Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Primatlar (lat. Primates) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinə aid heyvan dəstəsi. Bu dəstəyə meymunlar və insan da daxildir. Dəstədə 400-dən çox növ mövcuddur.
| Primatlar | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Yarımsinif: Klad: İnfrasinif: Maqndəstə: Dəstəüstü: Qranddəstə: Mirdəstə: Dəstə: Primatlar | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Yarımdəstə və fəsilələri
Yaşburunlar (Strepsirrhini)
- Cırtdan lemurlar (Cheirogaleidae)
- Lemurlar (Lemuridae)
- Lepilemurlar (Lepilemuridae)
- İndrilər (Indridae)
- Əlayaqlılar (Daubentoniidae)
- Lorilər (Lorisidae)
- Qalaqolar (Galagidae)
Quruburunlar (Haplorhini)
- Uzuntopuqlar (Tarsiidae)
- Oynağanlar (Callitrichidae)
- İlməquyruqlar (Cebidae)
- Gecə meymunları (Aotidae)
- Sakolar (Pitheciidae)
- Hörümçəyəbənzərlər (Atelidae)
- Əntərmeymunlar (Cercopithecidae)
- Hibbonlar (Hylobatidae)
- Hominidlər (Hominidae)
Primatların xarakterik xüsusiyyətləri
Primatkimilər dəstəsinə daxil olan canlılar formasına və boyuna görə müxtəlifdir. Müasir primatlar Asiya, Afrika və Amerikanın tropik və subtropik ərazilərində, və Filippin adalarında yaşayırlar. Ətrafları 5 barmaqlıdır, bu da onlara ağacdan möhkəm tutmağa imkan verir. Beyin yarımkürələri iri olur. Göz çuxurları kəllənin ön tərəfində yerləşir. Müəyyən edilmişdir ki, primatlar cücüyeyən məməlilərin qədim qruplarından əmələ gəlmişdir. Bu dəstəyə ibtidai primatlar (yarımeymunlar) və ali primatlar (meymunlar) daxildir.
İbtidai primatlar
İbtidai primatların barmaqları caynaqlıdır. Lemurlarl Madaqaskar və Kanar adaları üçün səciyyəvidir. Madaqaskarda onların bir neçə növünün nəsli kəsilmək üzrədir. Afrika və Asiya meşələrində lorilər yaşayır.
Ali primatlar
Ali primatlara 100-dən çox növ daxildir. Bunların ön beyin yarımkürələri iri və qırışlıdır. Cənubi Amerika meşələrində ilişkənquyruq adlı meymunlar hündür ağacların başında sürətlə qaça bilir. Əntər meymunlar Afrikada və Cənubi Asiyada yaşayırlar. Onlar böyük sürülər şəklində yaşayırlar və nizamlı davranırlar. Sürüyə başçı-dominant rəhbərlik edir. daha çox inkişaf etmişdir. Onların başı yumru, ön beyin qabığı mürəkkəb quruluşludur, üzündə tük azdır, ayaqlarının altı və əlinin içi tüksüzdür. İnsanabənzər meymunlar tropik meşələrdə yaşayır. Qorilla və şimpanzelər həm yerdə, həm də ağacda yaşayırlar. (Asiya və İndoneziya) və oranqutanlar çox vaxt ağacda olur, yerə nadir hallarda enir. Oranqutanlar Sumatra adasında daha çox yayılmışdır.
Aqil insanın formalaşması
Aqil insan növündən əvvəl neandertal, , pitekantrop və avstralopitek adlı insan növləri olmuşdur. Güman edilir ki, müasir insan Afrikada əmələ gəlmişdir. Onun sosioloji varlığa çevrilməsində əmək böyük rol oynamışdır.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2000.
