Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şeyxzamanlı Nağı bəy Saleh bəy oğlu (1883, Yelizavetpol – 1967, İstanbul) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin xüsusi xidmət orqanı olan Əks-inqilab ilə mübarizə təşkilatının rəisi.
| Nağı bəy Şeyxzamanlı | |
|---|---|
| Nağı bəy Saleh bəy oğlu Şeyxzamanlı | |
 | |
| avqust 1919 – 6 mart 1920 | |
| Əvvəlki | Məmmədbağır Şeyxzamanlı |
| Sonrakı | vəzifə ləğv olunub |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1883 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1967 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Partiya |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi, yazıçı |
| Atası | Saleh bəy |
| Həyat yoldaşları | Səlimə xanım, Həmidə Şeyxzamanlı |
| Uşaqları | Adilə, Yavuz və Saleh |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1883-cü ildə Gəncə şəhərində dünyaya gəlib. Əvvəlcə Gəncədə əsası 1905-ci ildə Əhməd bəy Ağayev tərəfindən qoyulan Difai təşkilatının, 1917-ci ildən isə Nəsib bəy Yusifbəyli tərəfindən təsis edilən Türk Ədəmi-Mərkəziyyət partiyasının üzvü olub. 1917-ci ilin may ayında Müsəlman Demokratik Müsavat partiyası ilə birləşərək Müsavat adını almış həmin partiyanın üzvü kimi Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak edib. N. Şeyxzamanlı 1919-cu ilin avqust ayında "Əksinqilabla Mübarizə Təşkilatı"nın rəisi təyin edilib. 1920-ci ilin mart ayında təşkilat buraxılana qədər onun rəhbəri kimi fəaliyyət göstərib. Aprel ayının 28-də Azərbaycanın Rusiya tərəfindən istilasından sonra mühacir həyatı yaşamağa məcbur olan N. Şeyxzamanlı bir müddət Türkiyədə, sonralar isə Almaniya və ABŞ-də yaşayıb. Mühacirətdə olarkən Azərbaycanda baş verən ictimai-siyasi hadisələrlə bağlı fikirlərini və xatirələrini Keykurun imzası ilə yazan N. Şeyxzamanlının İstanbulda 1957-ci ildə Böyük xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyev, 1963-cü ildə Dərdləşmə və 1964-cü ildə Azərbaycan istiqlal mücadiləsi xatirləri adlı kitabları çapdan çıxıb. N. Şeyxzamanlının sonuncu iki kitabında toplanmış əsərləri 2004-cü ildə Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi tərəfindən təkrar nəşr edilib.
Həyatı
Nağı bəy Şeyxzamanlı 1883-cü ildə Gəncə şəhərində Saleh bəy Şeyxzamanlının ailəsində dünyaya gəlmişdir. Atası ilahiyyatçı olan Nağı bəyin, əmisi Şeyx İbrahim Şeyx Həsən oğlu Qüdsi isə tanınmış şairlərdən biri olmuşdur. İlk təhsilini burada, Gəncə gimnaziyasında almış, şəhərin ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak etmişdir. O bu fəaliyyətə qardaşı Məmmədbağır bəy Şeyxzamanlı ilə birgə başlamışdır.
Həyat yoldaşı Səlimə xanımla olan evliliklərindən Adilə, Yavuz və Saleh adlı üç övladı dünyaya gəlmişdir. Yoldaşının vəfatından sonra ikinci dəfə Həmidə Şeyxzamanlı ilə nikah kəstirmişdir.
Fəaliyyəti
Nağı bəy, Gəncədə əsası 1905-ci ildə Əhməd bəy Ağayev tərəfindən qoyulan "Difai", 1917-ci ildən isə Nəsibbəy Yusifbəyli tərəfindən təsis edilən "Türk Ədəmi-Mərkəziyyət" partiyasının üzvü olmuşdur.
1917-ci ilin may ayında "Müsəlman Demokratik Müsavat" partiyası ilə birləşərək "Müsavat" adını almış həmin partiyanın üzvü kimi Nağı Şeyxzamanlı ölkənin ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak etmişdir.
Birinci dünya müharibəsi (1914–18) illərində Nağı bəy Azərbaycanın bir sıra yaşayış məntəqələrində fəaliyyət göstərmiş "" təşkilatının yaradıcılarından biri olmuşdur. Bu təşkilatın əsas məqsədi müharibədə əsir düşmüş Türk əsgərlərinə, kimsəsizlərə yardım etmək, müalicə olunmalarına kömək göstərmək, onları ərzaqla, geyimlə təmin edib vətənlərinə yola salmaq idi.
