Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hüquq müdafiəçiləri — müxtəlif insan hüquqlarının dinc vasitələrlə, bir qayda olaraq, dövlət strukturlarının və ya vəzifəli şəxslərin özbaşınalığından müdafiəsi məsədi ilə ictimai fəaliyyətlə məşğul olan şəxslərdir. Onlar jurnalistlər, ekoloqlar, məlumat verənlər, həmkarlar ittifaqı işçiləri, hüquqşünaslar, müəllimlər, birbaşa fəaliyyətin iştirakçıları və ya sadəcə təkbaşına fəaliyyət göstərən şəxslər ola bilərlər. Onlar işlərinin bir hissəsi kimi və ya könüllü olaraq hüquqlarını müdafiə edə bilərlər. Fəaliyyətləri nəticəsində insan hüquqları müdafiəçiləritez-tez qarayaxma, müşahidə, təqib, saxta ittihamlar, əsassız həbs, birləşmək azadlığının məhdudlaşdırılması, fiziki hücum və hətta qətllər də daxil olmaqla repressiyalara məruz qalırlar. 2020-ci ildə 25 ölkədə ən azı 331 hüquq müdafiəçisi öldürülüb. Beynəlxalq ictimaiyyət və bəzi milli hökumətlər müxtəlif müdafiə vasitələri ilə bu zorakılığa cavab verməyə cəhd göstərmişlər, lakin hüquq müdafiəçilərinə qarşı zorakılıq artmaqda davam edir. Qadın hüquq müdafiəçiləri və ətraf mühitin mühafizəsi ilə məşğul olan insan hüquqları müdafiəçiləri digər məsələlərlə məşğul olan hüquq müdafiəçilərindən daha çox repressiya və risklərlə üzləşirlər.
1998-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı insan hüquqları müdafiəçilərinin işini qanuniləşdirmək və insan hüquqları fəaliyyətinin müdafiəsini genişləndirmək üçün İnsan Hüquqları Müdafiəçiləri haqqında Bəyannaməni qəbul edir.
Tərif
İnsan hüquqları müdafiəçisi termini BMT Baş Assambleyası tərəfindən hamılıqla tanınmış insan hüquqlarının və əsas azadlıqların təşviqi və müdafiəsi üçün fərdlərin, qrupların və cəmiyyət orqanlarının hüquqları və məsuliyyəti haqqında Bəyannaməni qəbul etdikdən sonra beynəlxalq insan hüquqları ictimaiyyətində geniş istifadə olunmağa başlanır. Bu Bəyannamədən əvvəl “fəal”, “işçi” və ya “müşahidəçi” insan hüquqlarını müdafiə etmək üçün çalışan insanlara qoyulmuş terminlər idi. İnsan Hüquqları Müdafiəçiləri haqqında Bəyannamə insan hüquqlarını təşviq edən və ya müdafiə edən hər kəsi əhatə etmək üçün insan hüquqları müdafiəçilərinin çox geniş tərifini təsbit etmişdir. Bu geniş tərif hüquq müdafiəçilərinin mühafizəsi proqramlarını dəstəkləmək istəyən maraqlı tərəflər və donorlar üçün həm çətinliklər, həm də faydalar təqdim edir, çünki daha dəqiq təriflər hüquq müdafiəçilərinin bəzi kateqoriyalarını istisna edir, lakin belə geniş tərif həm də şərh üçün çox yer buraxır və bəziləri üçün hüquq müdafiəçiləri statusunun müəyyən edilməsini çətinləşdirə bilər.
2004-cü ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarlığının İdarəsi insan hüquqları müdafiəçilərini daha da müəyyən etmək və dəstəkləmək üçün 29 saylı fakt vərəqini nəşr etdirir. Bu sənəddə deyilir ki, “insan hüquqları müdafiəçisi olmaq üçün heç bir “ixtisas” tələb olunmur”, lakin hüquq müdafiəçiləri üçün minimum standartlar insan hüquqlarının universallığının və qeyri-zorakı hərəkətlərin qəbul edilməsidir.