- Wilson D. E., Reeder D. M. Class Mammalia Linnaeus, 1758. // Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness / red. Z. Zhang 2011. C. 3148, burax. 1. S. 56–60. , 978-1-86977-850-7
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Primatlar lat Primates heyvanlar aleminin xordalilar tipinin memeliler sinfine aid heyvan destesi Bu desteye meymunlar ve insan da daxildir Destede 400 den cox nov movcuddur PrimatlarElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Klad Klad XoanlarKlad Klad Klad Klad Klad Sinifustu DordayaqlilarKlad Klad Sinif MemelilerKlad Klad Klad Klad Klad Klad Klad Yarimsinif Vehsi heyvanlarKlad EuteriyalarInfrasinif PlasentalilarMaqndeste Desteustu EuarxontoqlireslerQranddeste Mirdeste PrimatkimilerDeste PrimatlarBeynelxalq elmi adiPrimates L 1758 Sekil axtarisiITIS 180089NCBI 9443EOL 1645FW 40700Yarimdeste ve fesileleriYasburunlar Strepsirrhini Cirtdan lemurlar Cheirogaleidae Lemurlar Lemuridae Lepilemurlar Lepilemuridae Indriler Indridae Elayaqlilar Daubentoniidae Loriler Lorisidae Qalaqolar Galagidae Quruburunlar Haplorhini Uzuntopuqlar Tarsiidae Oynaganlar Callitrichidae Ilmequyruqlar Cebidae Gece meymunlari Aotidae Sakolar Pitheciidae Horumceyebenzerler Atelidae Entermeymunlar Cercopithecidae Hibbonlar Hylobatidae Hominidler Hominidae Primatlarin xarakterik xususiyyetleriPrimatkimiler destesine daxil olan canlilar formasina ve boyuna gore muxtelifdir Muasir primatlar Asiya Afrika ve Amerikanin tropik ve subtropik erazilerinde ve Filippin adalarinda yasayirlar Etraflari 5 barmaqlidir bu da onlara agacdan mohkem tutmaga imkan verir Beyin yarimkureleri iri olur Goz cuxurlari kellenin on terefinde yerlesir Mueyyen edilmisdir ki primatlar cucuyeyen memelilerin qedim qruplarindan emele gelmisdir Bu desteye ibtidai primatlar yarimeymunlar ve ali primatlar meymunlar daxildir Ibtidai primatlarIbtidai primatlarin barmaqlari caynaqlidir Lemurlarl Madaqaskar ve Kanar adalari ucun seciyyevidir Madaqaskarda onlarin bir nece novunun nesli kesilmek uzredir Afrika ve Asiya meselerinde loriler yasayir Ali primatlarAli primatlara 100 den cox nov daxildir Bunlarin on beyin yarimkureleri iri ve qirislidir Cenubi Amerika meselerinde iliskenquyruq adli meymunlar hundur agaclarin basinda suretle qaca bilir Enter meymunlar Afrikada ve Cenubi Asiyada yasayirlar Onlar boyuk suruler seklinde yasayirlar ve nizamli davranirlar Suruye basci dominant rehberlik edir daha cox inkisaf etmisdir Onlarin basi yumru on beyin qabigi murekkeb qurulusludur uzunde tuk azdir ayaqlarinin alti ve elinin ici tuksuzdur Insanabenzer meymunlar tropik meselerde yasayir Qorilla ve simpanzeler hem yerde hem de agacda yasayirlar Asiya ve Indoneziya ve oranqutanlar cox vaxt agacda olur yere nadir hallarda enir Oranqutanlar Sumatra adasinda daha cox yayilmisdir Aqil insanin formalasmasiAqil insan novunden evvel neandertal pitekantrop ve avstralopitek adli insan novleri olmusdur Guman edilir ki muasir insan Afrikada emele gelmisdir Onun sosioloji varliga cevrilmesinde emek boyuk rol oynamisdir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2000 Wilson D E Reeder D M Class Mammalia Linnaeus 1758 Animal Biodiversity An Outline of Higher level Classification and Survey of Taxonomic Richness red Z Zhang 2011 C 3148 burax 1 S 56 60 ISBN 978 1 86977 849 1 978 1 86977 850 7Xarici kecidler