Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mənuçöhr camisi (və ya Ani Ulu Camisi) - Türkiyə Cümhuriyyətinin Qars ilində, Ani şəhər xarabalığında qədim kürt abidəsi, Anadolunun ilk məscidi. Məscid Arpaçayın sahilində, bir qayalığın üstündə inşa edilmişdir. Mənbələr məscidin Şəddadilərin Ani əmiri Mənuçöhrün sifarişi ilə inşa edildiyini qeyd edir. Onu da qeyd edək ki, Əmir Mənuçöhr 1072-ci ildən Aniyə əmri təyin olunmuşdur və o, buradakı ilk Şədaddi əmiri idi. Bütün bu məlumatlarla yanaşı məscidin dəqiq inşa tarixi bilinmir.
| Mənuçöhr camisi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə |  Türkiyə |
| Şəhər | Qars |
| Yerləşir | Ani |
| Aidiyyatı | Şəddadilər dövləti |
| Tikilmə tarixi | IX əsr |
| Üslubu | İslam memarlığı |
| Vəziyyəti | xarabalıqları qalıb |
| | |
 Məscidin planı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bir çox türk abidələri kimi bu abidə də erməni tarixçiləri bu abidənin də onlara məxsus olduğunu iddia edirlər. Bəzi erməni müəlliflərinin iddiasına görə məscid binası erməni sülaləsi dövrünə aid bir kilsənin jamatununun qalığıdır və türklərin Anini fəth etməsindən sonra binaya minarə əlavə edilərək məscidə çevrilmişdir. Bəzi araşdırmaçılar isə məscidin daha sonrakı dövrdə daha dəqiqi XII - XIII əsrlərdə inşa edildiyini iddia edirlər. Belə ki, onlar öz fikirlərini məscidin daxili quruluşunun XII - XIII əsrlər türk memarlığı üçün xarakterik olduğunu qeyd edirlər. Digər bir qrup alim isə məscidin daha qədim bir məscidin təməli üzərində inşa edildiyini, minarənin həmin ilk məscidin qalığı olduğunu iddia edirlər.
Məscidin giriş hissəsi XX əsrin əvvəllərində artıq uçmuşdu. Lakin məscid 1906 - cı ilə kimi yaxınlıqdakı kəndin sakinləri tərəfindən sitifadə edilmişdir. Həmin il isə məscid N.Y.Marrın arxeoloji qazıntılar zamanı əldə etdiyi materialların saxlanıldığı muzey kimi istifadə edilməyə başlandı. Birinci dünya müharibəsi zamanı isə muzey qarət olunmuş, böyük tarixi əhəmiyyət daşıyan bütün eksponatlar oğurlanmış, binaya isə böyük ziyan vurulmuşdur. Yalnız 1999 - cu ildə Türkiyə Cümhuriyyəti Kültür Bakanlığının mütəxəssisləri tərəfindən məscid yenidən bərpa edilərək əvvəlki vəziyyətinə qaytarılmışdır.
Memarlıq xüsusiyyətləri
İlk öncə onu qeyd etmək lazımdır ki, məscidin duruş səmti əyridir (təxminən 20 dərəcə). Həmçinin geniş yeraltı hissənin olması və böyük pəncərələri məscid binası üçün xarakterik olmayan cəhətlərdir. Daxili, ilkin, beş böyük kəmərli pəncərəylə işıqlandırılan ibadət salonundan ibarətdir. Binanın bayır tərəfində, pəncərələrinaltında isə sütun altlıqları vardır ki, bunlar da bir zamanlar binanın taxta eyvana malik olduğunu düşünmə imkanı verir (bu cür eyvanlı binalar terk memarlığında, xüsusilə Kayseri bölgəsində çox yayılmışdır). Binanın damı iç həçmi on bir hissəyə bölən altı sütunla dəstəklənmişdir. Bu gün bu bölmələrdən yalnız altısı salamat qalmışdır. Bölmələrdən hər birinin tavanının dizaynı başqadır və bir-birindən fərqlənən polixrom (çoxrəngli) daçlarla nəfis şəkildə işlənmişdir.
Məscidin qısa və qalın sütunları Anidəki başqa bir abidə Horomos monastırının zalında olan sütunlara çox bənzəyir. Lakin bu cür sütunlara Anidə XII - XIII əsrlərdə də (məsələn Baqnayr monastırında) təsadüf edilir.
Binanın çaya baxan dörd bölməli Cənub - Şərq hissəsinin altında da elə dörd bölməli zirzəmi vardır. Zirzəminin Şimal - Qərb divarı bütün binanın digər divarlarından daha qədimdir. Çünki, zirzəminin digər divarları ona yapışıq şəkildə deyil və inşa zamanı sadəcə həmin divarlar qədim hissəyə söykənilmişdir.
Məscidin Şimal tərəfində üzərində kufi xəttiylə bismillah yazılmış hündür səkkizbucaqı minarə vardır. Minarənin duruşu da məscid binasıyla uyuşmazlıq təşkil edir ki, bu da tədqiqatçıların minarənin ya daha öncə, ya da daha sonra inşa edildiyini düşünmələrinə səbəb olmuşdur. Minarənin yuxarı hissəsinə bir sütununn ətrafında fırlanan pilləkənlə çıxılır. Minarənin yuxarı hissəsi isə günümüzdə tamamilə açıqdır, ilk dövrlərdə isə örtülü olması (böyük ehtimalla daş tikili şəklində) şübhə doğurmur.
