Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Osman Mümtaz Soysal (türk. Osman Mümtaz Soysal; 15 sentyabr 1929, Zonquldak – 11 noyabr 2019, İstanbul) — hüquqşünas, siyasətçi, alim, 1961-ci il Türkiyə Respublikasının Konstitusiyasının müəlliflərindən biri. 1994-cü ildə qısa müddətdə Türkiyə Xarici İşlər naziri və Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 19 və 20-ci çağırışlarında Sosial-Demokrat partiyasından Zonquldak və Ankaradan seçilmiş millət vəkili.
| Mümtaz Soysal | |
|---|---|
| türk. Mümtaz Soysal | |
 | |
| 27 iyul 1994 – 28 noyabr 1994 | |
| Əvvəlki | Hikmət Çətin |
| Sonrakı | |
| 1991 – 1995 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 15 sentyabr 1929 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 11 noyabr 2019(90 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Partiya | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi, jurnalist, diplomat, insan hüquqları fəalı |
| Həyat yoldaşı | Sevgi Soysal |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Mümtaz Soysal 1929-cu ildə Zonquldak vilayətində anadan olub. 1949-cu ildə Qalatasaray liseyini bitirmişdir. Ardından Soysal Ankara Universiteti Siyasi Elmlər Fakültəsin də təhsil almış və 1953-cü ildə məzun olmuşdur. Orta Şərq Dövlət İdarəetmə İnstitutunda köməkçi vəzifəsində çalışarkən fərq kursu imtahanlarını vermiş və 1954-cü ildə Ankara Universitetinin Hüquq Fakültəsini bitirmişdir. 1956-cı ildə Ankara Universiteti Siyasi Elmlər Fakültəsin də asistent kimi işləməyə başlamışdır. Mümtaz Soysal 1958-ci ildə siyasi elmlər doktoru dərəcəsini almışdır. Uzun illər Siyasi Elmlər Fakültəsin də Konstitusiya hüququ professoru kimi dərs demişdir.
Mümtaz Soysal Cümhuriyyət Xalq Partiyasının (CHP) Nümayəndələr Palatasındakı təmsilçisi olaraq Konstitusiya Komitəsinin üzvü idi (6 yanvar 1961–25 oktyabr 1961). 1963-cü ildə Ankara Universiteti Siyasi Elmlər Fakültəsin də dosent və 1969-cu ildə professor olan Soysal, 1971-ci ildə eyni fakültənin dekanı seçildi. 12 Mart Memorandumundan sonra dekanlığı dövründə 18 Mart 1971-ci ildə Ankara Hərbi Vəziyyət Komandanlığı tərəfindən tutuldu və həbs edildi. 1968-ci ildən tədris etdiyi Konstitusiyaya Giriş dərsliyində kommunist təbliğat aparmaqda günahlandırıldı. 6 il 8 ay ağır həbs, 2 ay 20 gün təhlükəsizlik gözaltı və əbədi ictimai hüquqların məhrumetmə cəzasına məhkum edildi. Cəmi 14,5 ay Mamak Həbsxanasında keçirdi. Mamak Həbsxanasında olarkən yazıçı Sevgi Soysalla ailə həyatı qurdu.
Siyasi fəaliyyəti
1962-ci ildə dostları ilə birlikdə Sosialist Kültür Dərnəyini qurdu. 1969–1971-ci illərdə Aralıq dənizi Sosial Elm Tədqiqat Şurasının sədri və 1974–1978-ci illər arasında Beynəlxalq Əfv Təşkilatının vitse-prezidenti vəzifələrində çalışmışdır. 1979-cu ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatının (UNESCO) İnsan Hüquqlarını Öyrətmə Beynəlxalq Mükafatını aldı.
15 iyul 1983-cü ildə Paris yaxınlığındakı Orly Hava limanında Türk Hava Yolları ofisinin qarşısında bomba partlaması nəticəsində Orli Hava limanında 8 nəfərin ölümünə və altmış nəfərin yaralanmasına səbəb olan terror hücumu həyata keçirdiyinə görə həbs olunan ASALA üzvlərinin məhkəməsində türk qurbanlarını təmsil edən tərəf kimi ekspert şahid qismində iştirak etdi.
