Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mədinə Qiyasbəyli (aprel 1889, Yuxarı Salahlı, Qazax qəzası – 1938, Bakı) — Azərbaycan maarif xadimi, pedaqoq, məktəbdar, jurnalist, tərcüməçi.
| Mədinə Qiyasbəyli | |
|---|---|
| Mədinə Vəkilova | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Salahlı, Qazax qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | güllələnmək |
| Həyat yoldaşı | Şəhriyar bəy Qiyasbəyov |
| Atası | Mehdi ağa Vəkilov |
| Fəaliyyəti | pedaqoq, maarifçi, jurnalist, tərcüməçi, məktəbdar |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Azərbaycanda bir neçə məktəbin əsasını qoyub və onlara rəhbərlik edib. "Şərq qadını" jurnalının yaradıcılarından biri.
Əksinqilabi Müsavat təşkilatının üzvü ittihamı ilə XDİK tərəfindən həbs olunub. Qısa dövr ərzində 12 dəfə dindirilib. Bütün əmlakı müsadirə olunub. Özü isə 1937-ci il sentyabrın 28-də güllələnib.
Həyatı
Mədinə Vəkilova 1889-cu il sentyabr ayında Qazax qəzasının Salahlı kəndində anadan olub. Tiflisdə "Müqəddəs Nina" pedaqoji məktəbində təhsil alıb. 1904-cü ildə buradakı təhsilini bitirdikdən sonra gimnaziyada birillik əlavə kursa daxil olub. 1905-ci il mayın 18-də buranı da əla qiymətlərlə başa vurub.
1906-cı ildə ildə Salahlı kəndində öz yaşadığı evdə birsinifli ilk kənd qız məktəbini açıb. Burada türk dili, hesab, rus dili, təbiətşünaslıq fənləri ilə yanaşı əmək və nəğmə dərsləri də keçirilirdi. Ana dilini Əhməd ağa Gülməmmədov, təbiətşünaslığı atası Mehdi ağa, qalan fənləri isə özü keçirdi. Məktəbə gələn qızların sayı artandan sona 1906-cı il oktyabrın 15-də bu təhsil ocağı qəza maarif idarəsi tərəfindən rəsmiləşdirildi və Mədinə xanım Salahlı qız məktəbinin müdiri və müəlliməsi təyin edildi.
1910-cu ildə ailə həyatı qurduqdan sonra Dağ Kəsəmən kəndinə köçüb. Burada da qızlar məktəbi açıb və fəaliyyətini davam etdirib. Bir müddət həyat yoldaşı ilə birlikdə Gədəbəyə köçən o burada da müəllimlik edib. 1917-ci ildə həyat yoldaşı dünyasını dəyişdikdən sonra Tiflisdə Zaqafqaziya komissarlığında çalışıb. Komissarlıq dağıldıqdan sonra 1918-ci ildə Qazaxa qayıdıb və burada xalq məktəblərinin inspektoru vəzifəsinə təyin olunub.
1919-cu ildə Bakıya köçüb. 1920-ci ilin martında yaşadığı mənzildə axşam kursları təşkil edib. Martın 10-da isə onun rəsmiləşdirilməsinə nail olub. Kursda Üzeyir Hacıbəyli, Xədicə Ağayeva, Şəfiqə Əfəndizadə də dərs deyirdilər.
Aprel işğalından sonra 1920-ci il dekabrın 20-də Mədinə Qiyasbəyli qız məktəbləri üçün ibtidai sinif müəllimləri hazırlayan ilk pedaqoji təhsil ocağı olan Darülmüəllimatın müdirəsi və müəlliməsi təyin edilir. 1926-cı ildə bu vəzifəsindən azad edilir və burada rus dili müəllimi kimi fəaliyyət göstərməyə davam edir. "Şərq qadını" jurnalının yaradıcılarından və oradakı yazıların müəlliflərindən biri olub.
Bakıda orta məktəblərdə, Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda müəllimlik etmiş, Azərbaycan Dövlət Tibb Institutunda assissent vəzifəsində çalışıb.
