov deyil" deyərək oyundaşa daşını başqa bəndə qoymağı təklif edir. Oyunda yaranmış hər hansı vəziyyətin təkrarı da "kov deyil" qaydasına tabedir.
Mədəniyyətdə
Qo oyunu oynamağa öyrədən xüsusi ədəbiyyətdən başqa, məsələn üçün Nobel mükafatın laureatı olan, yapon yazıçısı, Yasunari Kavabatanın yazdığı Meijin (yap. 名人, digər tərcümədə Qo oyunun ustası) kitabı və Çində anadan olmuş Fransa müəllifin, Şan Sanın Qo oynayan qız (fr. La Joueuse de go) kitabı və başqaları.
Qo oyunu çoxlu Şərqi Asiya filmlərində görmək olar. Bəzi filmlərində qo məzmunun əsasıdır. Məsələn, Çin əsəli Yaponiya qo oyunçu, Qo Seyqen haqqında Qo ustası Çin bioqrafiya filmi. Qərbd filmlərdə də bəzən qo oyunu görmək olar. Məsələn üçün, 
adlı psixoloji triller və Ağıl oyunları bioqrafik drama filmlərdə. 2010-cu ilin Tron: İrs fantastik filmində qo baş personajların virtual reallığda sevdiyi əyləncədir.
Qo oyunun müasir gənclərin arasında məşhur olmağında böyük rolu adlı manqa və eyni adlı anime oynayıblar.
Yaponiyanın Ukiyo-e adlı təsviri sənətin növündə qo mövzulardan biridir.
Maraqlı faktlar
XVII əsrin ikinci yarısında yazılmış "" kitabında danışılır ki, sahibkar knyaz Nabesimanın işlər müdiri Sukedzaemonun yanına göndərilən knyazın bir nümayəndəsi ona belə əmr çatdırdı: Qızının səfeh əxlaqsızlığı ilə öz adını şərəfsizləşdirdiyi üçün qoy özünü harakiri etsin. Sukedzaemon o vaxt qo oyunu ilə məşğul idi. Əmri eşidən Sukedzaemon yanına göndərilən o adama oyunu oynayıb qurtarana qədər gözləməsini və oyuna baxmasını xahiş etdi. Oyun qurtaran kimi Sukedzaemon bir kənara çəkildi və sakitcə öz qarnını cırdı.
İstinadlar
- "bəzən, Azərbaycan dilinəd qalaqapı sözü işlənilir". 2022-05-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-02-26.
- Şahin Fazil. Yaponiya səfərnaməsi. Elm və təhsil. Bakı, 2011. S. 169–170.
- Fairbairn 1992 pp. 142–143
- , A Survey of the best in Go Equipment, 1992 in Bozulich 2001—pp. 142–155
- Fairbairn 1992 pp. 153–155
- Əskər, Nailə (2017), İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR, Bakı: AMEA Folklor İnstitutu
- "Список книг, в которых го является частью сюжета". Senseis library (ingilis). 2011-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-07-27.
- "Список произведений культуры о го". 2011-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-07-27.
- "Tron, Captured". American Go Association. 2010-12-23. 2011-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-03-12.
- "GO SPOTTING: Tron: a Legacy of Go". American Go Association. 2010-12-20. 2011-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-03-12.
- "The IGS Art Gallery" (ingilis). Pandanet. 2011-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-07-27.
- "The Floating World of Ukiyo-e" (ingilis). Library of Congress. 2011-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-07-27.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qo yap 碁 iqo cin 围棋 veytsi kor 바둑 paduk bezen qalaqapi Serqi Asiyada taninmis stolustu oyun Qedim Cinde yaranmis ve taxta lovhe uzerinde kecirilen strateji dama oyununa benzer Qo iki nefer ile oynanilir Qo oyunu ucun nezerde tutulmus enenevi lovhe taxtadan olur ve adlanir Daslar lovhenin uzerinde cekilmis bir birine perpendikulyar xetlerin kesisme noqtesinde yerlesir Daslar linzayabenzer formada olur Qonsu olan daslar bir birine cox yaxin olur ve hetta bir birine toxunur QoQo oyunu ucun nezerde tutulmus lovhe ve daslarDiger adlari iqo veytsi padukNovler Stolustu oyun Mucerred strategiya oyunuOyuncular 2 Vikianbarda elaqeli mediafayllarAvadanliqEnenevi yapon qo doseme lovhesi 碁盤 qoban 2 fincan 碁笥 qoke ve 361 das 碁石 qosi Oyunu sade kagiz taxtasi ve sikke ve ya bon ile oynamaq da mumkundur Amma taxta lovhe ile plastik ve ya suseden daslar avadanliq kimi daha cox istifade edilirler Daha baha enenevi materiallar da hele de bir cox oyuncularin terefinden istifade edilir Qoban Enenevi qo lovhesi ve ya qoban yap 碁盤 uzunluqda 45 ve 48 sm ende ise 42 ve 44 sm arasinda olur Cin qo lovheleri basqalardan boyukdur cunki Cin enenevi qo daslarin basqalarda yerlesmek ucun boyuduler Qoban kvadrat formasinda olmaur uzunlugun ile enin 15 14 nisbet olur cunki oyuncu baximdan lovhenin uzunlugu qisalir Elave uzunluq bunu duzeldir Bu lovhelerin iki esas novu var saxmat ve basqa masaustu oyunlarda kimi masa lovhesi ve ozu stol kimi olan doseme lovhesi Daslar Qo daslarin goisi tam destesi adeten 181 qara ve 180 ag dasdan ibaretdir 19 19 olan torda 361 noqte var demeli tam destede butun noqteleri doldurmaq ucun yeter