Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mostar körpüsü (bosn. Stari most; türk. Mostar Köprüsü) — Bosniya və Herseqovinanın Mostar şəhərindən keçən Neretva çayı üzərində Memar Sinanın şagirdi Memar Xeyrəddin tərəfindən 1566-cı ildə inşa edilən körpüdür. Bu körpü Bosniya müharibəsi zamanı Xorvat hərbi qüvvələri tərəfindən 1993-cü ilin noyabrın 9-da dağıdılıb. Sonralar körpünün yenidən tikilməsi üçün layihə hazırlandı. Körpü 23 iyul 2004-cü ildə—yenidən bərpa olunduqdan sonra açıldı.
| Mostar körpüsü | |
|---|---|
| Stari Most | |
 | |
 | |
| Ölkə |  Bosniya və Herseqovina |
| Şəhər |  Mostar |
| Yerləşir | çayı üzərində |
| Aidiyyatı | Osmanlı imperiyası |
| Memar | Memar Xeyrəddin |
| Əsas tarixlər | 2004-bərpadan sonra açılışı olmuşdur. |
| Tikilmə tarixi | 1566-1567 |
| Üslubu | Osmanlı memarlığı |
| Hündürlüyü | 24 m |
| Uzunluğu | 29 metr |
| Eni | 4 metr |
| Sahəsi |
|
| Material | daş[d], Əhəng daşı, mərmər |
| Vəziyyəti | Bərpa olunub. |
| Rəsmi adı: Old Bridge Area of the Old City of Mostar | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | vi |
| Təyin edilib | 2005 |
| İstinad nöm. | 946 |
| Dövlət | Bosniya və Herseqovina |
| Region | Avropa |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bu körpü ölkənin ən çox tanınan görməli yerlərindən biri kimi, həmçinin Balkanlarda İslam memarlığının ən nümunəvi əsərlərindən sayılır.
Xüsusiyyətləri
Neretva çayından 24 metr yüksəklikdə, 30 metr uzunluğunda və 4 metr enində olan Mostar Körpüsü, dövrünə görə inkişaf etmiş bir texnologiyayla inşa edilib. Körpünün tikintisində 456 qəlib daş istifadə edilib. Körpünün tağları tenelija kimi tanınan yerli daşdan tikilib. Körpü inşa edildikdən sonra adını yaxınlıqdakı şəhərdən götürmüşdür. Körpünün inşası şəhərdə ticarəti canlandırmış və zənginləşdirmişdir. Beləliklə, Mostar Herseqovina bölgəsinin mühüm bir şəhərinə çevrilmişdir.
1968-ci ildən bəri hər il iyul ayında Mostar Körpüsündən suya tullanma yarışları keçirilir. Dünyanın bir çox yerindən iştirakçılar bu tədbir üçün Mostara gəlir. Körpünün ən yüksək nöqtəsindən edilən suya tullanma sınaqları minlərlə insan tərəfindən izlənilir.
Tarixi
Orijinal körpü 1557-ci ildə Sultan Süleyman Qanuni tərəfindən daha qədim taxta asma körpünün əvəz edilməsi tapşırığına əsasən tikilib. Tikinti işləri 1557-ci ildə başlayıb və doqquz il davam edib. Yazılı mənbələrdə verilən məlumata görə, körpü 974-cü ildə (Hicri tarixinə görə) başa çatıb. Körpünün tikilməsində yumurtanın ağından, əhəng və metal sıxaclardan istifadə edilib. Körpünün tikintisinə 300,000 gümüş pul xərclənib.
29 metr uzunluğunda və 20 metr hündürlüyündə olan körpü öz zamanında tez məşhurlaşdı. Məşhur səyahətçi Övliya Çələbi XVII əsrdə yazır: körpü sıldırım bir qayadan digər bir qayaya uzadılan, səmaya doğru yüksəlmiş göy qurşağı qövsünə oxşayır. …Mən — Allahın yazıq və məzlum qulu 16 ölkədən keçmişəm, amma heç vaxt belə yüksək körpü görməmişəm. Bu körpü səma kimi yüksək qayadan—qayaya atılıb.