1991-ci il seçkilərində Sosial Demokrat Partiyası (SDP) siyahısından Ankaradan namizəd oldu və Türkiyə Böyük Millət Məclisinə seçildi. Soysal Türkiyə Böyük Millət Məclisində "Çəkic Güc", "OHAL", demokratikləşmə, Kipr ve özəlləşdirmə kimi mövzularda hökumətin siyasətini tənqid etdi. Koalisiya ortağı Doğru Yol Partiyası xüsusən də Konstitusiya Məhkəməsinə verdiyi icazə qanunlarına dair müraciətlərinə sərt reaksiya verdi. Bu müraciətlər nəticəsində Konstitusiya Məhkəməsi tarixində ilk dəfə icra müddətini təxirə saldı. Konstitusiya hüququ professoru Soysal hökumətin mütəfiqi olan Sosial Demokrat Partiyasının passiv münasibətinə davamlı olaraq reaksiya verirdi. Bununla o, Türk siyasi ədəbiyyatına "vuruş" yanaşması ilə girdi. Murat Karayalçın dövründə qısa müddət xarici işlər naziri vəzifəsində çalışdı. Ancaq bir müddət sonra nazir postundan istefa etdi.
1995-ci il konstitusiya dəyişikliyi zamanı, xüsusilə Doğru Yol Partiyası nümayəndəsi Coşkun Kırca ilə etdiyi müzakirələrlə gündəmdə qaldı. Seçki qanununun Konstitusiya Məhkəməsinə aparılmasında aparıcı rol oynadı. Daha sonra Cümhuriyyət Xalq Partiyasından ayrıldı və Sosial Demokrat Partiyasına qoşuldu. 1995-ci il ümumi seçkilərində SDP-dan Zonquldaq millət vəkili seçildi. Daha sonra Bülent Ecevit və Rahşan Ecevit ilə qarşıdurmaya girdi və SDP-dan ayrıldı (1998). 2002-ci ildə Müstəqil Cümhuriyyət Partiyasını qurdu və partiya lideri oldu.
Kiprdə icmalararası danışıqlarda konstitusiya müşaviri vəzifəsini öz üzərinə götürən Şimali Kipr Türk Cumhuriyyəti (ŞKTR) Prezidenti Rauf Denktaşın məsləhətçisi vəzifəsində çalışdı. Mümtaz Soysal "Forum", "Akis", "Yön", "Ortam" kimi jurnallarda və "Yeni İstanbul", "Ulus", "Barış", "Cumhuriyet, "Milliyet" və "Hürriyet" daxil olmaqla gündəlik qəzetlərdə köşə yazıları yazmışdır. 1974-cü ildə "Milliyet" qəzetində "Açı" başlığı ilə yayımlamağa başladığı köşələrə 1991–2001-ci illər arasında "Hürriyet"də, 2001-ci ildən sonra isə "Cümhuriyyət"də davam etdi.
11 Noyabr 2019 tarixində İstanbulun Beşiktaşdakı evində vəfat etdi. Soysal Zəncirliquyu qəbiristanlığında dəfn edilib.
Şəxsi həyatı
Mümtaz Soysal Məşhur yazıçı Sevgi Soysal ilə evli olub. Onun bu nigahdan 2 qız övladı var idi.
İstinadlar
- Mümtaz Soysal // Munzinger Personen (alm.).
- http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/siyaset/1701370/mumtaz-soysali-yitirdik.html.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-12-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-28.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2017-01-20 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2021-07-28.
- "Arxivlənmiş surət". 2019-11-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-28.
- "Arxivlənmiş surət". 2019-11-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-28.
- "Arxivlənmiş surət". 2019-11-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-28.
- "Arxivlənmiş surət". 2014-04-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-28.
- "Arxivlənmiş surət". 2010-01-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-28.
- "Arxivlənmiş surət". 2019-11-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-28.