Nağı bəy Nəsib bəy Yusifbəyli, Həsən bəy Ağayev, Ələkbər Rəfioğlu, Xudadat bəy Rəfioğlu, Əhməd Cavad kimi vətən və millət fədailərinin mühitində milli və siyasi tərbiyə almış şəxslərdən olub. İlk öncə Difa" firqəsi, daha sonra Türk Ədəmi-Mərkəziyyət partiyası ətrafında fikrən və ruhən yoğrulan bu mühit Azərbaycanın qəlbi və daimi qalası mövqeyində olan Gəncədə 1917–1918-ci illərdə Milli Komitə şəklində təşkilatlanıb. N. Yusifbəyli ilə Məhəmməd Əmin Rəsulzadə arasında Bakıda baş verən tarixi görüşün ardınca Türk Ədəmi-Mərkəziyyət və Müsavat partiyalarının birləşməsi nəticəsində iki millətçi kadr əl-ələ verərək könül birliyi ilə ümumi Azərbaycan hərəkatının və dolayısı ilə müstəqil Azərbaycan dövlətinin təməlini atıblar.
"Əks-inqilabla mübarizə təşkilatı"nın rəisi vəzifəsində
Nağı bəy ADR elan olunduqdan sonra mürəkkəb sahə sayılan təhlükəsizlik orqanına — əks-kəşfiyyata rəhbərlik etmişdir. Türkiyənin hərbi yardımını təmin etmək üçün 1918-ci ilin yanvarında xüsusi göstərişlə ora göndərilmiş, Qafqaz cəbhəsinin komandanı Vehib paşa və digər dövlət rəsmilərilə danışıqlar aparmış. Şamxor hadisəsi zamanı rus əsgərlərinin tərksilah olunmasında yaxından iştirak etmişdir. 1919-cu il avqustun 20-də böyük qardaşı Məmmədbağır Şeyxzamanlının yerinə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətində "Əksinqilabla Mübarizə Təşkilatı"nın rəisi təyin olunmuş, 1920 il martın 6-na qədər bu quruma rəhbərlik etmişdir. Cümhuriyyət dövründə ölkənin təhlükəsizliyinin təmin olunmasında, sərhədlərin qorunmasında mühüm xidmətlər göstərmişdir.
XI Qızıl Ordunun Azərbaycanı işğalı zamanı onun böyük qardaşı, "Əksinqilabla Mübarizə Təşkilatının"nın ilk rəisi, parlamentin üzvü Məmmədbağır Şeyxzamanlı (1880–1920) bolşeviklər tərəfindən güllələnmiş, Nağı bəy isə vətən xaini elan edilmiş və həbs olunması haqda qərar çıxarılmışdır. Böyük qardaşı İsrafil bəy Şeyxzamanlı həbs edilib, işgəncələrə məruz qalmışdı.
Sonunda bu ailənin bütün mülkləri müsadirə olunub, var-dövlətləri talan edilmişdi.
Mühacirət dövrü
Nağı bəy özü isə vətən xaini elan edilmiş və həbs olunması, yaxud da tutulması mümkün olmadığı halda yerindəcə güllələnməsi haqda qəti qərar çıxarılmışdır. Axtarışda olan Nağı bəy Azərbaycandan getmək məcburiyyətində qalmışdır. O, Bakıdan Gəncəyə, Gəncədən Tiflisə, Tiflisdən isə Türkiyəyə getmişdir.
Azərbaycanın istilasından sonra həyatı sürməyə məcbur olan N. Şeyxzamanlı bir müddət Türkiyədə, sonralar isə Almaniya və ABŞ-də yaşamışdır. Axtarışda olan Nağı bəy Azərbaycandan getmək məcburiyyətində qalmışdır. Mühacir ömrü yaşayan Nağı bəy Türkiyədəki həmvətənləri ilə sıx əlaqədə olmuş və onların yaratdığı "Azərbaycan" kültür dərgisinin işində fəal iştirak etmişdir.
Bundan başqa Türkiyənin "Mücahid" jurnalında Nağı Şeyxzamanlının hələ də öyrənilməyən, toplanılmayan maraqlı yazıları, məqalələri dərc olunub.
