Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Müqəddəs Möcüzəyaradan Nikolay kilsəsi (rus. Церковь Святителя Николая Чудотворца) — tarixi Qalaqayın ərazisində yaradılan keçmiş Petropavlovka qəsəbəsində (indiki Sabirabad şəhəri) yerləşmiş Rus Pravoslav Kilsəsi.
| Müqəddəs Möcüzəyaradan Nikolay kilsəsi | |
|---|---|
| rus. Церковь Святителя Николая Чудотворца | |
 | |
 | |
| Ölkə |  Rusiya İmperiyası→ AXC→ Azərbaycan SSR |
| Şəhər | Petropavlovka (indiki Sabirabad) |
| Yerləşir | mövcud deyil |
| Aidiyyatı | Kartli-Kaxetiya, Rus Pravoslav Kilsəsi Bakı yeparxiyası |
| Layihə müəllifi | A.İ.Bardin |
| Memar | Çijov |
| Tikilmə tarixi | 26 fevral 1871—1875-ci illər |
| Üslubu | yeni rus memarlığı[d] |
| Hündürlüyü | 5 m |
| Uzunluğu | 21 m |
| Eni | 8,5 m |
| Zəngləri | 5 |
| Qüllələri | 19 m |
| Material | Kərpic |
| Vəziyyəti | dağıdılıb |
| Kateqoriya | Məbəd |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
19-cu əsrin 80-ci illərində ilk rus köçkünləri Muğan düzündə görünməyə başladılar. Əvvəlcə əkinçilik üçün dövlətə məxsus torpaq sahələrini icarəyə götürürdülər, köçkünlərin sayı artmağa başlayanda isə bu torpaqların onlara icazə verilməsi üçün hökumətə müraciət edirdilər. Beləliklə, Muğan üzərində tədricən ilk rus kəndləri və qəsəbələri görünməyə başladı. Hökumət köçkünlərə maddi dəstək verməklə yanaşı, onların mənəvi ehtiyaclarını da qarşılayırdı. Pravoslav kilsələrinin tikintisinə ehtiyac yarandı. Muğanda ilk rus kəndlərindən biri Kür və Arazın qovuşduğu yerdə yerləşən Cavad qəzasının Petropavlovka kəndi olmuşdur. Əvvəllər buranı 1747-ci ildə yaranmış Cavad xanlığının mərkəzi olan Cavad şəhəri tuturdu. 1768-ci ildə Quba xanlığından asılı vəziyyətə düşdü. 1778-ci ildə şəhər Quba xanı Fətəli xana qarşı çıxan Gilan xanı Hidayətullah xan tərəfindən tutuldu və talan edildi. Əsir götürülən sakinlərdən bəziləri kənd təsərrüfatı işlərini yerinə yetirmək üçün Rəşt və Ənzəliyə aparıldı. Cavad məhv edildi və bir daha əvvəlki mövqeyinə və əhəmiyyətinə qayıtmadı. 1805-ci ildə Cavad xanlığının ərazisi Rusiya imperiyasına birləşdirildi.
1868-ci ildə şəhəri bərpa etməyə cəhdlər edildi. Həmin il burada qəza hökuməti fəaliyyətə başladı, idarə binalarının tikintisi üçün yer ayrıldı və işlərə başlandı. Cavadı tez bir zamanda dirçəltmək və pravoslavları cəlb etmək üçün Cavad yaxınlığında (Kür-Araz qovşağının sağ sahilində, Qalaqayın ərazisində) pravoslav kilsəsinin tikilməsi qərara alındı və Bakı hərbi qubernatoru, general-leytenant N. N. Kolyubakin 1870-ci il dekabrın 4-də Gürcüstan ekzarxı arxiyepiskop Yevsebiydən məbəd tikmək üçün icazə istədi. Ekzarxın, eləcə də Qafqazdakı qubernatoru, böyük hersoq Mixail Nikolayeviçin razılığını aldıqdan sonra tikinti başlandı. 26 fevral 1871-ci ildə müqəddəs həvarilər Pyotr və Pavelin şərəfinə məbədin təməl daşı qoyuldu. Memar Çijovun hesablamalarına görə, kilsənin tikintisi üçün xəzinədən 11587 rubl ayrıldı. Kilsə layihəsinin müəllifi əyalət mühəndisi A.İ.Bardin idi və tikinti onun nəzarəti altında aparıldı.
