Nyu-York şəhərinin xronologiyası

Bu məqalə ABŞ-nin Nyu-York ştatındakı Nyu-York şəhərinin tarixi xronologiyasıdır.

1700-cü ilə qədər

• 1614 – Niderlandlar Manhetten adasında yerləşdilər.
• 1623 – Niderlandlar qala tikdi.
• 1624 – Vest-Hind şirkəti tərəfindən Yeni Amsterdam quruldu.
• 1650 – Əhalinin sayı təxminən 1000 oldu.
• 1656 – Şəhərin küçələri düzəldildi.
• 1664 – 24 sentyabr – Yeni Amsterdamın adı Nyu-York olaraq dəyişdi.
• 1665
  • 12 iyun: Tomas Uillett şəhərin ilk meri oldu.
  • Bruklində ilk cinayət baş tutdu.
• 1666 – Tomas Delavall şəhərin ikinci meri oldu.
• 1668 – Şəhərdə ilk sarı qızdırma xəstəliyi yayıldı.
• 1673 – Niderlandlar şəhəri yenidən tutdular və adını "Yeni Oranc" olaraq dəyişdirdilər.
• 1697 — İlk tikildi.

1700-cü illər

• 1702 – Sarı qızdırma xəstəliyindən 500-dən çox insan həlak oldu.
• 1711 – Uoll Strit və İst-Riverdə rəsmi qul bazarı quruldu.
• 1712 – aprel: Nyu-York qul üsyanı
• 1723 – Əhali: 7,248.
• 1733 – New York Weekly Journal nəşr edildi.
• 1756 – Əhali: 13,046.
• 1767 – Con küçə teatrı açıldı.
• 1771 – Nyu-York xəstəxanası tikildi.
• 1774 – Əhali: 22,861.
• 1780 – Qaradərililərin sayı 10 minə çatdı.
• 1789
  • mart: başladı.
  • 30 aprel: Corc Vaşinqtonun and içmə mərasimi keçirildi.
• 1790 – Əhali: 33,131. Nyu-York Filadelfiyanı keçərək ABŞ-nin ən böyük şəhəri oldu.
• 1795 – Sarı qızdırma xəstəliyi nəticəsində 19 iyul — 12 oktyabr aralığında təxmini 732 nəfər həlak oldu.

1800-cü illər

1800 – 1840-cı illər

• 1800 – Əhali: 60,489.
• 1801 – New York Evening Post qəzeti nəşr olundu.
• 1802 – quruldu.
• 1805 – Sarı qızdırma xəstəliyinə görə 50 minə yaxın insan şəhərdən qaçdı.
• 1812 – tikildi.
• 1816 – quruldu.
• 1819 – Sarı qızdırma xəstəliyi meydana gəldi.
• 1822 – Şəhərdə irimiqyaslı sarı qızdırma xəstəliyi yayıldı.
• 1848
  • dekabr: Vəba xəstəliyi yayılmağa başladı. 1849-cu ilin iyun ayına qədər 5071 şəhər əhalisi həlak oldu.
  • Associated Press quruldu.

1850 – 1890-cı illər

1850–1860-cı illər

• 1850 – Əhali: 550,394.
• 1851 – New-York Daily Times qəzeti nəşr olundu.
• 1852 – headquartered in city.
• 1853
  • nəşr olundu.
  • pianino istehsalçısı.
• 1854
  • Vəba xəsətliyi 2509 insanı öldürdü.
  • Musiqi Akademiyası opera binası açıldı.
• 1858
  • Sentral park açıldı.
  • nəşrə başladı.
• 1860
  • qəzeti nəşr olundu.
  • Əhali: 813,669.
• 1865 – The Nation nəşr olundu.

1870-ci illər

• 1870
  • quruldu.
  • quruldu.
• 1872
  • Şəhərin əhalisi tam olaraq 1 milyona çatdı.
  • açıldı.
• 1876
  • 5 dekabr: Bruklin teatrındakı qəza nəticəsində 276 nəfər həlak oldu.
• 1877 – binası açıldı.

1880-ci illər

• 1880 – Əhali: 1,206,599.
• 1883
  • 24 may: Bruklin körpüsü açıldı.
  • jurnalı nəşrə başladı.

1890-cı illər

• 1890 – Əhali: 1,710,715.
• 1892 – Vogue moda jurnalı nəşr olundu.
• 1899 – 8 noyabr: açıldı.