Bəzi tədqiqatçılar hüquq müdafiəçiləri risklərinin nümunələrini daha yaxşı başa düşmək məqsədilə insan hüquqları müdafiəçilərinin kateqoriyalarını ayırmağa cəhd ediblər. Bu cür təsnifat peşəkar və qeyri-peşəkar fəaliyyəti ayırd edə, qadınların hüquqları və ya yerli torpaq hüquqları kimi müdafiə olunan xüsusi hüquqlara əsaslanaraq fərqləndirə bilər.
Özünü identifikasiya
Özünü insan hüquqları müdafiəçisi kimi tanımaq, qurulmuş qurumlar, hökumətlər və ya QHT-lərdə çalışan peşəkar insan hüquqları müdafiəçiləri arasında daha çox rast gəlinir. Bu sistemlərdən kənarda işləyən fərdlər, hətta onların fəaliyyəti BMT-nin İnsan Haqqında Bəyannaməsində açıq-aydın müəyyən edilmiş əhatə dairəsinə daxil olduqda belə, adətən, insan haqları müdafiəçiləri əvəzinə özlərini “fəallar”, “liderlər” və ya geniş çeşidli digər terminlərlə tanıyırlar. Hüquq müdafiəçiləri kimliyindən istifadə insan hüquqları müdafiəçilərinin işini qanuniləşdirmək və müdafiə tədbirlərinə çıxışı asanlaşdırmaqla onlara fayda verə bilər. Hüquq müdafiəçiləri kimliyindən istifadə diqqəti onların işinin kollektiv xarakterinə yönəltməkdənsə, xüsusi fərdlərə yönəltməklə də əks-məhsuldar ola bilər ki, bu da həmin şəxsləri daha da təhlükə altına sala bilər.
Azərbaycanda hüquq müdafiəçiləri
Azərbaycanda hüquq müdafiəçiləri arasında Oqtay Güləliyev ən çox tanınanlardan biridir. O, 2010-cu ildə Sabirabad rayonunda böyük daşqından əziyyət çəkmiş sakinlərin hüquq-müdafiə işi ilə məşğul olan "Kür" vətəndaş cəmiyyəti qərargahına rəhbərlik edib.
2012-ci ildə Güləliyev bir qrup hüquq müdafiəçisi və keçmiş siyasi məhbusla birlikdə hüquq müdafiə təşkilatını — “Siyasi Məhbuslarsız Azərbaycan” İctimai Alyansını (SMAİA) yaradıb.. Oktay Güləliyev Azərbaycanda bir çox məsələlərin ictimailəşməsi və o hadislərdə hökumət strukturları tərəfindən hüquqları pozulan şəxslərin hüquqlarının müdafiəsini təşkil etmişdir.
İstinadlar
- Людмила Алексеева. "Правозащитное движение, диссидентство". Энциклопедия «Кругосвет». İstifadə tarixi: 2009-09-06.[ölü keçid]
- Amnesty International. Human rights defenders under threat - A shrinking space for civil society. 2017. 2022-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-23.
- "About human rights defenders". OHCHR. 2022-03-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-23.
- Malkova, P. "Exploring the Term 'Human Rights Defender' through the Lens of Professionalisation in Human Rights Practice: A Case-Study of Russia" (PDF). Human Rights Defender Hub Working Paper Series 3. York: Centre for Applied Human Rights, University of York. 2018. 2022-05-01 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-04-23.
- "Declaration on Human Rights Defenders". OHCHR. 2022-03-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-23.
- "Human Rights Defenders: Protecting the Right to Defend Human Rights" (PDF). OHCHR. 2004. 2022-03-01 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-04-23.
- "Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights defenders, Margaret Sekaggya (2010)". www.un.org. 2022-05-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-13.
- Larsen, Billon, Menton, Aylwin, Balsiger, Boyd, Forst, Lambrick, Santos, Storey, Wilding. . Conservation Letters. 14 (3). 2021. doi:10.1111/conl.12777. 2022-03-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-23.
- Verweijen, Judith. Menton, Mary (redaktor). Environmental and Land Defenders: Deadly Struggles for Life and Territory. “Environmental defenders”: the power / disempowerment of a loaded term. New York: Routledge. 2021. 37–49.
