Qaf dağı — bir çox xalqların mifologiyasında yer alan əfsanəvi dağ.
Qədim İran əsatirilərində Simurq adlı mövhumi quşun yaşadığı yerdir. Simurq quşu Qaf dağında yaşayan böyük, xeyirxahlıq rəmzi, həyat ağacını yerə gətirən, gözəllik simvolu bir quşdur. Bir versiyaya görə Qaf dağı, Qafqaz dağları hesab olunur. Digər bir versiyaya görə bütün xalqların mifoloji süjetində Simurq quşunun yuvasının Qaf dağında olmasının səbəbi, Nuhun gəmisinin Qaf dağında quruya təmas etməsi ilə bağlıdır. Nuhun gəmisi harada quruya oturmuşdursa həyat, o cümlədən, od da oradan paylanmalıdır. Belə olan halda, Simurq quşunun yuvası da Qaf dağı olmalıdır və dağ Ağrı dağı ilə eyniləşdirilir. Daha bir versiyaya görə isə Qaf dağının Elbrus dağı olması ehtimal olunur.
Azərbaycan mənbələrində
Azərbaycan ərazisində yerləşən Eldənizlər sülaləsinin vəliəhdlərinin böyük müəllimi, Əbubəkr ibn Xosrov əl-Ustadın "Munisnamə" əsərində Qaf dağı haqqında yazılanlar atəşpərəstlərin Alburuz Dünya Dağına aid təsəvvürlərini tamamlayır. Kainatın başlanğıcı, çoxsaylı başqa dünyalara gedən yollar da Qaf dağında göstərilir.Hətta Azərbaycan mifoloji təsəvvürlərindən (xüsusilə də Səməndər quşu) fərqli olaraq "Munisnamə"də dünya qırx qatlı təsvir edilir.
Əbubəkr ibn Xosrov əl-Ustad "Munisnamə"-sində yazır:
Əsatir qoruyucularının bəziləri söyləyirlər ki, Qaf ancaq xrizolitdən ibarətdir və dünya üzərindəki göy ona görə mavidir ki, onda xrizolit-dağ əks olunur. Yer üzünün bütün torpaqları ora bağlanır. Kainatın düz ortasında yerləşdiyi üçün dünya onun zirvəsindən noxud boyda görünür. Qaf dağı mavi zümrüddən yaradılıb. Dünyanın bütün damarları Qaf dağının hamisi - qoruyucusu Hərkayılın əlində cəmləşir. Dünyada elə bir şəhər, kənd, vilayət, ölkə, guşə yoxdur ki, yeraltı damarları ilə Qaf dağlarına bağlanmasın. Allahın hansı ölkəyə qəzəbi tutsa, Hərkayıl onun su damarlarını kəsir, nəmliyin qarşısı alınır, orada quraqlıq və fəlakət baş alıb gedirdi. Bütün bulaqlar, arxlar, çaylar quruyur, bitkilər, otlar susuzluqdan məhv olurdu. Zəlzələnin də baş verməsinə səbəb tanrının insanlara qəzəbidir. Hərkayıl ulu Allahdan əmr alan kimi, adamları qorxutmaq məqsədilə o diyarın Qafdakı damarlarını bərk-bərk silkələyir, nəticədə yerin altı üstünə çevrilir, ya da yer yarılıb, bütün canlıları udur. Hərkayıl deyirdi: «Tanrının buyruğu olsa, Qaf dağından keçən bütün damarlara küy vuraram, dünya cəhənnəm tək canlıların başına daralar. Lakin Yaradanın qayğısı ilə çoxlarının qulluğunda dururam, böyük günah işlədənlərin isə yaşadıqları ərazilərin damarlarını burub, onları min cür əziyyətə düçar edirəm» |
Qeydlər
- XII əsrdə yazılmışdır, kitabın əlyazması 1920-ci ildə Gəncədən Londona aparılıb, hal-hazırda əsərin yeganə nüsxəsi «Britaniya» muzeyində saxlanılır.