Mühacirət həyatı yaşayan Nağı bəy uzun müddət Müsavat Partiyasının sıralarında qalaraq, Rəsulzadənin rəhbərliyi altında çalışıb. O, Ankarada və İstanbuldakı dərnəyin fəaliyyətində canla-başla iştirak edib. Almaniyada və ABŞ-də olduğu müddətdə də milli çalışmalar və Azərbaycan mühacirət həyatı ilə yaxından maraqlanıb və əlindən gələn yardımları əsirgəməyib. C. Qasımov yazır ki, mühacir ömrü yaşayan Nağı bəy Türkiyədəki həmvətənləri ilə sıx əlaqədə olub və onların yaratdığı "Azərbaycan" kültür dərgisinin işində fəal iştirak edib: "Azərbaycanın azadlığı uğrunda mübarizə aparan və onun dövlətçiliyinə daim sadiq qalan Şeyxzamanlı Türkiyədə olduğu zaman Vətəni unutmayıb. Həmişə onun taleyi ilə maraqlanıb. N. Şeyxzamanlı "Azərbaycan" jurnalının daimi müəlliflərindən idi. Nağı bəy Şeyxzamanlı 1967-ci ildə İstanbulda-da vəfat etmişdir. Nağı Şeyxzamanlının evi hazırda Gəncə şəhərində qalır və qorunur.
Əsərləri
Mühacirətdə olarkən Azərbaycanda baş verən ictimai-siyasi hadisələrlə bağlı fikirlərini və xatirələrini əks etdirən bir sıra əsərləri nəşr edilib. Həmin əsərlərini Keykurun imzası ilə yazan N. Şeyxzamanlının İstanbulda 1934-cü ildə "Biz və onlar", 1957-ci ildə "Böyük xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyev", 1963-cü ildə "Dərdləşmə" və 1964-cü ildə "Azərbaycan istiqlal mücadiləsi xatirləri" adlı kitabları çapdan çıxmışdır. N. Şeyxzamanlının sonuncu iki kitabında toplanmış əsərləri 2004-cü ildə Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi tərəfindən təkrar nəşr edilmişdir.
Xarici keçidlər
- Nağıbəy Şeyxzamanlının xatirələri və istiqlaliyyət fədailəri [ölü keçid]
İstinadlar
- . 2019-03-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-04-18.
- Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti Ensiklopediyası II cild. Bakı: "Lider" nəşriyyat. 2005.
- Yaqublu, Nəsiman. CÜMHURİYYƏT QURUCULARI. Bakı: "Nurlar" nəşriyyatı. 2018.
- "Qürbətin doğma məzarları". 2023-08-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-03-12.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Seyxzamanli Nagi bey Saleh bey oglu 1883 Yelizavetpol 1967 Istanbul Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin xususi xidmet orqani olan Eks inqilab ile mubarize teskilatinin reisi Nagi bey SeyxzamanliNagi bey Saleh bey oglu Seyxzamanli Eksinqilabla Mubarize Teskilati nin reisiavqust 1919 6 mart 1920EvvelkiMemmedbagir SeyxzamanliSonrakivezife legv olunubSexsi melumatlarDogum tarixi 1883Dogum yeri Yelizavetpol Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1967Vefat yeri Istanbul Istanbul ili TurkiyeDefn yeri Ferikoy mezarligiPartiya Musavat Partiyasi 1917 Turk Edemi Merkeziyyet Firqesi 1917 1917 Difai PartiyasiFealiyyeti siyasetci yaziciAtasi Saleh beyHeyat yoldaslari Selime xanim Hemide SeyxzamanliUsaqlari Adile Yavuz ve Saleh Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1883 cu ilde Gence seherinde dunyaya gelib Evvelce Gencede esasi 1905 ci ilde Ehmed bey Agayev terefinden qoyulan Difai teskilatinin 1917 ci ilden ise Nesib bey Yusifbeyli terefinden tesis edilen Turk Edemi Merkeziyyet partiyasinin uzvu olub 1917 ci ilin may ayinda Muselman Demokratik Musavat partiyasi ile birleserek Musavat adini almis hemin partiyanin uzvu kimi Azerbaycanin ictimai siyasi heyatinda feal istirak edib N Seyxzamanli 1919 cu ilin avqust ayinda Eksinqilabla Mubarize Teskilati nin reisi teyin