Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Monteneqro Knyazlığı (serb. Књажевина Црна Гора / Knjaževina Crna Gora) — Monteneqro kralı olmuş knyaz Nikola tərəfindən səltənət elan edildiyi 13 mart 1852 - 28 avqust 1910-cu il arasında Balkan yarımadasında mövcud olan dövlət.
| qismən tanınan (1878) müstəqil | |||||
| Monteneqro Knyazlığı | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| serb. Књажевина Црна Гора / Knjaževina Crna Gora | |||||
| |||||
 | |||||
 | |||||
| Paytaxt | Çetinye | ||||
| Ən böyük şəhər | Podqoritsa, Çetinye, Kotor, Nikşiç | ||||
| Dilləri | Monteneqro dili | ||||
| Rəsmi dilləri | Monteneqro dili | ||||
| Dövlət dini | Dünyəvi dövlət | ||||
| Valyuta | Avstriya-Macarıstan kronu | ||||
| Ərazisi | 5,475 km² (1852) 9,475 km² (1878) | ||||
| Əhalisi | 317,856 (1909) | ||||
| İdarəetmə forması | mütləq monarxiya | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Knyazlığın paytaxtı Çetinye şəhəri olur. Dövlətin pul vahidi, 1909-cu ildə dövriyyəyə buraxılan Monteneqro perperi olmuşdur. Knyazlığın ərazisi müasir Monteneqronun mərkəzi hissəsində yerləşirdi.
Tarixi
I Danilo hakimiyyəti
Knyazlıq Danilo (II Vladıka Danilo kimi də tanınır) lord (yepiskop) olaraq istefa etmək və evlənmək qərarına gəldikdə 13 mart 1852-ci ildə meydana gəlir. Beləliklə Monteneqro teokratik bir dövlətdən dünyəvi dövlətə çevrilir. Osmanlı imperiyası Monteneqroda yeni bir idarəetmə formasının elan edilməsinin elehinə idi. Buna görə də Danilonun hakimiyyətə gəlməsi ilə dövlət Hersoqovalılara türklərə qarşı azadlıq mübarizəsində dəstək olmağa başlayır. 1 may 1858-ci ildə Monteneqro və Osmanlı arasında Qraxov döyüşü baş verir. Şahzadə Danilonun böyük qardaşı, 7500 nəfərlik bir orduya rəhbərlik edən, müxtəlif hesablamalara görə ordusu 7000 ilə 13.000 arasında dəyişən osmanlılara qarşı əhəmiyyətli bir döyüşü qazanır. Türk qoşunlarına qarşı döyüşdəki qələbə Monteneqroya 1862 və 1875-1878-ci illərdə müstəqillik uğrunda həlledici döyüşlərdə əlverişli olan əhəmiyyətli bir arsenal əldə etməsinə imkan verir.
Bu qələbə həm də böyük diplomatik əhəmiyyətə malik olur. Monteneqro silahlarının izzəti qısa müddətdə digər Cənubi slavyan xalqlarının, xüsusən Avstriya-Macarıstanın tərkibində olan Voyavodina serblərinin mahnı və ədəbiyyatında əbədiləşdirildi. Qraxov yaxınlığındakı qələbə Böyük Gücləri Monteneqro (uzun illər müstəqil olan) və Osmanlı İmperiyası arasındakı sərhədləri rəsmi şəkildə bölməyə məcbur etdi. Monteneqro ərazisini əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirməyə müvəffəq oldu. 1852-ci ilin dekabrında Türk ordusu Monteneqronun içərisini işğal etdi. Avstriya və Rusiyanın diplomatik müdaxiləsi müharibənin sona çatmasına səbəb olur. Bu döyüşdən sonra 1859-cu ilin aprelində Fransa və Rusiyanın iştirakı ilə Monteneqro ilə Osmanlı arasında sərhəd qurulur. Nikşis şupası da daxil olmaqla bəzi Albaniya və Herseqoviniya torpaqları Monteneqroya verilir. Danilo 13 avqust 1860-cı ildə öldürülür.
