Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pəyhan (erm. Փայահան; P’ayahan, Payagan, Bakavank) — Ermənistan Respublikasının cənubunda, Sünik mərzində (keçmiş Zəngəzur mahalı) yerləşən kənd.
| Tarixi Zəngəzur mahalı əraziləri | |
| Qafan | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə |  Ermənistan |
| Bölgə | Sünik mərzi |
| İnzibati mərkəz | Qafan |
| İndiki adı | Nor Astqhaberd (erm. Նոր Աստղաբերդ) |
| Sahəsi | 37,26 km² |
| Əhalisi | 53 (2001) |
| Saat qurşağı | |
| Xəritədə yeri | |
| | |
Qafan şəhərindən 31 km şimal-qərbdə, Qazangölçayın sol sahilində, dəniz səviyyəsindən 1850 m yüksəklikdə yerləşir. Adı sonradan dəyişdirilərək Nor Astghaberd (erm. Նոր Աստղաբերդ) edilib.
Tarixi
XVI yüzilliyin 90-cı illərində tərtib olunmuş «Urud və İsgəndər qalası livasının sicil dəftəri»ndə kəndin adı «Pakhan» kimi qeyd olunur.
1918-ci ildə kənd əhalisi erməni silahlı birləşmələri tərəfindən deportasiyaya məruz qalaraq, dekabr ayında qarlı Zəngəzur dağlarını aşaraq Naxçıvana qaçmışlar. 1919-cu ildə kəndlərinə qayıdan pəyhanlılar yenidən qaçqınlıqla üzləşərək bu dəfə Zəngilan rayonuna pənah aparmışlar. 1922-ci ildə Azərbaycan və Ermənistanda Sovet hökumətinin qurulmasından sonra Pəyhan camaatından yalnız 70 nəfəri öz dədə-baba yurdlarına qayıtmışdır.
Pəyhan kolxozu 1931-ci ildə yarandılmış, 1937-ci ildə Keypəşin kolxozu, 1952-ci ildə isə Acıbac kolxozu Pəyhan kolxozuna birləşdirilmişdir. 1965-ci ildə isə Pəyhan kolxozu ləğv edilərək bütün əmlakı Gığı heyvandarlıq sovxozuna verilmişdir.
30-cu illərin sonlarında Pəyhandan nisbətən böyük kənd olan Keypəşin kəndinin adı da rəsmi sənədlərdə Pəyhan adı ilə qeyd edilməyə başlandı. Keypəşin kəndinin özündən az evli kənd olan Pəyhana birləşdirilməsinin səbəbi Keypəşin camaatının Sovet hökumətinin kollektivləşmə qərarına qarşı çıxmaları olmuşdur.
Altmışıncı illərin ikinci yarısından başlayaraq, işsizlik, maddi sıxıntı, təhsil və digər səbəblərdən kənd camaatı, xüsusən də gənclər, tədricən Azərbaycan SSR-ə köç etməyə başlamışdır. 1988-ci ilin dekabr ayında isə kənd camaatı yenidən deportasiyaya məruz qalaraq kəndlərini bir daha tərk etmişlər.
Kənd əhalisi hal-hazırda Bakı, Sumqayıt şəhərlərində və Abşeron rayonunda məskunlaşıblar.
Etimologiyası
Toponim qədim türk dilində «təpə» mənasında işlənən «bek» sözünün fonetik forması (əslində dialekt variantı) «pəy» sözü ilə türk dilində daxma, kaha, mağara mənasında işlənən «in» sözünün birləşməsi əsasında yaranmışdır. Toponimin ikinci komponenti han//an «in» sözünün dəyişmiş formasıdır. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb toponimdir.