Dağıdılması
Bosniya Herseqovinada başlayan vətəndaş müharibəsi zamanı Mostar körpüsünə ilk hücumu 1992-ci ilde Bosniyalı Serblər təşkil etdi. 1993-cü ilin noyabrın 9-da Bosniya müharibəsi zamanı Xorvat tankları körpüyə daha böyük bir zərər verən hücumlara başladı. Noyabr ayının sonunda körpü tamamilə dağıldı. Mostar körpüsü dağıdılana kimi əsrlər boyu Bosniyada tolerantlıq və müxtəlif mədəniyyətlərin simvolu kimi 427 il idi ki, davam gətirirdi.
Müharibədən sonra körpünün yerində müvəqqəti olaraq, dəmir körpü düzəldildi. Dəmir körpü Mostar ətrafındakı digər körpülər də məhv edildiyindən, çayın iki sahilini birləşdirən yeganə körpü idi.
Yenidən inşa olunması
Müharibə bitdikdən sonra, körpünün yenidən inşa olunması üçün müxtəlif planlar hazırlandı. Dünya Bankı, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət məsələləri üzrə Təşkilatı (UNESCO), Mədəniyyət üzrə Ağa Xan Qəyyum təşkilatı və Dünya Abidələri Fondu Mostar körpüsünün və Mostar şəhərinin tarixi mərkəzini bərpa etmək üçün nəzarət koalisiyası formalaşdırdı. Əlavə maliyyələşdirmə İtaliya, Hollandiya, Türkiyə, Xorvatiya və Avropa Şurası İnkişaf Bankının, eləcə də Bosniya hökuməti tərəfindən edilmişdir. 1998-ci ilin oktyabrında YUNESKO-nun dizayn və yenidənqurma işləri izləmək üçün beynəlxalq ekspertlər komitəsi yaradılıb. Körpü Osmanlı tikinti üsullarından istifadə edilərək, Türkiyə tikinti şirkəti tərəfindən yerli materiallarla yenidən qurulub. Yenidənqurma işləri 2001-ci ilin iyunun 7-də başlayıb. Yenidən qurulan körpünün 23 iyul 2004-cü ildə təntənəli açılış mərasimi olmuşdur.
Mostar körpüsü qədim Mostar şəhəri ilə birlikdə 2005-ci ildə Ümumdünya irsi siyahısına əlavə edilmişdir.
Qalereya
-
![image]()
Mostar körpüsü üzərində pilləkənlər -
![image]()
Mostar körpüsünə qərb tərəfdən giriş -
![image]()
Körpünün şərq tərəfdəki qülləsi -
![image]()
Körpüdən görünüş -
![image]()
2009-cu ildə körpüdən turistlərin suya tullanması -
![image]()
Mostar körpüsü bərpa zamanı
İstinadlar
- "Stari Most" (ingilis). www.greatbuildings.com. 2021-02-26 tarixində . İstifadə tarixi: 11 oktyabr,2014.
- "Mostar Köprüsü" (türk). yoldaolmak.com. 2016-03-14 tarixində . İstifadə tarixi: 11 oktyabr,2014.
- "Mostar köprüsü açıldı" (türk). 23 iyul, 2004. 2023-07-29 tarixində . İstifadə tarixi: 11 oktyabr,2014.
- (türk). gezipgordum.com. 13 may, 2014. 2016-03-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 oktyabr,2014.
- "Croats destroy Mostar's historic bridge" (ingilis). www.independent.co.uk. 2014-10-11 tarixində . İstifadə tarixi: 11 oktyabr,2014.
- "Mostar Köprüsü" (türk). www.turkcebilgi.com. 2013-06-01 tarixində . İstifadə tarixi: 11 oktyabr,2014.
- (ingilis). www.simonseeks.com. 2015-09-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 oktyabr,2014.
- "The Old Bridge (Stari Most)" (ingilis). dominicus.malleotus.free.fr. 2014-05-08 tarixində . İstifadə tarixi: 11 oktyabr,2014.
- "Hearts and Stones" (ingilis). www.saudiaramcoworld.com. 2012-10-04 tarixində . İstifadə tarixi: 11 oktyabr,2014.
- "Old Bridge Area of the Old City of Mostar - UNESCO World Heritage List" (ingilis). www.vthawaii.com. 2020-01-30 tarixində . İstifadə tarixi: 12 oktyabr,2014.
- "Mostar Bridge is standing up" (ingilis). www.nato.int. 2022-04-26 tarixində . İstifadə tarixi: 12 oktyabr,2014.
- "Bridge opens but Mostar remains a divided city" (ingilis). www.theguardian.com. 2021-08-27 tarixində . İstifadə tarixi: 12 oktyabr,2014.