I Nikolayın hakimiyyəti
Knyaz Danilonun qətlindən sonra qardaşı oğlu olan I Nikolay Monteneqronun növbəti hökmdarı olur. 1861-ci ildə ölkədə ağır aclıq başlayır. Dənizə çıxışın olmaması və iqtisadi gerilik, Avstriya bazarından iqtisadi asılılığı gücləndirir. 1862-ci ildə Türklərin Monteneqroya hücum etməsi ilə Herseqovina qiyamını dəstəklənir. Monteneqro Fransa və Rusiyanın diplomatik müdaxiləsi ilə tam məğlubiyyətdən xilas olur. Barışıq sazişi nəticəsində istehkamlar sökülür və Osmanlı qoşunları Monteneqroda yerləşdirilir (1866-cı ilin sonlarında Rusiyanın təzyiqi ilə geri çıxardılır). Danilanın öldürülməsindən sonra Nikola yeni şahzadə olur. Onun fikrincə, sülaləsi Serbiya torpaqlarını birləşdirmək missiyasını yerinə yetirməli idi.
15 avqust 1910-cu ildə Nikola Monteneqro krallığını elan edir. Müharibədən əvvəlki illərdə Nikola Rusiya ilə Avstriya-Macarıstan arasında manevr edərək onlardan dotasiya alır. 1910-cu ildə Nikolayın Rusiyaya səfərindən sonra Rusiya hökuməti Monteneqronun illik subsidiyasını iki dəfə artırır. I Nikola Montenqronun ilk və yeganə kralı olur.
Demoqrafiya
1882
1882-ci ildə Monteneqro Knyazlığında 160.000 (digər mənbələrə görə 230.000) nəfər yaşayırdı.
1900
1900-cü ildə xarici mənbələrə görə knyazlığın əhalisi 311.564 nəfər olmuşdur.
- Əhalinin dini inanclara görə bölgüsü:
- 293,527 pravoslav (94,21%),
- 12 493 müsəlman (4,01%),
- 5544 katolik (1,78%).
- Əhalinin savadlılıq göstəricisi:
- 77% savadsızdır
- 71 528 (23%) savadlıdır.
Monteneqro əhalisinin əksəriyyəti serblər idi. Böyük milli icmalar arasında 5000 alban və 800 qaraçı yaşayırdı.
1905
XX əsrin əvvəllərində siyasi fərqlər zirvəyə çatmağa başladı. Ölkə regional olaraq genişləndi və demək olar ki, əlli ilə yaxın müddətdə dinc bir şəkildə yaşayıdı, Osmanlı əllərinə keçdiyindən bəri hardasa həmişə müharibədə olan ölkə üçün mümkünsüz hesab edilirdi. Hakim Şahzadə I Nikolay, bütün Balkan sülalələrinin ən uzun hökmranlıq edən şəxsi idi və bir çoxları tərəfindən ən təcrübəli diplomat və siyasətçi kimi təsbit edildi. Digər tərəfdən, hökmranlıqlarını mütləq və avtokratik hesab edən, əsasən xaricdə təhsil almış, qane etməyən gənc əhali artmaqda idi. Müəyyən siyasi partiyalardan dəstək almaq üçün Belqradda toplandılar. Hökumət idarəsinin yenidən qurulmasını, konstitusiyanı və parlamentin başlamasını tələb etdilər. Hökumət idarəsinin yenidən qurulmasını, konstitusiyanı və parlamentin başlamasını tələb etdilər. Müxalifətin tələbləri bir sıra keçmiş hərbi liderlər və müxtəlif qurum nümayəndələri tərəfindən dəstəkləndikcə böyüdü. Bu zadəganlıqların ibtidai formaları əslində qədim və mühafizəkar idi, lakin şahzadələrə qarşı öz şəxsi düşmənçiliyi və ya öz siyasi ambisiyaları üzündən ölkənin modernləşməsini tələb edən kütlənin yanında yer aldı. Uzun müddətdir ki, şahzadə və onun ətrafındakı insanlar, vaxtın