Xarici keçidlər
- Who is Who database — Biography of Prof. Dr. Mümtaz Soysal
- Biyografi.net — Biography of Mümtaz Soysal
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Osman Mumtaz Soysal turk Osman Mumtaz Soysal 15 sentyabr 1929 Zonquldak 11 noyabr 2019 Istanbul huquqsunas siyasetci alim 1961 ci il Turkiye Respublikasinin Konstitusiyasinin muelliflerinden biri 1994 cu ilde qisa muddetde Turkiye Xarici Isler naziri ve Turkiye Boyuk Millet Meclisinin 19 ve 20 ci cagirislarinda Sosial Demokrat partiyasindan Zonquldak ve Ankaradan secilmis millet vekili Mumtaz Soysalturk Mumtaz SoysalTurkiye Xarici Isler naziri27 iyul 1994 28 noyabr 1994EvvelkiHikmet CetinSonrakiTurkiye Boyuk Millet Meclisinin uzvu1991 1995Sexsi melumatlarDogum tarixi 15 sentyabr 1929 1929 09 15 Dogum yeri Zonquldak Zonquldak ili TurkiyeVefat tarixi 11 noyabr 2019 2019 11 11 90 yasinda Vefat yeri Istanbul Istanbul ili TurkiyeDefn yeri Zencirliquyu qebiristanligiPartiya CHPTehsili Qalatasaray Ali Mektebi d Ankara Universitetinin Huquq bolmesi d London Iqtisadiyyat ve Siyasi Elmler MektebiFealiyyeti siyasetci jurnalist diplomat insan huquqlari fealiHeyat yoldasi Sevgi Soysal Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMumtaz Soysal 1929 cu ilde Zonquldak vilayetinde anadan olub 1949 cu ilde Qalatasaray liseyini bitirmisdir Ardindan Soysal Ankara Universiteti Siyasi Elmler Fakultesin de tehsil almis ve 1953 cu ilde mezun olmusdur Orta Serq Dovlet Idareetme Institutunda komekci vezifesinde calisarken ferq kursu imtahanlarini vermis ve 1954 cu ilde Ankara Universitetinin Huquq Fakultesini bitirmisdir 1956 ci ilde Ankara Universiteti Siyasi Elmler Fakultesin de asistent kimi islemeye baslamisdir Mumtaz Soysal 1958 ci ilde siyasi elmler doktoru derecesini almisdir Uzun iller Siyasi Elmler Fakultesin de Konstitusiya huququ professoru kimi ders demisdir Mumtaz Soysal Cumhuriyyet Xalq Partiyasinin CHP Numayendeler Palatasindaki temsilcisi olaraq Konstitusiya Komitesinin uzvu idi 6 yanvar 1961 25 oktyabr 1961 1963 cu ilde Ankara Universiteti Siyasi Elmler Fakultesin de dosent ve 1969 cu ilde professor olan Soysal 1971 ci ilde eyni fakultenin dekani secildi 12 Mart Memorandumundan sonra dekanligi dovrunde 18 Mart 1971 ci ilde Ankara Herbi Veziyyet Komandanligi terefinden tutuldu ve hebs edildi 1968 ci ilden tedris etdiyi Konstitusiyaya Giris dersliyinde kommunist tebligat aparmaqda gunahlandirildi 6 il 8 ay agir hebs 2 ay 20 gun tehlukesizlik gozalti ve ebedi ictimai huquqlarin mehrumetme cezasina mehkum edildi Cemi 14 5 ay Mamak Hebsxanasinda kecirdi Mamak Hebsxanasinda olarken yazici Sevgi Soysalla aile heyati qurdu Siyasi fealiyyeti1962 ci ilde dostlari ile birlikde Sosialist Kultur Derneyini qurdu 1969 1971 ci illerde Araliq denizi Sosial Elm Tedqiqat Surasinin sedri ve 1974 1978 ci iller arasinda Beynelxalq Efv Teskilatinin vitse prezidenti vezifelerinde calismisdir 1979 cu ilde Birlesmis Milletler Teskilatinin Tehsil Elm ve Medeniyyet Teskilatinin UNESCO Insan Huquqlarini Oyretme Beynelxalq Mukafatini aldi 15 iyul 1983 cu ilde Paris yaxinligindaki Orly Hava limaninda Turk Hava Yollari ofisinin qarsisinda bomba partlamasi neticesinde Orli Hava limaninda 8 neferin olumune ve altmis