Kilsə gəmi formasında rus-Bizans üslubunda zəng qülləsi ilə birlikdə daş bünövrə üzərində 9 kulaç 2 arşın uzunluğunda (təxminən 21 m) və eni dörd kulaç (8,5 m) ilə birlikdə tikilmişdir. Məbədin divarları iki kulaç hündürlüyündə və arşının dörddə üçü (təxminən 5 m) olan bişmiş kərpicdən hörülmüşdür. Kilsənin 4 qapısı və 10 pəncərəsi var idi. Bina dəmir dam örtüyü ilə örtülmüş, səkkizguşəli günbəz taxtadan hazırlanmış, lampa və başlıq da taxta olub, qalayla örtülmüşdür. Zəng qülləsi kilsəyə birbaşa bitişik, hündürlüyü 9 kulaç (təxminən 19 m) idi və dəmir dam örtüyü ilə örtülmüş taxta günbəzlə örtülmüşdür. Xaçlar taxta idi, 1904-cü ildə açıq iş dəmirləri ilə əvəz edilmişdir. 1905-ci ilə qədər zəng qülləsinin 5 zəngi var idi, onlardan ən böyüyü 30 pud və 2 funt (təxminən 490 kq) ağırlığında idi.
1875-ci ildə tikilmiş kilsə uzun müddət təqdis olunmamış qalmışdır. Qəza hökuməti bir çox inzibati səbəblərdən Salyana köçürüldü və Cavadda (qəza ərazisində) hələ də pravoslav xristianlar yox idi. Yalnız 1887-ci ildə ilk məskunlaşanlar Cavadda peyda oldular, bir neçə ailə məbədin təqdis olunmasını xahiş etməyə başladı. O vaxta qədər bina artıq müəyyən təmir tələb edirdi və məbəddə hələ də ikonostaz yox idi. Bakı quberniya idarəsi Cavad kilsəsinin ehtiyacları üçün 671 rubl 64 qəpik ayırdı. Bu pulla Moskva rəsmindən nişanlar olan bir qatlı taxta ikonostaz alınmış, cökə qurbangahı quraşdırılmış, üç zəng və kilsənin təqdis edilməsi üçün lazım olan əşyalar alınmışdır. 1888-ci il mayın 9-da məbədi Bakı quberniyasının dekanı, protoyehni Aleksandr Yunitski Müqəddəs Möcüzəyaradan Nikolayın şərəfinə təqdis etdi. Köçürülənlər özləri məbədə yeni ad vermək istəyirdi. Kilsənin kiçik olması səbəbindən yeni təqdis olunan kilsəyə daimi keşiş təyin edilmədi.
Qafqazda mülki hissənin baş komandanı A.M.Dondukov-Korsakovun əmri ilə 1887-ci ildə Cavad qəza şəhəri ləğv edildi. Onun yerində yeni köçkünlər dəstəsinin məskunlaşmasına icazə verildi. 1892-ci ildən mərkəz kimi Cavadın əvəzində Qalaqayın ərazisində yaranan rus kəndi Petropavlovka (qovşağın sağ sahili) adlandırılmağa başladı.