1900-cü illər

1900 – 1940-cı illər

1900-cü illər

• 1900 – Əhali: 3,437,202.
• 1901 – Rokfeller Universiteti quruldu.
• 1902
  • 8 yanvar: tunelində qatar qəzası nəticəsində 17 nəfər öldü, 38 nəfər yaralandı.
  • Flatiron Building tikildi.
• 1904
  • 15 iyun: Steambot yanaraq batdı. Nəticədə 1000-dən çox sərnişin həlak oldu.
  • Nyu-York metropoliteni fəaliyyətə başladı.
• 1909
  • nəşrə başladı.
  • Beynəlxalq Qadınlar Günü keçirildi.

1910-cu illər

• 1910 – tikildi.
• 1913
  • keçirildi.
  • Vulvort Buldinq tikildi.
• 1915
  • yanvar: Birinci Dünya Müharibəsinə cavab olaraq təşkil edildi.
  • 25 yanvar: İlk transkontinental telefon zəngi baş tutdu (San-Fransisko – Nyu-York).
• 1917 – 30 avqust: Birinci Dünya Müharibəsi ərəfəsində təlimə getməzdən əvvəl 27-ci Piyada Diviziyası Nyu-York şəhərində 5-ci prospekt boyunca keçirilən böyük yolasalma paradında iştirak etdi.
• 1918 – "İspan qripi" pandemiyası ölkədə və dünyada sürətlə yayılmağa başlayır. Oktyabr ayının bir günündə şəhərdə 851 nəfər öldü.
• 1919
  • fevral: Şəhərdə ispan qripindən 30 min insan öldü.
  • 10 sentyabr: ABŞ Ordusunun 1-ci Dviziyası müharibədən geri qayıtdı.
  • Daily News nəşrə başladı.

1920-ci illər

• 1920 – Əhali: 5,620,048.
• 1925 – jurnalı nəşrə başladı.
• 1926 – fəaliyyətə başladı.
• 1928 – 24 avqust: Tayms-skverin altındakı metro qəzası nəticəsində 18 nəfər öldü, 100 nəfər yaralandı.
• 1929
  • oktyabr: Uoll-Strit birja çöküşü.
  • noyabr: Müasir İncəsənət Muzeyi açıldı.
  • Böyük böhran.

1930-cu illər

• 1930
  • Kraysler binası tikildi.
  • fəaliyyətə başladı.
• 1931
  • dekabr: bağlandı.
  • Empayr Steyt Bilqinq tikildi.
• 1933 – tikildi.
• 1934
  • quruldu.
• 1936
  • 11 iyul: açıldı.
  • Şəhərin mərkəzində baş ofisi tikildi.
• 1937
  • 11 avqust: güclü yağış nəticəsində bina çökdü. Nəticədə 19 nəfər həlak oldu.
  • açıldı.
  • qəzeti nəşr olundu.
• 1939
  • aprel: baş tutdu.
  • Rokfeller mərkəzi tikildi.

1940-cı illər

• 1940 – Əhali: 7,454,995.
• 1941 – Şəhərdəki ilk iki televiziya kanalı ilk dəfə yayıma başladı (WNBT (indiki ) və WCBW (indiki ).
• 1943 – başladı.
• 1945 – 28 iyul: B-25 Mitchell təyyarəsi səhvən Empayr Steyt Bildinqin 79-cu mərtəbəsinə düşərək 13 nəfəri öldürdü.
• 1946
  • 12 yanvar: .
  • 20 may: ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinə aid C-45 Beechcraft təyyarəsi Uol Strit 40 binasının 58-ci mərtəbəsinə düşərək 5 nəfəri öldürdü.

1950 – 1970-ci illər

1950-ci illər

• 1950
  • açıldı.
  • 22 noyabr: qatar qəzasında 78 nəfər öldü, 363 nəfər yaralandı.
• 1955 – qəzeti nəşrə başladı.
• 1956
  • opens the first store , .
• 1957 – 1 fevral: -in 823 nömrəli uçuşunda təyyarə Rikers adasına düşdü. Nəticədə 101 sərnişindən 20-si öldü.
• 1959
  • 3 fevral: -in 320 nömrəli uçuşunda təyyarə enişə yaxınlaşanda İst-Riverə düşdü. Nəticədə 73 sərnişindən 65-i öldü.
  • 21 oktyabr: Quqqenhaym muzeyi açıldı.

1960-cı illər

• 1960 – Əhali: 7,781,984.
• 1962
  • 1 mart: -ə aid təyyarə qəzası nəticəsində 95 sərnişinin hamısı həlak oldu.
  • 30 noyabr: -ə aid təyyarə qəzası nəticəsində 51 sərnişindən 25-i öldü.
• 1965
  • 8 fevral: -ə aid təyyarə qəzası nəticəsində 84 sərnişinin hamısı həlak oldu.
  • 21 fevral: Malkolm X İslam millətinin üç nümayəndəsi tərəfindən öldürüldü .
• 1968 – jurnalı nəşrə başladı.
• 1969 – jurnalı nəşrə başladı.

