Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qaraqalpak mətbəxi (Karakalp. Karakalpak askhanasy) - qaraqalpaqların ənənəvi mətbəxi, Mərkəzi Asiya xalqlarının: özbəklər, türkmənlər, qazaxlar, qırğızların kulinariya sənətlərinin elementləri olan orijinal milli mətbəxdir.
Qaraqalpaq mətbəxinin xüsusiyyətləri
Ət yeməklərinə mal əti, quzu, dəvə, at əti, dovşan və quş ətindən hazırlanmış yeməklər daxildir. Quzu və mal əti ən populyar olanlardır. Qaraqalpaqlar müsəlman olduqları üçün onlar donuz əti yemirlər.
Birinci və ikinci yeməklərdə taxıl, maş lobya, buğda unu, darı, düyü, lobya, sorqo və digər dənli bitkilər ayrılmaz hissə və ya qarnitür kimi də istifadə olunur. Kartof və tərəvəz daha çox istehlak olunur.
Əsas isti xörəklərdə üstünlüyü qızardılmış və bişirilmiş yeməklər təşkil edir. Ət və qaynadılmış xəmir xörəkləri geniş yayılmışdır. Qaraqalpaq mətbəxinin əsasını qızardılmış ətin qaynadılmış xəmirlə qarışığı təşkil edir.
Ən çox yayılmış yeməklər qurtik, plov, laqman, manpar, şavlya, mantı, samsa, pelmeni, şorba, məşaba şorbası, bulyonda əriştə şorbasıdır.
Demək olar ki, bütün yeməklərin yanında buğda unundan bişirilmiş kürə çörəklər verilir.
Yeməyin yanında çay da - yaşıl və ya südlü qara çay da verilir. Bu adət orta əsrlərdə köçərilər arasında geniş yayılmışdı və bu gün təkcə qaraqalpaqlar deyil, qazaxlar və türkmənlər arasında, həm də qırğızlar arasında da mövcuddur.
Milli xörəkləri
Orta Asiyanın bir çox başqa xalqları kimi, qaraqalpaqlar da plov, şorba, mantı və bir çox digər şərq yeməklərini bişirirlər. Əlbəttə ki, qaraqalpaq mətbəxinin öz xüsusiyyətləri var. Ənənəvi yeməklər: qurtik, palau, şaule (şavlya), laqman, kespas (əriştə, manpar, narın, mantı, börək (su börəyi,kok börək), aqsaulaq (şorbalı aksaulak, kauyn aksaulak (lavaş)), karma (balıqlı duqari), məşaba, sütlac, gozhe, samsa, kırmış, qoş nan, zaqara nan (cuqaridən) və başqalarıdır.
Köftələr
Qaraqalpaqların ən geniş yayılmış yeməklərindən biri yueri qurtik (buğda unundan hazırlanmış köftələr) və may qurtikdir (kərə yağı qurtikləri). Bu yemək qədim yeməkdir, lakin bu gün də tez-tez qaraqalpaq qadınları tərəfindən hazırlanır. Buğda unundan böyük xəmirli köftələrin bişirilməsi yalnız qaraqalpaq yeməkləri üçün səciyyəvidir və digər türk xalqlarında, xüsusən qazax, qırğız və başqırdlarda rast gəlinmir.
Digər ənənəvi qaraqalpak xörəyi köftəli turamadır.
Turama
Qaraqalpaqların xüsusilə ən çox sevilən ənənəvi ət yeməyi bol köftəli ət yeməyi olan - turamadır (durama). Yeməyin adı tur sözündən götürülüb ki, bu da dağılmaq deməkdir. Köftələr üçün əsasən qurtik və buğda unundan istifadə olunur. Qaynadılmış ət, ümumiyyətlə, kişilər tərəfindən incə-incə doğranılır və köftələr digərləri tərəfindən doğranılır. Bundan sonra incə doğranmış köftələr və ət qarışdırılır. Üç və ya daha çox insan üçün, turama, yeməyə bulyon əlavə edilərək ümumi bir sinidə verilir. Bulyonla yanaşı bəzən turamaya tuzlıq və ya serebe adlanan sous da əlavə edilir. Bu yeməyin digər xalqlarda olan analoqları: Noqay turaması, Qazax narini, Özbək norinidir ki,bunlar da öz növbəsində beşbarmağın digər fərqli növlərindən sayılır.
Əsas yeməklər və şorbalar
- Dımdıma — tərəvəzli bişirilmiş ət xörəyi
- Dolma
- Kabab
- Mantı
- Laqman
- Plov
- Samsa
- Çalap — qatıqlı soyuq şorba
- Düşbərə
- Şavlya
- Şorba— ətli kartof şorbası, bu söz sadəcə şorba mənasında istifadə olunur.
Süd məhsulları
- Qatıq — südün mayalanmasından əldə edilən yüksək kalorili qida məhsuludur.
- Süzmə — qatığın süzülməsindən əldə edilən qatı,turş süd məhsuludur.
- Qurut — geniş istifadə olunan süd məhsuludur.
- Ayran — nehrədə yağı alınmış qatığın qalığı, yüksək kalorili qida məhsuludur. O qatığa su və duz əlavə etməklə də əldə edilir.
- Qımız — madyan südünün fermante edilməsiylə əldə edilən ənənəvi içkidir.