- "Symbolic Mostar bridge reopens" (ingilis). edition.cnn.com. 2021-07-26 tarixində . İstifadə tarixi: 12 oktyabr,2014.
- (ingilis). www.worldheritagesite.org. 2014-08-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 oktyabr,2014.
Xarici keçidlər
- Old Bridge Area of the Old City of Mostar (ing.)
- Siege-of-Mostar 2015-03-03 at the Wayback Machine (ing.)
- Mostar Neretva’nın Sularına Gömülürken[ölü keçid] (türk.)
- Mostar Köprüsü Yıkılış ve Açılış —video
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mostar korpusu bosn Stari most turk Mostar Koprusu Bosniya ve Herseqovinanin Mostar seherinden kecen Neretva cayi uzerinde Memar Sinanin sagirdi Memar Xeyreddin terefinden 1566 ci ilde insa edilen korpudur Bu korpu Bosniya muharibesi zamani Xorvat herbi quvveleri terefinden 1993 cu ilin noyabrin 9 da dagidilib Sonralar korpunun yeniden tikilmesi ucun layihe hazirlandi Korpu 23 iyul 2004 cu ilde yeniden berpa olunduqdan sonra acildi Mostar korpusuStari Most43 20 14 sm e 17 48 54 s u Olke Bosniya ve HerseqovinaSeher MostarYerlesir cayi uzerindeAidiyyati Osmanli imperiyasiMemar Memar XeyreddinEsas tarixler 2004 berpadan sonra acilisi olmusdur Tikilme tarixi 1566 1567Uslubu Osmanli memarligiHundurluyu 24 mUzunlugu 29 metrEni 4 metrSahesi 0 5 haMaterial das d Eheng dasi mermerVeziyyeti Berpa olunub UNESCO Umumdunya IrsiResmi adi Old Bridge Area of the Old City of MostarTipiMedeniKriteriyaviTeyin edilib2005Istinad nom 946DovletBosniya ve HerseqovinaRegionAvropaMostar korpusu Vikianbarda elaqeli mediafayllar Bu korpu olkenin en cox taninan gormeli yerlerinden biri kimi hemcinin Balkanlarda Islam memarliginin en numunevi eserlerinden sayilir XususiyyetleriNeretva cayindan 24 metr yukseklikde 30 metr uzunlugunda ve 4 metr eninde olan Mostar Korpusu dovrune gore inkisaf etmis bir texnologiyayla insa edilib Korpunun tikintisinde 456 qelib das istifade edilib Korpunun taglari tenelija kimi taninan yerli dasdan tikilib Korpu insa edildikden sonra adini yaxinliqdaki seherden goturmusdur Korpunun insasi seherde ticareti canlandirmis ve zenginlesdirmisdir Belelikle Mostar Herseqovina bolgesinin muhum bir seherine cevrilmisdir 1968 ci ilden beri her il iyul ayinda Mostar Korpusunden suya tullanma yarislari kecirilir Dunyanin bir cox yerinden istirakcilar bu tedbir ucun Mostara gelir Korpunun en yuksek noqtesinden edilen suya tullanma sinaqlari minlerle insan terefinden izlenilir TarixiOrijinal korpu 1557 ci ilde Sultan Suleyman Qanuni terefinden daha qedim taxta asma korpunun evez edilmesi tapsirigina esasen tikilib Tikinti isleri 1557 ci ilde baslayib ve doqquz il davam edib Yazili menbelerde verilen melumata gore korpu 974 cu ilde Hicri tarixine gore basa catib Korpunun tikilmesinde yumurtanin agindan eheng ve metal sixaclardan istifade edilib Korpunun tikintisine 300 000 gumus pul xerclenib 29 metr uzunlugunda ve 20 metr hundurluyunde olan korpu oz zamaninda tez meshurlasdi Meshur seyahetci Ovliya Celebi XVII esrde yazir korpu sildirim bir qayadan diger bir qayaya uzadilan semaya dogru yukselmis goy qursagi qovsune oxsayir Men Allahin yaziq ve mezlum qulu 16 olkeden kecmisem amma hec vaxt bele yuksek korpu gormemisem Bu korpu sema kimi yuksek qayadan qayaya atilib DagidilmasiBosniya Herseqovinada baslayan vetendas muharibesi zamani Mostar korpusune ilk hucumu 1992 ci ilde Bosniyali Serbler teskil etdi 1993 cu ilin noyabrin 9 da Bosniya muharibesi