- ""Bakıda "Siyasi Məhbuslarsız Azərbaycan"" İctimai Alyansı yaradıldı" 12.09.12". 2020-02-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-23.
- "Oqtay Gülalıyevin vəziyyətində "dəyişiklik yoxdur"". 2022-08-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-23.
- "Gəncə isində ağır cəzalar verildi". 2021-10-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-23.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Huquq mudafiecileri muxtelif insan huquqlarinin dinc vasitelerle bir qayda olaraq dovlet strukturlarinin ve ya vezifeli sexslerin ozbasinaligindan mudafiesi mesedi ile ictimai fealiyyetle mesgul olan sexslerdir Onlar jurnalistler ekoloqlar melumat verenler hemkarlar ittifaqi iscileri huquqsunaslar muellimler birbasa fealiyyetin istirakcilari ve ya sadece tekbasina fealiyyet gosteren sexsler ola bilerler Onlar islerinin bir hissesi kimi ve ya konullu olaraq huquqlarini mudafie ede bilerler Fealiyyetleri neticesinde insan huquqlari mudafiecileritez tez qarayaxma musahide teqib saxta ittihamlar esassiz hebs birlesmek azadliginin mehdudlasdirilmasi fiziki hucum ve hetta qetller de daxil olmaqla repressiyalara meruz qalirlar 2020 ci ilde 25 olkede en azi 331 huquq mudafiecisi oldurulub Beynelxalq ictimaiyyet ve bezi milli hokumetler muxtelif mudafie vasiteleri ile bu zorakiliga cavab vermeye cehd gostermisler lakin huquq mudafiecilerine qarsi zorakiliq artmaqda davam edir Qadin huquq mudafiecileri ve etraf muhitin muhafizesi ile mesgul olan insan huquqlari mudafiecileri diger meselelerle mesgul olan huquq mudafiecilerinden daha cox repressiya ve risklerle uzlesirler 1998 ci ilde Birlesmis Milletler Teskilati insan huquqlari mudafiecilerinin isini qanunilesdirmek ve insan huquqlari fealiyyetinin mudafiesini genislendirmek ucun Insan Huquqlari Mudafiecileri haqqinda Beyannameni qebul edir TerifInsan huquqlari mudafiecisi termini BMT Bas Assambleyasi terefinden hamiliqla taninmis insan huquqlarinin ve esas azadliqlarin tesviqi ve mudafiesi ucun ferdlerin qruplarin ve cemiyyet orqanlarinin huquqlari ve mesuliyyeti haqqinda Beyannameni qebul etdikden sonra beynelxalq insan huquqlari ictimaiyyetinde genis istifade olunmaga baslanir Bu Beyannameden evvel feal isci ve ya musahideci insan huquqlarini mudafie etmek ucun calisan insanlara qoyulmus terminler idi Insan Huquqlari Mudafiecileri haqqinda Beyanname insan huquqlarini tesviq eden ve ya mudafie eden her kesi ehate etmek ucun insan huquqlari mudafiecilerinin cox genis terifini tesbit etmisdir Bu genis terif huquq mudafiecilerinin muhafizesi proqramlarini desteklemek isteyen maraqli terefler ve donorlar ucun hem cetinlikler hem de faydalar teqdim edir cunki daha deqiq terifler huquq mudafiecilerinin bezi kateqoriyalarini istisna edir lakin bele genis terif hem de serh ucun cox yer buraxir ve bezileri ucun huquq mudafiecileri statusunun mueyyen edilmesini cetinlesdire biler 2004 cu ilde Birlesmis Milletler Teskilatinin Insan Huquqlari uzre Ali Komissarliginin Idaresi insan huquqlari mudafiecilerini daha da mueyyen etmek ve desteklemek ucun 29 sayli fakt vereqini nesr etdirir Bu senedde deyilir ki insan huquqlari mudafiecisi olmaq ucun hec bir ixtisas teleb olunmur lakin huquq mudafiecileri ucun minimum standartlar insan huquqlarinin universalliginin ve qeyri zoraki hereketlerin qebul edilmesidir Bezi tedqiqatcilar huquq mudafiecileri risklerinin numunelerini daha yaxsi basa dusmek meqsedile insan huquqlari mudafiecilerinin kateqoriyalarini ayirmaga cehd edibler Bu