Ədəbiyyat
- Исай Абрамович Фельдман. Кухня народов СССР. Киев. 1990. 238. ISBN .
Xarici keçidlər
- Национальные кухни восточных стран мира
- Традиционная кухня каракалпаков: бешбармак, плов, лагман, манпар, шавля, манты, самса
- Кулинарная книга
- Дастархан Солнечного Узбекистана
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qaraqalpak metbexi Karakalp Karakalpak askhanasy qaraqalpaqlarin enenevi metbexi Merkezi Asiya xalqlarinin ozbekler turkmenler qazaxlar qirgizlarin kulinariya senetlerinin elementleri olan orijinal milli metbexdir Qazi KartaQaraqalpaq metbexinin xususiyyetleriEt yemeklerine mal eti quzu deve at eti dovsan ve qus etinden hazirlanmis yemekler daxildir Quzu ve mal eti en populyar olanlardir Qaraqalpaqlar muselman olduqlari ucun onlar donuz eti yemirler Birinci ve ikinci yemeklerde taxil mas lobya bugda unu dari duyu lobya sorqo ve diger denli bitkiler ayrilmaz hisse ve ya qarnitur kimi de istifade olunur Kartof ve terevez daha cox istehlak olunur Esas isti xoreklerde ustunluyu qizardilmis ve bisirilmis yemekler teskil edir Et ve qaynadilmis xemir xorekleri genis yayilmisdir Qaraqalpaq metbexinin esasini qizardilmis etin qaynadilmis xemirle qarisigi teskil edir En cox yayilmis yemekler qurtik plov laqman manpar savlya manti samsa pelmeni sorba mesaba sorbasi bulyonda eriste sorbasidir Demek olar ki butun yemeklerin yaninda bugda unundan bisirilmis kure corekler verilir Yemeyin yaninda cay da yasil ve ya sudlu qara cay da verilir Bu adet orta esrlerde koceriler arasinda genis yayilmisdi ve bu gun tekce qaraqalpaqlar deyil qazaxlar ve turkmenler arasinda hem de qirgizlar arasinda da movcuddur Milli xorekleriOrta Asiyanin bir cox basqa xalqlari kimi qaraqalpaqlar da plov sorba manti ve bir cox diger serq yemeklerini bisirirler Elbette ki qaraqalpaq metbexinin oz xususiyyetleri var Enenevi yemekler qurtik palau saule savlya laqman kespas eriste manpar narin manti borek su boreyi kok borek aqsaulaq sorbali aksaulak kauyn aksaulak lavas karma baliqli duqari mesaba sutlac gozhe samsa kirmis qos nan zaqara nan cuqariden ve basqalaridir Kofteler Qaraqalpaqlarin en genis yayilmis yemeklerinden biri yueri qurtik bugda unundan hazirlanmis kofteler ve may qurtikdir kere yagi qurtikleri Bu yemek qedim yemekdir lakin bu gun de tez tez qaraqalpaq qadinlari terefinden hazirlanir Bugda unundan boyuk xemirli koftelerin bisirilmesi yalniz qaraqalpaq yemekleri ucun seciyyevidir ve diger turk xalqlarinda xususen qazax qirgiz ve basqirdlarda rast gelinmir Diger enenevi qaraqalpak xoreyi kofteli turamadir Turama Qaraqalpaqlarin xususile en cox sevilen enenevi et yemeyi bol kofteli et yemeyi olan turamadir durama Yemeyin adi tur sozunden goturulub ki bu da dagilmaq demekdir Kofteler ucun esasen qurtik ve bugda unundan istifade olunur Qaynadilmis et umumiyyetle kisiler terefinden ince ince dogranilir ve kofteler digerleri terefinden dogranilir Bundan sonra ince dogranmis kofteler ve et qarisdirilir Uc ve ya daha cox insan ucun turama yemeye bulyon elave edilerek umumi bir sinide verilir Bulyonla yanasi bezen turamaya tuzliq ve ya serebe adlanan sous da elave edilir Bu yemeyin diger xalqlarda olan analoqlari Noqay turamasi Qazax narini Ozbek norinidir ki bunlar da oz novbesinde besbarmagin diger ferqli novlerinden sayilir Esas yemekler ve sorbalar Dimdima terevezli bisirilmis et xoreyi Dolma Kabab Manti Laqman Plov Samsa Calap qatiqli soyuq sorba Dusbere Savlya Sorba etli kartof sorbasi bu soz sadece sorba menasinda istifade olunur Sud mehsullari Qatiq sudun mayalanmasindan elde edilen yuksek kalorili qida mehsuludur Suzme qatigin suzulmesinden elde edilen qati turs sud mehsuludur Qurut genis istifade olunan sud mehsuludur Ayran nehrede yagi alinmis qatigin qaligi yuksek kalorili qida mehsuludur O qatiga su ve duz elave etmekle de elde edilir Qimiz madyan sudunun fermante edilmesiyle elde edilen enenevi ickidir EdebiyyatIsaj Abramovich Feldman Kuhnya narodov SSSR Kiev 1990 238 ISBN 5 88520 098 X Xarici kecidlerNacionalnye kuhni vostochnyh stran mira Tradicionnaya kuhnya karakalpakov beshbarmak plov lagman manpar shavlya manty samsa Kulinarnaya kniga Dastarhan Solnechnogo Uzbekistana