Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Musa Alxasoviç (Mussa Alxastoviç) Kunduxov (oset. Къуындыхаты Алхасты фырт Муссӕ; 1818, Saniba[d], Rusiya imperiyası – 1889, Ərzurum, Ərzurum vilayəti) — Rusiya imperiyası general-mayoru, Osmanlı imperiyası diviziya generalı.
| Musa Kunduxov | |
|---|---|
| oset. Къуындыхаты Алхасты фырт Муссæ | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1818 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 1889 |
| Vəfat yeri | |
| Uşağı | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Rusiya imperiyası |
| Qoşun növü | süvari |
| Rütbəsi | general-mayor, diviziya generalı[d] |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri |    |
Həyatı
Osetin müsəlmanı Aldar Alxastın beşinci oğlu Musa 1818-ci ilin yazında anadan olub. 12 yaşında çar hökuməti tərəfindən əmanət olaraq Sankt-Peterburqa aparılıb. Musa 1836-cı ildə Pavlovsk hərbi məktəbini bitirib. O, Əlahiddə Qafqaz Korpusunun tərkibində süvarilər üçün kornet təyin edilib. Musa Kunduxov 1837-ci ildə I Nikolayı Qafqaz səfərində müşayiət edib. O, 1841-ci ildə kapitan rütbəsinə yüksəlib.
Mayor rütbəsində olan Kunduxova 1848-ci ildə Varşavada yerləşən Qafqaz at-dağ diviziyasını gücləndirmək üçün dağlılardan iki yüz nəfər təşkil etmək tapşırıldı. 1849-cu ilin martında ordunun Baş Qərargah rəisi knyaz M. D. Qorçakovun əmri ilə Kunduxovun komandanlığı ilə iki yüz nəfərdən ibarət diviziya Macarıstana yürüşə çıxdı.
Macarıstan kampaniyasının sonunda, həmin il sentyabrın 24-də o, diviziya ilə Varşavadakı daimi dislokasiya yerinə gəldi. O, gücləndirilmiş Qafqaz at-dağ diviziyasının komandiri təyin edildi. O, 1852-ci il aprelin 18-dək Qafqaza 4 aylıq məzuniyyətə göndərilənə qədər bu vəzifəni daşıdı.
Qafqaza qayıdaraq, o, Şeyx Şamillə uğursuz başa çatan danışıqlarda iştirak etdi.
Krım müharibəsi zamanı podpolkovnik rütbəsi ilə Kunduxov Zaqafqaziyada osmanlılara qarşı əməliyyatlarda iştirak etdiyi dağ süvari milislərinin təşkilinə rəhbərlik etdi. 9 sentyabr 1853-cü ildə Kunduxova "İgidliyə görə" yazısı olan Qızıl Qılınc verildi. Həmən ildə Musa Kunduxov polkovnik rütbəsinə yüksəldi.
1850-ci illərin sonunda o, Osetiya Ordusunun, daha sonra isə Terek bölgəsinin Çeçen milli rayonunun başçısı idi. 1860-cı ildə ona general-mayor rütbəsi verilir. Həmin il noyabrın 26-da zabit rütbələrində 25 illik xidmətinə görə ilə təltif edildi.
Bantlı 4-cü dərəcəli Müqəddəs Vladimir (1841), 2-ci dərəcəli (1842), İmperator tacı ilə 2-ci dərəcəli (1851), 3-cü dərəcəli Müqəddəs Vladimir (1858), Sankt-Peterburq, 1-ci dərəcəli Müqəddəs Stanislav (1861), 1-ci dərəcəli Müqəddəs Anna (1861) ordenlərinin və Avstriyanın Leopold Ordeninin Cəngavər Xaçının kavaleri olub.
Osmanlı imperiyasına mühacirət
Musa Kunduxov çar hökumətinə müsəlman osetinlərin, Kiçik Çeçenistan çeçenlərinin və karabulakların bir hissəsinin Osmanlı imperiyasına köçürülməsi (muhacirlik) layihəsini təklif edib və bir çoxları üçün gözlənilmədən ona rəhbərliyə özü etdi.
1865-ci il martın əvvəlində 5000 nəfərlik dağlı dəstəsi ilə Kunduxov iyunun 22-də gəldiyi Qars istiqamətində Hərbi Gürcüstan yolu və Gürcüstandan keçərək quru yolu ilə yola düşdü. Onunla birlikdə oğulları Aslambek və Bəkirbəy (Türkiyənin gələcək xarici işlər naziri), Afako və Kazbulat qardaşları Anadoluya getdilər.