Kəndin adının etimologiyalarından biri də, şişili türk tayfasının Pəyhan qışlağının və Sisyan nahiyəsindəki Pehin, Qazax qəzasındakı Peykanlı (hal-hazırda Ağstafa rayonunun Poylu qəsəbəsindəki kənd qəbirstanlığı xalq arasında «Peykanlı qəbirstanlığı» adıyla tanınır) kəndlərinin adı ilə həmahəng olan, Anadoludan gəlmə «Piykan» tayfası ilə bağlı olmasıdır.
Əhalisi
Sovet dövründə kənd əhalisi bütünlüklə azərbaycanlılardan ibarət olsa da, 1988-ci il deportasiyası zamanı kənd sakinləri kənddən çıxardılmış, daha sonralar isə yerlərinə ermənilər köçmüşlər.
XVI yüzilliyin 90-cı illərində tərtib olunmuş «Urud və İsgəndər qalası livasının sicil dəftəri»ndə Pəyhan əhalisinin etnik tərkibi türk kimi göstərilir.
Ermənistan Respublikası Statistika Xidmətinin 2001-ci ilin yekun rəsmi statistikasına görə kənddə 53 nəfər yaşayır.
Kəndin toponimləri
- Qızıl qaya
- Novlu zəmi
- Hümbət zəmisi
- Böyük güney
- Ala meşə
- Qazmaca
- Qaraquş qayası
- Kəlbilər
- Pöhrəlik
- Dəlik daş
- Kaha yeri
- Pəyhan çölü
- Quru bulaq
- Qazmaca bulağı
- Toxmaq çeşmə
- Kəlbilər çeşməsi
Mənbə
- Musa Urud, «Zəngəzur», Bakı, "Nurlar", 2005.
- Əziz Ələkbərli, «Qədim türk-oğuz yurdu "Ermənistan"», Bakı, "Sabah", 1994.
- İbrahim Bayramov, «Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri», Bakı, "Elm", 2002.
- Həbib Rəhimoğlu, «Silinməz adlar, sağalmaz yaralar», Bakı, "Azərnəşr", 1997.
- B.Ə.Budaqov, Q.Ə.Qeybullayev. «Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti». Bakı, "Oğuz eli", 1998.
- Sabir Əsədov, «Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası», Bakı, "Gənclik", 1995.
- Səməd Qarayev, «Qazangöl həsrəti», Bakı, 2002.
- Zəngəzur Cəmiyyətləri Birliyi: Qafan 2013-12-09 at the Wayback Machine
İstinadlar
- . 2014-06-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-04-16.
- Musa Urud, «Zəngəzur», Bakı, "Nurlar", 2005.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Peyhan erm Փայահան P ayahan Payagan Bakavank Ermenistan Respublikasinin cenubunda Sunik merzinde kecmis Zengezur mahali yerlesen kend Tarixi Zengezur mahali erazileriQafanUmumi melumatlarOlke ErmenistanBolge Sunik merziInzibati merkez QafanIndiki adi Nor Astqhaberd erm Նոր Աստղաբերդ Sahesi 37 26 km Ehalisi 53 2001 Saat qursagi UTC 04 00Xeritede yeriPeyhan Qafan seherinden 31 km simal qerbde Qazangolcayin sol sahilinde deniz seviyyesinden 1850 m yukseklikde yerlesir Adi sonradan deyisdirilerek Nor Astghaberd erm Նոր Աստղաբերդ edilib TarixiXVI yuzilliyin 90 ci illerinde tertib olunmus Urud ve Isgender qalasi livasinin sicil defteri nde kendin adi Pakhan kimi qeyd olunur 1918 ci ilde kend ehalisi ermeni silahli birlesmeleri terefinden deportasiyaya meruz qalaraq dekabr ayinda qarli Zengezur daglarini asaraq Naxcivana qacmislar 1919 cu ilde kendlerine qayidan peyhanlilar yeniden qacqinliqla uzleserek bu defe Zengilan rayonuna penah aparmislar 1922 ci ilde Azerbaycan ve Ermenistanda Sovet hokumetinin qurulmasindan sonra Peyhan camaatindan yalniz 70 neferi oz