uyğun olmadığını və Monteneqro cəmiyyətinin hələ konstitusiya monarxiyasının əhəmiyyətini başa düşəcək qədər inkişaf etmədiyini iddia edirlər. Üstəlik, parlamentarizm və siyasi partiyaların tətbiqinin quranlar arasındakı köhnə düşmənçiliyi açıb, çətin birliyi sabitsizləşdirəcəyini müdafiə etdi. Bu zamana qədər qonşu Serbiya artıq beş konstitusiyanı dəyişdirmiş və müxtəlif siyasi partiyalar və qruplar arasında əlli ill davam edən siyasi mübarizə aparmış və 1903-cü ildə Serbiyada "May çevrilişi" nə yol açmışdı. Nəhayət, Monteneqronun beynəlxalq siyasətdəki suverenliyinin böyük qoruyucusu və daxili təşkilatı Monteneqro tərəfindən kopyalanan model Rusiya İmperiyasıı hələ bir konstitusiya sahib deyildi. Bununla birlikdə, 1905-ci il inqilabından sonra hətta Rusiya bəzi dəyişikliklərdən keçmək məcburiyyətində qaldı, belecə Monteneqronun ilk konstitusiya qısa davam edən Osmanlı İmperiyası ilə birlikdə konstitusiyaya sahib olmayan yeganə ölkə olacaqdı. Nəhayət, ona qarşı aparılan kütləvi media kampaniyasından və həm yerli həm də beynəlxalq ictimai rəyin təzyiqlərindən sonra şahzadə sonda geri çəkilməyə qərar verdi və bu səbəbdən 31 oktyabr 1905-ci ildə konstitusiyanı elan edəcəyini açıq şəkildə bəyan etdi. Bəyannamədə ayrıca öz iradəsinin konstitusiyanı verdiyini və gətirəcəyi dəyişikliklərin əvvəlcə radikal olmayacağını, çünki mövcud qurumların ani dəyişikliklərdən qorunmasının lazimi olduğunu bildirdi. Bu, Belqraddakı tələbələrin yeni konstitusiyanın yalnız formal olacağını və şahzadəni geri çəkəcəyini söyləyərək niyyətlərini tənqid etdikləri "Monteneqro Gənclik Universitetinin Sözü" adlı bir mətn şəklində cavab verdi. Monteneqro modernləşmə və firavanlıq üzündən təbii olaraq heç bir şəkild güc vermək və ya öz əlləri ilə hər hansı bir şəkildə öz əlaqələrini bağlamaq istəmədiyi üçün konstitusiyanı yazma vəzifəsini Serbiyadan olan etibarlı dostu, mühafizəkar jurnalist Stevan Djurčić-ə verdi. Nəticədə, əsasən 1869-cu ildən bəri Serbiya konstitusiyasının bir nüsxəsi olan konstitusiya (yəni The Regency Konstitusiyası), şahzadənin özü tərəfindən edilən kiçik dəyişikliklərlə oldu. Dəyişikliklər az idi, lakin daxili şərtlər üçün lazımi düzəlişlər edildi. Monteneqro Knyazlığının Konstitusiyası I Nikolay tərəfindən 1905-ci ildə 19 dekabrda parlamentdəki nitqində tətbiq edildi. Parlament yeni konstitusiyaya alışa bilmədi və rəsmi qəbul edildikdən dərhal sonra ləğv edildi, buna görə parlament tərəfindən tətbiq olunmasına baxmayaraq, həqiqətən tətbiq olundu. Nikolay gününün konstitusiyası olaraq xatırlandı. Ümumilikdə 222 məqalədən və 15 fəsildən ibarətdir. 1905-ci il Konstitusiyasında dövlət quruluşu, idarəetmə növü, dövlət rəmzləri (qismən), dövlət idarəetməsinin səlahiyyətləri, dövlət adamlarının seçimi, hərbi xidmət, maliyyə mənbələri və insanların və vətəndaşların hüquqları təmin edilmişdi.