Müqəddəs Möcüzəyaradan Nikolay kilsəsi ziyarətçilərinin sayı artdı və müstəqil kilsə təşkil edilməsi zərurəti yarandı. 1892-ci ildə keşiş İohan Meiparianov kilsənin ilk keşişi oldu. Məzmur oxuyan da təyin olundu. Xəzinədən alınan maaş ildə keşiş üçün 450 rubl, məzmur oxuyan üçün isə 150 rubl idi. Keşiş İohan Meiparianov bir ilə yaxın Petropavlovkada xidmət etmiş və 1893-cü il yanvarın 22-də tif xəstəliyindən vəfat etmiş və kilsə hasarında basdırılmışdır. Həmin il məbəddə qamışdan kiçik üçotaqlı bina tikən kilsəyə keşiş Abraham Abazadze təyin olundu və otaqların birində paroxial məktəb yaradıldı. Onun varisi, 1901-ci ildə Petropavlovkaya təyin edilmiş keşiş Dmitri Kiriçenko Bakı qubernatoruna ruhanilər evi tikilməsi üçün müraciət etdi. Ərizə təmin edildi və 1903-cü ildə çiy kərpicdən üç otaqlı ev (sonralar həmin ev dağıdılaraq yerində rus orta məktəbi tikildi,hal-hazırda futbol stadionu yerləşir) tikildi. Donor dövlət müşaviri N.İ.Kolosovun vəsaiti hesabına kilsə üçün zərli gümüş çərçivədə olan İncil qurbangahı və gümüş qablar alındı. Vaxt keçdikcə bütün lazımi müqəddəslik aksesuarları, qablar və liturgik kitablar əldə edildi. Kilsədə teoloji və tarixi məzmunlu kitablar olan kiçik bir kitabxana var idi. Sovet dövründə məbədin başına gələnlər (sakinlərin dediklərinə görə kilsənin yerində hamam tikilmişdir) məlum deyil, hazırda mövcud deyil.
Keşişlər və fəaliyyət illəri
- İohan Meiparianov (1892-1893)
- Abraham Abazadze (1893-1901)
- Dmitri Kiriçenko (1901-?)
Həmçinin bax
Mənbə
- Русская Проваславная Церковь Московского Патриархата. ЦЕРКОВЬ СВЯТИТЕЛЯ НИКОЛАЯ ЧУДОТВОРЦА СЕЛЕНИЯ ПЕТРОПАВЛОВКА (САБИРАБАД). Баку: Официальный сайт Бакинской и Азербайджанской епархии. 2021.
İstinadlar
- Юницкий А. И. История церквей и приходов Бакинской губернии. 1906 г. с. 154
- Там же, с. 155
- Багиров Ф. А. Переселенческая политика царизма в Азербайджане (1830—1914 гг.). Москва, изд. Маросейка, 2009. Стр. 18
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Muqeddes Mocuzeyaradan Nikolay kilsesi rus Cerkov Svyatitelya Nikolaya Chudotvorca tarixi Qalaqayin erazisinde yaradilan kecmis Petropavlovka qesebesinde indiki Sabirabad seheri yerlesmis Rus Pravoslav Kilsesi Muqeddes Mocuzeyaradan Nikolay kilsesirus Cerkov Svyatitelya Nikolaya ChudotvorcaMuqeddes Mocuzeyaradan Nikolay kilsesi 1912 ci il Sekil Sergey Prokudin Qorskiye mexsusdur 40 00 19 sm e 48 28 19 s u Olke Rusiya Imperiyasi AXC Azerbaycan SSRSeher Petropavlovka indiki Sabirabad Yerlesir movcud deyilAidiyyati Kartli Kaxetiya Rus Pravoslav Kilsesi Baki yeparxiyasiLayihe muellifi A I BardinMemar CijovTikilme tarixi 26 fevral 1871 1875 ci illerUslubu yeni rus memarligi d Hundurluyu 5 mUzunlugu 21 mEni 8 5 mZengleri 5Qulleleri 19 mMaterial KerpicVeziyyeti dagidilibKateqoriyaMebedEhemiyyetiYerli ehemiyyetli Vikianbarda elaqeli mediafayllar 19 cu esrin 80 ci illerinde ilk rus kockunleri Mugan duzunde gorunmeye basladilar Evvelce ekincilik ucun dovlete mexsus torpaq sahelerini icareye gotururduler kockunlerin sayi artmaga baslayanda ise bu torpaqlarin