Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İkitaylılar (lat. Bivalvia) — heyvanlar aləminin molyusklar tipinə aid heyvan sinfi.
| İkitaylılar | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Ranqsız: Tipüstü: Tip: Sinif: İkitaylılar | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Haqqında
Molyuskaların bu sinfinə daxil olan nümayəndələrində çanaq ikitaylıdır. Mantiya boşluğunda qəlsəmələr yerləşir. Baş reduksiyaya uğramışdır. Ürək üç kameralı olub, iki qulaqcıq və bir mədəcikdən ibarətdir. Böyrək bir cütlüdür. Əksəriyyəti müxtəlifcinslidir. Dənizlərdə və şirin sularda yaşayan əhəmiyyətli bir çox nümayəndələri vardır.
Dəniz, şorsu və şirin su hövzələrinin adi sakinləri olub, ikitərəfli — simmetriyalı heyvanlardır. Hazırda 20000-ədək növü məlumdur. Qabığın ölçüsü 1 sm-dən 1.5 m-ə çatır. Qabığın tayları bir-birinə bərabər olmaya da bilər. Dairəvi, oval, dairəvi-üçkünc, dairəvi-dördkünc, uzunsov lansetvari və b. formalarda olur. Yumşaq bədən tamamilə və ya qismən qabıq içərisində, daxili orqanlar mantiyada yerləşir. İkitayqabıqlı molluskalar passiv qidalanan orqanizmlərdir, qida su axını ilə birlikdə ağız boşluğuna daxil olur. bu molluskalar ancaq üzvi detritlə və müxtəlif mikroorqanizmlərlə qidalanırlar, süngərlər və arxeosiatlar kimi biofiltratorlar hesab olunurlar. Mantiya, üç təbəqədən ibarət olan qabıq ifraz edir. Xarici üzvi (konxiolin) təbəqə iki daxili (prizmatik və lövhəvari) karbonat təbəqəni aşınmadan qoruyur. Mantiya qanadının arxa qurtaracağı uzanaraq müxtəlif uzunluqlu giriş (alt) və çıxış (üst) sifonları əmələ gətirir. Alt (qəlsəmə və ya tənəffüs) sfon vasitəsilə su əvvəlcə qəlsəmələrə sonra isə ağız dəliyinə daxil olur və üst (anal) sifon vasitəsilə mantiyadan kənara çıxır. Qabığın xarici səthi hamar və ya bəzəkli (qabırğa, düyməcik, düyün və b.) skulptur elementlərlə örtülü olur. Mühüm sistematik əlamət kimi qabığın forması və diş aparatının quruluşu qəbul edilmişdir. İkitayqabıqlı molluskalar müxtəlif duzluluqlu və və temperaturlu hövzələrdə yaşayır; əsasən sublitoral zonada məskunlaşsalar da, ümumiyyətlə, litoraldan abissala qədər rast gəlir. Dibdə yaşayan ikitayqabıqlılar qrunt üzərində asta-asta hərəkət edir. Bir çox formalar dibdə sərbəst uzanır, ya da dibə yapışır (ostrealar) və ya bissus bağları ilə (midiyalar və b.) təhkim olunur. Oturaq həyat keçirən ikitayqabıqlılar saylar (banka) qura bilir. İkitayqabıqlı molluskalar bir çox cinsləri lilli qrunta soxularaq və ya bərk süxurları deşərək yuva qura bilirlər. İkitayqabıqlı molluskalar bəzi üzvi və ya üzvi-qırıntı süxurların — qabıq əhəngdaşlarının əsas hissəsini əmələ gətirir. Təbaşir dövründə rudistlər rifquran orqanizmlər olmuşdur. İkitayqabıqlıların bir çox nümayəndələrinin (rudistlər, inoseramlar, ausellinalar və b.) mezozoyun stratiqrafik bölgüsü üçün mühüm əhəmiyyəti vardır. Kembri — müasir.