Monteneqro, konstitusiyalı irsi monarxiya kimi idarə olunmağa davam etdi. Qanunverici səlahiyyəti parlamentdə olduğu kimi şahzadə də yarıdan az səlahiyyətə sahib idi. Şahzadə silahlı qüvvələrin baş komandiri idi və xarici əlaqələrdə dövləti təmsil edir. Müharibə elan edər, sülh və ittifaqlar imzalayardı, ayrı mövzuda parlamenti məlumatlandırardı və dövlət məmurlarını təyin etmək hüququna malik idi. Müntəzəm və nizamsız iclaslarda parlament iclaslarını çağırır, iclasları nazirlər şurası tərəfindən şəxsən çıxışı və ya fərmanı ilə açır və bağlayır. Parlamenti iclaslarını ləğv etmək və təxirə salmaq haqqı var. Ləğv fərmanı bütün nazirlər tərəfindən qarşılanmalıdır. Hər bir yetkin kişi vətəndaşı, ödədiyi vergi miqdarından asılı olmayaraq, mühakimə olunmamış və heç bir istintaq altında olmayanlar deputat seçilmək hüququna malikdir. Monteneqroda daimi yaşayan 30 yaşdan yuxarı hər vətəndaş pasif səsvermə hüququna malikdir, tam mülki hüquqlara malikdir və minimum 15 kron vergi ödəyəcəkdir. Seçkilər birbaşa keçirildi və səsvermə üsulu konstitusiyaya zidd olmasa da, ümumiyyətlə açıq elan edildi. Millət vəkilləri dörd il müddətinə seçilirdi. Seçilən deputatlara əlavə olaraq, millət vəkilləri üçün 14 parlament yeri vardı.
Parlament qəbul edilmədən heç bir qanun qəbul edilə, ləğv edilə, dəyişdirilə və ya nəzərdən keçirilə bilməz. Bununla birlikdə, qanunu qəbul etmək və ya mövcudunu dəyişdirmək cəhdləri hökumətdən parlamentə və əksinə gələ bilər, lakin rəsmi qanunvericilik layihələri yalnız hökumət tərəfindən edilə bilər.
Şahzadə nazirləri vəzifəyə təyin edən və vəzifədən azad edən şəxsdir. Nazirlər Şurası ölkənin bürokratiyasının rəhbəri kimi dayanır və birbaşa şahzadəyə hesabat verir. Nazirlər rəsmi hərəkətlərinə görə parlament və ya şahzadə qarşısında məsuliyyət daşıyırlar. Nazirə xəyanət etmək, konstitusiyaya zidd hərəkət etmək, korrupsiya törətmək, dövlətin öz mənafelərinə xələl gətirmək və Nazirlər Məsuliyyəti Qanununu ilə nəzərdə tutulmuş hallarda hərəkətləri qanunsuz olduqda günahlandırıla bilərlər.
Şahzadə tərəfindən təyin olunmuş altı üzvdən ibarət olan Dövlət Şurası, ali inzibati məhkəmənin rolunu təmin edir, hökumətin qanuni təşəbbüslərini nəzərdən keçirir və müəyyən maliyyə məsələləri üzrə səlahiyyətə malikdir.
Bütün qüsurlarına və məhdudiyyətlərinə baxmayaraq, 1905-ci ildə Monteneqro Konstitusiyası, Avropa cəmiyyətlərində müasir liberal meyllərin və kiçik Balkan ölkəsindəki insanların hüquq və azadlıqlarında mühüm rolu oldu.
1907
1907-ci il siyahıyaalmada knyazlığın sakinlərinin sayı 282.000 nəfər olur. Əksəriyyətini serblər təşkil edir.
1909
1909-cu ildə knyazlığın səlahiyyətləri rəsmi bir siyahıyaalma aparır. Sakinlərin milliyyəti doğma dilləri ilə müəyyən edildir. Ümumilikdə [[|ölkənin əhali 317 856 nəfər təşkil edir.
- Dil bölgüsü:
- Serblər - təxminən 95%,
- digərləri, əksəriyyəti albanlardır.
- Dinə bölgüsü:
- Pravoslav - 94.38%
- qalanları müsəlmanlardır.