onlara icaze verilmesi ucun hokumete muraciet edirdiler Belelikle Mugan uzerinde tedricen ilk rus kendleri ve qesebeleri gorunmeye basladi Hokumet kockunlere maddi destek vermekle yanasi onlarin menevi ehtiyaclarini da qarsilayirdi Pravoslav kilselerinin tikintisine ehtiyac yarandi Muganda ilk rus kendlerinden biri Kur ve Arazin qovusdugu yerde yerlesen Cavad qezasinin Petropavlovka kendi olmusdur Evveller burani 1747 ci ilde yaranmis Cavad xanliginin merkezi olan Cavad seheri tuturdu 1768 ci ilde Quba xanligindan asili veziyyete dusdu 1778 ci ilde seher Quba xani Feteli xana qarsi cixan Gilan xani Hidayetullah xan terefinden tutuldu ve talan edildi Esir goturulen sakinlerden bezileri kend teserrufati islerini yerine yetirmek ucun Rest ve Enzeliye aparildi Cavad mehv edildi ve bir daha evvelki movqeyine ve ehemiyyetine qayitmadi 1805 ci ilde Cavad xanliginin erazisi Rusiya imperiyasina birlesdirildi Cavad xanliginin erazisi 1868 ci ilde seheri berpa etmeye cehdler edildi Hemin il burada qeza hokumeti fealiyyete basladi idare binalarinin tikintisi ucun yer ayrildi ve islere baslandi Cavadi tez bir zamanda dirceltmek ve pravoslavlari celb etmek ucun Cavad yaxinliginda Kur Araz qovsaginin sag sahilinde Qalaqayin erazisinde pravoslav kilsesinin tikilmesi qerara alindi ve Baki herbi qubernatoru general leytenant N N Kolyubakin 1870 ci il dekabrin 4 de Gurcustan ekzarxi arxiyepiskop Yevsebiyden mebed tikmek ucun icaze istedi Ekzarxin elece de Qafqazdaki qubernatoru boyuk hersoq Mixail Nikolayevicin raziligini aldiqdan sonra tikinti baslandi 26 fevral 1871 ci ilde muqeddes hevariler Pyotr ve Pavelin serefine mebedin temel dasi qoyuldu Memar Cijovun hesablamalarina gore kilsenin tikintisi ucun xezineden 11587 rubl ayrildi Kilse layihesinin muellifi eyalet muhendisi A I Bardin idi ve tikinti onun nezareti altinda aparildi Kilse gemi formasinda rus Bizans uslubunda zeng qullesi ile birlikde das bunovre uzerinde 9 kulac 2 arsin uzunlugunda texminen 21 m ve eni dord kulac 8 5 m ile birlikde tikilmisdir Mebedin divarlari iki kulac hundurluyunde ve arsinin dordde ucu texminen 5 m olan bismis kerpicden horulmusdur Kilsenin 4 qapisi ve 10 penceresi var idi Bina demir dam ortuyu ile ortulmus sekkizguseli gunbez taxtadan hazirlanmis lampa ve basliq da taxta olub qalayla ortulmusdur Zeng qullesi kilseye birbasa bitisik hundurluyu 9 kulac texminen 19 m idi ve demir dam ortuyu ile ortulmus taxta gunbezle ortulmusdur Xaclar taxta idi 1904 cu ilde aciq is demirleri ile evez edilmisdir 1905 ci ile qeder zeng qullesinin 5 zengi var idi onlardan en boyuyu 30 pud ve 2 funt texminen 490 kq agirliginda idi 1875 ci ilde tikilmis kilse uzun muddet teqdis olunmamis qalmisdir Qeza hokumeti bir cox inzibati sebeblerden Salyana kocuruldu ve Cavadda qeza erazisinde hele de pravoslav xristianlar yox idi Yalniz 1887 ci ilde ilk meskunlasanlar Cavadda peyda oldular bir nece aile mebedin teqdis olunmasini xahis etmeye basladi O vaxta qeder bina artiq mueyyen temir teleb edirdi ve mebedde hele de ikonostaz yox