Təsnifatı
- Pholadomyoida yarımsinfi
- Bərabərdişlilər (Heterodonta) yarımsinfi
- Palaeoheterodonta yarımsinfi
- Protobranchia yarımsinfi
- Pteriomorphia yarımsinfi
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2000.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ikitaylilar lat Bivalvia heyvanlar aleminin molyusklar tipine aid heyvan sinfi IkitaylilarElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Ranqsiz IlkagizlilarRanqsiz Tipustu SpirallilarTip MolyusklarSinif IkitaylilarBeynelxalq elmi adiBivalvia L 1758Sekil axtarisiITIS 79118NCBI 6544EOL 2215FW 16005HaqqindaMolyuskalarin bu sinfine daxil olan numayendelerinde canaq ikitaylidir Mantiya boslugunda qelsemeler yerlesir Bas reduksiyaya ugramisdir Urek uc kamerali olub iki qulaqciq ve bir medecikden ibaretdir Boyrek bir cutludur Ekseriyyeti muxtelifcinslidir Denizlerde ve sirin sularda yasayan ehemiyyetli bir cox numayendeleri vardir Deniz sorsu ve sirin su hovzelerinin adi sakinleri olub ikiterefli simmetriyali heyvanlardir Hazirda 20000 edek novu melumdur Qabigin olcusu 1 sm den 1 5 m e catir Qabigin taylari bir birine beraber olmaya da biler Dairevi oval dairevi uckunc dairevi dordkunc uzunsov lansetvari ve b formalarda olur Yumsaq beden tamamile ve ya qismen qabiq icerisinde daxili orqanlar mantiyada yerlesir Ikitayqabiqli molluskalar passiv qidalanan orqanizmlerdir qida su axini ile birlikde agiz bosluguna daxil olur bu molluskalar ancaq uzvi detritle ve muxtelif mikroorqanizmlerle qidalanirlar sungerler ve arxeosiatlar kimi biofiltratorlar hesab olunurlar Mantiya uc tebeqeden ibaret olan qabiq ifraz edir Xarici uzvi konxiolin tebeqe iki daxili prizmatik ve lovhevari karbonat tebeqeni asinmadan qoruyur Mantiya qanadinin arxa qurtaracagi uzanaraq muxtelif uzunluqlu giris alt ve cixis ust sifonlari emele getirir Alt qelseme ve ya teneffus sfon vasitesile su evvelce qelsemelere sonra ise agiz deliyine daxil olur ve ust anal sifon vasitesile mantiyadan kenara cixir Qabigin xarici sethi hamar ve ya bezekli qabirga duymecik duyun ve b skulptur elementlerle ortulu olur Muhum sistematik elamet kimi qabigin formasi ve dis aparatinin qurulusu qebul edilmisdir Ikitayqabiqli molluskalar muxtelif duzluluqlu ve ve temperaturlu hovzelerde yasayir esasen sublitoral zonada meskunlassalar da umumiyyetle litoraldan abissala qeder rast gelir Dibde yasayan ikitayqabiqlilar qrunt uzerinde asta asta hereket edir Bir cox formalar dibde serbest uzanir ya da dibe yapisir ostrealar ve ya bissus baglari ile midiyalar ve b tehkim olunur Oturaq heyat keciren ikitayqabiqlilar saylar banka qura bilir Ikitayqabiqli molluskalar bir cox cinsleri lilli qrunta soxularaq ve ya berk suxurlari deserek yuva qura bilirler Ikitayqabiqli molluskalar bezi uzvi ve ya uzvi qirinti suxurlarin qabiq ehengdaslarinin esas hissesini emele getirir Tebasir dovrunde rudistler rifquran orqanizmler olmusdur Ikitayqabiqlilarin bir cox numayendelerinin rudistler inoseramlar ausellinalar ve b mezozoyun stratiqrafik bolgusu ucun muhum ehemiyyeti vardir Kembri muasir TesnifatiPholadomyoida yarimsinfi Beraberdisliler Heterodonta yarimsinfi Palaeoheterodonta yarimsinfi Protobranchia yarimsinfi Pteriomorphia yarimsinfiIstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2000 Hemcinin bax