1970-ci illər

• 1970
  • İlk — hazırda dünyanın ən böyüyüdür.
  • başladı.
• 1978 – 28 iyul: Bir qadın Empayr Steyt Bildinqin ən yuxarısında uşağını dünyaya gətirdi.

1980 – 1990-cı illər

• 1981 – 3 iyul: "Homoseksuallarda rast gəlinən nadir xərçəng" (QİÇS) haqqında ilk məqalə The New York Times qəzetində dərc olundu.
• 1984
  • jurnalı nəşrə başladı.
  • Fantastika şousu yayımlanmağa başladı.
• 1988
  • tikintisi başa çatdı.
  • Şəhərdə Human Rights Watch-un baş ofisi açıldı.
• 1990
  • 1 yanvar: şəhərin ilk afroamerikalı meri oldu.
  • Şəhərdə 2 245 cinayət qeydə alındı. Bu say rekord idi.
  • Əhali: 7,322,564.
• 1996
  • (televiziya proqramı) yayımlanmağa başladı.
  • açıldı.

Müasir dövr

2000-ci illər

• 2000 – Əhali: 8,008,288. 1,2 milyondan çox xarici vətəndaş şəhər gəldi.
• 2001
  • 11 sentyabr: Terror aktları.
  • 12 noyabr: -ə aid təyyarə qalxışdan qısa müddət sonra yerə düşdü. Nəticədə 260 sərnişin və ərazidəki 5 nəfər həlak oldu.
• 2007 – tikintisi başa çatdı.
• 2008 – mart: Tayms-skver bombalandı.

2010-cu illər

• 2010
  • may: Tayms-skveri bombalamaq cəhdi.
  • nəşrə başladı.
  • Əhali: 8,175,133.
• 2013
  • 21 may: quruldu.
  • 13 noyabr: açıldı.
  • Şəhərdə 21st Century Studios-un baş ofisi açıldı.
  • Əhali: 8,405,837.
• 2016
  • 17 sentyabr: Manhetten partlayışı. Bomba partlayışı nəticəsində 29 nəfər yaralandı. Şübhəli şəxs Əhməd Xan Rəhami iki gün sonra tutuldu.
  • 9 noyabr: Prezident seçkilərinin ardınca Trampa qarşı protestolar başladı.
  • December 31: main location of Carnegie Deli closes.
• 2017
  • 21 yanvar: ABŞ prezidenti Trampa qarşı qadınların protestosu baş tutdu.
  • Şəhərdə sadəcə 290 cinayət qeydə alındı. Bu statistika 1928-ci ildən bəri ən aşağı idi.
• 2018 – 11 iyun: açıldı.
• 2019 – Nyu-Yorka rekord sayda 66,6 milyon turist gəldi və bu sənayeyə 80,3 milyard dollar iqtisadi təsir göstərdi.

2020-ci illər

• 2020
  • 1 mart: 25 fevralda İrandan Manhettenə geri qayıdan 39 yaşlı tibb işçisi şəhərdə qeyd olunan ilk COVID-19 xəstəsi oldu.
  • 15 mart: Bütün məktəblər ən az aprel ayının ortasına qədər bağlandı.
  • 22 mart: Şəhər pandemiyaya görə karantin rejiminə keçdi.
  • Əhali: 8,804,190.
• 2021
  • 11 dekabr: tarixindəki ilk MLS Kubokunu qazandı.
• 2022
  • 9 yanvar: Bronksda yerləşən binada baş verən yanğın nəticəsində 17 nəfər həlak oldu.
  • 21 yanvar: Harlemdə bir polis öldü, digəri yaralandı.

İllərə görə cinayətlər

İllərə görə şəhərdəki cinayətlərin cədvəli

İl	Cinayətlər
1928	404
1929	425
1930	494
1931	588
1932	579
1933	541
1934	458
1935	n/a
1936	510
1937–1959	n/a
1960	482
1961	483
1962	631
1963	548
1964	636
1965	634
1966	654
1967	746
1968	986
1969	1043
1970	1117
1971	1466
1972	1691
1973	1680
1974	1554
1975	1645
1976	1622
1977	1557
1978	1504
1979	1733
1980	1814
1981	1826
1982	1668
1983	1622
1984	1450
1985	1384
1986	1582
1987	1672
1988	1896
1989	1905
1990	2245
1991	2154
1992	1995
1993	1946
1994	1561
1995	1177
1996	983
1997	770
1998	633
1999	671
2000	673
2001	649
2002	587
2003	597
2004	570
2005	539
2006	596
2007	494
2008	522
2009	471
2010	534
2011	515
2012	414
2013	332
2014	333
2015	352
2016	335
2017	292
2018	289
2019	318
2020	462