Orada Musa Kunduxov osmanlı vətəndaşlığını qəbul etdi, paşa titulu və diviziya generalı rütbəsi aldı.
1877–1878-ci illər Rusiya-Osmanlı müharibəsi zamanı o, 4 minə qədər atlıdan ibarət böyük türk süvari dəstəsinə komandanlıq edirdi. 1877-ci il mayın 17-dən 18-nə keçən gecə Qarsın şərqində, Bəyli Əhməd kəndi yaxınlığında gedən döyüşdə Kunduxovun dəstəsi mayor Kərim bəy Novruzovun komandanlığı altında Nijni Novqorod Draqun alayının 2-ci diviziyası tərəfindən məğlub edildi. Kərim bəy Novruzov döyüşdən sonra Musa Kunduxovun döyüş nişanını almışdı.
Musa Kunduxov ömrünün son illərində Ərzurumda yaşayıb. Orada əvvəlcə o, yerli qarnizona komandirlik edib, sonra isə təqaüdə çıxıb. Musa Kunduxov Ərzurumda vəfat edib və orada Harman məscidinin ərazisində dəfn olunub.
Mədəniyyətdə
Musa Kunduxov Abuzər Aydəmirovun "Uzun gecələr" romanının personajlarından biridir.
İstinadlar
- "Мусса КУНДУХОВ МЕМУАРЫ ПРЕДИСЛОВИЕ". 2021-05-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-16.
- Исмаилов Э. Э. Золотое оружие с надписью "За храбрость". Списки кавалеров 1788–1913. — М., 2007. — С. 232.
- "Георгиевская страница: Кавалеры Военного ордена 4-го класса". 2009-04-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-06-24.
- ru:Потто В. А. История 44-го драгунского Нижегородского Его Императорского Высочества Наследника Цесаревича полка. — СПб., 1895. — Т. 9. с. 104–106
Ədəbiyyat
- Ганич А. А. Алдар из Тагаурии // Дарьял. № 4. 2003.
- Дегоев В. О Муссе Кундухове и не только о нём // Дарьял. № 4. 1994.
- ru:Список генералам по старшинству. Исправлено по 13-е марта. — СПб., 1861.
Xarici keçidlər
- Владимир Дегоев. "Генерал Муса Кундухов: история одной иллюзии"
- Кундухов Мусса Алхастович (Мусса Паша); портрет
- Мусса Кундухов "Мемуары"
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Musa Alxasovic Mussa Alxastovic Kunduxov oset Kuyndyhaty Alhasty fyrt Mussӕ 1818 Saniba d Rusiya imperiyasi 1889 Erzurum Erzurum vilayeti Rusiya imperiyasi general mayoru Osmanli imperiyasi diviziya generali Musa Kunduxovoset Kuyndyhaty Alhasty fyrt MussaeSexsi melumatlarDogum tarixi 1818Dogum yeri Saniba d Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1889Vefat yeri Erzurum Erzurum vilayeti Osmanli imperiyasiUsagi Bekir Sami KunduhHerbi fealiyyetiMensubiyyeti Rusiya imperiyasiQosun novu suvariRutbesi general mayor diviziya generali d Doyusler Qafqaz muharibesi Krim muharibesi Rus turk muharibesiTeltifleriHeyatiOsetin muselmani Aldar Alxastin besinci oglu Musa 1818 ci ilin yazinda anadan olub 12 yasinda car hokumeti terefinden emanet olaraq Sankt Peterburqa aparilib Musa 1836 ci ilde Pavlovsk herbi mektebini bitirib O Elahidde Qafqaz Korpusunun terkibinde suvariler ucun kornet teyin edilib Musa Kunduxov 1837 ci ilde I Nikolayi Qafqaz seferinde musayiet edib O 1841 ci ilde kapitan rutbesine yukselib Mayor rutbesinde olan Kunduxova 1848 ci ilde Varsavada yerlesen Qafqaz at dag diviziyasini guclendirmek ucun daglilardan iki yuz nefer teskil etmek tapsirildi 1849 cu ilin martinda ordunun Bas Qerargah reisi knyaz M D Qorcakovun emri ile Kunduxovun komandanligi ile iki yuz neferden ibaret diviziya Macaristana yuruse cixdi Macaristan kampaniyasinin sonunda hemin il sentyabrin 24 de o diviziya ile Varsavadaki daimi dislokasiya yerine geldi O guclendirilmis Qafqaz at dag diviziyasinin