cur tesnifat pesekar ve qeyri pesekar fealiyyeti ayird ede qadinlarin huquqlari ve ya yerli torpaq huquqlari kimi mudafie olunan xususi huquqlara esaslanaraq ferqlendire biler Ozunu identifikasiyaOzunu insan huquqlari mudafiecisi kimi tanimaq qurulmus qurumlar hokumetler ve ya QHT lerde calisan pesekar insan huquqlari mudafiecileri arasinda daha cox rast gelinir Bu sistemlerden kenarda isleyen ferdler hetta onlarin fealiyyeti BMT nin Insan Haqqinda Beyannamesinde aciq aydin mueyyen edilmis ehate dairesine daxil olduqda bele adeten insan haqlari mudafiecileri evezine ozlerini feallar liderler ve ya genis cesidli diger terminlerle taniyirlar Huquq mudafiecileri kimliyinden istifade insan huquqlari mudafiecilerinin isini qanunilesdirmek ve mudafie tedbirlerine cixisi asanlasdirmaqla onlara fayda vere biler Huquq mudafiecileri kimliyinden istifade diqqeti onlarin isinin kollektiv xarakterine yoneltmekdense xususi ferdlere yoneltmekle de eks mehsuldar ola biler ki bu da hemin sexsleri daha da tehluke altina sala biler Azerbaycanda huquq mudafiecileriAzerbaycanda huquq mudafiecileri arasinda Oqtay Guleliyev en cox taninanlardan biridir O 2010 cu ilde Sabirabad rayonunda boyuk dasqindan eziyyet cekmis sakinlerin huquq mudafie isi ile mesgul olan Kur vetendas cemiyyeti qerargahina rehberlik edib 2012 ci ilde Guleliyev bir qrup huquq mudafiecisi ve kecmis siyasi mehbusla birlikde huquq mudafie teskilatini Siyasi Mehbuslarsiz Azerbaycan Ictimai Alyansini SMAIA yaradib Oktay Guleliyev Azerbaycanda bir cox meselelerin ictimailesmesi ve o hadislerde hokumet strukturlari terefinden huquqlari pozulan sexslerin huquqlarinin mudafiesini teskil etmisdir IstinadlarLyudmila Alekseeva Pravozashitnoe dvizhenie dissidentstvo Enciklopediya Krugosvet Istifade tarixi 2009 09 06 olu kecid Amnesty International Human rights defenders under threat A shrinking space for civil society 2017 2022 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2022 04 23 About human rights defenders OHCHR 2022 03 11 tarixinde Istifade tarixi 2022 04 23 Malkova P Exploring the Term Human Rights Defender through the Lens of Professionalisation in Human Rights Practice A Case Study of Russia PDF Human Rights Defender Hub Working Paper Series 3 York Centre for Applied Human Rights University of York 2018 2022 05 01 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 04 23 Declaration on Human Rights Defenders OHCHR 2022 03 14 tarixinde Istifade tarixi 2022 04 23 Human Rights Defenders Protecting the Right to Defend Human Rights PDF OHCHR 2004 2022 03 01 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 04 23 Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights defenders Margaret Sekaggya 2010 www un org 2022 05 09 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 13 Larsen Billon Menton Aylwin Balsiger Boyd Forst Lambrick Santos Storey Wilding Conservation Letters 14 3 2021 doi 10 1111 conl 12777 2022 03 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 04 23 Verweijen Judith Menton Mary redaktor Environmental and Land Defenders Deadly Struggles for Life and Territory Environmental defenders the power disempowerment of a loaded term New York Routledge 2021 37 49 Bakida Siyasi Mehbuslarsiz Azerbaycan Ictimai Alyansi yaradildi 12 09 12 2020 02 27 tarixinde Istifade tarixi 2022 04 23 Oqtay Gulaliyevin veziyyetinde deyisiklik yoxdur 2022 08 15 tarixinde Istifade tarixi 2022 04 23 Gence isinde agir cezalar verildi 2021 10 28 tarixinde Istifade tarixi 2022 04 23