Siyasi səbəblərə görə ümumi əhalinin sayı hədindən artıq şişirdilmişdi. Əslində Monteneqrodadə 220.000 insan yaşayırdı.
İstinadlar
- Stvaranje, 7–12. Obod. 1984. səh. 1422. 2019-11-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-16.
Црне Горе и Брда историјска стварност коЈа се не може занема- рити, што се види из назива Законика Данила I, донесеног 1855. године који гласи: "ЗАКОНИК ДАНИЛА I КЊАЗА И ГОСПОДАРА СЛОБОДНЕ ЦРНЕ ГОРЕ И БРДА".
- Мцхвариашвили А. Д. Положение Черногории в 60-х годах XIX века (по материалам записок графа Н. П. Игнатьева) // Вестник Удмуртского университета. Серия История и филология. — 2013. — № 1. — С. 126
Mənbə
- Principality of Montenegro in 1859
- Xəritə
- Xəritə
- Xəritə
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Monteneqro Knyazligi serb Kњazhevina Crna Gora Knjazevina Crna Gora Monteneqro krali olmus knyaz Nikola terefinden seltenet elan edildiyi 13 mart 1852 28 avqust 1910 cu il arasinda Balkan yarimadasinda movcud olan dovlet qismen taninan 1878 musteqilMonteneqro Knyazligiserb Kњazhevina Crna Gora Knjazevina Crna GoraBayraq Gerb d 1852 1910Paytaxt CetinyeEn boyuk seher Podqoritsa Cetinye Kotor NiksicDilleri Monteneqro diliResmi dilleri Monteneqro diliDovlet dini Dunyevi dovletValyuta Avstriya Macaristan kronuErazisi 5 475 km 1852 9 475 km 1878 Ehalisi 317 856 1909 Idareetme formasi mutleq monarxiya Vikianbarda elaqeli mediafayllar Knyazligin paytaxti Cetinye seheri olur Dovletin pul vahidi 1909 cu ilde dovriyyeye buraxilan Monteneqro perperi olmusdur Knyazligin erazisi muasir Monteneqronun merkezi hissesinde yerlesirdi TarixiI Danilo hakimiyyeti Knyazliq Danilo II Vladika Danilo kimi de taninir lord yepiskop olaraq istefa etmek ve evlenmek qerarina geldikde 13 mart 1852 ci ilde meydana gelir Belelikle Monteneqro teokratik bir dovletden dunyevi dovlete cevrilir Osmanli imperiyasi Monteneqroda yeni bir idareetme formasinin elan edilmesinin elehine idi Buna gore de Danilonun hakimiyyete gelmesi ile dovlet Hersoqovalilara turklere qarsi azadliq mubarizesinde destek olmaga baslayir 1 may 1858 ci ilde Monteneqro ve Osmanli arasinda Qraxov doyusu bas verir Sahzade Danilonun boyuk qardasi 7500 neferlik bir orduya rehberlik eden muxtelif hesablamalara gore ordusu 7000 ile 13 000 arasinda deyisen osmanlilara qarsi ehemiyyetli bir doyusu qazanir Turk qosunlarina qarsi doyusdeki qelebe Monteneqroya 1862 ve 1875 1878 ci illerde musteqillik ugrunda helledici doyuslerde elverisli olan ehemiyyetli bir arsenal elde etmesine imkan verir Bu qelebe hem de boyuk diplomatik ehemiyyete malik olur Monteneqro silahlarinin izzeti qisa muddetde diger Cenubi slavyan xalqlarinin xususen Avstriya Macaristanin terkibinde olan Voyavodina serblerinin mahni ve edebiyyatinda ebedilesdirildi Qraxov yaxinligindaki qelebe Boyuk Gucleri Monteneqro uzun iller musteqil olan ve Osmanli Imperiyasi arasindaki serhedleri resmi sekilde bolmeye mecbur etdi Monteneqro erazisini ehemiyyetli derecede genislendirmeye muveffeq oldu 1852 ci ilin dekabrinda Turk ordusu Monteneqronun icerisini isgal etdi Avstriya ve Rusiyanin diplomatik mudaxilesi muharibenin