neferin yaralanmasina sebeb olan terror hucumu heyata kecirdiyine gore hebs olunan ASALA uzvlerinin mehkemesinde turk qurbanlarini temsil eden teref kimi ekspert sahid qisminde istirak etdi 1991 ci il seckilerinde Sosial Demokrat Partiyasi SDP siyahisindan Ankaradan namized oldu ve Turkiye Boyuk Millet Meclisine secildi Soysal Turkiye Boyuk Millet Meclisinde Cekic Guc OHAL demokratiklesme Kipr ve ozellesdirme kimi movzularda hokumetin siyasetini tenqid etdi Koalisiya ortagi Dogru Yol Partiyasi xususen de Konstitusiya Mehkemesine verdiyi icaze qanunlarina dair muracietlerine sert reaksiya verdi Bu muracietler neticesinde Konstitusiya Mehkemesi tarixinde ilk defe icra muddetini texire saldi Konstitusiya huququ professoru Soysal hokumetin mutefiqi olan Sosial Demokrat Partiyasinin passiv munasibetine davamli olaraq reaksiya verirdi Bununla o Turk siyasi edebiyyatina vurus yanasmasi ile girdi Murat Karayalcin dovrunde qisa muddet xarici isler naziri vezifesinde calisdi Ancaq bir muddet sonra nazir postundan istefa etdi 1995 ci il konstitusiya deyisikliyi zamani xususile Dogru Yol Partiyasi numayendesi Coskun Kirca ile etdiyi muzakirelerle gundemde qaldi Secki qanununun Konstitusiya Mehkemesine aparilmasinda aparici rol oynadi Daha sonra Cumhuriyyet Xalq Partiyasindan ayrildi ve Sosial Demokrat Partiyasina qosuldu 1995 ci il umumi seckilerinde SDP dan Zonquldaq millet vekili secildi Daha sonra Bulent Ecevit ve Rahsan Ecevit ile qarsidurmaya girdi ve SDP dan ayrildi 1998 2002 ci ilde Musteqil Cumhuriyyet Partiyasini qurdu ve partiya lideri oldu Kiprde icmalararasi danisiqlarda konstitusiya musaviri vezifesini oz uzerine goturen Simali Kipr Turk Cumhuriyyeti SKTR Prezidenti Rauf Denktasin meslehetcisi vezifesinde calisdi Mumtaz Soysal Forum Akis Yon Ortam kimi jurnallarda ve Yeni Istanbul Ulus Baris Cumhuriyet Milliyet ve Hurriyet daxil olmaqla gundelik qezetlerde kose yazilari yazmisdir 1974 cu ilde Milliyet qezetinde Aci basligi ile yayimlamaga basladigi koselere 1991 2001 ci iller arasinda Hurriyet de 2001 ci ilden sonra ise Cumhuriyyet de davam etdi 11 Noyabr 2019 tarixinde Istanbulun Besiktasdaki evinde vefat etdi Soysal Zencirliquyu qebiristanliginda defn edilib Sexsi heyatiMumtaz Soysal Meshur yazici Sevgi Soysal ile evli olub Onun bu nigahdan 2 qiz ovladi var idi IstinadlarMumtaz Soysal Munzinger Personen alm http www cumhuriyet com tr haber siyaset 1701370 mumtaz soysali yitirdik html Arxivlenmis suret 2021 12 23 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 28 Arxivlenmis suret PDF 2017 01 20 tarixinde PDF Istifade tarixi 2021 07 28 Arxivlenmis suret 2019 11 13 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 28 Arxivlenmis suret 2019 11 11 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 28 Arxivlenmis suret 2019 11 13 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 28 Arxivlenmis suret 2014 04 09 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 28 Arxivlenmis suret 2010 01 28 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 28 Arxivlenmis suret 2019 11 11 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 28 Xarici kecidlerWho is Who database Biography of Prof Dr Mumtaz Soysal Biyografi net Biography of Mumtaz Soysal