1932-ci il noyabrında Azneft meydanında tramvaydan düşərkən yıxılır, onurğa sütunundan ağır zədə alır. Müəllimliklə yanaşı tərcüməçiliklə də məşğul olur. Səməd Vurğunun, Süleyman Rüstəmin, Rəsul Rzanın, Nigar Rəfibəylinin bir çox şeirləri, M. S. Ordubadinin "Dumanlı Təbriz", Əbülhəsən Ələkbərzadənin "Yoxuşlar" romanlarını rus dilinə tərcümə edib.
Həbs olunması
1936-cı il dekabrın 8-dən 9-na keçən gecə 1747 №-li orderə əsasən "qanunsuz əksinqilabi Müsavat təşkilatının üzvü" ittihamı ilə XDİK tərəfindən həbs olunub. Həbs olunduğu tarixdən 8 sentyabr 1937-ci ilə kimi 12 dəfə dindirilib. Sentyabrın 23-də tərtib olunmuş ittihamnamədə onu Müsavat partiyasına üzv olmaqda, Müsavatın gizli mərkəzi ilə əlaqə saxlamaqda, öz ətrafına əksinqilabi ruhda olan gəncləri yığmaqda, 1930–1933-cü illərdə İranda olan müsavatçılarla və əksinqilabi-millətçi təşkilatın üzvləri Ruhulla Axundov, Bəkir Çobanzadə ilə gizli əlaqə saxlamaqda ittiham olunub. Göstərilənlərə əsasən onu Azərbaycan SSR-nin Cinayət Məcəlləsinin 72 və 73-cü maddələri ilə təqsirləndirərək istintaq işini bitirib qərarın icrasının Azərbaycan XDİK nəzdində olan Xüsusi üçlüyə həvalə ediblər. Azərbaycan SSR XDİK-nın Xüsusi Üçlüyünün 1937-ci il 26 sentyabr tarixli qərarına əsasən 45 yaşında olan Qiyasbəyli Mədinə xanım Mehdi qızının əmlakının müsadirə edilməsi və güllələnməsi haqda qərar verilib. Qərar 1937-ci il sentyabrın 28-də gecə saat 01:25 dəqiqədə yerinə yetirilib. Mədinə Qiyasbəyli 1956-cı il avqustun 24-də Azərbaycan Ali Məhkəməsinin Cinayət İşləri üzrə Məhkəmə Kollegiyası tərəfindən ölümündən sonra bəraət alıb.
Ailəsi
1909-cu ildə Şəhriyar bəy Qiyasbəyovla ailə həyatı qurub. Şəhriyar bəy Qiyasbəyov 1890-cı ildə anadan olub.Qori Seminariyasını bitirib və bir müddət müəllimlik edib. Sonradan Qazax qəzası rəisi ştabs-kapitan Reuttun dəftərxanasında dilmanc işləyib. 1917-ci ildə vərəm xəstəliyindən dünyasını dəyişib.
Bu evlilikdən 1911-ci ildə Gülzar, 1914-cü ildə Güləndam, 1916-cı ildə isə Mehdi adlı övladları dünyaya gəlib.
Xatirəsi
2019-cu ildə Bakıda açılmış "Siyasi Repressiya Qurbanları Muzeyi"-ndə repressiya qurbanı olan qadınlara həsr olunmuş lövhədə güllələnmiş beş qadın o cümlədən də Mədinə Qiyasbəyli haqqında məlumat verilib.
Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində Mədinə Qiyasbəyliyə aid fotoşəkillər qorunur.
2022-ci il dekabrın 17-də Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrında Stalin repressiyaları dövründə repressiyaya məruz qalmış siyasi məhbusların həyat yoldaşlarının, qızlarının eləcə də repressiyaya məruz qalan qadınların başına gələn hadisələr haqqında "."" və ya Kod adı "Vətən xainlərinin arvadları" tamaşasının premyerası olub. Tamaşada Mədinə Qiyasbəylinin də dindirilməsi təsvir edilib.