sona catmasina sebeb olur Bu doyusden sonra 1859 cu ilin aprelinde Fransa ve Rusiyanin istiraki ile Monteneqro ile Osmanli arasinda serhed qurulur Niksis supasi da daxil olmaqla bezi Albaniya ve Herseqoviniya torpaqlari Monteneqroya verilir Danilo 13 avqust 1860 ci ilde oldurulur I Nikolayin hakimiyyeti Knyaz Danilonun qetlinden sonra qardasi oglu olan I Nikolay Monteneqronun novbeti hokmdari olur 1861 ci ilde olkede agir acliq baslayir Denize cixisin olmamasi ve iqtisadi gerilik Avstriya bazarindan iqtisadi asililigi guclendirir 1862 ci ilde Turklerin Monteneqroya hucum etmesi ile Herseqovina qiyamini desteklenir Monteneqro Fransa ve Rusiyanin diplomatik mudaxilesi ile tam meglubiyyetden xilas olur Barisiq sazisi neticesinde istehkamlar sokulur ve Osmanli qosunlari Monteneqroda yerlesdirilir 1866 ci ilin sonlarinda Rusiyanin tezyiqi ile geri cixardilir Danilanin oldurulmesinden sonra Nikola yeni sahzade olur Onun fikrince sulalesi Serbiya torpaqlarini birlesdirmek missiyasini yerine yetirmeli idi 15 avqust 1910 cu ilde Nikola Monteneqro kralligini elan edir Muharibeden evvelki illerde Nikola Rusiya ile Avstriya Macaristan arasinda manevr ederek onlardan dotasiya alir 1910 cu ilde Nikolayin Rusiyaya seferinden sonra Rusiya hokumeti Monteneqronun illik subsidiyasini iki defe artirir I Nikola Montenqronun ilk ve yegane krali olur Demoqrafiya1882 1882 ci ilde Monteneqro Knyazliginda 160 000 diger menbelere gore 230 000 nefer yasayirdi 1900 1900 cu ilde xarici menbelere gore knyazligin ehalisi 311 564 nefer olmusdur Ehalinin dini inanclara gore bolgusu 293 527 pravoslav 94 21 12 493 muselman 4 01 5544 katolik 1 78 Ehalinin savadliliq gostericisi 77 savadsizdir 71 528 23 savadlidir Monteneqro ehalisinin ekseriyyeti serbler idi Boyuk milli icmalar arasinda 5000 alban ve 800 qaraci yasayirdi 1905 XX esrin evvellerinde siyasi ferqler zirveye catmaga basladi Olke regional olaraq genislendi ve demek olar ki elli ile yaxin muddetde dinc bir sekilde yasayidi Osmanli ellerine kecdiyinden beri hardasa hemise muharibede olan olke ucun mumkunsuz hesab edilirdi Hakim Sahzade I Nikolay butun Balkan sulalelerinin en uzun hokmranliq eden sexsi idi ve bir coxlari terefinden en tecrubeli diplomat ve siyasetci kimi tesbit edildi Diger terefden hokmranliqlarini mutleq ve avtokratik hesab eden esasen xaricde tehsil almis qane etmeyen genc ehali artmaqda idi Mueyyen siyasi partiyalardan destek almaq ucun Belqradda toplandilar Hokumet idaresinin yeniden qurulmasini konstitusiyani ve parlamentin baslamasini teleb etdiler Hokumet idaresinin yeniden qurulmasini konstitusiyani ve parlamentin baslamasini teleb etdiler Muxalifetin telebleri bir sira kecmis herbi liderler ve muxtelif qurum numayendeleri terefinden desteklendikce boyudu Bu zadeganliqlarin ibtidai formalari eslinde qedim ve muhafizekar idi lakin sahzadelere qarsi oz sexsi dusmenciliyi ve ya oz siyasi ambisiyalari uzunden olkenin modernlesmesini teleb eden kutlenin yaninda yer aldi Uzun muddetdir ki sahzade ve onun etrafindaki insanlar vaxtin uygun olmadigini ve Monteneqro cemiyyetinin hele konstitusiya monarxiyasinin