dede baba yurdlarina qayitmisdir Peyhan kolxozu 1931 ci ilde yarandilmis 1937 ci ilde Keypesin kolxozu 1952 ci ilde ise Acibac kolxozu Peyhan kolxozuna birlesdirilmisdir 1965 ci ilde ise Peyhan kolxozu legv edilerek butun emlaki Gigi heyvandarliq sovxozuna verilmisdir 30 cu illerin sonlarinda Peyhandan nisbeten boyuk kend olan Keypesin kendinin adi da resmi senedlerde Peyhan adi ile qeyd edilmeye baslandi Keypesin kendinin ozunden az evli kend olan Peyhana birlesdirilmesinin sebebi Keypesin camaatinin Sovet hokumetinin kollektivlesme qerarina qarsi cixmalari olmusdur Altmisinci illerin ikinci yarisindan baslayaraq issizlik maddi sixinti tehsil ve diger sebeblerden kend camaati xususen de gencler tedricen Azerbaycan SSR e koc etmeye baslamisdir 1988 ci ilin dekabr ayinda ise kend camaati yeniden deportasiyaya meruz qalaraq kendlerini bir daha terk etmisler Kend ehalisi hal hazirda Baki Sumqayit seherlerinde ve Abseron rayonunda meskunlasiblar EtimologiyasiToponim qedim turk dilinde tepe menasinda islenen bek sozunun fonetik formasi eslinde dialekt varianti pey sozu ile turk dilinde daxma kaha magara menasinda islenen in sozunun birlesmesi esasinda yaranmisdir Toponimin ikinci komponenti han an in sozunun deyismis formasidir Relyef esasinda yaranan murekkeb toponimdir Kendin adinin etimologiyalarindan biri de sisili turk tayfasinin Peyhan qislaginin ve Sisyan nahiyesindeki Pehin Qazax qezasindaki Peykanli hal hazirda Agstafa rayonunun Poylu qesebesindeki kend qebirstanligi xalq arasinda Peykanli qebirstanligi adiyla taninir kendlerinin adi ile hemaheng olan Anadoludan gelme Piykan tayfasi ile bagli olmasidir EhalisiSovet dovrunde kend ehalisi butunlukle azerbaycanlilardan ibaret olsa da 1988 ci il deportasiyasi zamani kend sakinleri kendden cixardilmis daha sonralar ise yerlerine ermeniler kocmusler XVI yuzilliyin 90 ci illerinde tertib olunmus Urud ve Isgender qalasi livasinin sicil defteri nde Peyhan ehalisinin etnik terkibi turk kimi gosterilir Ermenistan Respublikasi Statistika Xidmetinin 2001 ci ilin yekun resmi statistikasina gore kendde 53 nefer yasayir Kendin toponimleriQizil qaya Novlu zemi Humbet zemisi Boyuk guney Ala mese Qazmaca Qaraqus qayasi Kelbiler Pohrelik Delik das Kaha yeri Peyhan colu Quru bulaq Qazmaca bulagi Toxmaq cesme Kelbiler cesmesiMenbeMusa Urud Zengezur Baki Nurlar 2005 Eziz Elekberli Qedim turk oguz yurdu Ermenistan Baki Sabah 1994 Ibrahim Bayramov Qerbi Azerbaycanin turk menseli toponimleri Baki Elm 2002 Hebib Rehimoglu Silinmez adlar sagalmaz yaralar Baki Azernesr 1997 B E Budaqov Q E Qeybullayev Ermenistanda Azerbaycan menseli toponimlerin izahli lugeti Baki Oguz eli 1998 Sabir Esedov Ermenistan azerbaycanlilarinin tarixi cografiyasi Baki Genclik 1995 Semed Qarayev Qazangol hesreti Baki 2002 Zengezur Cemiyyetleri Birliyi Qafan 2013 12 09 at the Wayback MachineIstinadlar 2014 06 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 04 16 Musa Urud Zengezur Baki Nurlar 2005