İstinadlar
- Şahverdiyev, Akif. Azərbaycan mətbuatı tarixi (PDF). Bakı: Təhsil nəşriyyatı. 2006. səh. 80. 2019-07-12 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-10-13.
- "Mədinə xanım Vəkilova ölkənin istiqlalının qızğın tərəfdarı idi". Xalq Cəbhəsi qəzeti. 2011-09-08. 2023-10-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-19. (#first_missing_last)
- Zivər Ay. "Güllələnən azərbaycanlı qadın tərcüməçi" (az.). kulis.az. 2014-12-20. 2023-10-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-13.
- . web.archive.org. 2023-07-05. Archived from the original on 2023-07-05. İstifadə tarixi: 2023-10-13.
- Əliyev, Yusif, "Bilik və mənəviyyat ocağı", Azərbaycan müəllimi (qəzet), Bakı, 2009-11-13, 2010-03-06 tarixində arxivləşdirilib
- . web.archive.org. 2016-09-18. Archived from the original on 2016-09-18. İstifadə tarixi: 2023-10-13.
- "Repressiya qurbanı - Mədinə xanım Vəkilova". Xalq Cəbhəsi Qəzeti | Bütöv Azərbaycanın qəzeti (az.). 2014-07-09. 2022-10-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-19.
- Nəsiman Yaqublu. Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı Ensiklopediyası. Bakı: Qanun Nəşriyyatı. 2018. səh. 117. ISBN .
- "Çətin ömrün gündəliyi". medeniyyet.az (ingilis). 2020-01-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-19.
- . web.archive.org. 2023-02-03. Archived from the original on 2023-02-03. İstifadə tarixi: 2023-10-13.
- "Muzeydə XX əsr Azərbaycan maarifçilərindən biri olan Mədinə Qiyasbəyliyə aid fotoşəkillər qorunur" (az.). azhistorymuseum.gov.az. 2023-09-15. 2023-10-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-13.
- ""Kod adı: V.X.A" tamaşası növbəti dəfə səhnədə" (az.). Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi. 2023-02-27. 2023-02-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-06.
- "Kod adı – V.X.A – (Xalq düşmənlərinin arvadları...)" (az.). 525-ci qəzet. 2022-06-17. 2022-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-06.
- ""Kod adı "V.X.A" – Gənc Tamaşaçılar Teatrında premyera" (az.). medeniyyet.az. 2022-12-18. 2022-12-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-02-27.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Medine Qiyasbeyli aprel 1889 Yuxari Salahli Qazax qezasi 1938 Baki Azerbaycan maarif xadimi pedaqoq mektebdar jurnalist tercumeci Medine QiyasbeyliMedine VekilovaDogum tarixi aprel 1889Dogum yeri Salahli Qazax qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1938Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIVefat sebebi gullelenmekHeyat yoldasi Sehriyar bey QiyasbeyovAtasi Mehdi aga VekilovFealiyyeti pedaqoq maarifci jurnalist tercumeci mektebdar Vikianbarda elaqeli mediafayllar Azerbaycanda bir nece mektebin esasini qoyub ve onlara rehberlik edib Serq qadini jurnalinin yaradicilarindan biri Eksinqilabi Musavat teskilatinin uzvu ittihami ile XDIK terefinden hebs olunub Qisa dovr erzinde 12 defe dindirilib Butun emlaki musadire olunub Ozu ise 1937 ci il sentyabrin 28 de gullelenib HeyatiMedine Vekilova 1889 cu il sentyabr ayinda Qazax qezasinin Salahli kendinde anadan olub Tiflisde Muqeddes Nina pedaqoji mektebinde tehsil alib 1904 cu ilde buradaki tehsilini bitirdikden sonra gimnaziyada birillik