idi Baki quberniya idaresi Cavad kilsesinin ehtiyaclari ucun 671 rubl 64 qepik ayirdi Bu pulla Moskva resminden nisanlar olan bir qatli taxta ikonostaz alinmis coke qurbangahi qurasdirilmis uc zeng ve kilsenin teqdis edilmesi ucun lazim olan esyalar alinmisdir 1888 ci il mayin 9 da mebedi Baki quberniyasinin dekani protoyehni Aleksandr Yunitski Muqeddes Mocuzeyaradan Nikolayin serefine teqdis etdi Kocurulenler ozleri mebede yeni ad vermek isteyirdi Kilsenin kicik olmasi sebebinden yeni teqdis olunan kilseye daimi kesis teyin edilmedi Rus dilinde Bu dasin altinda Baki quberniyasinin Cavad qezasinin Petropavlovka kendinin indiki Sabirabad seheri ilk sakini 9 yanvar 1915 ci ilde Tanri qulu Pyotr Stepanovic Solonin 78 yasinda defn olunub Qafqazda mulki hissenin bas komandani A M Dondukov Korsakovun emri ile 1887 ci ilde Cavad qeza seheri legv edildi Onun yerinde yeni kockunler destesinin meskunlasmasina icaze verildi 1892 ci ilden merkez kimi Cavadin evezinde Qalaqayin erazisinde yaranan rus kendi Petropavlovka qovsagin sag sahili adlandirilmaga basladi Petropavlovkada kuce Cemi 77 ev vardi Muqeddes Mocuzeyaradan Nikolay kilsesi ziyaretcilerinin sayi artdi ve musteqil kilse teskil edilmesi zerureti yarandi 1892 ci ilde kesis Iohan Meiparianov kilsenin ilk kesisi oldu Mezmur oxuyan da teyin olundu Xezineden alinan maas ilde kesis ucun 450 rubl mezmur oxuyan ucun ise 150 rubl idi Kesis Iohan Meiparianov bir ile yaxin Petropavlovkada xidmet etmis ve 1893 cu il yanvarin 22 de tif xesteliyinden vefat etmis ve kilse hasarinda basdirilmisdir Hemin il mebedde qamisdan kicik ucotaqli bina tiken kilseye kesis Abraham Abazadze teyin olundu ve otaqlarin birinde paroxial mekteb yaradildi Onun varisi 1901 ci ilde Petropavlovkaya teyin edilmis kesis Dmitri Kiricenko Baki qubernatoruna ruhaniler evi tikilmesi ucun muraciet etdi Erize temin edildi ve 1903 cu ilde ciy kerpicden uc otaqli ev sonralar hemin ev dagidilaraq yerinde rus orta mektebi tikildi hal hazirda futbol stadionu yerlesir tikildi Donor dovlet musaviri N I Kolosovun vesaiti hesabina kilse ucun zerli gumus cercivede olan Incil qurbangahi ve gumus qablar alindi Vaxt kecdikce butun lazimi muqeddeslik aksesuarlari qablar ve liturgik kitablar elde edildi Kilsede teoloji ve tarixi mezmunlu kitablar olan kicik bir kitabxana var idi Sovet dovrunde mebedin basina gelenler sakinlerin dediklerine gore kilsenin yerinde hamam tikilmisdir melum deyil hazirda movcud deyil Kesisler ve fealiyyet illeriIohan Meiparianov 1892 1893 Abraham Abazadze 1893 1901 Dmitri Kiricenko 1901 Hemcinin baxAzerbaycandaki kilselerin siyahisiMenbeRusskaya Provaslavnaya Cerkov Moskovskogo Patriarhata CERKOV SVYaTITELYa NIKOLAYa ChUDOTVORCA SELENIYa PETROPAVLOVKA SABIRABAD Baku Oficialnyj sajt Bakinskoj i Azerbajdzhanskoj eparhii 2021 IstinadlarYunickij A I Istoriya cerkvej i prihodov Bakinskoj gubernii 1906 g s 154 Tam zhe s 155 Bagirov F A Pereselencheskaya politika carizma v Azerbajdzhane 1830 1914 gg Moskva izd Marosejka 2009 Str 18 Vikianbarda elaqeli media fayllar