edilib 1920 ci ilin mart ayinda teskilat buraxilana qeder onun rehberi kimi fealiyyet gosterib Aprel ayinin 28 de Azerbaycanin Rusiya terefinden istilasindan sonra muhacir heyati yasamaga mecbur olan N Seyxzamanli bir muddet Turkiyede sonralar ise Almaniya ve ABS de yasayib Muhaciretde olarken Azerbaycanda bas veren ictimai siyasi hadiselerle bagli fikirlerini ve xatirelerini Keykurun imzasi ile yazan N Seyxzamanlinin Istanbulda 1957 ci ilde Boyuk xeyriyyeci Haci Zeynalabdin Tagiyev 1963 cu ilde Derdlesme ve 1964 cu ilde Azerbaycan istiqlal mucadilesi xatirleri adli kitablari capdan cixib N Seyxzamanlinin sonuncu iki kitabinda toplanmis eserleri 2004 cu ilde Milli Tehlukesizlik Nazirliyi terefinden tekrar nesr edilib HeyatiNagi bey Seyxzamanli 1883 cu ilde Gence seherinde Saleh bey Seyxzamanlinin ailesinde dunyaya gelmisdir Atasi ilahiyyatci olan Nagi beyin emisi Seyx Ibrahim Seyx Hesen oglu Qudsi ise taninmis sairlerden biri olmusdur Ilk tehsilini burada Gence gimnaziyasinda almis seherin ictimai siyasi heyatinda feal istirak etmisdir O bu fealiyyete qardasi Memmedbagir bey Seyxzamanli ile birge baslamisdir Heyat yoldasi Selime xanimla olan evliliklerinden Adile Yavuz ve Saleh adli uc ovladi dunyaya gelmisdir Yoldasinin vefatindan sonra ikinci defe Hemide Seyxzamanli ile nikah kestirmisdir FealiyyetiNagi bey Gencede esasi 1905 ci ilde Ehmed bey Agayev terefinden qoyulan Difai 1917 ci ilden ise Nesibbey Yusifbeyli terefinden tesis edilen Turk Edemi Merkeziyyet partiyasinin uzvu olmusdur 1917 ci ilin may ayinda Muselman Demokratik Musavat partiyasi ile birleserek Musavat adini almis hemin partiyanin uzvu kimi Nagi Seyxzamanli olkenin ictimai siyasi heyatinda feal istirak etmisdir Birinci dunya muharibesi 1914 18 illerinde Nagi bey Azerbaycanin bir sira yasayis menteqelerinde fealiyyet gostermis Qardas komeyi teskilatinin yaradicilarindan biri olmusdur Bu teskilatin esas meqsedi muharibede esir dusmus Turk esgerlerine kimsesizlere yardim etmek mualice olunmalarina komek gostermek onlari erzaqla geyimle temin edib vetenlerine yola salmaq idi Nagi bey Nesib bey Yusifbeyli Hesen bey Agayev Elekber Refioglu Xudadat bey Refioglu Ehmed Cavad kimi veten ve millet fedailerinin muhitinde milli ve siyasi terbiye almis sexslerden olub Ilk once Difa firqesi daha sonra Turk Edemi Merkeziyyet partiyasi etrafinda fikren ve ruhen yogrulan bu muhit Azerbaycanin qelbi ve daimi qalasi movqeyinde olan Gencede 1917 1918 ci illerde Milli Komite seklinde teskilatlanib N Yusifbeyli ile Mehemmed Emin Resulzade arasinda Bakida bas veren tarixi gorusun ardinca Turk Edemi Merkeziyyet ve Musavat partiyalarinin birlesmesi neticesinde iki milletci kadr el ele vererek konul birliyi ile umumi Azerbaycan herekatinin ve dolayisi ile musteqil Azerbaycan dovletinin temelini atiblar Eks inqilabla mubarize teskilati nin reisi vezifesinde Nagi bey ADR elan olunduqdan sonra murekkeb sahe sayilan tehlukesizlik orqanina eks kesfiyyata rehberlik etmisdir Turkiyenin herbi yardimini temin etmek ucun 1918 ci ilin yanvarinda xususi gosterisle ora gonderilmis Qafqaz cebhesinin komandani Vehib pasa ve diger dovlet resmilerile danisiqlar aparmis Samxor hadisesi zamani rus esgerlerinin terksilah olunmasinda yaxindan istirak etmisdir 1919 cu il avqustun 20 de boyuk qardasi Memmedbagir Seyxzamanlinin yerine Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumetinde Eksinqilabla Mubarize Teskilati nin reisi teyin olunmus 1920 il martin 6 na qeder bu quruma rehberlik etmisdir Cumhuriyyet dovrunde olkenin tehlukesizliyinin temin olunmasinda serhedlerin qorunmasinda muhum xidmetler gostermisdir Nagi bey Seyxzamanlinin ailesi XI Qizil Ordunun Azerbaycani isgali zamani onun boyuk qardasi Eksinqilabla Mubarize Teskilatinin nin ilk reisi parlamentin uzvu Memmedbagir Seyxzamanli 1880 1920 bolsevikler terefinden gullelenmis Nagi bey ise veten xaini elan edilmis ve hebs olunmasi haqda qerar cixarilmisdir Boyuk qardasi Israfil bey Seyxzamanli hebs edilib isgencelere meruz qalmisdi Sonunda bu ailenin butun mulkleri musadire olunub var dovletleri talan edilmisdi Muhaciret dovru Nagi bey ozu ise veten xaini elan edilmis ve hebs olunmasi yaxud da tutulmasi mumkun olmadigi halda yerindece gullelenmesi haqda qeti qerar cixarilmisdir Axtarisda olan Nagi bey Azerbaycandan getmek mecburiyyetinde qalmisdir O Bakidan Genceye Genceden Tiflise Tiflisden ise Turkiyeye getmisdir Azerbaycanin istilasindan sonra heyati surmeye mecbur olan N Seyxzamanli bir muddet Turkiyede sonralar ise Almaniya ve ABS de yasamisdir Axtarisda olan Nagi bey Azerbaycandan getmek mecburiyyetinde qalmisdir Muhacir omru yasayan Nagi bey Turkiyedeki hemvetenleri ile six elaqede olmus ve onlarin yaratdigi Azerbaycan kultur dergisinin isinde feal istirak etmisdir Bundan basqa Turkiyenin Mucahid jurnalinda Nagi Seyxzamanlinin hele de oyrenilmeyen toplanilmayan maraqli yazilari meqaleleri derc olunub Muhaciret heyati yasayan Nagi bey uzun muddet Musavat Partiyasinin siralarinda qalaraq Resulzadenin rehberliyi altinda calisib O Ankarada ve Istanbuldaki derneyin fealiyyetinde canla basla istirak edib Almaniyada ve ABS de oldugu muddetde de milli calismalar ve Azerbaycan muhaciret heyati ile yaxindan maraqlanib ve elinden gelen yardimlari esirgemeyib C Qasimov yazir ki muhacir omru yasayan Nagi bey Turkiyedeki hemvetenleri ile six elaqede olub ve onlarin yaratdigi Azerbaycan kultur dergisinin isinde feal istirak edib Azerbaycanin azadligi ugrunda mubarize aparan ve onun dovletciliyine daim sadiq qalan Seyxzamanli Turkiyede oldugu zaman Veteni unutmayib Hemise onun taleyi ile maraqlanib N Seyxzamanli Azerbaycan jurnalinin daimi muelliflerinden idi Nagi bey Seyxzamanli 1967 ci ilde Istanbulda da vefat etmisdir Nagi Seyxzamanlinin evi hazirda Gence seherinde qalir ve qorunur EserleriMuhaciretde olarken Azerbaycanda bas veren ictimai siyasi hadiselerle bagli fikirlerini ve xatirelerini eks etdiren bir sira eserleri nesr edilib Hemin eserlerini Keykurun imzasi ile yazan N Seyxzamanlinin Istanbulda 1934 cu ilde Biz ve onlar 1957 ci ilde Boyuk xeyriyyeci Haci Zeynalabdin Tagiyev 1963 cu ilde Derdlesme ve 1964 cu ilde Azerbaycan istiqlal mucadilesi xatirleri adli kitablari capdan cixmisdir N Seyxzamanlinin sonuncu iki kitabinda toplanmis eserleri 2004 cu ilde Milli Tehlukesizlik Nazirliyi terefinden tekrar nesr edilmisdir Xarici kecidlerNagibey Seyxzamanlinin xatireleri ve istiqlaliyyet fedaileri olu kecid Istinadlar 2019 03 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 04 18 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II cild Baki Lider nesriyyat 2005 Yaqublu Nesiman CUMHURIYYET QURUCULARI Baki Nurlar nesriyyati 2018 Qurbetin dogma mezarlari 2023 08 04 tarixinde Istifade tarixi 2019 03 12