elave kursa daxil olub 1905 ci il mayin 18 de burani da ela qiymetlerle basa vurub 1906 ci ilde ilde Salahli kendinde oz yasadigi evde birsinifli ilk kend qiz mektebini acib Burada turk dili hesab rus dili tebietsunasliq fenleri ile yanasi emek ve negme dersleri de kecirilirdi Ana dilini Ehmed aga Gulmemmedov tebietsunasligi atasi Mehdi aga qalan fenleri ise ozu kecirdi Mektebe gelen qizlarin sayi artandan sona 1906 ci il oktyabrin 15 de bu tehsil ocagi qeza maarif idaresi terefinden resmilesdirildi ve Medine xanim Salahli qiz mektebinin mudiri ve muellimesi teyin edildi 1910 cu ilde aile heyati qurduqdan sonra Dag Kesemen kendine kocub Burada da qizlar mektebi acib ve fealiyyetini davam etdirib Bir muddet heyat yoldasi ile birlikde Gedebeye kocen o burada da muellimlik edib 1917 ci ilde heyat yoldasi dunyasini deyisdikden sonra Tiflisde Zaqafqaziya komissarliginda calisib Komissarliq dagildiqdan sonra 1918 ci ilde Qazaxa qayidib ve burada xalq mekteblerinin inspektoru vezifesine teyin olunub 1919 cu ilde Bakiya kocub 1920 ci ilin martinda yasadigi menzilde axsam kurslari teskil edib Martin 10 da ise onun resmilesdirilmesine nail olub Kursda Uzeyir Hacibeyli Xedice Agayeva Sefiqe Efendizade de ders deyirdiler Aprel isgalindan sonra 1920 ci il dekabrin 20 de Medine Qiyasbeyli qiz mektebleri ucun ibtidai sinif muellimleri hazirlayan ilk pedaqoji tehsil ocagi olan Darulmuellimatin mudiresi ve muellimesi teyin edilir 1926 ci ilde bu vezifesinden azad edilir ve burada rus dili muellimi kimi fealiyyet gostermeye davam edir Serq qadini jurnalinin yaradicilarindan ve oradaki yazilarin muelliflerinden biri olub Bakida orta mekteblerde Kend Teserrufati Institutunda muellimlik etmis Azerbaycan Dovlet Tibb Institutunda assissent vezifesinde calisib 1932 ci il noyabrinda Azneft meydaninda tramvaydan duserken yixilir onurga sutunundan agir zede alir Muellimlikle yanasi tercumecilikle de mesgul olur Semed Vurgunun Suleyman Rustemin Resul Rzanin Nigar Refibeylinin bir cox seirleri M S Ordubadinin Dumanli Tebriz Ebulhesen Elekberzadenin Yoxuslar romanlarini rus diline tercume edib Hebs olunmasiMedine Qiyasbeylinin hebsde cekilmis sekli 1936 ci il dekabrin 8 den 9 na kecen gece 1747 li ordere esasen qanunsuz eksinqilabi Musavat teskilatinin uzvu ittihami ile XDIK terefinden hebs olunub Hebs olundugu tarixden 8 sentyabr 1937 ci ile kimi 12 defe dindirilib Sentyabrin 23 de tertib olunmus ittihamnamede onu Musavat partiyasina uzv olmaqda Musavatin gizli merkezi ile elaqe saxlamaqda oz etrafina eksinqilabi ruhda olan gencleri yigmaqda 1930 1933 cu illerde Iranda olan musavatcilarla ve eksinqilabi milletci teskilatin uzvleri Ruhulla Axundov Bekir Cobanzade ile gizli elaqe saxlamaqda ittiham olunub Gosterilenlere esasen onu Azerbaycan SSR nin Cinayet Mecellesinin 72 ve 73 cu maddeleri ile teqsirlendirerek istintaq isini bitirib qerarin icrasinin Azerbaycan XDIK nezdinde olan Xususi ucluye hevale edibler Azerbaycan SSR XDIK nin Xususi Ucluyunun 1937 ci il 26 sentyabr tarixli qerarina esasen 45 yasinda olan Qiyasbeyli Medine xanim Mehdi qizinin emlakinin musadire edilmesi ve gullelenmesi haqda qerar verilib Qerar 1937 ci il sentyabrin 28 de gece saat 