ehemiyyetini basa dusecek qeder inkisaf etmediyini iddia edirler Ustelik parlamentarizm ve siyasi partiyalarin tetbiqinin quranlar arasindaki kohne dusmenciliyi acib cetin birliyi sabitsizlesdireceyini mudafie etdi Bu zamana qeder qonsu Serbiya artiq bes konstitusiyani deyisdirmis ve muxtelif siyasi partiyalar ve qruplar arasinda elli ill davam eden siyasi mubarize aparmis ve 1903 cu ilde Serbiyada May cevrilisi ne yol acmisdi Nehayet Monteneqronun beynelxalq siyasetdeki suverenliyinin boyuk qoruyucusu ve daxili teskilati Monteneqro terefinden kopyalanan model Rusiya Imperiyasii hele bir konstitusiya sahib deyildi Bununla birlikde 1905 ci il inqilabindan sonra hetta Rusiya bezi deyisikliklerden kecmek mecburiyyetinde qaldi belece Monteneqronun ilk konstitusiya qisa davam eden Osmanli Imperiyasi ile birlikde konstitusiyaya sahib olmayan yegane olke olacaqdi Nehayet ona qarsi aparilan kutlevi media kampaniyasindan ve hem yerli hem de beynelxalq ictimai reyin tezyiqlerinden sonra sahzade sonda geri cekilmeye qerar verdi ve bu sebebden 31 oktyabr 1905 ci ilde konstitusiyani elan edeceyini aciq sekilde beyan etdi Beyannamede ayrica oz iradesinin konstitusiyani verdiyini ve getireceyi deyisikliklerin evvelce radikal olmayacagini cunki movcud qurumlarin ani deyisikliklerden qorunmasinin lazimi oldugunu bildirdi Bu Belqraddaki telebelerin yeni konstitusiyanin yalniz formal olacagini ve sahzadeni geri cekeceyini soyleyerek niyyetlerini tenqid etdikleri Monteneqro Genclik Universitetinin Sozu adli bir metn seklinde cavab verdi Monteneqro modernlesme ve firavanliq uzunden tebii olaraq hec bir sekild guc vermek ve ya oz elleri ile her hansi bir sekilde oz elaqelerini baglamaq istemediyi ucun konstitusiyani yazma vezifesini Serbiyadan olan etibarli dostu muhafizekar jurnalist Stevan Djurcic e verdi Neticede esasen 1869 cu ilden beri Serbiya konstitusiyasinin bir nusxesi olan konstitusiya yeni The Regency Konstitusiyasi sahzadenin ozu terefinden edilen kicik deyisikliklerle oldu Deyisiklikler az idi lakin daxili sertler ucun lazimi duzelisler edildi Monteneqro Knyazliginin Konstitusiyasi I Nikolay terefinden 1905 ci ilde 19 dekabrda parlamentdeki nitqinde tetbiq edildi Parlament yeni konstitusiyaya alisa bilmedi ve resmi qebul edildikden derhal sonra legv edildi buna gore parlament terefinden tetbiq olunmasina baxmayaraq heqiqeten tetbiq olundu Nikolay gununun konstitusiyasi olaraq xatirlandi Umumilikde 222 meqaleden ve 15 fesilden ibaretdir 1905 ci il Konstitusiyasinda dovlet qurulusu idareetme novu dovlet remzleri qismen dovlet idareetmesinin selahiyyetleri dovlet adamlarinin secimi herbi xidmet maliyye menbeleri ve insanlarin ve vetendaslarin huquqlari temin edilmisdi Monteneqro konstitusiyali irsi monarxiya kimi idare olunmaga davam etdi Qanunverici selahiyyeti parlamentde oldugu kimi sahzade de yaridan az selahiyyete sahib idi Sahzade silahli quvvelerin bas komandiri idi ve xarici elaqelerde dovleti temsil edir Muharibe elan eder sulh ve ittifaqlar imzalayardi ayri movzuda parlamenti melumatlandirardi ve dovlet memurlarini teyin etmek huququna malik idi Muntezem