zamani Xorvat tanklari korpuye daha boyuk bir zerer veren hucumlara basladi Noyabr ayinin sonunda korpu tamamile dagildi Mostar korpusu dagidilana kimi esrler boyu Bosniyada tolerantliq ve muxtelif medeniyyetlerin simvolu kimi 427 il idi ki davam getirirdi Muharibeden sonra korpunun yerinde muveqqeti olaraq demir korpu duzeldildi Demir korpu Mostar etrafindaki diger korpuler de mehv edildiyinden cayin iki sahilini birlesdiren yegane korpu idi Yeniden insa olunmasiMuharibe bitdikden sonra korpunun yeniden insa olunmasi ucun muxtelif planlar hazirlandi Dunya Banki Birlesmis Milletler Teskilatinin Tehsil Elm ve Medeniyyet meseleleri uzre Teskilati UNESCO Medeniyyet uzre Aga Xan Qeyyum teskilati ve Dunya Abideleri Fondu Mostar korpusunun ve Mostar seherinin tarixi merkezini berpa etmek ucun nezaret koalisiyasi formalasdirdi Elave maliyyelesdirme Italiya Hollandiya Turkiye Xorvatiya ve Avropa Surasi Inkisaf Bankinin elece de Bosniya hokumeti terefinden edilmisdir 1998 ci ilin oktyabrinda YUNESKO nun dizayn ve yenidenqurma isleri izlemek ucun beynelxalq ekspertler komitesi yaradilib Korpu Osmanli tikinti usullarindan istifade edilerek Turkiye tikinti sirketi terefinden yerli materiallarla yeniden qurulub Yenidenqurma isleri 2001 ci ilin iyunun 7 de baslayib Yeniden qurulan korpunun 23 iyul 2004 cu ilde tenteneli acilis merasimi olmusdur Mostar korpusu qedim Mostar seheri ile birlikde 2005 ci ilde Umumdunya irsi siyahisina elave edilmisdir QalereyaMostar korpusu uzerinde pillekenler Mostar korpusune qerb terefden giris Korpunun serq terefdeki qullesi Korpuden gorunus 2009 cu ilde korpuden turistlerin suya tullanmasi Mostar korpusu berpa zamaniIstinadlar Stari Most ingilis www greatbuildings com 2021 02 26 tarixinde Istifade tarixi 11 oktyabr 2014 Mostar Koprusu turk yoldaolmak com 2016 03 14 tarixinde Istifade tarixi 11 oktyabr 2014 Mostar koprusu acildi turk 23 iyul 2004 2023 07 29 tarixinde Istifade tarixi 11 oktyabr 2014 turk gezipgordum com 13 may 2014 2016 03 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 oktyabr 2014 Croats destroy Mostar s historic bridge ingilis www independent co uk 2014 10 11 tarixinde Istifade tarixi 11 oktyabr 2014 Mostar Koprusu turk www turkcebilgi com 2013 06 01 tarixinde Istifade tarixi 11 oktyabr 2014 ingilis www simonseeks com 2015 09 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 oktyabr 2014 The Old Bridge Stari Most ingilis dominicus malleotus free fr 2014 05 08 tarixinde Istifade tarixi 11 oktyabr 2014 Hearts and Stones ingilis www saudiaramcoworld com 2012 10 04 tarixinde Istifade tarixi 11 oktyabr 2014 Old Bridge Area of the Old City of Mostar UNESCO World Heritage List ingilis www vthawaii com 2020 01 30 tarixinde Istifade tarixi 12 oktyabr 2014 Mostar Bridge is standing up ingilis www nato int 2022 04 26 tarixinde Istifade tarixi 12 oktyabr 2014 Bridge opens but Mostar remains a divided city ingilis www theguardian com 2021 08 27 tarixinde Istifade tarixi 12 oktyabr 2014 Symbolic Mostar bridge reopens ingilis edition cnn com 2021 07 26 tarixinde Istifade tarixi 12 oktyabr 2014 ingilis www worldheritagesite org 2014 08 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 12 oktyabr 2014 Xarici kecidlerOld Bridge Area of the Old City of Mostar ing Siege of Mostar 2015 03 03 at the Wayback Machine ing Mostar Neretva nin Sularina Gomulurken olu kecid turk Mostar Koprusu Yikilis ve Acilis video