das sayi var ve qaralarda aglardan bir das coxdu cunki qara daslarla oynayan birinci gedir Enenevi yapon qo daslari iki terefden qabariqdilar ve bezi ikitaylilardan aglar ve siferden qaralar istehsal edilirler En baha qo daslari yesimden olanlar sayilirdilar Bu cur yesim daslar addimbasi hokm suren Imperatorlara hediyye kimi verilirdiler Cinde ise enenevi qo daslari bir terefden qabariqdilar ve yunzi adli qarisiqdan edilir Fincanlar Daslar ucun fincanlarin formasi asagidan hamar olan sferadir Go Seigen kimi bilinen Cin qo fincanlari daha boyuduler ve formasi daha dairevidir Yapon Kitani adli qo fincanlarin formasi ise daha cox sniftere oxsayir Fincanlar enenevi itilemis agacdan istehsal olunurlar Yaponiya enenevi qo fincanlari tut agacindan eleyirler lakin bu maddi cox bahadir AzerbaycandaOyun Azerbaycanda qedim zamanlarda qara ve ag daslarla deyil qara ve ag kismislerle oynanilib Ona gore de bu oyunu bezen kismis oyunu da adlandirmislar Oyuna qaralar baslayir Diger stolustu oyunlardan ferqli olaraq qalaqapi oyununda qaralarin baslamasi oyun lovhesinde qara dasin oyundasin ureyine teref olan hisseye qoyulmasi ile ureye yaxinliq semimiyyet elameti olaraq neticelenir Evezinde ise sifte olaraq bir nece qara dasin aglara verilmesi bir nov oyundaslarin savas meydaninda guclerini tarazlasdirir Bu oyunda daha guclu olan zeife dedeboyu sans verir Bele ki dedeboyu bendlerine 9 a kimi sayda qara daslar duzule biler Daha sonra qeyd etmek olar ki her hansi dasin lovheye qoyulmasi gedis yox dov adlanir Yeni oyundaslar her defe novbe ile bir birine dov gelirler oz guclerini artirirlar Her bir oyunda oldugu kimi qalaqapida da qadaga qoyulmus dovlarin edilmesi mumkun hesab olunmur Bele ki bu zaman qarsi teref kov deyil deyerek oyundasa dasini basqa bende qoymagi teklif edir Oyunda yaranmis her hansi veziyyetin tekrari da kov deyil qaydasina tabedir MedeniyyetdeYapon qeysalar qo oynayirlar muellif Eydzan 1811 ci il Qo oyunu oynamaga oyreden xususi edebiyyetden basqa meselen ucun Nobel mukafatin laureati olan yapon yazicisi Yasunari Kavabatanin yazdigi Meijin yap 名人 diger tercumede Qo oyunun ustasi kitabi ve Cinde anadan olmus Fransa muellifin San Sanin Qo oynayan qiz fr La Joueuse de go kitabi ve basqalari Qo oyunu coxlu Serqi Asiya filmlerinde gormek olar Bezi filmlerinde qo mezmunun esasidir Meselen Cin eseli Yaponiya qo oyuncu Qo Seyqen haqqinda Qo ustasi Cin bioqrafiya filmi Qerbd filmlerde de bezen qo oyunu gormek olar Meselen ucun p displaystyle pi adli psixoloji triller ve Agil oyunlari bioqrafik drama filmlerde 2010 cu ilin Tron Irs fantastik filminde qo bas personajlarin virtual realligda sevdiyi eylencedir Qo oyunun muasir genclerin arasinda meshur olmaginda boyuk rolu adli manqa ve eyni adli anime oynayiblar Yaponiyanin Ukiyo e adli tesviri senetin novunde qo movzulardan biridir Maraqli faktlarXVII esrin ikinci yarisinda yazilmis kitabinda danisilir ki sahibkar knyaz Nabesimanin isler mudiri Sukedzaemonun yanina gonderilen knyazin bir numayendesi ona bele emr catdirdi Qizinin sefeh exlaqsizligi ile oz adini serefsizlesdirdiyi ucun qoy ozunu harakiri etsin Sukedzaemon o vaxt qo oyunu ile mesgul idi Emri esiden Sukedzaemon yanina gonderilen o adama oyunu oynayib qurtarana qeder gozlemesini ve oyuna baxmasini xahis etdi Oyun qurtaran kimi Sukedzaemon bir kenara cekildi ve sakitce oz qarnini cirdi Istinadlar bezen Azerbaycan dilined qalaqapi sozu islenilir 2022 05 08 tarixinde Istifade tarixi 2016 02 26 Sahin Fazil Yaponiya sefernamesi Elm ve tehsil Baki 2011 S 169 170 Fairbairn 1992 pp 142 143 A Survey of the best in Go Equipment 1992 in Bozulich 2001 pp 142 155 Fairbairn 1992 pp 153 155 Esker Naile 2017 ISLAM COGRAFIYASI VE AZERBAYCANDA OYUNLAR Baki AMEA Folklor Institutu Spisok knig v kotoryh go yavlyaetsya chastyu syuzheta Senseis library ingilis 2011 08 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 07 27 Spisok proizvedenij kultury o go 2011 08 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 07 27 Tron Captured American Go Association 2010 12 23 2011 08 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 03 12 GO SPOTTING Tron a Legacy of Go American Go Association 2010 12 20 2011 08 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 03 12 The IGS Art Gallery ingilis Pandanet 2011 08 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 07 27 The Floating World of Ukiyo e ingilis Library of Congress 2011 08 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 07 27 Xarici kecidler