- Azərbaycan mifoloji təsəvvürlərində; «Göyün yeddi qatı var. Birinci qat torpaxdı ki, qara camahat yaşayır. Sonrakı qatlarda huri-pərilər, qılmannar, peyğəmbərlər yaşayır. Lap yeddinci qatda isə Allah öz taxtında oturup dünyanı idarə eliyir».
- Qızılaçalar yaşılımtıl-sarı rəngli qiymətli daş
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qaf dagi bir cox xalqlarin mifologiyasinda yer alan efsanevi dag Qedim Iran esatirilerinde Simurq adli movhumi qusun yasadigi yerdir Simurq qusu Qaf daginda yasayan boyuk xeyirxahliq remzi heyat agacini yere getiren gozellik simvolu bir qusdur Bir versiyaya gore Qaf dagi Qafqaz daglari hesab olunur Diger bir versiyaya gore butun xalqlarin mifoloji sujetinde Simurq qusunun yuvasinin Qaf daginda olmasinin sebebi Nuhun gemisinin Qaf daginda quruya temas etmesi ile baglidir Nuhun gemisi harada quruya oturmusdursa heyat o cumleden od da oradan paylanmalidir Bele olan halda Simurq qusunun yuvasi da Qaf dagi olmalidir ve dag Agri dagi ile eynilesdirilir Daha bir versiyaya gore ise Qaf daginin Elbrus dagi olmasi ehtimal olunur Azerbaycan menbelerindeAzerbaycan erazisinde yerlesen Eldenizler sulalesinin veliehdlerinin boyuk muellimi Ebubekr ibn Xosrov el Ustadin Munisname eserinde Qaf dagi haqqinda yazilanlar atesperestlerin Alburuz Dunya Dagina aid tesevvurlerini tamamlayir Kainatin baslangici coxsayli basqa dunyalara geden yollar da Qaf daginda gosterilir Hetta Azerbaycan mifoloji tesevvurlerinden xususile de Semender qusu ferqli olaraq Munisname de dunya qirx qatli tesvir edilir Ebubekr ibn Xosrov el Ustad Munisname sinde yazir Esatir qoruyucularinin bezileri soyleyirler ki Qaf ancaq xrizolitden ibaretdir ve dunya uzerindeki goy ona gore mavidir ki onda xrizolit dag eks olunur Yer uzunun butun torpaqlari ora baglanir Kainatin duz ortasinda yerlesdiyi ucun dunya onun zirvesinden noxud boyda gorunur Qaf dagi mavi zumrudden yaradilib Dunyanin butun damarlari Qaf daginin hamisi qoruyucusu Herkayilin elinde cemlesir Dunyada ele bir seher kend vilayet olke guse yoxdur ki yeralti damarlari ile Qaf daglarina baglanmasin Allahin hansi olkeye qezebi tutsa Herkayil onun su damarlarini kesir nemliyin qarsisi alinir orada quraqliq ve felaket bas alib gedirdi Butun bulaqlar arxlar caylar quruyur bitkiler otlar susuzluqdan mehv olurdu Zelzelenin de bas vermesine sebeb tanrinin insanlara qezebidir Herkayil ulu Allahdan emr alan kimi adamlari qorxutmaq meqsedile o diyarin Qafdaki damarlarini berk berk silkeleyir neticede yerin alti ustune cevrilir ya da yer yarilib butun canlilari udur Herkayil deyirdi Tanrinin buyrugu olsa Qaf dagindan kecen butun damarlara kuy vuraram dunya cehennem tek canlilarin basina daralar Lakin Yaradanin qaygisi ile coxlarinin qullugunda dururam boyuk gunah isledenlerin ise yasadiqlari erazilerin damarlarini burub onlari min cur eziyyete ducar edirem QeydlerXII esrde yazilmisdir kitabin elyazmasi 1920 ci ilde Genceden Londona aparilib hal hazirda eserin yegane nusxesi Britaniya muzeyinde saxlanilir Azerbaycan mifoloji tesevvurlerinde Goyun yeddi qati var Birinci qat torpaxdi ki qara camahat yasayir Sonraki qatlarda huri periler qilmannar peygemberler yasayir Lap yeddinci qatda ise Allah oz taxtinda oturup dunyani idare eliyir Qizilacalar yasilimtil sari rengli qiymetli das