komandiri teyin edildi O 1852 ci il aprelin 18 dek Qafqaza 4 ayliq mezuniyyete gonderilene qeder bu vezifeni dasidi Qafqaza qayidaraq o Seyx Samille ugursuz basa catan danisiqlarda istirak etdi Krim muharibesi zamani podpolkovnik rutbesi ile Kunduxov Zaqafqaziyada osmanlilara qarsi emeliyyatlarda istirak etdiyi dag suvari milislerinin teskiline rehberlik etdi 9 sentyabr 1853 cu ilde Kunduxova Igidliye gore yazisi olan Qizil Qilinc verildi Hemen ilde Musa Kunduxov polkovnik rutbesine yukseldi 1850 ci illerin sonunda o Osetiya Ordusunun daha sonra ise Terek bolgesinin Cecen milli rayonunun bascisi idi 1860 ci ilde ona general mayor rutbesi verilir Hemin il noyabrin 26 da zabit rutbelerinde 25 illik xidmetine gore IV dereceli Muqeddes Georgi ordeni ile teltif edildi Bantli 4 cu dereceli Muqeddes Vladimir 1841 2 ci dereceli Muqeddes Stanislav 1842 Imperator taci ile 2 ci dereceli Muqeddes Anna 1851 3 cu dereceli Muqeddes Vladimir 1858 Sankt Peterburq 1 ci dereceli Muqeddes Stanislav 1861 1 ci dereceli Muqeddes Anna 1861 ordenlerinin ve Avstriyanin Leopold Ordeninin Cengaver Xacinin kavaleri olub Osmanli imperiyasina muhaciret Musa Kunduxov car hokumetine muselman osetinlerin Kicik Cecenistan cecenlerinin ve karabulaklarin bir hissesinin Osmanli imperiyasina kocurulmesi muhacirlik layihesini teklif edib ve bir coxlari ucun gozlenilmeden ona rehberliye ozu etdi 1865 ci il martin evvelinde 5000 neferlik dagli destesi ile Kunduxov iyunun 22 de geldiyi Qars istiqametinde Herbi Gurcustan yolu ve Gurcustandan kecerek quru yolu ile yola dusdu Onunla birlikde ogullari Aslambek ve Bekirbey Turkiyenin gelecek xarici isler naziri Afako ve Kazbulat qardaslari Anadoluya getdiler Orada Musa Kunduxov osmanli vetendasligini qebul etdi pasa titulu ve diviziya generali rutbesi aldi 1877 1878 ci iller Rusiya Osmanli muharibesi zamani o 4 mine qeder atlidan ibaret boyuk turk suvari destesine komandanliq edirdi 1877 ci il mayin 17 den 18 ne kecen gece Qarsin serqinde Beyli Ehmed kendi yaxinliginda geden doyusde Kunduxovun destesi mayor Kerim bey Novruzovun komandanligi altinda Nijni Novqorod Draqun alayinin 2 ci diviziyasi terefinden meglub edildi Kerim bey Novruzov doyusden sonra Musa Kunduxovun doyus nisanini almisdi Musa Kunduxov omrunun son illerinde Erzurumda yasayib Orada evvelce o yerli qarnizona komandirlik edib sonra ise teqaude cixib Musa Kunduxov Erzurumda vefat edib ve orada Harman mescidinin erazisinde defn olunub MedeniyyetdeMusa Kunduxov Abuzer Aydemirovun Uzun geceler romaninin personajlarindan biridir Istinadlar Mussa KUNDUHOV MEMUARY PREDISLOVIE 2021 05 13 tarixinde Istifade tarixi 2023 05 16 Ismailov E E Zolotoe oruzhie s nadpisyu Za hrabrost Spiski kavalerov 1788 1913 M 2007 S 232 Georgievskaya stranica Kavalery Voennogo ordena 4 go klassa 2009 04 23 tarixinde Istifade tarixi 2010 06 24 ru Potto V A Istoriya 44 go dragunskogo Nizhegorodskogo Ego Imperatorskogo Vysochestva Naslednika Cesarevicha polka SPb 1895 T 9 s 104 106EdebiyyatGanich A A Aldar iz Tagaurii Daryal 4 2003 Degoev V O Musse Kunduhove i ne tolko o nyom Daryal 4 1994 ru Spisok generalam po starshinstvu Ispravleno po 13 e marta SPb 1861 Xarici kecidlerVladimir Degoev General Musa Kunduhov istoriya odnoj illyuzii Kunduhov Mussa Alhastovich Mussa Pasha portret Mussa Kunduhov Memuary