Şəkillər
-
![image]()
Məscidin en kəsiyindən daxili strukturunun görünüşü
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Menucohr camisi ve ya Ani Ulu Camisi Turkiye Cumhuriyyetinin Qars ilinde Ani seher xarabaliginda qedim kurt abidesi Anadolunun ilk mescidi Mescid Arpacayin sahilinde bir qayaligin ustunde insa edilmisdir Menbeler mescidin Seddadilerin Ani emiri Menucohrun sifarisi ile insa edildiyini qeyd edir Onu da qeyd edek ki Emir Menucohr 1072 ci ilden Aniye emri teyin olunmusdur ve o buradaki ilk Sedaddi emiri idi Butun bu melumatlarla yanasi mescidin deqiq insa tarixi bilinmir Menucohr camisi40 30 36 sm e 43 34 12 s u Olke TurkiyeSeher QarsYerlesir AniAidiyyati Seddadiler dovletiTikilme tarixi IX esrUslubu Islam memarligiVeziyyeti xarabaliqlari qalibMenucohr camisiMescidin plani Vikianbarda elaqeli mediafayllar Bir cox turk abideleri kimi bu abide de ermeni tarixcileri bu abidenin de onlara mexsus oldugunu iddia edirler Bezi ermeni muelliflerinin iddiasina gore mescid binasi ermeni sulalesi dovrune aid bir kilsenin jamatununun qaligidir ve turklerin Anini feth etmesinden sonra binaya minare elave edilerek mescide cevrilmisdir Bezi arasdirmacilar ise mescidin daha sonraki dovrde daha deqiqi XII XIII esrlerde insa edildiyini iddia edirler Bele ki onlar oz fikirlerini mescidin daxili qurulusunun XII XIII esrler turk memarligi ucun xarakterik oldugunu qeyd edirler Diger bir qrup alim ise mescidin daha qedim bir mescidin temeli uzerinde insa edildiyini minarenin hemin ilk mescidin qaligi oldugunu iddia edirler Mescidin giris hissesi XX esrin evvellerinde artiq ucmusdu Lakin mescid 1906 ci ile kimi yaxinliqdaki kendin sakinleri terefinden sitifade edilmisdir Hemin il ise mescid N Y Marrin arxeoloji qazintilar zamani elde etdiyi materiallarin saxlanildigi muzey kimi istifade edilmeye baslandi Birinci dunya muharibesi zamani ise muzey qaret olunmus boyuk tarixi ehemiyyet dasiyan butun eksponatlar ogurlanmis binaya ise boyuk ziyan vurulmusdur Yalniz 1999 cu ilde Turkiye Cumhuriyyeti Kultur Bakanliginin mutexessisleri terefinden mescid yeniden berpa edilerek evvelki veziyyetine qaytarilmisdir Memarliq xususiyyetleriIlk once onu qeyd etmek lazimdir ki mescidin durus semti eyridir texminen 20 derece Hemcinin genis yeralti hissenin olmasi ve boyuk pencereleri mescid binasi ucun xarakterik olmayan cehetlerdir Daxili ilkin bes boyuk kemerli pencereyle isiqlandirilan ibadet salonundan ibaretdir Binanin bayir terefinde pencerelerinaltinda ise sutun altliqlari vardir ki bunlar da bir zamanlar binanin taxta eyvana malik oldugunu dusunme imkani verir bu cur eyvanli binalar terk memarliginda xususile Kayseri bolgesinde cox yayilmisdir Binanin dami ic hecmi on bir hisseye bolen alti sutunla desteklenmisdir Bu gun bu bolmelerden yalniz altisi salamat qalmisdir Bolmelerden her birinin tavaninin dizayni basqadir ve bir birinden ferqlenen polixrom coxrengli daclarla nefis sekilde islenmisdir Mescidin qisa ve qalin sutunlari Anideki basqa bir abide Horomos monastirinin zalinda olan sutunlara cox benzeyir Lakin bu cur sutunlara Anide XII XIII esrlerde de meselen Baqnayr monastirinda tesaduf edilir Binanin caya baxan dord bolmeli Cenub Serq hissesinin altinda da ele dord bolmeli zirzemi vardir Zirzeminin Simal Qerb divari butun binanin diger divarlarindan daha qedimdir Cunki zirzeminin diger divarlari ona yapisiq sekilde deyil ve insa zamani sadece hemin divarlar qedim hisseye soykenilmisdir Mescidin Simal terefinde uzerinde kufi xettiyle bismillah yazilmis hundur sekkizbucaqi minare vardir Minarenin durusu da mescid binasiyla uyusmazliq teskil edir ki bu da tedqiqatcilarin minarenin ya daha once ya da daha sonra insa edildiyini dusunmelerine sebeb olmusdur Minarenin yuxari hissesine bir sutununn etrafinda firlanan pillekenle cixilir Minarenin yuxari hissesi ise gunumuzde tamamile aciqdir ilk dovrlerde ise ortulu olmasi boyuk ehtimalla das tikili seklinde subhe dogurmur SekillerMescidin en kesiyinden daxili strukturunun gorunusu