01 25 deqiqede yerine yetirilib Medine Qiyasbeyli 1956 ci il avqustun 24 de Azerbaycan Ali Mehkemesinin Cinayet Isleri uzre Mehkeme Kollegiyasi terefinden olumunden sonra beraet alib Ailesi1909 cu ilde Sehriyar bey Qiyasbeyovla aile heyati qurub Sehriyar bey Qiyasbeyov 1890 ci ilde anadan olub Qori Seminariyasini bitirib ve bir muddet muellimlik edib Sonradan Qazax qezasi reisi stabs kapitan Reuttun defterxanasinda dilmanc isleyib 1917 ci ilde verem xesteliyinden dunyasini deyisib Bu evlilikden 1911 ci ilde Gulzar 1914 cu ilde Gulendam 1916 ci ilde ise Mehdi adli ovladlari dunyaya gelib Xatiresi2019 cu ilde Bakida acilmis Siyasi Repressiya Qurbanlari Muzeyi nde repressiya qurbani olan qadinlara hesr olunmus lovhede gullelenmis bes qadin o cumleden de Medine Qiyasbeyli haqqinda melumat verilib Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyinde Medine Qiyasbeyliye aid fotosekiller qorunur 2022 ci il dekabrin 17 de Azerbaycan Dovlet Genc Tamasacilar Teatrinda Stalin repressiyalari dovrunde repressiyaya meruz qalmis siyasi mehbuslarin heyat yoldaslarinin qizlarinin elece de repressiyaya meruz qalan qadinlarin basina gelen hadiseler haqqinda Kod adi V X A ve ya Kod adi Veten xainlerinin arvadlari tamasasinin premyerasi olub Tamasada Medine Qiyasbeylinin de dindirilmesi tesvir edilib IstinadlarSahverdiyev Akif Azerbaycan metbuati tarixi PDF Baki Tehsil nesriyyati 2006 seh 80 2019 07 12 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 10 13 Medine xanim Vekilova olkenin istiqlalinin qizgin terefdari idi Xalq Cebhesi qezeti 2011 09 08 2023 10 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 19 first missing last Ziver Ay Gullelenen azerbaycanli qadin tercumeci az kulis az 2014 12 20 2023 10 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 13 web archive org 2023 07 05 Archived from the original on 2023 07 05 Istifade tarixi 2023 10 13 Eliyev Yusif Bilik ve meneviyyat ocagi Azerbaycan muellimi qezet Baki 2009 11 13 2010 03 06 tarixinde arxivlesdirilib web archive org 2016 09 18 Archived from the original on 2016 09 18 Istifade tarixi 2023 10 13 Repressiya qurbani Medine xanim Vekilova Xalq Cebhesi Qezeti Butov Azerbaycanin qezeti az 2014 07 09 2022 10 06 tarixinde Istifade tarixi 2023 10 19 Nesiman Yaqublu Azerbaycan Milli Azadliq Herekati Ensiklopediyasi Baki Qanun Nesriyyati 2018 seh 117 ISBN 978 9952 36 521 4 Cetin omrun gundeliyi medeniyyet az ingilis 2020 01 27 tarixinde Istifade tarixi 2023 10 19 web archive org 2023 02 03 Archived from the original on 2023 02 03 Istifade tarixi 2023 10 13 Muzeyde XX esr Azerbaycan maarifcilerinden biri olan Medine Qiyasbeyliye aid fotosekiller qorunur az azhistorymuseum gov az 2023 09 15 2023 10 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 13 Kod adi V X A tamasasi novbeti defe sehnede az Azerbaycan Dovlet Informasiya Agentliyi 2023 02 27 2023 02 28 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 06 Kod adi V X A Xalq dusmenlerinin arvadlari az 525 ci qezet 2022 06 17 2022 06 17 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 06 Kod adi V X A Genc Tamasacilar Teatrinda premyera az medeniyyet az 2022 12 18 2022 12 18 tarixinde Istifade tarixi 2023 02 27