İstinadlar

1. Evjen, John O. (John Oluf). "Scandinavian immigrants in New York, 1630-1674; with appendices on Scandinavians in Mexico and South America, 1532-1640, Scandinavians in Canada, 1619-1620, Some Scandinavians in New York in the eighteenth century, German immigrants in New York, 1630-1674". Minneapolis, Minn., K. C. Holter. 20 April 2018 – Internet Archive vasitəsilə.
2. Duffy, John. Epidemics in Colonial America, Baton Rouge, 1971. səh. 142, 145
3. "United States and Canada, 1800–1900 A.D.: Key Events". Heilbrunn Timeline of Art History. New York: . June 27, 2022 tarixində . İstifadə tarixi: June 30, 2014.
4. . 2012-07-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-06-06.
5. "New York Times: A Chronology: 1851–2010". . February 25, 2017 tarixində . İstifadə tarixi: January 31, 2014.
6. Appleton, 1898
7. New York City Department of Parks & Recreation. "Timeline of NYC Parks History". City of New York. July 6, 2022 tarixində . İstifadə tarixi: June 30, 2014.
8. . October 15, 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 15, 2012.
9. Sterlacci, Francesca; Arbuckle, Joanne. Chronology // Historical Dictionary of the Fashion Industry. . 2008. ISBN . 2022-03-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-08.
10. U.S. Census Bureau. "Mini-Historical Statistics: Population of the Largest 75 Cities: 1900 to 2000" (PDF). Statistical Abstract of the United States: 2003. 2015-09-24 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-03-08.
11. The New York Times. "Another Tunnel Victim Dead", yanvar 13, 1902, səh. 5.
12. Thomas Dublin, Kathryn Kish Sklar (redaktor). Chronology. . Alexander Street Press.
13. "Airplane crashes into 40 Wall Street building..." RareNewspapers.com. 1946-05-21. 2022-03-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-04-29.
14. "On This Day". The New York Times. 2020-11-05 tarixində . İstifadə tarixi: 30 noyabr 2014.
15. [1] 2012-01-12 at the Wayback Machine istifadə tarixi: 4 fevral 2018
16. "Population of the 100 Largest Cities and Other Urban Places in the United States: 1790 to 1990". US Census Bureau. 1998. 2018-10-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-08.
17. . (PDF). 2000. 12 iyul 2007 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 may 2007.
18. . 2011-06-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-09-17.
19. "The 15 Cities with the Largest Numeric Increase from July 1, 2012 to July 1, 2013" (PDF). US Census Bureau. 2014. September 24, 2015 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: March 8, 2022. Vintage 2013 Population Estimates
20. Simon, Mallory. "New York explosion leaves dozens injured". CNN. 17 sentyabr 2016. 2016-09-18 tarixində . İstifadə tarixi: 17 sentyabr 2016.
21. Mele, Christopher; Baker, Al; Barbaro, Michael. "Powerful Blast Injures at Least 29 in Manhattan; Second Device Found". The New York Times. 17 sentyabr 2016. 2016-09-18 tarixində . İstifadə tarixi: 17 sentyabr 2016.
22. "NY, NJ bombings: Suspect in custody after shootout with police, sources say". CNN. 19 sentyabr 2016. 2016-09-19 tarixində . İstifadə tarixi: 19 sentyabr 2016.
23. Women lead unprecedented worldwide mass protests against Trump, Reuters, 22 yanvar 2017, 2017-01-24 tarixində , İstifadə tarixi: 2022-03-08
24. "The Tourism Industry in New York City". 2022-09-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-08.
25. Goldstein, Joseph; McKinley, Jesse. "Coronavirus in N.Y.: Manhattan Woman Is First Confirmed Case in State". The New York Times. 1 mart 2020. səh. A24. ISSN 0362-4331. 2 mart 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 25 mart 2020.
26. "New York City, U.S. Epicenter, Braces For Peak". NPR. 24 mart 2020. 26 mart 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 26 mart 2020.
27. Shapiro, Eliza. "New York City Public Schools to Close to Slow Spread of Coronavirus". The New York Times (ingilis). 15 mart 2020. ISSN 0362-4331. 26 mart 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 26 mart 2020.
28. "New York City FC win MLS Cup 2021". 11 dekabr 2021. 2022-05-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-08.