ve nizamsiz iclaslarda parlament iclaslarini cagirir iclaslari nazirler surasi terefinden sexsen cixisi ve ya fermani ile acir ve baglayir Parlamenti iclaslarini legv etmek ve texire salmaq haqqi var Legv fermani butun nazirler terefinden qarsilanmalidir Her bir yetkin kisi vetendasi odediyi vergi miqdarindan asili olmayaraq muhakime olunmamis ve hec bir istintaq altinda olmayanlar deputat secilmek huququna malikdir Monteneqroda daimi yasayan 30 yasdan yuxari her vetendas pasif sesverme huququna malikdir tam mulki huquqlara malikdir ve minimum 15 kron vergi odeyecekdir Seckiler birbasa kecirildi ve sesverme usulu konstitusiyaya zidd olmasa da umumiyyetle aciq elan edildi Millet vekilleri dord il muddetine secilirdi Secilen deputatlara elave olaraq millet vekilleri ucun 14 parlament yeri vardi Parlament qebul edilmeden hec bir qanun qebul edile legv edile deyisdirile ve ya nezerden kecirile bilmez Bununla birlikde qanunu qebul etmek ve ya movcudunu deyisdirmek cehdleri hokumetden parlamente ve eksine gele biler lakin resmi qanunvericilik layiheleri yalniz hokumet terefinden edile biler Sahzade nazirleri vezifeye teyin eden ve vezifeden azad eden sexsdir Nazirler Surasi olkenin burokratiyasinin rehberi kimi dayanir ve birbasa sahzadeye hesabat verir Nazirler resmi hereketlerine gore parlament ve ya sahzade qarsisinda mesuliyyet dasiyirlar Nazire xeyanet etmek konstitusiyaya zidd hereket etmek korrupsiya toretmek dovletin oz menafelerine xelel getirmek ve Nazirler Mesuliyyeti Qanununu ile nezerde tutulmus hallarda hereketleri qanunsuz olduqda gunahlandirila bilerler Sahzade terefinden teyin olunmus alti uzvden ibaret olan Dovlet Surasi ali inzibati mehkemenin rolunu temin edir hokumetin qanuni tesebbuslerini nezerden kecirir ve mueyyen maliyye meseleleri uzre selahiyyete malikdir Butun qusurlarina ve mehdudiyyetlerine baxmayaraq 1905 ci ilde Monteneqro Konstitusiyasi Avropa cemiyyetlerinde muasir liberal meyllerin ve kicik Balkan olkesindeki insanlarin huquq ve azadliqlarinda muhum rolu oldu 1907 1907 ci il siyahiyaalmada knyazligin sakinlerinin sayi 282 000 nefer olur Ekseriyyetini serbler teskil edir 1909 1909 cu ilde knyazligin selahiyyetleri resmi bir siyahiyaalma aparir Sakinlerin milliyyeti dogma dilleri ile mueyyen edildir Umumilikde olkenin ehali 317 856 nefer teskil edir Dil bolgusu Serbler texminen 95 digerleri ekseriyyeti albanlardir Dine bolgusu Pravoslav 94 38 qalanlari muselmanlardir Siyasi sebeblere gore umumi ehalinin sayi hedinden artiq sisirdilmisdi Eslinde Monteneqrodade 220 000 insan yasayirdi IstinadlarStvaranje 7 12 Obod 1984 seh 1422 2019 11 01 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 16 Crne Gore i Brda istoriјska stvarnost koЈa se ne mozhe zanema riti shto se vidi iz naziva Zakonika Danila I donesenog 1855 godine koјi glasi ZAKONIK DANILA I KЊAZA I GOSPODARA SLOBODNE CRNE GORE I BRDA Mchvariashvili A D Polozhenie Chernogorii v 60 h godah XIX veka po materialam zapisok grafa N P Ignateva Vestnik Udmurtskogo universiteta Seriya Istoriya i filologiya 2013 1 S 126MenbePrincipality of Montenegro in 1859 Xerite Xerite Xerite